ΣΤΗΝ 4Η ΣΕΖΟΝ ΤΟΥ “THE BEAR”, Ο ΧΡΟΝΟΣ ΜΕΤΡΑΕΙ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

Δύσκολα τα πράγματα στο Bear.

Το πάλαι ποτέ αγνό σαντουιτσαδικό, νυν fine dining εστιατόριο με φίνο φαγητό για την ψυχή, αντιμετωπίζει μια μεγάλη κρίση, αν και πότε δεν αντιμετώπιζε κάποια κρίση εδώ που τα λέμε.

Η κριτική που όλοι περίμεναν με κομμένη την ανάσα είναι αρνητική! Όπως συνέβη και με το The Bear την σειρά, έτσι και το The Bear το εστιατόριο βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή καθώς οι κριτικές μίλησαν, και ήταν αρνητικές – θυμίζουμε πως η σειρά, μετά από μια εντυπωσιακή 1η και μια υποδειγματική 2η σεζόν, έπεσε απότομα στα μάτια κοινού και κριτικής μετά από μια διχαστική (για να το πούμε ευγενικά) 3η σεζόν.

Σαν μια σειρά σε κόντρα με όσα την ανέδειξαν ως φαινόμενο, η 3η σεζόν βρήκε το Bear να κοιτάζει εσωτερικά με έναν τρόπο ολοκληρωτικό και επαναλαμβανόμενο.Δεν ήθελες να βιώσεις κάθε ίντσα του βαθύτατου Μπόνου που βιώνε η καταραμένη ιδιοφυία που έχουμε για κεντρικό ήρωα; Λυπόμαστε, αυτό το μενού έχει μόνο αυτό το ένα πιάτο για φέτος – ειρωνικά, δεδομένου πως μια κεντρική σύγκρουση της σεζόν είχε να κάνει με την επιμονή του Κάρμι να σερβίρει το εστιατόριό του διαφορετικό μενού κάθε μέρα.

Η 4η σεζόν γυρίστηκε αμέσως μετά την 3η, και σίγουρα πριν εκείνη προβληθεί, οπότε οι όποιοι παραλληλισμοί της πλοκής και της πραγματικότητας είναι συμπτωματικοί. Όμως με έναν παράξενο τρόπο, είναι σαν ο νέος κύκλος της σειράς να έχει όντως λάβει υπόψην πολλά από τα πράγματα που της καταλογίστηκαν πέρυσι – αλλά διατηρώντας όμως παρόλαυτά στο ακέραιο μεγάλο κομμάτι της ξεροκέφαλης αυτής προσωπικότητάς της. Είναι, περιέργως, αξιαγάπητο.

Σε αυτή λοιπόν την 4η σεζόν, η ομάδα του εστιατορίου προσπαθεί να ανασυνταχθεί ύστερα από τη σφαλιάρα της αρνητικής κριτικής, οπότε είναι πολλά τα πράγματα που τίθενται υπό αμφισβήτηση. Από πρακτικά πράγματα στο μενού –τι θα σερβίρουμε κάθε μέρα; πόσα υλικά θα έχει το κάθε πιάτο;– μέχρι την ίδια την φιλοσοφία του γιατί είμαστε εδώ και κάνουμε αυτό που κάνουμε.

Η κεντρική ιδέα της οικογένειας, που έτσι κι αλλιώς βρίσκεται στο επίκεντρο της σειράς από την πρώτη στιγμή –οικογένεια εργασιακή, φιλική, βιολογική– επεκτείνεται εδώ σε κάθε τι που έχει να κάνει με το εστιατόριο και τη λειτουργία του, συμπεριλαμβανομένων των πελατών. Η σεζόν ανοίγει εξάλλου με μια φλάσμπακ συζήτηση του Κάρμι (Τζέρεμι Άλεν Γουάιτ) με τον αδερφό του Μάικλ (Τζον Μπέρνθαλ, πάντα μια ζεστασιά η παρουσία του), στην οποία ο Κάρμι για πρώτη φορά εκφράζει την επιθυμία του να ανοίξει εστιατόριο.

Αυτό που κάνει τον Μάικλ να μαλακώσει ύστερα από την αρχική αρνητική του αντίδραση, είναι η οπτική του Κάρμι: Θέλει να το κάνει λόγω της ανάμνησης, και λόγω της οικογένειας. Τα εστιατόρια είναι εκεί που όλοι πάνε για να αποδράσουν, και για να χτίσουν μια όμορφη ανάμνηση. Όταν στο σήμερα πλέον, το κεντρικό μότο του εστιατορίου γίνεται το να «κάνουμε κάθε έναν πελάτη να νιώσει ξεχωριστός και να δουλεύουμε την κάθε βραδιά σα να είναι το Super Bowl» δεν ακούγεται σαν κάτι το κενό, γιατί ως θεατές πιστεύουμε πόσο βαθιά και ειλικρινά το πιστεύει η ίδια η σειρά.

Αν μη τι άλλο, ένα πράγμα για το οποίο δε θα μπορούσε ποτέ κανείς να κατηγορήσει το Bear, είναι ανειλικρίνεια. Σε βαθμό συχνά υπερβολικό, για να μην πω αντι-τηλεοπτικό, αυτή είναι μια σειρά που φορά περήφανα το παραμικρό της συναίσθημα, και που θα αφιερώσει ένα ολόκληρο ημίωρο επεισόδιο – εκτεταμένο μουσικό μονάζ, στο να απλώσει στην οθόνη σαν ψηφιδωτό το εν λόγω συναίσθημα, ξεχνώντας στην πορεία τα πάντα, από την πλοκή ως τους άλλους χαρακτήρες.

Το νιώσιμο όμως δεν αρκεί για να βγει ένα συναρπαστικό τηλεοπτικό αφήγημα 6 ωρών, οπότε φέτος ευτυχώς οι σεναριογράφοι έχουν θυμηθεί πώς φτιάχνεται μια καλή συνταγή. Αυτή λοιπόν η ανασύνταξη του εστιατορίου που αναφέραμε παραπάνω, έρχεται με έναν τεράστιο, τρανταχτό, φωτεινό σηματοδότη: ένα μεγάλο ρολόι που κυριολεκτικά μετράει αντίστροφα μέχρι την καταστροφή – τη στιγμή που ο Τζίμι δηλαδή θα κόψει την χρηματοδότηση και το εστιατόριο θα πρέπει είτε να λειτουργεί πλέον θρέφοντας τον εαυτό του ή, πολύ απλά, να κλείσει.

Παράλληλα, για να πάρουν πίσω το αναγκαίο πρεστίζ που χρειάζεται ένα fine dining εστιατόριο για να επιπλεύσει, στοχεύουν στο κερδίσουν ένα αστέρι Μισελέν. Οπότε νά’το, εδώ είμαστε: Δε λείπουν και φέτος οι φωνακλάδικοι τσακωμοί, και τα έντονα συναισθήματα, και οι ενδοσκοπικές στιγμές συνοδεία μιας λυρικής κιθάρας που θυμίζει πρόβα των Gaslight Anthem. Όχι, εδώ είναι όλα αυτά και πάλι, αλλά αυτή τη φορά συμβαίνει και κάτι άλλο: Η ομάδα πρέπει να κερδίσει αστέρι Μισελέν και να σώσει το εστιατόριο πριν το (πολύ κυριολεκτικό) ρολόι φτάσει στο μηδέν. Καθαρά πράγματα!

Μην περιμένετε βέβαια κάποια προφανή και καθαρή εξέλιξη – όχι όλη την ώρα. Υπάρχουν και πάλι οι στιγμές που έξαφνα ένα επεισόδιο στη μέση του θα μετατραπεί σε ένα μοντάζ ενοχών, φόβων και αναμνήσεων του Κάρμι. Οι στιγμές που ενώ θα περίμενες μια αγωνιώδη έκρηξη πλοκής, ένα επεισόδιο είναι απλώς τρεις χαρακτήρες να τσακώνονται στην πίσω αυλή. Και δεν είναι καν άσχημο αυτό, επειδή αυτή τη φορά συμβαίνει με μια πολύ πιο υγιή ισορροπία.

Που θα πει, ότι υπάρχουν και πάλι αρκετά επεισόδια όπου η σειρά εκμεταλλεύεται τον επεισοδιακό χαρακτήρα της τηλεόρασης για να στήσει μικρές ενδιαφέρουσες αποχωρήσεις σε πλοκή, σε χαρακτήρα και σε στυλ. Και παράλληλα, φέτος πολύ περισσότερο από πέρσι, η σειρά θυμάται ότι (μπορεί να) είναι ensemble κομμάτι. Τα επεισόδια που αγαπώ πιο πολύ σε όλη τη σειρά είναι εκείνο που ο Μάρκους μαθαίνει να φτιάχνει γλυκά στην Κοπεγχάγη κι εκείνο που ο Ρίτσι μαθαίνει πώς να στρώνει σωστά τα μαχαιροπήρουνα. Απλά, συγκεκριμένα, αλλά απολαυστικά κομμάτια χαρακτήρων, που ταυτόχρονα μας αφήνουν να πάρουμε και μια ανάσα από τη δυστυχία του Κάρμι.

Φέτος ένα από τα ξεκάθαρα highlights της σεζόν είναι ένα επεισόδιο αφοσιωμένο – επιτέλους πια– στην Σίντνεϊ της Άιο Αντεμπίρι, που εστιάζει στον προσωπικό της χρόνο έξω από το εστιατόριο και μακριά από όλους τους άλλους χαρακτήρες. Η σειρά έμοιαζε συχνά να μην έχει συνειδητοποίησει ότι έχει στα χέρια της έναν συναρπαστικό χαρακτήρα από μια από τις πιο συναρπαστικές ολόφρεσκες κινηματογραφικές παρουσίες της τρέχουσας δεκαετίας, αλλά η ειρωνεία είναι πως η Σίντνεϊ είναι η καρδιά του σόου κι ας μην έχει σχέσει με το παροντικό ή το παρελθοντικό οικογενειακό μελόδραμα των Μπερζάτο.

Το φετινό της επεισόδιο (που σημειωτέον έχει γράψει η ίδια η Αντεμπίρι και έχει σκηνοθετήσει η Γιανίτσα Μπράβο του Zola) δεν είναι κάποια σπουδαία αποκάλυψη ή κάτι το επαναστατικό σε φόρμα ή περιεχόμενο, αλλά έστω κι ως μια μικρή μόνο γεύση του κόσμου της Σίντνεϊ και –κυριότερα– της οπτικής της, και μόνο δικής της, γίνεται άμεσα ένα από τα κορυφαία ημίωρα της σειράς.

Η Αντεμπίρι είναι η MVP της σεζόν γενικότερα, για λόγους πλοκής, για λόγους δομής (βλέπε και το παραπάνω επεισόδιο), και για λόγους ερμηνευτικούς. Δεν είναι ακριβώς του γούστου μου τα ερμηνευτικά κρεσέντα σαν αυτά που θα βλέπαμε σε κάποιο οσκαρικό μοντάζ, αλλά υπάρχει μια δραματική σκηνή της Σίντνεϊ στο τέλους του 6ου επεισοδίου δίπλα σε μια διχαστική ηρωίδα της σειράς, που με συμπαρέσυρε πλήρως.

Δεν είναι όλοι οι χαρακτήρες το ίδιο τυχεροί – στην καημένη την Τίνα έχει λάχει ένα θλιβερά περιορισμένο story arc για τη σεζόν, όμως από την άλλη ο Έμπρα βρίσκεται ξαφνικά στο επίκεντρο μιας εξέλιξης που όχι μόνο είναι απολαυστικά απρόσμενη, αλλά δίνει και μια νέα κοινωνιολογική ανάγνωση στη σειρά.

Το Bear καταγράφει τη μετεξέλιξη ενός τίμιου σαντουιτσάδικου σε ένα fine dining εστιατόριο που παρουσιάζεται σαν μαύρη τρύπα ευτυχίας, κι αυτή η διαδρομή ίσως έχει τελικά πολλά να πει για τον σημερινό κόσμο – ίσως να έχει ακόμα περισσότερα να πει όμως, με την υποσημείωση πως τελικά, το κομμάτι του Bear που μοιάζει να έχει τη μεγαλύτερη απήχηση είναι το παράθυρο με τα σάντουιτς, ό,τι δηλαδή απέμεινε από την ψυχή του πάλαι ποτέ Beef του Μάικι.

Η σειρά του Κρίστοφερ Στόρερ δεν ενδιαφέρεται πάντως να χρωματίσει τη μία τάση ως θετική ή αρνητική, παρά τελικά αναζητά την αλήθεια σε κάθε μια από αυτές. Μια αλήθεια που για τον Κάρμι παραμένει φευγαλέα καθώς κάνει διαρκώς κύκλους γύρω από τον εαυτό του. Κάθε τι που συμβαίνει τον βλέπει να επιστρέφει στα ίδια πρόσωπα, έχοντας τις ίδιες αυτοκαταστροφικές τάσεις, ακολουθώντας τα ίδια σπιράλ εγκλεισμού μες στο μεγάλο του κενό.

Η σεζόν ανοίγει με τον Κάρμι να βλέπει στην τηλεόραση τη Μέρα της Μαρμότας, στην οποία χαρακτήρες αναφέρονται κι αργότερα στη διάρκεια επόμενων επεισοδίων. Είναι μια άμεση αναγνώριση του κεντρικού μοτίβου της σεζόν, όσο αφορά έναν Κάρμι αυτό-παγιδευμένο, αλλά την ίδια στιγμή μοιάζει να αφορά λίγο και την ίδια τη σειρά. Που σε πολλά σημεία μπορεί να επαναφέρει ίδιες ιδέες, ίδιες θεματικές και ίδιους τρόπους αποτύπωσής τους: Τα ατελείωτα κιθαριστικά μοντάζ θλίψης και θυμού, οι χαρακτήρες που αντιμετωπίζουν τα ίδια ερωτήματα και συγκρούσεις με την 3η ή ακόμα και τη 2η σεζόν, ακόμα και το vibe κάποιων επεισοδίων.

(Αν ας πούμε αναρωτιέστε αν υπάρχει και φέτος το επεισόδιο που ουρλιάζει «θέλουμε να κάνουμε και φέτος ένα σαν το Fishes», τότε ναι, υπάρχει. Έχει κι αυτό ένα μάτσο παράλληλα b-stories με μέλη του εκτεταμένου σογιού που ερμηνεύονται από διάσημους ηθοποιούς σε μια σχεδόν κωμικής υπερβολής παρέλαση από γκεστ σταρς και συχνού overacting.)

Όμως παρά τις αδυναμίες ή τα επαναλαμβανόμενα λάθη στα οποία πέφτει, η 4η σεζόν είναι σαφώς πιο ουσιώδης και παρακολουθήσιμη από την 3η, και σε κάθε περίπτωση μας φανερώνει κάτι το συναρπαστικά αγνό.

Η τηλεόραση ως μέσο έχει πάντα αυτή την ιδιαιτερότητα, πως λόγω της μεθόδου παραγωγής της, οι σεζόν (ή παλιότερα ακόμα και τα επιμέρους επεισόδια) αποτελούν αντίδραση στην όποια αντίδραση έχει προηγηθεί. Αν οι φανς λατρέψουν μια στιγμή, η σειρά πάντα θα προσπαθεί να την αναδημιουργήσει. Αν οι πάντες μισήσουν μια εξέλιξη, τότε ίσως υπάρξει κάποια διορθωτική κίνηση. Εδώ, έχουμε μια σειρά που γυρίστηκαν 2 σεζόν back to back, με αποτέλεσμα ειδικά η 4η να διαθέτει κάτι το τελείως αμόλυντο. Δεν είναι μια σεζόν που αντιδρά – είναι μια σεζόν που εμβαθύνει στις αισθητικές και τις εμμονές ενός δημιουργικού τιμ.

Κι έχει ενδιαφέρον πως αυτό που μας φέρνει πίσω αυτό το πείραμα, είναι κατά κάποιο τρόπο μια συνύπαρξη της ανανεωτικής ensemble δομής της 2ης σεζόν, και των εκδοσκοπικών κιθαριστικών μελοδραματισμών της 3ης – και, περιέργως, ο συνδυασμός λειτουργεί ακόμα κι αν δεν παίρνουμε την πιο καθαρή αφήγηση του κόσμου.

Λόγω του γυρίσματος δύο σεζόν διαδοχικά, λόγω του μεγέθους που έχουν φτάσει πλέον τα κεντρικά ονόματα της σειράς, κάπως στο πίσω μέρος του μυαλού μου είχε αναπτυχθεί η σκέψη πως αυτό μπορεί να ήταν όλο, πως μπορεί εδώ, στα κρυφά, ο Στόρερ κι οι συνάδελφοί του να μας είχαν κρύψει ένα απρόσμενο οριστικό φινάλε. Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρουμε ακόμα αν θα υπάρξει 5η σεζόν (τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν υπάρχει καμία επίσημη πληροφορία), αλλά τώρα που είμαστε εδώ ομολογώ πως θα ήθελα λίγο ακόμα – παρά το ότι τρέμω πως θα χρειαστεί να υποστούμε ξανά το σόι των Μπερζάτο ή/και την Τζέιμι Λι Κέρτις.

Όχι για την πλοκή: Μπορώ εύκολα να φανταστώ τι συμβαίνει μετά το φινάλε, σε 2-3 κεντρικά ζητήματα. Ούτε ακριβώς για τους χαρακτήρες, που περιέργως η σειρά μοιάζει να μην έχει καταφέρει ακόμα (4 σεζόν μετά) να σχηματίσει πλήρως, μέσα από κυκλικές καταστάσεις και εξίσου κυκλικούς και μονοκόμματους διαλόγους.

Όχι. Είναι επειδή νιώθω πως η σειρά είναι κοντά σε κάτι. Σε μια κατανόηση. Σε μια νέα διαπίστωση. Στο να καταφέρει να οδηγήσει κάποιον χαρακτήρα στην Αλλαγή μέσα από μια διαδικασία καθόλου εύκολη ή φτηνή. Στο να παρουσιάσει μια νίκη ως κάτι αληθινά κερδισμένο και στοιχειοθετημένο, και στο να παρουσιάσει μια ήττα ως κάτι αναγκαίο και σημαντικό. Στο να μπορέσει ολοκληρώσει πλήρως τη μετάβαση από αγωνιώδη workplace κομεντί σε ένα συλλογικό mood piece χαρμολύπης.

Τι σχέση έχουν τώρα όλα αυτά με το αυθεντικό ιταλικό σάντουιτς; Δεν ξέρω. Λένε πως κάθε σπουδαίο πιάτο έχει μια ιστορία να πει, και με έναν ακαθόριστο, γοητευτικά ασχημάτιστο, ξεδιάντροπα συναισθηματικό τρόπο, αυτό το πιάτο θέλησε με αυτό τον τρόπο να πει τη δική του.