ΜΙΝΩΣ ΜΑΤΣΑΣ: “ΜΟΝΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΓΛΕΝΤΑΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΟ!”

Απόλαυση να συζητάς με τον Μίνω Μάτσα. Eίναι απόλαυση να μιλάς με έναν άνθρωπο που αγαπάει τόσο τη δουλειά του και την κάνει και τόσο καλά. Είναι απόλαυση να μιλάς με έναν άνθρωπο που ξέρεις από μικρό παιδί και νιώθεις και μια περηφάνεια για όσα καταφέρνει. Αγαλλιάζει η ψυχή σου όταν βλέπεις ένας πάθος να γίνεται νότες για όλους, να ενώνει λαούς και ανθρώπους – μπορείς να ελπίζεις σε έναν καλύτερο κόσμο. Μουσική για το θέατρο, για σινεμά, για συναυλίες, για την ψυχή του, για την ψυχή μας.

Ο Μίνως Μάτσας τιμά το παρελθόν του, τον ανυπέρβλητο παππού και τον δαιμόνιο πατέρα, γράφοντας τη δική του ιστορία. Στην τέταρτη παρουσία του στο Ηρώδειο, τα τραγούδια του κόσμου γίνονται ένα κάτω από τον τίτλο «ΜΙΝΩΣ ΜΑΤΣΑΣ – ΤΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΙΙ + FADO & TANGO & BLUES».

Μιλάμε για τραγούδια που έχουν γραφτεί σε διαφορετικά μήκη και πλάτη της γης.

Την ίδια εποχή περίπου κάτω από πολύ δύσκολες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες σε κάθε χώρα. Στον Νότο της Αμερικής γνωρίζουμε καλά τι πέρασαν οι σκλάβοι, στην Πορτογαλία είχαν 40 χρόνια δικτατορία, εμείς είχαμε Κατοχή και στην Αργεντινή είχαν μαζευτεί όλοι οι μετανάστες του κόσμου. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, παρ’ ότι μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες, δημιούργησαν ένα είδος τραγουδιού και μουσικής που τους βοήθησε να ξεπεράσουν τα βάσανα, τη δυστυχία, να ξεφύγουν από την πραγματικότητα.

Να αντέξουν…

Και να τρέξουν προς τη ζωή και την ελπίδα. Διότι όπου υπάρχει ο πόνος, ο ξεριζωμός από την άλλη υπάρχει ο έρωτας, το γλέντι, η ελπίδα.

Έτσι, λοιπόν, γεννήθηκε αυτό το όνειρο: επειδή από μικρό παιδί άκουγα διαρκώς αυτά τα πράγματα, έφτιαχνα κασέτες με όλα μαζί μπερδεμένα, πάντα σκεφτόμουν πώς θα ήταν όλα αυτά σε μία συναυλία; Και αυτό λοιπόν, που πέρσι το έκανα με τρομερή αγωνία, είχε φοβερή επιτυχία. Ηταν τέτοια η χαρά μου που σκεφτόμουν ότι και τίποτα να μην ξαναέκανα στη ζωή μου, ειλικρινά αυτό μου ήταν αρκετό. Ήμουν στη σκηνή για δύο ώρες και ο κόσμος από κάτω αντιδρούσε λες και ήταν σε ροκ συναυλία. Και δεν το λέω για μένα φυσικά, αλλά για τους πρωταγωνιστές που είναι τα τραγούδια.

Και ο τρόπος που επέλεξες να τα παντρέψεις.

Αυτό ήταν και το πιο δύσκολο και το πιο κοπιαστικό. Είχα βεβαίως έξι καταπληκτικούς ξένους καλλιτέχνες, από τη Λισαβόνα, από την Αμερική, από την Αργεντινή, Ελληνες… Τα πρόσωπα των μουσικών έχουν χαραχθεί στη μνήμη μου – στις πρόβες συνειδητοποίησα ότι είχα καταφέρει να τους μεταφέρω το όραμά μου και το ζούσαν και οι ίδιοι.

Νομίζω πως όταν εσείς το νιώθετε έτσι, δεν γίνεται αυτό να μην περάσει και στον κόσμο.

Η αλήθεια είναι πως έβλεπα πολύ χαρούμενα πρόσωπα. Και αυτό μου δείχνει κάτι που πιστεύω βαθιά και το κουβαλάω στο πίσω μέρος του μυαλού μου: ότι μέσα σε αυτόν τον βάρβαρο κόσμο, με τους πολέμους και τα χίλια κακά, υπάρχει ένα πράγμα που μπορεί να μας ενώσει και να μας ελευθερώσει, έστω για δύο ώρες: η παγκόσμια γλώσσα της μουσικής.

Φέτος θα εμφανιστούν οι ίδιοι με πέρυσι;

Ναι και από Ελληνες θα συμμετέχουν ο Κώστας Τριανταφυλλίδης και η Δήμητρα Μωραΐτη, μια νέα κοπέλα 23 ετών, με φωνή εκπληκτικής ωριμότητας. Φέτος, φυσικά, έχουμε διαφορετικό ρεπερτόριο. Κάποια κομμάτια παρέμειναν, αλλά ανανέωσα το υλικό. Γι’ αυτό και το ονόμασα «Ρεμπέτικα 2» – επιπλέον, στο πρώτο μέρος παρουσιάζω δέκα ρεμπέτικα κομμάτια, διασκευασμένα από εμένα. Στο πρώτο μέρος έχω 10 διασκευές που έχω κάνει, από γνωστά και λιγότερο γνωστά κομμάτια. Στο δεύτερο μέρος παίζω τα δικά μας, ορίτζιναλ, μαζί με τα ξένα – τα μπλουζ, τα φάδος, τα τάνγκο. Και τέλος, να προσθέσω ότι η σύνδεσή μου με το δικό μας υλικό, τα ρεμπέτικα δηλαδή, για μένα είναι πολύ βαθιά. Τα θεωρώ τον ογκόλιθο της μουσικής. Στο πρόγραμμα, που έχω επιμεληθεί ιδιαιτέρως, έχω μεταφράσει τα ξένα τραγούδια, ώστε να φαίνεται η συνάφεια στους στίχους.

Τι σε συνδέει τόσο πολύ με τα ρεμπέτικα;

Εχω έναν παραπάνω λόγο που είναι ο παππούς μου. Έχει γράψει στίχους για πολλά ρεμπέτικα – το «Μινόρε της Αυγής» και άλλα. Ήταν και ο πρώτος που ηχογράφησε τον Βαμβακάρη και ίσως ο πρώτος που έκανε τη «Σχολή του Πειραιά». Ξέρετε αν δεν ήταν εκείνος, ίσως να μην είχαμε σήμερα ηχογραφήσεις του Βαμβακάρη. Κανείς δεν ήθελε να τον ηχογραφήσει μέχρι που έφθασε στον παππού μου. Όταν ο Μάρκος στο στούντιο πήρε το μπαγλαμαδάκι του και έπαιξε δύο κομμάτια, ο παππούς μου του είπε «Έλα αύριο να τα γράψουμε».

Τον αγαπούσε και ο Τσιτσάνης πολύ…

Ναι, και μάλιστα είχε πάντα τη φωτογραφία του παππού μου στο πορτοφόλι του. Ηταν πολύ στενοί συνεργάτες και φίλοι μέχρι τη ρήξη τους. Και αυτή είναι ωραία ιστορία. Λοιπόν, η γιαγιά μου και παππούς μου πήγαιναν για χρόνια διακοπές στο Λουτράκι. Τότε, μετά τον πόλεμο, ήταν πολύ συχνό το θέμα με τους τραυματίες. Ένας νέος συνθέτης, λοιπόν, πάει στον παππού μου και του λέει μια ιδέα για τραγούδι που αφορούσε τους τραυματίες πολέμου και εκείνος του υποσχέθηκε ότι όταν θα επέστρεφε, θα δούλευαν το κομμάτι. Όταν επιστρέφει, του λέει και ο Τσιτσάνης να ηχογραφήσουν ένα αντίστοιχο τραγούδι – ήταν τόσο δημοφιλές το θέμα, σαν να λέμε σήμερα για τους μετανάστες. Και τότε λέει ο παππούς μου στον Βασίλη: «Ήρθε ένας νέος συνθέτης και του έδωσα τον λόγο μου. Δεν μπορώ να βγάλω και δεύτερο ίδιο». Θύμωσε τόσο ο Τσιτσάνης που έφυγε από την εταιρεία του. Πάντως ο πατέρας μου λέει ότι αγαπιόντουσαν πολύ και ότι δίπλα του πριν πεθάνει.

Τόσο δίκαιος ο παππούς;

Ναι, και πολύ περισσότερο καλλιτέχνης παρά επιχειρηματίας.

Εσύ όμως, δεν ξέρω για την επιχειρηματικότητα, αλλά σίγουρα στο management είσαι πολύ καλός. Management με συναίσθημα.

Οι μουσικές αυτές με έχουν επηρεάσει πολύ σαν συνθέτη και αυτό που κάνω το αγαπώ ουσιαστικά και βαθιά. Ολες αυτές οι μουσικές είναι πηγή έμπνευσης. Προφανώς, αυτό το ταξίδι, η σύνθεση, χρειάζεται μια ικανότητα και συγκεντρωμένο μυαλό και στόχο, αλλά νομίζω πως το βασικό συστατικό είναι η τρομερή αγάπη.

Τα ωραιότερα τραγούδια είναι γεμάτα πόνο. Είναι τόσο δύσκολο να τραγουδήσει κάποιος τη χαρά ή να γράψει για τη χαρά;

Εντάξει, δεν είναι μόνο πόνος. Το πιο βασικό είναι ότι είναι ότι αυτά τραγούδια που είχαν «λόγο» να γεννηθούν. Μπορεί να είναι και ο έρωτας ο λόγος, που επίσης τραγουδιέται πολύ. Επίσης, μπορεί να μην βλέπεις τη χαρά, αλλά το γλέντι σίγουρα υπάρχει ως συνθήκη. Το να γλεντήσεις, να εκφραστείς, να φτιάξεις κάτι που να σε σηκώσει από τη γη – είναι λόγος. Kαι αυτό συμβαίνει μόνο στη Μεσόγειο.

Εσένα, προσωπικά, τι σε συγκινεί πιο πολύ;

Δεν μπορώ να ξεχωρίσω. Με συγκινεί αυτό καθαυτό το φαινόμενο. Με συγκινεί η συγγένεια, οι ήχοι, η εκφραστικότητα. Δεν χρειάζεται να καταλαβαίνεις καν τι λέει ένα τραγούδι. Παίζουμε ένα τραγούδι του Τσιτσάνη και μετά βγαίνει μια Πορτογαλίδα και λέει ένα πορτογαλικό τραγούδι και είναι σαν συνέχεια δική μας. Ε, αυτό με συγκινεί. Θέλω εκείνη την ώρα, που λέει ο λόγος, να σπάσω από τη χαρά μου και το πιάνο και την κιθάρα και το μικρόφωνο και όλα! Αυτό ήθελα εξ αρχής πέρυσι: να δημιουργηθεί μια βραδιά συναισθημάτων, να νιώσουν οι άνθρωποι και όχι να προκύψει μια ακαδημαϊκή βραδιά που μπορείς να την κάνεις και στο πανεπιστήμιο. Ήθελα οι άνθρωποι να συγκινηθούν, να κουνηθούν και αυτό το πετύχαμε!

Οι ξένοι μουσικοί, αλήθεια, τι σου λένε για την ελληνική μουσική;

Πιστεύω πως ξετρελάθηκαν! Αλήθεια. Δεν νομίζω ότι μπορούσαν να διανοηθούν πως θα έπαιζαν σε ένα γεμάτο Ηρώδειο και πώς θα ένιωθαν! Ένας Αμερικανός μου είπε ότι ήταν σαν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα το γεγονός ότι βρισκόταν στον αρχαίο αυτόν χώρο και μάλιστα κάτω από την Ακρόπολη, για την οποία διδασκόταν στο σχολείο και στο Πανεπιστήμιο.

Και εσένα το Ηρώδειο σου προκαλεί κάθε φορά την ίδια συγκίνηση;

Κάθε φορά την ίδια! Όταν πηγαίνω στις πέντε η ώρα για πρόβα μου, που είναι ακόμη μέρα και έχει το φυσικό φως, μου κόβονται τα πόδια. Όπως και όταν παίζω μουσική στην Επίδαυρο. Είμαστε τόσο τυχεροί οι Ελληνες που έχουμε, κυριολεκτικά, στα πόδια μας τους «Άγιους Τόπους». Πού, λοιπόν να φανταστεί ένας Αμερικάνος τι θα νιώσει βγαίνοντας από τα καμαρίνια για να βρεθεί μπροστά στην… Ακρόπολη;