ΟΙ 100 ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ 21ΟΥ ΑΙΩΝΑ
Μια διαδρομή ανάμεσα σε μεγάλα και μικρά φιλμ που είχαν πολλά να πουν για την πρώτη 25ετίας της νέας μας χιλιετίας.
Τι είναι αυτό που κάνουμε όταν επιχειρούμε να ξεχωρίσουμε τα καλύτερα – και ειδικά σε ένα τόσο μεγάλο διάστημα όσο είναι τα 25 χρόνια; Τι σημαίνει καν η φράση “ταινίες του 21ου αιώνα”;
Μια λίστα αποτελεί εκ των πραγμάτων μια έκφραση, ένα curation, της στιγμής στην οποία φτιάχνεται. Ακόμα κι ο τρόπος που κοιτάμε το παρελθόν, είναι από τα σημερινά μάτια. Υπάρχουν ταινίες που σήμαιναν πολλά όταν βγήκαν και σήμερα είναι ξεχασμένες. Υπάρχουν ταινίες που πέρασαν και δεν ακούμπησαν κατά την κυκλοφορία τους, και σήμερα θεωρούνται επιδραστικές.
Αυτή λοιπόν είναι μια λίστα του σήμερα. Αυτό δεν σημαίνει πως έχει μόνο πρόσφατες ταινίες – αλλά σημαίνει πως παραδεχόμαστε πως το παρελθόν το κοιτάμε από την οπτική του 2025.
Και δε θα μπορούσαμε κι αλλιώς. Γνωρίζουμε υπερβολικά πολλά, σε σχέση με τότε, είναι σα να έχουμε ταξιδέψει στο μέλλον. Έχουμε δει την άνοδο του ΑΙ, έχουμε αποδεχθεί την επικράτηση του ψηφιακού φιλμ. Είδαμε από τις τηλεοράσεις μας τους Δίδυμους Πύργους να πέφτουν, βλέπουμε από τα κινητά μας τη γενοκτονία στη Γάζα να προχωρά. Γίναμε κομμάτι μιας παγκόσμιας ιντερνετικής κοινότητας που μοιράστηκε ελεύθερα και γρήγορα εικόνες, αρχεία, γεγονότα, επιρροές. Ζήσαμε την κοσμογονική αλλαγή που έφερε επιτέλους το #me_too κίνημα. Παρακολουθήσαμε τον Τραμπ να γίνεται Πρόεδρος και ακροδεξιούς να γίνονται Υπουργοί στη δική μας Βουλή. Στον απόηχο μιας Κρίσης που έκοψε τα γόνατα της κοινωνίας, νιώσαμε παγιδευμένοι στο αδιέξοδο του ύστερου καπιταλισμού. Αναζητήσαμε ελευθερία και ταυτότητα με νέους τρόπους και ιδέες.
Αυτή είναι μια λίστα που δε θα μπορούσε να αγνοεί τίποτα από αυτά, γιατί η τέχνη είναι βγαλμένη μέσα από τον κόσμο, γιατί λέει πράγματα για τον κόσμο που δεν είναι πάντα εύκολο ή αποδεκτό να πεις. Αυτό δεν είναι πάντα κυριολεκτικό – στο μυαλό μου, μια ταινία σαν το Magic Mike XXL λέει τα πάντα για το πώς είναι να ζεις στο σήμερα, κι ας μην μοιάζει, κι ούτε περιγράφεται ως κοινωνικό φιλμ.
Εδώ λοιπόν, αυτές είναι ταινίες που σχηματίζουν το περίγραμμα του κόσμου μας – και χρωματίζονται από αυτόν. Κάποιες από τις καλύτερες, κάποιες από τις πιο επιδραστικές, κάποιες από τις πιο αγαπημένες, κάποιες από τις πιο, πιο, πιο, των πρώτων 25 χρόνων του νέου αιώνα.
100. Αμελί
(Le fabuleux destin d’Amélie Poulain / Amelie, Ζαν-Πιερ Ζενέ, 2001)
Από το βλέμμα της Οντρέ Τοτού, στα φίλτρα του Μπρούνο Ντελμπονέλ, στη μουσική του Γιαν Τιρσέν – μια από τις πιο iconic ταινίες του σύγχρονου σινεμά.
99. Σέννα
(Senna, Άσιφ Καπάντια, 2010)
Ριζοσπαστικής προσέγγισης ντοκιμαντέρ δίχως «ομιλούντα κεφάλια», με αφήγηση αποκλειστικά μέσα από αρχειακό υλικό. Δεν σου εξηγεί τον Σέννα – σε βάζει στη θέση του.
98. Ένα Περιστέρι Έκατσε σε Ένα Κλαδί Συλλογιζόμενο την Ύπαρξή του
(En duva satt på en gren och funderade på tillvaron / A Pigeon Sat on a Branch Reflecting on Existence, Ρόι Άντερσον, 2014)
Στις βινιέτες του Ρόι Άντερσον ο Ζακ Τατί συναντά τον Σάμιουελ Μπέκετ και ο υπαρξισμός το σουρεαλιστικό χιούμορ, και μάλλον ποτέ καλύτερα από ό,τι σε αυτή την βραβευμένη με Χρυσό Λιοντάρι σάτιρα πάνω σε μια Δύση σε ακινησία.
97. Bacurau
(Κλέμπερ Μεντόνσα Φίλιου, Χουλιάνο Ντερνέλες, 2019)
Μια από τις μαχητικές και πολιτικές ταινίες αντίστασης της τελευταίας δεκαετίας, ένα φουτουριστικό γουέστερν αντικαπιταλισμού και αντι-gentrification, σαν ο Τζον Κάρπεντερ να γύριζε ταινία για το χωριό του Αστερίξ.
96. Spider-Man: Μέσα στο Αραχνο-σύμπαν
(Spider-Man: Into the Spider-Verse, Πίτερ Ράμσεϊ, Μπομπ Περισκέτι, Ρόντνεϊ Ρόθμαν , 2019)
Το σπάνιο αληθινά επαναστατικό στουντιακό προϊόν των ‘10s, ένα φιλμ κινουμένων σχεδίων βουτηγμένο μες στις ιδιοσυγκρασίες του μέσου, μετά το οποίο άλλαξαν τα πάντα.
95. Μητέρα
(Mother / Madeo, Μπονγκ Τζουν-χο, 2009)
Μια μητέρα αναζητά τον αληθινό δολοφόνο ώστε να αθωωθεί από την κατηγορία ο γιος της, σε ένα στοιχειωμένο επαρχιακό νεο-νουάρ μοναδικό στο είδος του.
94. Enter the Void
(Γκασπάρ Νοέ, 2009)
Ο Γκασπάρ Νοέ στο απόγειο της προβοκατόρικης βιρτουοζιτέ του, σε μια neon παροξυσμική οδύσσεια γυρισμένη από το POV μιας ψυχής που απογειώνεται.
Το μπλοκμπάστερ που τα άλλαξε όλα: Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών
(The Lord of the Rings, Πίτερ Τζάκσον, 2001-2002-2003)
(Φωτογραφία: New Line Pictures/Alamy/Visualhellas.gr)
Ο Πίτερ Τζάκσον έχτισε με φροντίδα, υπομονή και ακρίβεια τεράστιους physical κόσμους ώστε να αναπαραστήσει με τρόμερή αφοσίωση το γράμμα και το πνεύμα του αρχικού κειμένου του Τόλκιν, σε μια τριλογία που άλλαξε τα πάντα στο σινεμά. Οι τακτοποιημένες τριλογίες έγιναν η νέα νόρμα, ενώ η λεπτομερής προσοχή στην πηγή, όπου η πρόθεση του αρχικού κειμένου μετατρέπεται σε Ευαγγέλιο, αποτελεί την αρχή και το τέλος για το μπλοκμπάστερ σινεμά του 21ου αιώνα, όπου το όραμα των σκηνοθετών είναι εκεί για να εξυπηρεί το κείμενο και τους φανς του κειμένου.
Ταυτόχρονα, η διείσδυση της τριλογίας του Τζάκσον στο mainstream και κύκλους ως τότε προστατευτικούς και αμυντικούς απέναντι στο fantasy και το sci-fi, μας βάζουν σε μια νέα εποχή όπου ταινίες είδους κερδίζουν τα μεγάλα Όσκαρ και η ευρύτερη κουλτούρα κάνει χώρο για κάθε βεληνεκούς, πρόθεσης και αξίας κινηματογραφικές μεταφορές από το sci-fi/fantasy χώρο.
Στη δε απόσταση που χωρίζει το όραμα και το κατασκευαστικό μεγαλείο του Lord of the Rings ως την τεντωμένη, άνιση, γεμάτη με φτηνά εφέ και ακόμα φτηνότερο χιούμορ “τριλογία” Hobbit, μπορούμε να διακρίνουμε όλο το τόξο της ποιοτικής πτώσης του σύγχρονου μπλοκμπάστερ. Όπου η τεχνική και το μεγαλόπνοο όραμα δίνουν τη θέση τους σε μια δημιουργική «…ΟΚ είναι, αρκεί» παραίτηση.
93. Τη Νύχτα που Δεν Γνωρίζαμε Τίποτα
(A Night of Knowing Nothing, Παγιάλ Καπάντια, 2021)
Η σκηνοθέτρια του Όλα Όσα Φανταζόμαστε ως Φως σε ελεγειακό μίγμα ντοκιμαντέρ-δοκιμίου, αφηγείται την καταστολή φοιτητικής επανάστασης μέσα απ’την αλληλογραφία ενός ζευγαριού.
92. Ο Άνθρωπος Χωρίς Παρελθόν
(The Man without a Past / Mies vailla menneisyyttä, Άκι Καουρισμάκι, 2002)
Το μοναδικό στυλ του Καουρισμάκι βρίσκει ιδανική έκφραση σε αυτή την ρομαντική κομεντί όπως μόνο αυτός ξέρει να τις φτιάχνει, για έναν άντρα που χτίζει τον εαυτό του από την αρχή.
91. Τεχνητή Νοημοσύνη
(A.I. Artificial Intelligence, Στίβεν Σπίλμπεργκ, 2001)
Η ταινία-τομή της φιλμογραφίας του Σπίλμπεργκ, ένας θλιμμένος, ψυχαναλυτικών προεκτάσεων sci-fi Πινόκιο για τη νοσταλγία και το να (μη) μεγαλώνεις.
90. Νερούδα
(Neruda, Πάμπλο Λαραϊν, 2016)
Δημιουργός και δημιουργημένος κόσμος πλέκονται παιχνιδιάρικα σε μια από τις πιο ευφάνταστες και όμορφες βιογραφικές ταινίες που έχουμε δει.
89. Στρέλλα
(Πάνος Χ. Κούτρας, 2009)
Μόνο ο Κούτρας θα μπορούσε μέσα από τη στόφα μιας αρχαίας τραγωδίας να υφάνει κάτι τόσο αναπολογητικά ζεστό και συναισθηματικό. Μίνα Ορφανού αληθινό icon στον κεντρικό ρόλο.
88. Τρία Λεπτά – Μια Διαστολή
(Three Minutes: A Lengthening, Μπιάνκα Στίτγκερ, 2021)
Ένα ερασιτεχνικό ταινιάκι του 1938 διαστέλλεται στον κινηματογραφικό χώρο και χρόνο καταλήγοντας να ανασυστήνει μια χαμένη εποχή. Πόσες ιστορίες χωράνε σε 3 λεπτά;
87. Good Time
(Μπένι και Τζος Σάφντι, 2017)
Νευρώδες κυνηγητό μες στη νύχτα σε μια Αμερική πνιγμένη σε ταξικές και φυλετικές αποστάσεις. Ρόμπερτ Πάτινσον στην πιο ενδιαφέρουσα στιγμή του ως σήμερα.
86. Το Διπλανό Δωμάτιο
(The Room Next Door, Πέδρο Αλμοδόβαρ, 2024)
Σκηνικά, χρώματα, σχήματα, χώροι και ερμηνείες στην υπηρεσία μιας ζωτικής ανάγκης για νόημα στο φάσμα του Τέλους: «Υπάρχουν πολλοί τρόποι να ζεις μέσα σε μια τραγωδία».
85. Ο Λαβύρινθος του Πάνα
(Pan’s Labyrinth / El laberinto del fauno, Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, 2006)
Ένα σκληρό πολιτικό παραμύθι βγαλμένο από τα σπλάχνα της ιστορικής φρίκης, στον αρτιότερο καλλιτεχνικό θρίαμβο του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο και των οσκαρικών και μη συνεργατών του.
84. Avatar
(Τζέιμς Κάμερον, 2009)
84. Avatar: The Way of Water
(Τζέιμς Κάμερον, 2022)
Το οικολογικό παραμύθι του Τζέιμς Κάμερον δημιούργησε έναν ολόκληρο κόσμο απελευθέρωσης και αντίστασης και έφερε δύο φορές όλο τον πλανήτη στην σκοτεινή αίθουσα, σα να επρόκειτο για μουσειακό θέαμα που πρέπει να δεις οπωσδήποτε στη ζωή σου.
«Είναι μοτίβα που μας πάνε στην αυγή της επιστημονικής φαντασίας»: Ο Τζέιμς Κάμερον στο News24/7
Τον Δεκέμβριο του ‘22 στο Λονδίνο, συναντήσαμε πρόσωπο με πρόσωπο τον θρυλικό σκηνοθέτη του Τιτανικού, των Όσκαρ και των 3 από τις 4 εμπορικότερες ταινίες όλων των εποχών για να μας μιλήσει για το sci-fi που αγαπά, την τεχνολογία του σινεμά του και την εξερεύνηση ως έμπνευση. (ΦΩΤΟ: AP Photo/Javier Corbalan, File)
Μακάρι όλοι να συνειδητοποιήσουν ότι το τελευταίο πράγμα για το οποίο θέλω να μιλήσω είναι η τεχνολογία. Είμαι συγγραφέας και θέλω να μιλήσω για χαρακτήρες, για ηθοποιούς, για το καστ, πώς ερμήνευσαν τους χαρακτήρες, για τη δραματική και συναισθηματική επίδραση που δημιουργεί αυτό. Βαρέθηκα με την τεχνολογία! Δεν μπορώ να φανταστώ κανέναν να κάθεται σπίτι και να λέει «αγάπη μου, πάμε σινεμά, έχουν μια νέα τεχνολογία!» [γελάμε]
Ο Τζέικ έχει κάνει το άλμα να γίνει πλήρως Να’βι σε ένα γενετικά επεξεργασμένο σώμα. Αυτά είναι μοτίβα επιστημονικής φαντασίας που μας πάνε πίσω στην αυγή της ΕΦ στα ‘20s, στα ‘30s. Αυτή η ιδέα της ταυτότητας και της σωματικής μορφής, που μπορεί να είναι δύο διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα. […] Το φιλμ παίζει με αυτή την ιδέα, της συνείδησης και της ταυτότητας ως κάτι διαφορετικό από το ίδιο το σώμα, το σωματικό δοχείο. Αλλά αυτές είναι ιδέες επιστημονικής φαντασίας που πάντα με συνάρπαζαν, από παιδί.
Έχω κάνει έρευνα σε αυτή την περιοχή. Άρχισε αθώα πριν πολύ καιρό, όταν πήγα Νέα Ζηλανδία το 1994, στον δρόμο μου για τον Νότιο Πόλο. Τότε άρχισα να σκέφτομαι αυτά στοιχεία που οδήγησαν σε αυτό το Avatar. […] Δούλεψα με γλωσσολόγο για να δημιουργήσω τη γλώσσα των Να’βι. Και είπα πως πρέπει να ενσωματωθούν γλώσσες της κεντρικής Αμερικής, της Αφρικής… να είναι απ’όλα. Αν το απλώσουμε αρκετά τότε τιμά όλους χωρίς να αποσπά τα πάντα από μια συγκεκριμένη κουλτούρα.
Από κάπου πρέπει να εμπνευστούμε! Και προσπαθούμε να τιμάμε τους αρχαίους τρόπους. Τους φύλακες της σοφίας.
Αυτό που λέμε είναι ότι οι Να’βι εκπροσωπούν την καλύτερη διάσταση του εαυτού μας, που λαχταράμε να γίνουμε ή αποδεχόμαστε πως έχουμε ξεχάσει πώς να είμαστε. Που κάποτε ήμασταν. Οι άνθρωποι της ιστορίας μας εκπροσωπούν τον τωρινό μας ακραία καταναλωτικό πολιτισμό, μια παρηκμασμένη πολιτεία αν θες. Έχεις από τη μία την χάρη, κι από την άλλη την παρακμή.
Πάντα θες να είσαι καλύτερος από πριν. Κανείς δεν θέλει να κάτσει και να αράζει στις δάφνες του.
83. Vitalina Varela
(Πέδρο Κόστα, 2019)
Ένα masterclass στο κινηματογραφικό staging, με σκιές στο σκοτάδι και μια γυναίκα να ακολουθεί το φάντασμα του άντρα της σε μια ταινία που μοιάζει με όνειρο.
82. Holy Motors
(Λέος Καράξ, 2012)
Ένας εντυπωσιακός πολυ-ρόλος του Ντενί Λαβάν κεντράρει μια εντυπωσιακή αποδόμηση της κινηματογραφικής δημιουργίας.
81. Η Χώρα του Θεού
(Godland / Volaða land, Χλίνουρ Πάλμασον, 2022)
Χαρτογράφος σε αποστολή σε έναν τόπο παγωμένο, σαν έξω από το σύμπαν, σε μια ταινία που αναρωτιέται ποιοι είναι τελικά εκείνοι που σχηματίζουν την Ιστορία – και άρα τον κόσμο.
80. Το Κορίτσι με το Τατουάζ
(The Girl with the Dragon Tattoo, Ντέιβιντ Φίντσερ, 2011)
Ο Φίντσερ κινηματογραφεί ένα κλασικό procedural του σύγχρονου σινεμά, ξετρυπώνοντας διαγενεακές ενοχές μέσα στο λευκό του χιονιού. Επική Ρούνι Μάρα ως Λίσμπεθ.
79. Η Αυγή του Ανθρώπου 3
(The Human Surge 3, Εδουάρδο Γουίλιαμς, 2023)
Glitch cinema ελπίδας και παρατήρησης γυρισμένο με μια κάμερα 360 μοιρών που επιτρέπει σε ανθρώπους και τόπους να ρέουν στο κάδρο σα να μην υπήρξαν ποτέ σύνορα. Πετάς μαζί του.
78. Donnie Darko
(Ρίτσαρντ Κέλι, 2001)
78. I Saw the TV Glow
(Τζέιν Σένμπρουν, 2024)
Νεαρά άτομα που μοιάζουν να μη χωράνε πουθενά, σε ιστορίες από το τέλος του κόσμου (τους) φτιαγμένες σαν ανατριχιαστά όνειρα, σαν ψίθυροι από το υποσυνείδητο. Σινεμά εφηβικού άγχους και αγωνίας, φτιαγμένο στα δύο άκρα της 25ετίας.
77. Frances Ha
(Νόα Μπόμπακ, 2012)
Ο χορός σε μια ασπρόμαυρα κινηματογραφική Νέα Υόρκη. Η διαρκής μετακίνηση στο κυνήγι των ονείρων της ενηλικίωσης. Νόα Μπόμπακ – Γκρέτα Γκέργουιγκ σε μια κλασική συνεργασία.
76. Πασιφίξιον
(Pacifiction, Άλμπερτ Σέρα, 2022)
Σινεμά απόλυτων vibes: Ο Άλμπερτ Σέρα ζωγραφίζει με χρώματα που δεν έχουμε ξαναδεί, μια ψυχροπολεμική μη-ιστορία αποικιοκρατίας, ακαθόριστου τρόμου και δέους.
75. Μικρή Μαμά
(Petite Maman / Little Mother, Σελίν Σιαμά, 2021)
Η Σελίν Σιαμά ακολούθησε το breakthrough φιλμ της, Το Πορτρέτο Μιας Γυναικας Που Φλέγεται, με ένα πανέμορφο 70λεπτο παραμύθι –ό,τι κοντινότερο έχει γυριστεί ποτέ στην Ευρώπη στο My Neighbor Totoro του Μιγιαζάκι– για ένα μικρό κορίτσι που συναντά μιας νεότερη εκδοχή της μητέρας της στη διάρκεια μιας συναισθηματικά δύσκολης περιόδου.
«Το σινεμά σου δείχνει ένα διαμέρισμα, και φαντάζεσαι τον κόσμο»: Η Σελίν Σιαμά στο News24/7
Τον Δεκέμβριο του ‘21 μιλήσαμε τηλεφωνικά με την γαλλίδα auteur για τα όσα ενώνουν τις διάσπαρτες ταινίες του ήδη σημαντικού έργου της. (ΦΩΤΟ: Joel C Ryan/Invision/AP)
Είναι όλες συνδεδεμένες [οι ταινίες μου], αρχικά γιατί όλες μαθαίνουν από τις υπόλοιπες. Και πάντα έχουν να κάνουν με παιδιά, εκτός από το Πορτρέτο. Η Μικρή Μαμά ας πούμε συνδέεται πολύ με το Tomboy, αλλά και το Tomboy συνδέεται πολύ με το Πορτρέτο. Τα politics των ταινιών αυτών είναι σχεδιασμένα με συναφή τρόπο.
Με το Πορτρέτο μπόρεσα και έχτισα την αυτοπεποίθησή μου αρκετά ώστε να σκεφτώ ότι μπορούμε να πάμε ακόμα πιο μακριά με μια μη συγκρουσιακή αφήγηση, γεφυρώνοντας δύο χαρακτήρες προς μια τελική κατάσταση μεταξύ τους ισότητας. Εκεί είχαμε ισότητα μεταξύ δύο εραστών, [στη Μικρή Μαμά έχουμε ισότητα] μεταξύ μητέρας και κόρης. Ήθελα να τις φέρω στο σημείο να μπορούν να έχουν πολύ βαθιά ειλικρινείς συζητήσεις μεταξύ τους, αντί να μιλάνε για το μέλλον ή να έχουν την κλασική δραματική ένταση ανάμεσα σε γονέα και παιδί.
Στα φιλμ μου ο χαρακτήρας δεν είναι ο ήρωας της ιστορίας αλλά ο θεατής είναι ο ήρωας του φιλμ. Είναι πειραματισμός. Ο χαρακτήρας ακολουθεί την πλοκή και το συναισθηματικό ταξίδι αλλά το ίδιο κι ο θεατής. Το ταξίδι είναι σχεδιασμένο για τον θεατή. Υπάρχει χώρος για τη δική σου ιστορία.
Και [το Μικρή Μαμά] σχεδιάστηκε ώστε να μείνει ανοιχτό, αντί να το γεμίσω με λεπτομέρειες. Το σινεμά είναι πάνα συνεργασία με τον θεατή, κάθε φιλμ βασίζεται στον θεατή να το επεκτείνει με τη φαντασία του. Σου δείχνει ένα διαμέρισμα και φαντάζεσαι έναν κόσμο. Σου αφήνει χώρο για να φανταστείς την ιστορία.
Αντιμετωπίζω [την μουσική] ως στιγμή ανακούφισης, ως στιγμή που ψυχές βρίσκουν σύνδεση. Η μουσική στις ταινίες μου είναι κάτι που συμβαίνει στους χαρακτήρες, δεν θέλω ποτέ να είναι εξωτερικό στοιχείο ή κάποιο μοντάζ. Άρα συμβαίνει και σε σένα. Πρέπει ως θεατής πάντα να θυμάσαι ότι βλέπεις σινεμά, να έχεις αίσθηση του κινηματογραφικού χρόνου. Θέλω δηλαδή να είναι κάτι ενεργό μες στην ταινία, όχι απλά ένα χαλί.
Η μικρή μαμά δεν κάνει ερωτήσεις για το μέλλον, τι θα μου συμβεί κλπ. Η περιέργειά της έχει να κάνει με τη μουσική, την «μουσική του μέλλοντος» όπως λέει. Όλες οι επιθυμίες έπρεπε να βρίσκονται μέσα σε αυτό το κομμάτι, και όλο το σάουντρακ είναι σχεδιασμένο γύρω από αυτό. Το σπίτι ας πούμε δεν αλλάζει ηλικία, οπότε οι ήχοι είναι ίδιοι. Θέλαμε το εφέκτ του να χάνεις την αίσθηση του χρόνου.
74. Σκοτεινό Χωριό
(The Village, Μ. Νάιτ Σιάμαλαν, 2004)
Το πιο παρεξηγημένο και πολιτικό φιλμ του Σιάμαλαν διέγνωσε την κοινωνική στροφή του 21ου αιώνα μέσα από ένα σκληρά πανέμορφο παραμύθι γεμάτο αληθινά και ψεύτικα τέρατα.
73. Moulin Rouge!
(Μπαζ Λούρμαν, 2001)
Ο ποπ οργασμός του Μπαζ Λούρμαν έθεσε τον πήχυ για το μπλοκμπάστερ μιούζικαλ του 21ου αιώνα, κάνοντας τους μουσικούς αναχρονισμούς να λειτουργήσουν αποθεωτικά μέσα σε ένα απαστράπτον ρομάντζο για όλες τις εποχές.
72. Kaili Blues
(Μπι Γκαν, 2015)
Το tracking shot του δεύτερου μέρους της ταινίας δημιουργεί έναν ολόκληρο γαλαξία μες στην απλή καθημερινότητας της επαρχιακής Κίνας. Από τα εντυπωσιακότερα ντεμπούτα των ‘10s.
71. Αυτό Δεν Είναι Μια Ταινία
(This Is Not a Film / In Film Nist, Τζαφάρ Παναχί, 2011)
Ο Τζαφάρ Παναχί, σε κατ’οίκον περιορισμό από το ιρανικό καθεστώς, τεστάρει τα όρια της φιλμικής κατασκευής, της δημιουργικότητας και, τελικά, της ανθρώπινης επιμονής.
70. Θα Χυθεί Αίμα
(There Will Be Blood, Πολ Τόμας Άντερσον, 2007)
70. Καμιά Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους
(No Country for Old Men, Τζόελ & Ίθαν Κοέν, 2007)
Το α λα Πολ Τόμας Άντερσον μεγάλο αμερικάνικο έπος ή μια δυστοπική καπιταλιστική κοσμογονία στην αυγή του 20ου αιώνα: Το έδαφος ξερνάει φωτιά, ο Ντάνιελ Ντέι-Λιούς οδύρεται. Την ίδια χρονιά, η σταθερή προβληματική των αδερφών Κοέν πάνω στην απουσία Μεγάλου Σχεδίου και του πλέγματος της ζωής συναντά τον Κόρμακ ΜακΚάρθι, σε μια αποστομωτική συνύπαρξη μαύρου χιούμορ και νιχιλιστικής απόγνωσης. Οι δύο μεγάλες ταινίες των Όσκαρ του ’07, συμπληρώνουν την εικόνα και το κλίμα ενός κόσμου που τελικά είχε πολύ σκοτεινά οράματα για το μέλλον – και πολύ δικαίως.
69. Οι Αντίπαλοι
(Challengers, Λούκα Γκουαντανίνο, 2024)
Μουσική, μοντάζ, φωτογραφία, ερμηνείες χαρτογραφούν με καθηλωτική ενέργεια την παλλόμενη δυναμική ενός ερωτικού και συναισθηματικού τριγώνου στην πιο ζωντανή ταινία εδώ και χρόνια.
68. Primer
(Σέιν Καράθ, 2004)
Το απόλυτο lo-fi sci-fi των ‘00s, ένας μαθηματικός γρίφος ταξιδιού στον χρόνο που κρύβει μέσα του ένα σκοτεινό αδιέξοδο δράμα.
67. Το Γεγονός
(L’ Evenement / Happening, Οντρέ Ντιγουάν, 2021)
Δράμα εποχής για αμβλώσεις γυρισμένο σαν εντελώς σωματικό θρίλερ, σε ασφυκτικό κάδρο και με την κάμερα να κρέμεται πάνω στην συγκλονιστική Αναμαρία Βαρτολομέι. Ταινία-κεραυνός.
66. Lovers Rock
(Στιβ Μακουίν, 2020)
Το ρυθμικό, moody αριστούργημα της ανθολογίας Small Axe. Χορός, επαφή και δημιουργία ενός μικρού κόσμου ελευθερίας και έκστασης μέσα στην κοινωνική, ρατσιστική καταπίεση των ‘80s.
65. Annette
(Λέος Καράξ / 2021)
Μια σπουδαία, αταξινόμητη ροκ όπερα για έναν κύκλο θανάτου και εικόνας, ονείρου και βίας. Και τέχνης. Αλλά κυρίως θανάτου. Οι Sparks στα τραγούδια, ο Άντραμ Ντράιβερ σε ένα περφόρμανς που μοιάζει κατασκευασμένο και απογυμνωμένα αληθινό την ίδια στιγμή, και Λεός Καράξ σκηνοθετεί σα να θέλει να γεννά κάτι νέο με κάθε του σκηνή.
«Δεν κοιτάζω ποτέ τίποτα που έχω κάνει»: Ο Άνταμ Ντράιβερ στο News24/7
To Annette είναι μια μόνο από τις εξαιρετικές επιλογές που έχουν αναδείξει τον Άνταμ Ντράιβερ σε μια τόσο συναρπαστική φιγούρα και μοναδική στο σύγχρονου σινεμά. Επί σειρά ετών βοηθά απαιτητικά πρότζεκτ πάθους μεγάλων σκηνοθετών να γίνουν πραγματικότητα με τη συμμετοχή του (Ferrari, Megalopolis, Η Τελευταία Μονομαχία, Ο Άνθρωπος που Σκότωσε τον Δον Κιχώτη), ενώ έχει συνεργαστεί με ονόματα του μεγέθους των Μάρτιν Σκορσέζε, Ρίντλεϊ Σκοτ, Λέος Καράξ, Μάικλ Μαν, Τζιμ Τζάρμους, Φράνσις Φορντ Κόπολα, Νόα Μπόμπακ.
Τον Σεπτέμβριο του ‘23 τον συναντήσαμε στο Cipriani στη Βενετία με αφορμή το Ferrari για να μάθουμε περισσότερα για αυτόν.
Το κάνεις συχνά το να βλέπεις μια ερμηνεία σου και να σε κρίνεις πάρα πολύ αυστηρά;
Και ποιος δεν το κάνει! Ποιος δεν το κάνει; Εσύ δεν γράφεις κάτι; Και να σκέφτεσαι μετά πωπω, μακάρι να μπορούσα να το αλλάξω ή να το επαναδημοσιεύσω. Εντάξει, πρέπει να γίνεται όλο αυτό με ένα τρόπο που δε θα σου τρώει τη ζωή. Και υπάρχουν φυσικά άλλα πράγματα πιο σημαντικά, όπως τα παιδιά, η οικογένεια, ο θάνατος [γελάει αμήχανα].
Αλλά ναι, πιστεύω είναι ένα υγιές πράγμα. Δεν κοιτάζω ποτέ τίποτα που να έχω κάνει. Δε νομίζω πως έχω κοιτάξει ποτέ τίποτα. Αλλά με [το Ferrari] αποφάσισα να αλλάξω στρατηγική. [μικρό κενό] Εμ, άκου με να μιλάω, κάνω τον εαυτό μου να βαριέμαι.
Ο Μάικλ Μαν είναι ένας ακόμα σπουδαίος σκηνοθέτης με τον οποίο έχεις συνεργαστεί. Σκορσέζε, Μπόμπακ, Ρίντλεϊ Σκοτ… το σκέφτεσαι ποτέ αυτό;
Το σκέφτομαι, κάποιες φορές. Είμαι πολύ περήφανος για τους ανθρώπους με τους οποίους έχω δουλέψει. Αλλά προσπαθώ να μην του δίνω τόση αξία. Είμαι πολύ τυχερός. Είναι δύσκολο να το επεξεργαστείς! Δεν ξέρω στα αλήθεια ποιο είναι το κέρδος, πέρα από το να κάνω τον εαυτό μου να νιώσει αυτό το φοβερό συναίσθημα, ότι αυτοί είναι οι άνθρωποι που έκαναν ταινίες όταν ήμουν παιδί… κάτι που προσπαθώ να μην λέω στον Μάικλ. [γελάει]
Είναι οι άνθρωποι που με έκαναν να αγαπήσω το σινεμά. Insider! Αυτή είναι είναι μια ταινία που λες, θέλω να είμαι κομμάτι της. Γιατί είναι τόσο συγκεκριμένη, οι ερμηνείες είναι τόσο καλές, έχει όλα τα στοιχεία. Και είναι άκρως κινηματογραφική αλλά και προσβάσιμη σε όλους. Ναι, είμαι τρομερά τυχερός που έχω δουλέψει με τους ανθρώπους που έχω δουλέψει.
64. Άννα Καρένινα
(Anna Karenina, Τζο Ράιτ, 2012)
Ένας θρίαμβος καλλιτεχνικής διεύθυνσης, το φιλμ του Τζο Ράιτ μας ταξιδεύει από σκηνικό σε σκηνικό αποδομώντας το φιλμ (εποχής) με οπερατικά ξέφρενο τρόπο.
63. It Follows
(Ντέιβιντ Ρόμπερτ Μίτσελ, 2014)
Ένας σεξουαλικώς μεταδιδόμενος δαίμονας στοιχειώνει την άγρια ενηλικίωση της ηρωίδας της scream queen εν τη γενέσει της Μάικα Μονρό, σε έναν θρίαμβο αγωνίας, συμβολισμού, τρόμου και στιλιζαρίσματος που αφήνει στη σκόνη του στο μετέπειτα elevated horror υπο-είδος.
62. Melancholia
(Λαρς φον Τρίερ, 2011)
Ένα προσωπικό αίσθημα αδιέξοδης απόγνωσης διαστέλλεται και αποκτά κοσμικές διαστάσεις στη πανέμορφη, θλιμμένη αλληγορία του Τρίερ για ένα κάποιο τέλος του κόσμου, που έδωσε στην Κίρστεν Ντανστ δίκαιο βραβείο ερμηνείας στις Κάννες.
61. Speed Racer
(Λάνα και Λίλι Γουατσόφσκι, 2008)
Οι Γουατσόφσκι σχεδόν εφευρίσκουν έναν νέο τρόπο αφήγησης της δράσης μέσα από χρώματα και μοντάζ σε μια ταινία-μονόκερο σπάνιας αγνότητας και μαχητικής αντικαπιταλιστικής ορμής.
60. The Social Network
(Ντέιβιντ Φίντσερ, 2010)
Ο κυνισμός και το μαύρο χιούμορ του Φίντσερ διαβρώνουν τον αγιάτρευτο λιμπεραλισμό του Άαρον Σόρκιν με αποτέλεσμα μια προφητικά σκοτεινή ταινία πάνω στην online κοσμογονία.
59. Μην Περιμένετε και Πολλά από το Τέλος του Κόσμου
(Do Not Expect Too Much from the End of the World / Nu aștepta prea mult de la sfârșitul lumii, Ράντου Ζούντε, 2023)
Ο απόλυτος χρονογράφος του σύγχρονου χάους μας, μπλέκει παρόν με παρελθόν, σάτιρα με τραγωδία, σινεμά με ίντερνετ, εστέτ με trash σε μια ανεξάντλητη φορμαλιστική θύελλα.
58. Millennium Actress
(Σατόσι Κον, 2001)
Η αλήθεια μπλέκεται με τη φαντασία σε μια φρενήρη διαδρομή μέσα από την ιστορία του ιαπωνικού σινεμά, στο έργο-κατάθεση ενός τραγικά νωρίς χαμένου καλλιτέχνη.
57. Θέλω και τη Μαμά Σου
(Y tu Mama Tambien / And Your Mother Too, Αλφόνσο Κουαρόν, 2001)
Ένα σεξουαλικά ανοιχτό road movie ενηλικίωσης που καθόρισε το είδος, θεμελίωσε τις καριέρες ηθοποιών και δημιουργών του, και απεικόνισε σχέσεις ως κάτι το αναπολογητικά ρευστό.
56. American Honey
(Άντρεα Άρνολντ, 2016)
Η Άντρεα Άρνολντ οργώνει την αμερικάνικη επαρχία αναζητώντας την αλήθεια της ενηλικίωσης μες στα γκρεμίσματα του καπιταλισμού. Μια από τις πιο επιδραστικές ταινίες της δεκαετίας.
55. Απόφαση Φυγής
(Decision to Leave / Heojil kyolshim, Παρκ Τσαν-γουκ, 2022)
Νεο-νουάρ από αυτά που Δεν Γυρίζονται Πια, με εντυπωσιακά, πώς-το-γύρισε-αυτό πλάνα, μια απίστευτη ερμηνεία από την αξεπέραστη Τανγκ Γουέι. Παλιομοδίτικο στα αρχέτυπά του όσο και απόλυτα μοντέρνο στο πώς αποτυπώνει την θρυμματισμένη αισθητική της ψηφιακής συνύπαρξης, με ήχους να εισβάλουν σε χώρους και με ασύγχρονη επικοινωνία εικόνων και «ο χρήστης πληκτρολογεί» αποσιωπητικών. Όταν οι περισσότεροι σκηνοθέτες πασχίζουν να βρουν πώς να κινηματογραφήσουν οθόνες με ενδιαφέροντα τρόπο, ο Παρκ Τσαν-γουκ τις κάνει αναπόσπαστο μέρος της αφήγησής του.
«Αν υπήρχε έστω και ένα καρέ που μπορούσα να κόψω, το έκανα»: Ο Παρκ Τσαν-γουκ στο News24/7
Τον Μάιο του ‘22 τον συναντήσαμε από κοντά στις Κάννες για να συζητήσουμε την Απόφαση Φυγής αλλά και την εμμονή του στις τεχνικές λεπτομέρειες του σινεμά. (ΦΩΤΟ: AP Photo/Chris Pizzello)
Η Απόφαση Φυγής είναι από τη μία ένα ντετέκτιβ στόρι, από την άλλη ένα αισθηματικό στόρι. Είναι για εσάς περισσότερο κάτι από τα δύο;
Είναι σημαντικό να καταλάβεις πως στο φιλμ μου αυτά τα δύο είδη είναι παντελώς ένα, σε ομοφωνία, ένα πλήρες αμάλγαμα. Δεν είναι αυτό που λέμε «αστυνομικό δράμα και ρομάντζο». Δεν υπάρχει «και». Είναι ένα πράγμα, που έχει δύο διαστάσεις. Ωστόσο αν έπρεπε να διαλέξω, θα διάλεγα το ρομάντζο.
Τα πάντα στην ταινία είναι τρομερά ακριβή και κοντρολαρισμένα, ο διάλογος, οι εικόνες, οι ήχοι. Πότε αποφασίζεις ότι η ταινία είναι έτοιμη;
Νομίζω αυτή τη φορά βγήκε ακόμα περισσότερο ακριβής και σφιχτή και πυκνή. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους. [… ] Πήγα καρέ προς καρέ κι αν υπήρχε έστω ένα καρέ που μπορούσα να κόψω, το έκανα. Στην Κορέα έχουμε μια φράση που λέμε, «μπορεί κανείς να χτίσει ένα βουνό συγκεντρώνοντας κηλίδες σκόνης». Έτσι σκεφτόμουν κι εγώ για το κάθε καρέ. [Λόγω της πανδημίας] η εταιρεία δεν ήξερε ακριβή ημερομηνία κυκλοφορίας, οπότε ο χρόνος απλά πέρναγε. Κι ως σκηνοθέτης δε μπορούσα να κάθομαι απλά απραγής, έβλεπα το φιλμ ξανά και ξανά, και τι συμβαίνει όταν ξαναβλέπεις κάτι διαρκώς; Θα δεις ένα μικρό πράγμα που θες να αλλάξεις. [γελάει] Οπότε αυτό γινόταν κατ’επανάληψη. Κι αφορούσε τα πάντα.
Όταν βλέπετε παλιότερά σας φιλμ, είναι με αυτό τον τρόπο; Δηλαδή είστε ικανοποιημένος ή βλέπετε παντού ατέλειες;
Το δεύτερο. [γελάει] Δεν βλέπω τα παλιά μου φιλμ, δεν μου αρέσει, δεν μου αρέσει! Θέλω να διορθώσω τα πάντα. Γι’αυτό δεν τα βλέπω!
Φέτος κλείνουν 30 χρόνια από την πρώτη σας ταινία, υπάρχουν πράγματα από τότε που συνδέονται με το σινεμά σας σήμερα;
Ακόμα σκέφτομαι σήμερα θεμελιώδη ερωτήματα. Έχεις μια σκηνή και θες να κάνεις ένα πλάνο. Θα είναι τόσο μεγάλο; [σσ. δείχνει μεγέθη με τα χέρια του] Θα είναι τόσο; Τόσο; Και πάντα το σκέφτομαι. Αν καταλήξω στο μέγεθος, μετά πώς θα το γυρίσω; Θα πάρω τον φακό για να το γυρίσω από πολύ μακριά; Ή κοντινό φακό για το τραβήξω από πολύ κοντινή απόσταση; Γιατί ως προς το λουκ της σκηνής όλα αυτά κάνουν τεράστια διαφορά. Προτείνω και στους νεαρότερους σκηνοθέτες, να εμμείνουν στα θεμελιώδη στοιχεία της σκηνοθεσίας. Να συνεχίζουν να αγωνιούν για το κάθε ένα πλάνο, για την κάθε μία κίνηση της κάμερα. Είναι πολύ σημαντικό να συνεχίζουμε να δουλεύουμε με βάση αυτές τις αρχές.
54. The Florida Project
(Σον Μπέικερ, 2017)
Ο αγνός ανεξάρτητος auteur του αμερικάνικου σινεμά και των φωνών του κοινωνικού περιθωρίου δημιουργεί ένα υπόγεια σαρωτικό παστέλ παραμύθι με (ντισνεϊκό) δράκο.
53. Θεϊκή Παρέμβαση
(Divine Intervention / Yadon ilaheyya, Ελία Σουλεϊμάν, 2002)
Φαντασίες σιωπηλού πόνου και υποβόσκουσας έντασης μέσα από απολαυστικές βινιέτες του παραλόγου στην περιχαρακωμένη καθημερινότητα της Παλαιστίνης.
52. Πριν το Ηλιοβασίλεμα
(Before Sunset, Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, 2004)
Στο μεσαίο κεφάλαιο της κλασικής τριλογίας ο ρομαντισμός προσγειώνεται στον πραγματικό κόσμο, κάπου ανάμεσα στην ελπίδα και την ενηλικίωση. Αξέχαστο φινάλε.
51. Drive
(Νίκολας Βίντινγκ Ρεφν, 2011)
Το σάουντρακ, το τζάκετ, ο στιλιζαρισμένος ρομαντισμός, το slow-motion φιλί στο ασανσέρ: Κάποια στιγμή στα ‘10s, το φιλμ του Ρεφν καθόρισε την έννοια του κινηματογραφικού cool.
50. Μικρές Κυρίες
(Little Women, Γκρέτα Γκέργουιγκ, 2019)
Η Γκρέτα Γκέργουιγκ πριν τη Barbie σε μια εντυπωσιακή άσκηση κινηματογραφικής διασκευής σε ένα φιλμ πλούσιο, παιχνιδιάρικο και αναπάντεχο παρά την γνώριμη λογοτεχνική πηγή του.
49. Τίγρης και Δράκος
(Crouching Tiger, Hidden Dragon / Wo hu cang long, Ανγκ Λι, 2000)
Η δια χειρός Ανγκ Λι αναβίωση της κλασικής wuxia αισθητικής με έναν αναπολογητικά ευθύ και ειλικρινή τρόπο έγινε παγκόσμια επιτυχία, έφτασε στα Όσκαρ και καθόρισε το σινεμά δράσης.
48. Ζώνη Ενδιαφέροντος
(The Zone of Interest, Τζόναθαν Γκλέιζερ, 2023)
48. Νοσταλγώντας το Φως
(Nostalgia for the Light / Nostalgia de la luz, Πατρίσιο Γκουσμάν, 2010)
Η αναζήτηση, αποκάλυψη και αποτύπωση θηριωδιών από τον (κινηματογραφικό και μη) φακό υπήρξε ένα μια από τις μεγάλες αγωνίες του σινεμά στον αιώνα+ της ύπαρξής του. Στο σοκαριστικό φιλμ εποχής του Τζόναθαν Γκλέιζερ και στο ντοκιμαντέρ του χιλιανού Πατρίσιο Γκουζμάν, η αναζήτηση αυτή φτάνει πέρα από το βλέμμα το δικό μας και της κάμερας.
Είτε πρόκειται για το Ολοκαύτωμα στην –κυριολεκτικά– διπλανή πόρτα, είτε για την αναζήτηση πτωμάτων που άφησε πίσω η δικτατορία του Πινοσέτ (αναζήτηση που ο Γκουζμάν τοποθετεί αλληγορικά ως ανάλογη της αναζήτησης του παρελθόντος του Ανθρώπου από τους αστρονόμους), δύο από τους σημαντικότερους δημιουργούς του 21ου αιώνα μετατρέπουν, ο καθένας με τις τεχνικές του, αυτό που απουσιάζει από το κάδρο στο πιο συνταρακτικό αποτύπωμα της ανθρώπινης φρίκης.
47. La La Land
(Ντάμιαν Σαζέλ, 2016)
Παραδόξως αδικημένο(!) στην υστεροφημία του, το εκστατικά μελαγχολικό(!!) μιούζικαλ του Σαζέλ εξερευνά τη νοσταλγία ως ένα παραμύθι μπροστά στη σκληρή αλήθεια και μιλά με πάθος και ειλικρίνεια για την κουλτούρα, το εμπόριο και το legacy μέσα από ένα ήδη κλασικό σάουντρακ του Τζάστιν Χέργουτις με στίχους των Πάσεκ & Πολ και χορογραφίες της Μάντι Μουρ. Τα Όσκαρ είναι λίγα για τους Έμμα Στόουν και Ράιαν Γκόσλινγκ.
46. Ένας Χωρισμός
(A Separation / Jodaeiye Nader az Simin, Ασγκάρ Φαρχαντί, 2011)
Οικογενειακό δράμα σε μορφή κοινωνικού θρίλερ στο αδιέξοδο της ιρανικής καταπίεσης. Ο Ασγκάρ Φαρχαντί σκηνοθετεί ένα φιλμ-σχολή.
45. Και Ένα… και Δύο… Οικογενειακοί Ρυθμοί
(Yi Yi, Έντουαρντ Γιανγκ, 2000)
Το τελευταίο αριστούργημα του ταϊβανέζου master ακολουθεί την εσωτερική δυναμική μιας οικογένειας καθώς το κοινωνικό τοπίο γύρω μεταβάλλεται. Κανείς δεν το έκανε όπως ο Γιανγκ.
44. Kill Bill: Vol. 1
(Κουέντιν Ταραντίνο, 2003)
Το ξέφρενα ποπ αποκορύφωμα της μηχανής αναφορών και ανασύνθεσης του Ταραντίνο: Εμβληματικές σκηνές δράσης, needle drops, χαρακτήρες και ένα cliffhanger-αποθέωση.
43. La Flor
(Μαριάνο Γινάς, 2018)
4 ηθοποιοί παίζουν ιστορίες από διαφορετικά είδη, με διαφορετική δομή, χωρίς φινάλε ή/και αρχή. Αφηγηματικός και δομικός πειραματισμός, ένα κινηματογραφικό σύμπαν σε επιτάχυνση.
42. Αν η Οδός Μπιλ Μπορούσε να Μιλήσει
(If Beale Street Could Talk, Μπάρι Τζένκινς, 2018)
Ο Μπάρι Τζένκινς διασκευάζει Τζέιμς Μπόλντουιν σε ένα σπαρακτικής ομορφιάς σινεμά βλεμμάτων.
41. Αόρατη Κλωστή
(Phantom Thread, Πολ Τόμας Άντερσον, 2017)
41. O Δούκας της Βουργουνδίας
(The Duke of Burgundy, Πίτερ Στρίκλαντ, 2014)
Το σύγχρονο σινεμά συχνά αντιμετωπίζει με φόβο το πάθος και τον φετιχισμό, κάτι που κάνει αυτά τα δύο φιλμ να ξεχωρίζουν ακόμα πιο εμφατικά, ως προς το πώς εξερευνούν τις μεταβαλλόμενες δυναμικές ισχύος μέσα σε δύο σχέσεις. Το φιλμ του Στρίκλαντ είναι μια πιο αγνή άφεση στον φετιχισμό του κινηματογραφικού υλικού (όπως συμβαίνει και σε όλες τις ταινίες του σκηνοθέτη), όπου ο ήχος κι η εικόνα είναι από μόνα τους εργαλεία ερεθισμού.
Ο Πολ Τόμας Άντερσον τοποθετεί τα δικά του power shifts μέσα στις, εχμ, ραφές μια φαινομενικά πιο παραδοσιακά ακαδημαϊκής αφήγησης, με μια πανέμορφη χροιά εικόνας και μια από τις ερμηνείες της δεκαετίας από την άγνωστη τότε Βίκι Κριπς. Και στις δύο περιπτώσεις, το σινεμά τους μας συνεπαίρνει.
40. Φιλενάδες
(Bridesmaids, Πολ Φιγκ, 2011)
Ο Πολ Φιγκ σκηνοθετεί σενάριο των Κρίστεν Γουίγκ και Άνι Μούμολο σε απολαυστική κωμωδία-σταθμό του σύγχρονου Χόλιγουντ, με αδιανόητο περφόρμανς της Μελίσα ΜακΚάρθι.
39. Transit
(Κρίστιαν Πέτσολντ, 2018)
Κατασκοπικό θρίλερ και σαρωτικό ρομάντζο για ήρωες-φαντάσματα σε μια Ιστορία στο μπλέντερ, καθώς εποχές πολέμου και καταπίεσης καταγράφονται η μία πάνω στην άλλη.
38. Περασμένες Ζωές
(Past Lives, Σελίν Σονγκ, 2023)
Απόσταση (σε χρόνο και χώρο), επικοινωνία (ψηφιακή, σωματική), πλούσια κινηματογράφηση, μεστές ερμηνείες δίχως φλυαρία και ένα ήδη κλασικό φινάλε στο κορυφαίο ρομάντσο των ‘20s.
37. Σεντ Ομέρ
(Saint Omer, Άλις Ντιόπ, 2022)
Μια Μήδεια ως δίκη-κινηματογραφικό ντοκουμέντο που βάζει τον θεατή σε ρόλο παρατηρητή πριν γυρίσει –συνταρακτικά– το βλέμμα πάνω του.
36. Interstellar
(Κρίστοφερ Νόλαν, 2014)
Ο Νόλαν δημιουργεί νέους κόσμους και λυγίζει τους κανόνες της φύσης προσπαθώντας να ακολουθήσει την δύναμη της αγάπης μέσα από μαύρες τρύπες και έτη φωτός.
35. Άσε το Κακό να Μπει
(Let the Right One In / Låt den rätte komma in, Τόμας Άλφρεντσον, 2008)
Τολμηρά συναισθηματικοί τόνοι σε μια ξεχωριστή βαμπιροταινία για τη μοναξιά της ενηλικίωσης, από τον πάγο του σουηδικού κρύου ως την βίαιη αντίθεση της αιματηρής σκηνής κορύφωσης.
34. Η Χίμαιρα
(La Chimera, Αλίτσε Ρορβάχερ, 2023)
Μια στοιχειωτική αλληγορία πάνω στη σχέση μας με το παρελθόν και το παρόν, με τη γη που πατάμε, τα κειμήλιά της, τους ανθρώπους της, και το ρόλο μας σε αυτή την αλυσίδα κληρονομιάς, δημιουργίας και ύπαρξης. Μια ταινία σαν ένα παραμύθι που άκουσες πολύ παλιά χωρίς να το θυμάσαι, αλλά του οποίου τις εικόνες ακόμα ονειρεύεσαι.
«Δεν εναντιώνομαι το μοντέρνο, εναντιώνομαι τον καπιταλισμό»: Η Αλίτσε Ρορβάχερ στο News24/7
Τα κινηματογραφικά παραμύθια της Αλίτσε Ρορβάχερ, που εξερευνούν τη σχέση παράδοσης και μοντερνισμού μέσα στα αδιέξοδα μικρών κοινοτήτων και αγνών ηρώων, την έχουν κάνει ήδη ένα από τα σημαντικότερα ονόματα του σύγχρονου ευρωπαϊκού σινεμά – εκείνη τη δημιουργό που κοιτάνε αυτή τη στιγμή όλοι οι υπόλοιποι δημιουργοί με περιέργεια και θαυμασμό.
Τον Μάιο του ‘23 συναντήσαμε τη Ρορβάχερ από κοντά στις Κάννες όπου μας εξήγησε τη σχέση παραμυθιών και κοινωνικής διάστασης στο σινεμά της. (ΦΩΤΟ: AP Photo/Alessandra Tarantino)
Πάντα τρεφόμουν με ιταλικά παραμύθια. Η ιδιαιτερότητά τους είναι ότι οι πρωταγωνιστές δεν είναι πρίγκιπες και πριγκίπισσες, αλλά βοσκοί, χωριάτες, ψαράδες. Κι είναι η μαγεία των συνηθισμένων ανθρώπων που περιγράφεται στα παραμύθια της ιταλικής παράδοσης. Υπάρχει ένα στοιχείο ρεαλισμού στην αφήγηση των παραμυθιών και βρίσκω πολύ όμορφο το να έχουμε αυτά τα στοιχεία στις ζωές μας.
Δεν εναντιώνομαι το μοντέρνο, εναντιώνομαι τον καπιταλισμό. Και, δυστυχώς, ο καπιταλισμός και το μοντέρνο, είναι… πολύ φίλοι. [χαμογελάει] Αλλά ο νεωτερισμός μπορεί να είναι κάτι πολύ σπουδαίο. Οπότε δεν είναι ότι «α, το παρελθόν, ωραίες εποχές».
Μου αρέσουν οι αθώοι χαρακτήρες. Μου αρέσουν απλές εικόνες που συζητούν περίπλοκα θέματα. Μου αρέσει το γεγονός ότι οι χαρακτήρες δεν έχουν πλήρη συναίσθηση των ζητημάτων που τους περιτριγυρίζουν. Με τον ίδιο τρόπο που οι εικόνες δεν έχουν συναίσθηση του νοηματικού βάρους που τους προσδίδουμε.
Είμαστε μέσα σε μια καπιταλιστική κοινωνία. Όταν μιλώ εναντίον του καπιταλισμού, εμπλέκω τον εαυτό μου όπως όλους. Δεν αποτελώ εξαίρεση. Είμαι εμπλεκόμενη όσο και ο διευθυντής μιας πολυεθνικής. Αυτό δεν το συζητώ.
Όταν ονειρεύομαι ένα όνειρο, είναι συλλογικό. Δεν είναι ένα άτομο μόνο του.
Μιλάμε εδώ για αρχαία τέχνη, που δεν δημιουργήθηκε με σκοπό να την δούνε ανθρώπινα όντα. […] Αυτή λοιπόν η ιδέα, μιας σπουδαίας δουλειάς με τόση τεχνική τελειότητα, με στόχο να παραμείνει αόρατη, είναι κάτι που με συναρπάζει. Υπάρχει κι εκεί μια ιεραρχία. Θρησκευτική. Όπως εμείς έχουμε οικονομική ή κοινωνική.
Ίσως μπορούμε όλοι να μάθουμε από αυτό: Να σκεφτόμαστε τι είναι αυτό που ονειρευόμαστε και να μπορούμε να εκτιμούμε αυτό που δεν μπορούμε να δούμε. Και ναι, να δημιουργούμε πράγματα και για αυτούς που βρίσκονται έξω από αυτές τις ιεραρχίες.
33. Ξενοδοχείο Grand Budapest
(Grand Budapest Hotel, Γουές Άντερσον, 2014)
Τα διοράματα του Γουές Άντερσον φτάνουν στο αφηγηματικό και δομικό τους απόγειο σε μια παθιασμένη έκκληση για ανθρωπιά εν μέσω πολέμου, με μεγάλη ερμηνεία από Ρέιφ Φάινς.
32. Πρόσωπα & Ιστορίες
(Faces Places / Visages villages, Ανιές Βαρντά, Ζε Αρ / 2017)
Ανιές Βαρντά και Ζε Αρ μιλάνε με ανθρώπους και εντοπίζουν κομμάτια καθημερινής τέχνης πριν, νομοτελειακά, τα πάρει το κύμα. Ο συγκινητικός θρίαμβος του να έχεις υπάρξει.
31. Margaret (Director’s Cut)
(Κένεθ Λόνεργκαν, 2011)
Πριν το Όσκαρ της Πόλης Δίπλα στη Θάλασσα ο Λόνεργκαν δημιούργησε μια σύγχρονη τραγική όπερα, κατακρεουργημένη κατά την κυκλοφορία, σωσμένη θριαμβευτικά στο home video.
30. Μνήμες Φόνων
(Memories of Murder / Salinui chueok, Μπονγκ Τζουν-χο, 2003)
Για πολλούς το αριστούργημα του Μπονγκ Τζουν-χο, ένα βραδυφλεγές, κολασμένο procedural για την αναζήτηση του Κακού με breakthrough ερμηνεία από τον Σονγκ Κανγκ-χο.
29. Η Σιωπηλή Δολοφόνος
(The Assassin / Cike nie yin niang, Χου Χσιάο-χσιέν, 2015)
Η τελευταία ταινία του Χου Χσιάο-χσιέν, εμβληματικής φιγούρας του ταϊβανέζικου Νέου Κύματος. Η Σου Τσι ως δολοφόνος σε ένα επίπονης ομορφιάς wuxia απέναντι στο βλέμμα της Ιστορίας.
28. Τρέξε!
(Get Out, Τζόρνταν Πιλ, 2017)
Εμβληματική σατιρική αλληγορία που κατάφερε να χωρέσει μέσα της κάτι από το ανείπωτο της μοντέρνας Αμερικάνικης υποκρισίας, και που μας σύστησε έναν σύγχρονο master του θρίλερ.
27. Γνήσιο Αντίγραφο
(Certified Copy / Copie Conforme, Αμπάς Κιαροστάμι, 2010)
27. Resident Evil: Η Τιμωρία
(Resident Evil: Retribution, Πολ Γ.Σ. Άντερσον, 2012)
Κατά πάσα πιθανότητα ο Αμπάς Κιαροστάμι κι ο Πολ Γ.Σ. Άντερσον δεν γνώριζαν καν το σινεμά ο ένας του άλλου, όμως κάπου ανάμεσα στο ρομαντικό (ντοκου)δράμα με την Ζιλιέτ Μπινός και στην βιντεογκέιμ περιπέτεια με την Μίλα Γιόβοβιτς δημιουργείται ένα εντυπωσιακό, αναπάντεχο δίπτυχο που εξερευνά την αξία και τη σημασία του αντιτύπου και το πώς αυτό μπορεί να προσφέρει αξία και στο ορίτζιναλ.
Αμφότεροι οι σκηνοθέτες βρίσκονται σε απόλυτο έλεγχο της τεχνικής του σινεμά που υπηρετούν: Ο Κιαροστάμι δημιουργεί ένα εγκεφαλικό όσο και παιχνιδιάρικο τέχνασμα που φέρνει τον θεατή και τους χαρακτήρες σε μια κοινή αναζήτηση, ενώ ο Άντερσον δημιουργεί ένα all-star mash-up κάθε πίστας του κινηματογραφικού του παιχνιδιού, με σωσίες και επέμβαση ακόμα και στη ροή της αφήγησης. Και στις δύο περιπτώσεις, το αντικείμενο είναι η κόπια, και μια φιλοσοφική αναζήτηση της αξίας, και τελικά της σημασίας της ύπαρξής της.
26. Inside Llewyn Davis
(Τζόελ και Ίθαν Κοέν, 2013)
Το αριστούργημα των Κοέν, μια ταινία που παράγει θερμότητα μέσα από το κρύο, μια Οδύσσεια για αυτούς που μένουν πίσω και, καμιά φορά, δεν ξέρουν τι να κάνουν με τον εαυτό τους.
25. Magic Mike XXL
(Γκρέγκορι Τζέικομπς, 2015)
Παρέα εργατών βρίσκει χώρους κεφιού, χρωμάτων, ενέργειας μες στην καπιταλιστική κινούμενη άμμο, στην πιο εντυπωσιακά χορογραφημένη και από τις πιο αγνά progressive αμερικάνικες ταινίες των ‘10s.
24. Goodbye, Dragon Inn
(Bu San, Τσάι Μινγκ-λιάνγκ, 2003)
Ένα ιστορικό σινεμά κλείνει κι ο ανυπέρβλητος κινηματογραφικός ποιητής Τσάι Μινγκ-λιάνγκ το αποχαιρετά αφήνοντας το κάδρο του να κινηθεί ανάμεσα σε θαμώνες και φαντάσματα.
23. Κυνόδοντας
(Γιώργος Λάνθιμος / 2009)
Το αριστούργημα των Λάνθιμου/Φιλίππου που γέννησε ένα κίνημα, δημιουργεί έναν δικό του κόσμο ακολουθώντας την παθογένεια της ελληνικής οικογένεια στη σουρεαλιστική της κατάληξη.
22. Spring Breakers
(Χάρμονι Κορίν, 2012)
22. Ο Λύκος της Wall Street
(The Wolf of Wall Street, Μάρτιν Σκορσέζε, 2013)
22. Pain & Gain
(Μάικλ Μπέι, 2013)
22. Οι Ύποπτοι Φορούσαν Γόβες
(The Bling Ring, Σοφία Κόπολα, 2013)
Λίγα χρόνια μετά την οικονομική κρίση του ‘08, μια φουρνιά αμερικάνικων φιλμ εμφανίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα, εξερευνώντας και αποδομώντας μέσα από ξεχωριστά κινηματογραφικά στυλ το πολύχρωμο ψέμα του αμερικάνικου ονείρου. Σαν πνιγμός μέσα σε φανταχτερές νέον αποχρώσεις, αυτά τα φιλμ στρέφουν το βλέμμα σε διαφορετικές πτυχές του καπιταλιστικού αδιεξόδου, συνεπή με την oeuvre και το ύφος του κάθε ενός δημιουργού.
Το Spring Breakers, ένα από τα πλέον επιδραστικά φιλμ της περιόδου, βρίσκει τον Χάρμονι Κορίν σε μια υπνωτιστική, κυκλική ροή βίας μέσα στην ποπ (μη) αθωότητα. «Look at my shit!» φωνάζει ο wannabe Scarface της κακιάς ώρας στις πριγκίπισσες του ντισνεϊκού ονείρου. Ο Μάικλ Μπέι στρέφει την κάμερα στην ίδια τη φιλμογραφία του κοιτάζοντας τον ματσό αμερικάνικο ηρωισμό σα να ήταν καρτούν, ενώ η Σοφία Κόπολα εξετάζει ηρωίδες στο περιθώριο του επιφανειακού νεοπλουτιστικού οικοσυστήματος με μια τρυφερότητα που σπάνια μας περισσεύει για ανθρώπους που χάνονται σε όνειρα celebrity ειδωλολατρίας.
Κι ο Μάρτιν Σκορσέζε στο πιο φρέσκο και γεμάτο ζωντάνια φιλμ της –σπουδαίας– late περιόδου του, επιστρέφει στο ίδιο του το έργο, εξετάζοντας κοινωνικές βδέλλες ως υπερ-ενεργητικές παρωδίες του εαυτού τους, ανθρώπους που έχουν πείσει τους εαυτούς τους για το μεγαλείο και την αναγκαιότητα της καταστροφική τους ύπαρξης. Με φοβερές ερμηνείες από σύσσωμο το καστ, ο Σκορσέζε καταφέρνει (όπως συμβαίνει και στο απόγειο της φιλμογραφίας του) να αποτυπώσει κάτι από την μανιακή έλξη ενός κόσμου που δεν συνειδητοποιεί πως είναι η ίδια του (μας) η καταδίκη.
21. Ανάμνηση
(Memoria, Απιτσατπόνγκ Βιρασετάκουν, 2021)
Ο Απιτσατπόνγκ στέλνει την Τίλντα Σουίντον σε ένα ταξίδι στα βάθη της συλλογικής μνήμης, σε ένα φιλμικό όνειρο όπου τόποι και ήχοι συνθέτουν το ανθρώπινο ασυνείδητο.
20. Ακρότητες
(First Reformed, Πολ Σρέιντερ, 2017)
Δημιουργική ανάσταση του Πολ Σρέιντερ με εμβληματικό «μοναχικός άνδρας σε δωμάτιο γεμίζει το ημερολόγιό του» σινεμά-όραμα, που κοιτάζει την άβυσσο και ουρλιάζει πίσω με απόγνωση.
19. Η Αιώνια Λιακάδα Ενός Καθαρού Μυαλού
(Eternal Sunshine of the Spotless Mind, Μισέλ Γκοντρί, 2004)
Από το μυαλό του Τσάρλι Κάουφμαν (από τους καθοριστικούς καλλιτέχνες του αιώνα) και τη φαντασία του Μισέλ Γκοντρί, το φιλοσοφημένο ρομάντζο σαν ταινία καταστροφής. Συντριβή.
18. Zama
(Λουκρέσια Μαρτέλ, 2017)
H αποικιοκρατία ως αδιέξοδος εφιάλτης και η πρόοδος ως χίμαιρα σε μια αποστομωτική ταινία-εμπειρία που βουτά στα ενδότερα για να μιλήσει για ένα κάποιο τέλος του κόσμου.
Η ταινία-25ετία: Άγριες Πληγές
(Caught by the Tides / Feng liu yi dai, Ζία Ζανγκ-κε, 2024)
Το πρώτο φιλμ του ‘25 (πρεμιέρα στις Κάννες το ‘24, αλλά κυκλοφορία παντού φέτος) που θα συμπεριλαμβάναμε στη λίστα, φτιαγμένο κυριολεκτικά ως μια σύνοψη της εξέλιξης των 25 πρώτων χρόνων του αιώνα. Στην Κίνα της αυγής του 21ου αιώνα, μια γυναίκα κι ένας άντρας μοιράζονται ένα παθιασμένο έρωτα που όμως δεν διαρκεί πολύ. Ο Μπιν εξαφανίζεται κι εκείνη ψάχνει να τον βρει σε ένα ερωτικό κυνηγητό που αποτελεί ταυτόχρονα αποστομωτική ματιά στο πέρασμα του χρόνου κατά το πρώτο ¼ του αιώνα.
Χρησιμοποιώντας οπτικό υλικό που γύριζε τα τελευταία 20 χρόνια, από πόλεις, στιγμές και ανθρώπους, ο Ζία Ζανγκ-κε μοντάρει το πέρασμα του χρόνου κρατώντας αληθινά, πρωτογενή υλικά στα χέρια του. Διαφορετικά φορμάτ, ποιότητες εικόνας, τόνοι και εποχές, διαδέχονται η μία την άλλη με μια άγρια οργανικότητα, σε μια ωδή στην απόσταση και στο χρόνο που σμιλεύει πόλεις, ανθρώπους και συναισθήματα, ασταμάτητος σαν παλίρροια.
Συναντήσαμε τον μεγάλο κινέζο auteur στις Κάννες τον Μάιο του ‘24 όπου μας εξήγησε τι τον ώθησε να φτιάξει μια ταινία με αυτό τον τρόπο.
Συγκέντρωνα το υλικό έχοντας εξαρχής σκοπό για αυτό. Το 2001 είχα αυτόν τον τίτλο εργασίας για τη συγκεκριμένη ιδέα και την ταινία που ήθελα να κάνω. Ήταν «Ένας άνθρωπος με ψηφιακή φωτογραφική μηχανή», μιας και είμαι μεγάλος θαυμαστής του Τζίγκα Βερτόφ.
Το 2001 είμαστε στο νηπιακό στάδιο της ψηφιακής κινηματογράφησης. Έτσι χρησιμοποιούσα μια ψηφιακή κάμερα προσπαθώντας απλώς να αποτυπώσω αυθόρμητα την πραγματικότητά μου με τέτοιο τρόπο ώστε να αλληλεπιδρώ με τους χώρους, να αλληλεπιδρώ με τα θέματα, όπως κάνω και σε άλλες ταινίες.
Αφού ήδη το έκανα αυτό για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, πάνω από 20 χρόνια, ξαφνικά συνέβη το Covid. Και τότε ήταν που όλα σταμάτησαν. Όλα τέθηκαν σε παύση και ξαφνικά μου έδωσε την αίσθηση ότι βιώνουμε σχεδόν το τέλος της ιστορίας, ότι αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο για μένα να αρχίσω να κοιτάζω πίσω στο υλικό που έχω συλλέξει τα τελευταία 20 χρόνια και να βρω έναν τρόπο να πω την ιστορία μου.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν θέλησα απλώς να μοντάρω όλο το υλικό που είχα συγκεντρώσει, αλλά προσπάθησα να το ενσωματώσω στο εδώ και τώρα. Με αυτό που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του Covid, αυτό που συνέβη αμέσως μετά το Covid, και να τα κάνω με κάποιο τρόπο να λειτουργήσουν αρμονικά μαζί. Ή να έχουν σκόπιμα κάποια παραφωνία καθώς συνδυάζονται τα υλικά και οι εποχές.
17. Miami Vice
(Μάικλ Μαν, 2006)
Ο ψηφιακός ιμπρεσιονισμός του Μάικλ Μαν βρίσκει χαρακτήρες που μοιάζουν να μην έχουν προέλευση, παγιδευμένους σε μια περιπέτεια που δεν ξεκινά και δεν τελειώνει. Σινεμά-πίνακας.
16. Oldboy
(Παρκ Τσαν-γουκ, 2003)
Στοιχεία αρχαιοελληνικής τραγωδίας συναντούν το κομιξικό exploitation σε ένα περιπετειώδες μελόδραμα που αποτέλεσε σημείο αναφοράς στην έκρηξη του κορεάτικου σινεμά.
15. Drive My Car
(Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι, 2021)
Η θεατρικότητα συναντά την διαστολή του κινηματογραφικού χρόνου σε ένα υπνωτιστικό κομψοτέχνημα που μοιάζει να αναπνέει κάπου ανάμεσα στους δύο κόσμους.
14. Το Δέντρο της Ζωής
(The Tree of Life, Τέρενς Μάλικ, 2011)
Ονειρική σπουδή πάνω στη (σχέση μας με τη) φύση, στην αρρενωπότητα, την καταπίεση και τον ρου της Ιστορίας, γυρισμένη από μια ανεξάντλητα επιδραστική φιγούρα του σύγχρονου σινεμά.
13. Οι Δολοφόνοι του Ανθισμένου Φεγγαριού
(Killers of the Flower Moon, Μάρτιν Σκορσέζε, 2023)
Ο Σκορσέζε αναδεικνύει σφαγές κρυμμένες κάτω από τη συλλογική σιωπή-συνενοχή, εξετάζοντας το ρόλο του ως αφηγητή απέναντι στην Ιστορία. Ένα τιτάνιο έργο.
12. Χαμένος Παράδεισος
(Tabu, Μιγκέλ Γκόμες, 2012)
Ένα αντισυμβατικό ρομάντσο για την αγάπη και τον χρόνο, αποτυπωμένο σαν παλιομοδίτικη ασπρόμαυρη καλλιγραφία από τον μεγάλο πορτογάλο ποιητή του slow cinema.
11. Η Πράξη του Φόνου
(The Act of Killing, Τζόσουα Οπενχάιμερ, 2012)
11. Η Όψη της Σιωπής
(The Look of Silence, Τζόσουα Οπενχάιμερ, 2014)
Το συνταρακτικό δίπτυχο ντοκιμαντέρ του Τζόσουα Οπενχάιμερ προκαλεί σφαγείς να αναπαραστήσουν τα εγκλήματά τους σα να ήταν κινηματογραφικές φαντασιώσεις, αποκαλύπτοντας κάτι βαθιά απάνθρωπο και, τελικά, αδιανόητο για την αλήθεια, το ψέμα, την ενοχή και, τελικά, για την ίδια την πράξη της παρατήρησης.
«Η αλήθεια βρίσκεται μέσα στις ρωγμές»: Ο Τζόσουα Οπενχάιμερ στο News24/7
Τον Νοέμβριο του ‘24 συναντήσαμε τον Οπενχάιμερ στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης όπου βρέθηκε για την πρεμιέρα της νέας του ταινίας, The End. Εκεί μας μίλησε και για το κλασικό δίπτυχο των ντοκιμαντέρ του. (ΦΩΤΟ: AP Photo/Axel Schmidt)
Πριν μερικά χρόνια γύρισα την Πράξη του Φόνου, όπου κινηματογραφούσα μερικούς από τους πιο ισχυρούς άνδρες στην Ινδονησία, όχι μόνο τον Ανουάρ Κονγκό, αλλά τους ολιγάρχες που ήρθαν στην εξουσία μέσω της γενοκτονίας και πλούτισαν επωφελούμενοι από τον φόβο της χώρας απέναντί τους ως δολοφόνους.
Ήθελα τότε να κάνω μια τρίτη ταινία στην Ινδονησία για τους δισεκατομμυριούχους που έλεγχαν τη χώρα και ουσιαστικά ξεψάχνιζαν τα κόκαλα της χώρας, των ανθρώπων που είχαν σφαγιάσει, για να πλουτίσουν. Αλλά όπως καταλαβαίνεις δεν μπόρεσα να επιστρέψω στην Ινδονησία αφού βγήκε το Η Πράξη του Φόνου. Ευτυχώς είχα ήδη γυρίσει την Όψη της Σιωπής.
Στην Πράξη του Φόνου και στην Όψη της Σιωπής ο ανταγωνιστής είναι το παρελθόν – το παρελθόν που αυτοί οι άνδρες προσπαθούν να καταπιέσουν. Στην Πράξη του Φόνου, υποθέτω ότι εγώ ο ίδιος ενσαρκώνω αυτόν τον ανταγωνιστή θέτοντας σε κίνηση αυτή την κινηματογραφική διαδικασία. Στην Όψη της Σιωπής, ο Άντι είναι αυτός που ανακινεί το παρελθόν.
Στην Πράξη του Φόνου υπάρχουν αυτές οι δραματοποιήσεις. Μερικές από αυτές είναι όντως μουσικά νούμερα, αλλά γενικά είναι απελπισμένες προσπάθειες να βρει ο Ανγουάρ νέα ψέματα, νέες ιστορίες, νέες αφηγήσεις, νέους τρόπους κατανόησης του εαυτού του, ώστε να μπορέσει να κοιτάξει τον εαυτό του στον καθρέφτη και να αντιμετωπίσει αυτό που είναι.
Οι δραματοποιήσεις είναι κάτι σαν πολύχρωμα ψέματα, και αρχίζουν να καταρρέουν. Πάντα υπάρχει μια ρωγμή. Και η αλήθεια βρίσκεται μέσα σε αυτές τις ρωγμές.
10. Κρυμμένος
(Caché / Hidden, Μίκαελ Χάνεκε, 2005)
Η απανθρωποίηση της κουλτούρας παρακολούθησης συναντά την ψευδή αίσθηση προνομίου της Δύσης σε ένα θρίλερ δια χειρός Χάνεκε που προφητεύει τις εντάσεις του αιώνα που μόλις γεννιέται.
9. Mad Max: Ο Δρόμος της Οργής
(Mad Max: Fury Road, Τζορτζ Μίλερ, 2015)
Ένα αδιανόητο set piece δράσης από τα σουρεαλιστικά οράματα του Τζορτζ Μίλερ, και μια ριζοσπαστικά φεμινιστική κατάθεση μέσα από μια υποδειγματικά οικονομική αφήγηση. Πιθανώς, το σκηνοθετικό κατόρθωμα του αιώνα.
8. Σφυγμός
(Pulse / Kairo, Κιγιόσι Κουροσάβα, 2001)
Φαντάσματα ψηφιακής εισβολής σε φυσικούς χώρους πλήρους απομόνωσης, σε ένα φορμαλιστικά αψεγάδιαστο θρίλερ δίχως τινάγματα και δίχως συμβατικές διαδρομές και λύσεις. Ο Κιγιόσι Κουροσάβα διάβασε την ψηφιακή μελαγχολία του 21ου αιώνα, ήδη από το 2001.
7. Παράσιτα
(Parasite / Gisaengchung, Μπονγκ Τζουν-χο, 2019)
Ακροβασία ειδών και εμβληματική ταξική και αντικαπιταλιστική σάτιρα στην απόλυτη σκηνοθετική πράξη ισορροπίας από τον master Μπονγκ Τζουν-χο. Το απόλυτο crossover φεστιβαλικής, οσκαρικής, σινεφίλ, mainstream, παγκόσμιας, genre κινηματογράφησης.
6. Οδός Μαλχόλαντ
(Mulholland Dr., Ντέιβιντ Λιντς, 2001)
Αυτό που κάποτε ξεκίνησε ως τηλεοπτικός πιλότος σειράς μετατρέπεται σε σουρεαλιστικό όνειρο και ψυχαναλυτικό εφιάλτη, μια μεγαλειώδης σπουδή πάνω στο μεγάλο ψέμα του κόσμου του θεάματος, γεμάτη είδωλα και ψευδαισθήσεις, επιθυμίες και συσχετισμούς (σεξουαλικών, επαγγελματικών, και κάθε είδους) δυνάμεων. Ναόμι Γουότς σε μια από τις ερμηνείες του αιώνα, ο Ντέιβιντ Λιντς στο αποκορύφωμα της φιλμογραφίας του.
5. Moonlight
(Μπάρι Τζένκινς, 2016)
Με ρίζες στο αμερικάνικο mumblecore αλλά αισθητικές αναφορές στον Γουόνγκ Καρ-γουάι και το ταϊβανέζικο Νέο Κύμα των ‘80s, ο Μπάρι Τζένκινς έρχεται από το πουθενά και σκηνοθετεί το καθοριστικό ανεξάρτητο φιλμ του αιώνα: Μια ιστορία συντροφικότητας, ενηλικίωσης, ελπίδας και αγάπης βουτηγμένη μες στις αποχρώσεις και σε έναν λυρισμό που δεν αφαιρεί τίποτα από τη δύναμή της. Ίσως το κορυφαίο Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας στην ιστορία του θεσμού.
4. Ερωτική Επιθυμία
(In the Mood for Love / Fa yeung nin wah, Γουόνγκ Καρ-γουάι, 2000)
Κανείς, ποτέ, στην ιστορία του σινεμά, δεν έχει σκηνοθετήσει την ερωτική έλξη όπως ο Γουόνγκ Καρ-γουάι. Στο εμβληματικό έργο της φιλμογραφίας του, χορογραφεί την απόσταση και την επιθυμία ανάμεσα σε δύο από τους ομορφότερους ανθρώπους που έχουν εμφανιστεί ποτέ σε κινηματογραφική οθόνη (Μάγκι Τσέουνγκ, Τόνι Λιουνγκ) μέσα από το μοντάζ, την επιβράδυνση του χρόνου, τα μοτίβα, τις επαναλήψεις, τη γλώσσα του σώματος. Αφήνοντας μια ολόκληρη κοινωνική ακτινογραφία να εμπλουτίσει την ιστορία μέσα από τις σχισμές του φιλμικού του κεντήματος.
3. Το Πορτρέτο Μιας Γυναίκας Που Φλέγεται
(Portrait of a Lady on Fire / Portrait de la jeune fille en feu, Σελίν Σιαμά, 2019)
Δύο γυναίκες διαρκώς κοιτάζονται, ανακαλύπτοντας η μία την άλλη. Υπάρχει μια κρυφή γλώσσα που αναπτύσσεται, με τις δυο τους να αναγκάζονται να φανταστούν κινήσεις και στιγμές ολόκληρες πριν μπορέσουν να βρουν τον ασφαλή τους χώρο. Τα βλέμματα γίνονται μουσική και ο ρυθμός αυτός γίνεται φωτιά που ανάβει, εξ ανάγκης, μέσα σε ένα κενό. Η κάμερα στέκεται συνεχώς πάνω στα πρόσωπα των δύο ηρωίδων, με ελάχιστες αντιδράσεις να γίνονται μικρά ερωτικά έπη και κάθε κίνηση να μοιάζει με χορό.
Η Σελίν Σιαμά εντοπίζει τις ανάσες και το βαθύ συναίσθημα μέσα στον αυστηρό φορμαλισμό της σκηνοθεσίας, με τον ίδιο τρόπο που οι ηρωίδες του φιλμ αναγκάζονται να χτίσουν μια νέα επικοινωνία μέσα σε μια ομοίως αυστηρά καθορισμένη κοινωνική συνθήκη. Είναι ο θρίαμβος του σινεμά ως ένα κάποιο (άλλο) βλέμμα.
2. Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων
(Spirited Away / Sen to Chihiro no kamikakushi, Χαγιάο Μιγιαζάκι, 2001)
Μια ταινία-όνειρο για την οποία ο κριτικός Νάιτζελ Άντριους έγραψε: «Τι αφορά η ταινία; Είναι κάπου 122 λεπτά και 12 δισεκατομμύρια χρόνια. Συνοψίζει όλη την ύπαρξη και μας δίνει μια μυθολογία για κάθε κοινωνία, για κάθε αμοιβάδα, για κάθε ζώο ή άνθρωπο που έζησε ποτέ», πως «Θεοί και τέρατα γεμίζουν την οθόνη, παρτάροντας σαν οι ώρες λειτουργίας των μπαρ να είχαν καταργηθεί διαμέσου του σύμπαντος», πως «ο Χαγιάο Μιγιαζάκι φτιάχνει αυτοκρατορίες αλλά δεν ποδοπατά τους ανθρώπους. Δημιουργεί κοινοπολιτείες ειρήνης, φύσης και συμφιλίωσης».
H κορυφαία επιτυχία του Studio Ghibli και ίσως ο απόλυτος εκπρόσωπος της animation φόρμας ως παλέτα απελευθερωμένης έκφρασης του ονειρικού και του υποσυνείδητου, σε μια φιλοσοφημένη περιπέτεια ενηλικίωσης που σφύζει από ιδέες, χρώματα και μια τεράστια αγωνία για την θέση μας στον κόσμο – και για τον ίδιο, τελικά, τον κόσμο.
1. Zodiac
(Ντέιβιντ Φίντσερ, 2007)
Στα τέλη των ‘60s και των ‘70s, ο φόβος κυκλώνει την πόλη του Σαν Φρανσίσκο καθώς ένας σίριαλ κίλερ ονόματι Ζόντιακ κυνηγά τους κατοίκους. Ερευνητές και ρεπόρτερ παγιδεύονται σε ένα κυνηγητό εμμονής για την αποκάλυψη της ταυτότητας του δολοφόνου ενώ στο μεταξύ ο Ζόντιακ παίρνει τις ζωές των θυμάτων, τη μία μετά την άλλη, αφήνοντας πίσω του κρυπτικά μηνύματα και γρίφους.
Το αριστούργημα του Ντέιβιντ Φίντσερ με τους Μαρκ Ράφαλο, Τζέικ Τζίλενχαλ και Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ ανασυστήνει μια ολόκληρη εποχή υπό το πρίσμα ενός παραλυτικού φόβου και μιας μουντής δυσκινησίας. O θεατής μετατρέπεται σε συνένοχο χάρη στον τρόπο με τον οποίο δέχεται τη ροή των στοιχείων, και την κρυφά αντισυμβατική φιλμική δομή. Αλληλοσυγκρουόμενα στοιχεία, μυστηριώδεις γρίφοι, ασαφή συμβάντα, συμπυκνώνονται σε μικρές βόμβες γεγονότων προς τέρψη ενός κοινού που (παράλογα ίσως) απολαμβάνει να θρέφεται με φόβο και πληροφορία.
Μια από της πληρέστερες και πιο πολυεπίπεδες μελέτες πάνω στον θρίαμβο του (απρόσωπου) κακού που μας έχει δώσει ο κινηματογράφος, και μάλλον το καθοριστικό αμερικάνικο φιλμ στον απόηχο της 11ης Σεπτεμβρίου, αρνούμενο τη συμβατική δραματουργία και, τελικά, την κάθαρση. Ο αόρατος τρόμος καλύπτει σαν πέπλο τα πάντα και ο άνθρωπος απλά αδυνατεί να του φωτίσει το πρόσωπο σε ένα ατμοσφαιρικό νουάρ που κρύβει μια σιωπηλή έκρηξη σε κάθε του δευτερόλεπτο: Το Zodiac δεν είναι παρά η απέλπιδα και φιμωμένη κραυγή μιας κοινωνίας που βουλιάζει στο σκοτάδι χωρίς να το καταλαβαίνει.
