ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ 21ΟΥ ΑΙΩΝΑ. ΨΗΦΙΖΟΥΝ 100 ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Τι σημαίνει όμως «καλύτερο»; Αφήσαμε τους/ις συγγραφείς να το ορίσουν κατά βούληση. Ίσως το πιο αγαπημένο τους. Ίσως κάποιο που πιστεύουν ότι η αξία του θα μείνει αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου. Ή που το θεωρούν επιδραστικό ακόμη και αν προσωπικά δεν το έχουν λατρέψει. Θα μπορούσε να είναι μυθιστόρημα, νουβέλα, συλλογή διηγημάτων. Αλλά και μια ποιητική συλλογή. Ή ένα έργο μη μυθοπλαστικό (non fiction), γιατί όχι; Ο μόνος σαφής και απαράβατος κανόνας αυτού του βιβλιοφιλικού εγχειρήματος ήταν εξαρχής ο εξής: το όποιο επιλεγμένο ελληνικό βιβλίο να έχει κυκλοφορήσει μετά την πρωτοχρονιά του 2000. 

Μερικά ενδιαφέροντα ευρήματα στην παρακάτω χορταστική λίστα, όπου η παράθεση γίνεται με βάση την αλφαβητική σειρά των δημιουργών:

Θα συναντήσετε ένα όνομα με τέσσερις διαφορετικούς ψηφισμένους τίτλους, ένα με τρεις, κι εννιά ακόμη συγγραφείς -ο ένας μάλιστα είναι φυγάς εδώ και πολλά χρόνια- με δύο ψηφισμένα βιβλία έκαστος/η. 

Δύο βιβλία ψηφίστηκαν τις περισσότερες φορές – οχτώ και επτά αντίστοιχα. Ενώ ψηφίστηκε και ένα μη ποιητικό έργο ενός από τους πιο πολυτραγουδισμένους Έλληνες ποιητές.

Τα βιβλία που ψηφίστηκαν συνολικά από τους/ις 100 συγγραφείς είναι 78. Για ευνόητους λόγους έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτές οι περιπτώσεις διπλοκάλυψης.

Ενδιαφέρον επίσης έχει και το ότι έχουν ψηφιστεί και ορισμένα βιβλία συγγραφέων στους οποίους απευθύνθηκε το NEWS 24/7 για να συμμετάσχουν στο όλο εγχείρημα.

Καλή ανάγνωση!

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ – Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα (Καστανιώτης, 2005)

 

Για εμένα τουλάχιστον, όλοι οι καλλιτέχνες είναι ερμηνευτές, μεταξύ αυτών και οι συγγραφείς που βιώνουν εμπειρίες μέσω της περιγραφής τοu ανθρώπινου σαρκίοu όπως κινείται μέσα στον χώρο και στον χρόνο. Στην ποιητική συλλογή με τίτλο Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα, η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ φτάνοντας στο τέλος της ζωής αποχωρίζεται αισθαντικά πράγματα όπως «γλάστρες-μασχάλες». Αγωνίζεται να κάνει τον θάνατο εξίσου απτό με τη ζωή αλλά δεν μπορεί. Μεταξύ άλλων λέει πως:

«θέλω να γράψω ένα ποίημα

για όταν αληθινά κινδυνεύω

κι όχι για ηδονές» (που είναι το μόνο οικείο, μικρές και μεγάλες)

…….

Αλλά είμαι σίγουρη

Θα ᾽ναι κακό το ποίημα».

Όπως δείχνει και ο υπέροχα περιεκτικός τίτλος της συλλογής, η απόλαυση του γραψίματος ποτέ δεν την εγκατέλειψε.  – Μαρία Κοπανίτσα

*Το αφήγημα Νύχια περλέ της Μαρίας Κοπανίτσα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ – Ποίηση 1963-2011 (Καστανιώτης, 2024)

Ο αναγνώστης της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ πρέπει να σταματήσει να περιμένει τη “ρήξη” και να καταλάβει πως αυτή υπάρχει ήδη, διαρκής και υπόγεια, στις μικρές σιωπές, στις σωματικές εικόνες που ανατέμνουν τον χρόνο και τον χώρο. Η γλώσσα της Αγγελάκη-Ρουκ, με την απατηλή της απλότητα, δεν διαλύει τη μορφή για να φτιάξει κάτι νέο, αλλά αναδιατάσσει τη ζωή όπως είναι: σπαραγμένη, θνητή, ολοκληρωμένη μέσα στο ατελές. Όταν συνειδητοποιήσεις πως το ρήγμα βρίσκεται ήδη στις λέξεις που ξέρεις, τότε η ποίησή της δεν μπορεί να πάρει τίποτα λιγότερο από το απόλυτο. Μια σάρκινη εμπειρία της ανθρώπινης φύσης. – Αλέξης Σταμάτης

*Το μυθιστόρημα Το παιδί και ο άγγελος του Αλέξη Σταμάτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Βασίλης Αμανατίδης – Πλαγκτόν (Νεφέλη, 2019)

Το βιβλίο συγκεντρώνει όλη την πεζογραφική δημιουργία του συγγραφέα, ενώνοντας δύο αναθεωρημένες συλλογές διηγημάτων με επτά νέες ιστορίες. Παιδικά όνειρα που λοξοδρόμησαν όπως ένα μωρό που αναγκάζεται να βαδίσει πρόωρα και στρεβλώνει την πλάτη του, φιλιά εραστών αποβλημένα στο νιπτήρα, μουσεία αφής, σιαμαίοι, φαντάσματα, ανθρωποπωλεία, μια Μπάρμπι Τάφος. Ο Βασίλης Αμανατίδης μιλάει για τις καθημερινές μας παθολογίες –τη μεσαίας έντασης κατάθλιψη που βιώνουμε σήμερα, την αβεβαιότητα στις βιολογικές και πιο αγαπητικές μας σχέσεις, τον εσωτερικό χτύπο μιας υπαρξιακής αμηχανίας– ανάγοντας την πραγματικότητα σε ποιητικές εικόνες και συνδυάζοντας το μπεκετικό χιούμορ με την ωμή ανθρωποφαγία, όπως μια κούπα με τον μίκι μάους, γεμάτη από ανθρώπινο αίμα.  – Δημήτρης Τανούδης

*Η νουβέλα Το μούδιασμα του Δημήτρη Τανούδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα.

Κωστάκης Ανάν – Η Τελική Λήθη (Βαβέλ, 2011)

Το έργο του Ανάν αντιπροσωπεύει με τον καλύτερο τρόπο τη γενιά της κρίσης. Ο συνδυασμός της σκληρής σατιρικής ανάλυσης της πραγματικότητας, της υπονομευτικής χρήσης της γλώσσας και ενός σκοτεινού, έως και καταθλιπτικού, μυθοπλαστικού παροξυσμού δίνει τον αφηγηματικό τόνο μιας ολόκληρης εποχής. Μπορεί η «Λήθη» να μην είναι το κωμικότερο από τα βιβλία του, αισθητικά και ιδεολογικά, όμως, είναι το πιο ολοκληρωμένο. Και το πιο επιδραστικό – στα ράφια των βιβλιοπωλείων, άλλωστε, ήδη στριμώχνονται οι συνεσταλμένοι επίγονοί του. Οι μελετητές του 24ου αιώνα θα καταφεύγουνε σε αυτό προκειμένου να ερμηνεύσουν το παράλογο αποτύπωμά μας στην Ιστορία. – Γιάννης Αντάμης

*Η νουβέλα Α, εδώ του Γιάννη Αντάμη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Χαραμάδα. 

Γιώργος Αριστηνός – Ο δολοφόνος (Κίχλη, 2018)

Ένας αλκοολικός δικηγόρος, ρατσιστής και μισογύνης, ο οποίος θεωρεί το ωραίο συνώνυμο της τελειότητας,  σκοτώνει τις γυναίκες που, είτε προσβάλλουν την αισθητική του, είτε πληγώνουν τον ναρκισσισμό του, και σε πλήρη συναισθηματική απάθεια οδηγείται στην αυτοκτονία. Ένα εξαιρετικό, μεταμοντέρνο κείμενο που διαρρηγνύει  τα όρια του ρεαλιστικού, και καθρεφτίζει παραμορφωτικά το έσχατο στάδιο της ανθρώπινης ηθικής, στο προφίλ ενός δαιμονικού σίριαλ κίλερ.  Η παραληρηματική ένταση της αφήγησης  και οι ρητορικές αρετές ενός σπουδαίου στιλίστα της γραφής, αναδεικνύουν τις απεριόριστες δυνατότητες της αστυνομικής φόρμας.  – Μάρκος Κρητικός

*Το μυθιστόρημα Ο αναρχικός τραπεζικός του Μάρκου Κρητικού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Θανάσης Βαλτινός – Ο τελευταίος Βαρλάμης (Εστία, 2010)

Δεν δυσκολεύτηκα να διαλέξω ανάμεσα στα ελληνικά πεζά του πρώτου τετάρτου του 21ου αιώνα, τον Τελευταίο Βαρλάμη του Θανάση Βαλτινού. Ένα βιβλιαράκι, σκάρτες πενήντα σελίδες μικρού μεγέθους, λειτουργεί αυτόματα σαν  αλέρτ, σαν “τελευταία ειδοποίηση” προς τον αναγνώστη. Είτε την πάρει σοβαρά υπόψιν του είτε του προξενήσει αμηχανία, το αισθητικό μανιφέστο θα έχει ήδη επιδοθεί και η αφήγηση θα τον έχει ήδη εμπλέξει στις διαδοχικές παγίδες μέσω των οποίων ο συγγραφέας (δεν) αποκαλύπτει τους μηχανισμούς που μετατρέπουν σε Ιστορία το ελάχιστο των ανθρώπων. Αυτή ήταν η μαγεία του Θανάση Βαλτινού, νομίζω. Ένας παιγνιώδης γρίφος, μια μοναδική όσο και πλήρης περίπτωση για τα ελληνικά γράμματα. – Ρούλα Γεωργακοπούλου

*Η νουβέλα Ανάπτυγμα βατράχου της Ρούλας Γεωργακοπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα.

—

Πολύ θα ήθελα να έβλεπα τα πρόσωπα των ακαδημαϊκών όσην ώρα ο νεοεκλεγείς συνάδελφός τους διάβαζε τον Τελευταίο Βαρλάμη κατά την τελετή υποδοχής του, στις 27 Απριλίου 2010. «Αν η ζωή είναι αφ’ εαυτής μια αφήγηση, τότε η Ιστορία είναι η δευτερογενής αφήγησή της» έλεγε ο Βαλτινός, και το ευσύνοπτο πεζογράφημά του -κατά την ταπεινή μου γνώμη, ίσως το πιο δραστικό κείμενό του- είναι ένα υβρίδιο μεταξύ φιλολογικού δοκιμίου και διηγήματος, μια φανταστική παραλλαγή στο αγαπημένο θέμα του Βαλτινού: την ιστορία της Ελλάδας! Αρχίζει ως σχόλιο σ’ ένα δημοτικό τραγούδι και, αναμειγνύοντας πραγματικά, μυθιστορηματικά και φανταστικά πρόσωπα, ξετυλίγει, από τη μετεπαναστατική Ελλάδα στη μεσοπολεμική Γαλλία και τις μέρες μας, το κουβάρι μιας περίπλοκης ιστορίας που θα μπορούσε κάλλιστα να έχει συμβεί. Η μινιατούρα του Βαλτινού είναι ένα κείμενο ισάξιο του επικού και ογκώδους Terra nostra (1975) του Κάρλος Φουέντες. Ο Κούντερα θα μιλούσε για «ποιητική μνήμη» που προσθέτει στην Ιστορία τα πιθανά γεγονότα. «Το να είχε αντιγράψει η Ιστορία την Ιστορία ήταν ήδη κάτι εκπληκτικό. Το ν’ αντιγράψει η Ιστορία τη λογοτεχνία είναι αδιανόητο» έχει πει σ’ ένα διήγημά του ο Μπόρχες… Ένα μικρό αριστούργημα, που πρέπει να το διαβάζουμε και να το ξαναδιαβάζουμε! – Αχιλλέας Κυριακίδης

*Η συλλογή διηγημάτων Το κερί του Καρτέσιου και άλλα διηγήματα του Αχιλλέα Κυριακίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

—

Ο Θανάσης Βαλτινός αν και είχε εκδώσει το κύριο έργο του τον προηγούμενο αιώνα μοιάζει με αυτό το βιβλίο να εισέρχεται πλησίστιος στον 21ο. Ο Τελευταίος Βαρλάμης είναι ένα κλασικό και ταυτόχρονα μοντέρνο μυθιστόρημα. Το κλασικό ταυτίζεται στον Βαλτινό με την λιτότητα, τη γυμνότητα των λέξεων, την χρήση της παράδοσης και το μοντέρνο με τη γνώση, την ειρωνεία απέναντι στην ιστορία και το παιχνίδι ανάμεσα στην αληθοφάνεια και το πραγματικό. Εκφράζει αντιπροσωπευτικά την εποχή μας όπου οι λέξεις καταπίνουν τα σημαινόμενά τους. – Γιάννης Ν. Μπασκόζος

*Το μυθιστόρημα Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών του Γιάννη Ν. Μπασκόζου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

Θανάσης Βαλτινός – Επείγουσα ανάγκη ελέου (Εστία, 2015)

Ο Βαλτινός, με τη λιτή γραφή του, με τη σπάνια κάλλους ελλειπτική και ποιητική γλώσσα του, μέσα από τα είκοσι ένα αυτά διηγήματα, γραμμένα με ιδιαίτερη μυθοπλαστική ικανότητα και μαεστρία, συνθέτει σκηνές, οι οποίες κινούμενες στο μεταίχμιο της ιστορίας, αναδεικνύουν τα τρωτά σημεία της ζωής καθημερινών ανθρώπων, ενώ ο διάχυτος ερωτισμός που κυριαρχεί, διαπερνάει τα όρια του χρόνου, αποτυπώνοντας ενσταντανέ, μικρές φωτογραφίες, που διατηρούνται στη μνήμη, σ΄ έναν κόσμο ολισθηρό, συνεχώς μεταβαλλόμενο. – Λίνα Φυτιλή

*Το μυθιστόρημα Χρυσός Κήπος της Λίνας Φυτιλή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Εστίας.

Θανάσης Βαλτινός – Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη: Βαλκανικοί – ’22 (Ωκεανίδα, 2000)

Η επιλογή μου είναι αυστηρά προσωπική και δεν έχει να κάνει με κάποια γενικότερη επιδραστικότητα αν και πιστεύω ότι ο συγγραφέας στον οποίο θα αναφερθώ υπήρξε επιδραστικός με το έργο του γενικότερα. Οπότε, από την Ελλάδα, επιλέγω το «Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη: Βαλκανικοί – ’22» του Θανάση Βαλτινού που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά από τις εκδόσεις Ωκεανίδα την αυγή του 21ου αιώνα, το 2000. Στο γνωστό ύφος της λογοτεχνίας τεκμηρίωσης που ακολουθούσε ο Βαλτινός, το δεύτερο Συναξάρι είναι ένα πολυφωνικό, θραυσματικό μυθιστόρημα που καταγράφει τις αγωνίες των ανδρών που βρέθηκαν μπλεγμένοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στην φοβερή πολεμική δεκαετία της χώρας, το 1912-1922. Τον Βαλτινό εδώ δεν τον καίει ο πόλεμος καθεαυτός αλλά η ανθρώπινη υπόσταση κάτω από ακραίες συνθήκες, δεν τον απασχολεί το γεγονός και το συμβάν αλλά όσα συμβαίνουν πίσω και πέρα από τα γεγονότα. – Ηλίας Μαγκλίνης

*Το αφήγημα 1921 Σαγγάριος, μέχρις εσχάτων του Ηλία Μαγκλίνη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. 

Φίλιππος Κ. Βασιλόγιαννης – Ο σωρείτης (Στιγμός, 2024)

Ίσως το πιο ζόρικο ελληνικό βιβλίο του πρώτου τετάρτου του αιώνα μας. Θραύσματα που είναι ολόκληρα, ποίηση που είναι πρόζα, ανελέητη αλγεβρική στίξη, διαρκής έκθλιψη και αποκοπή μέχρι δακρύων, επιστροφή όχι επανάληψη, συντριπτικό χιούμορ, ο Σβώλος, ο Σαββόπουλος, ο Χέγκελ, ο Καντίνσκυ. Μια τρομερή, απρόσμενη κατάθεση, ένα δικανικό ντελίριο, ένα ψυχαναγκαστικά κωδικοποιημένο αρχείο στάσεων και καταστάσεων της ελληνικής ψυχής, από έναν πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα, καθηγητή Φιλοσοφίας Δικαίου. Συστηνόμενος με τον σωρείτη μάς έκανε μία χειραψία από την οποία ακόμα σείομαι.  – Κατερίνα Χανδρινού

*Η νουβέλα Χωλ της Κατερίνα Χανδρινού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κείμενα.

Ελεάννα Βλάχου – Εκ των πραγμάτων (Το Ροδακιό, 2017)

Το πρωτοδιάβασα τη χρονιά της έκδοσής του και ομολογώ ότι από τις σελίδες του αναδείχθηκε για μένα μια συναρπαστική παράσταση στην όποια ανήκα, με περιλάμβανε. Από κάποια σελίδα και μετά σταμάτησα να προσεγγίζω τα εκάστοτε εμφανιζόμενα συμβάντα κατά την ροή της διήγησης ως «παράλογα». Είχα πια στο χέρι μου την άκρη ενός νήματος μιας πέρα για πέρα αληθοφανούς σειράς συμπτώσεων, μιας περιπλανητικής τυχαιότητας η όποια άνοιγε μπρος μου θριλερικές διαδρομές και καθηλωτικές αφηγήσεις.  Τότε δεν γνώριζα την συγγραφέα. Είχα την τύχη να την γνωρίσω πρόσφατα και η μακράς διάρκειας επικοινωνία μας οδηγήθηκε «εκ των πραγμάτων» σε μια ταυτόσημη των σελίδων της αφήγηση. – Ισμήνη Καρυωτάκη

*Το μυθιστόρημα Sarah en Berlin της Ισμήνης Καρυωτάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.

Μιχάλης Γκανάς – Ποιήματα 1978-2012 (Μελάνι, 2013)

Επειδή στα ζόρικα καταφεύγω στην ποίηση. Επειδή οι λέξεις είναι ακριβές και μου τη δίνει όταν ξοδεύονται σε φλυαρίες. Επειδή στα ποιήματα του Γκανά τα μικρά γίνονται μεγάλα. Επειδή με ελάχιστες λέξεις χτίζεται ένας ολόκληρος κόσμος.

ΥΓ. Και επειδή μερικοί άνθρωποι δε γράφουν απλώς ποιήματα αλλά είναι ποιήματα θα μου επιτρέψετε να προσθέσω εδώ το ποίημα που ήταν η Τζένη Μαστοράκη. Κι ας έγραψε τα μεγάλα της ποιήματα πριν από το γύρισμα του αιώνα. – Σοφία Νικολαΐδου

*Το μυθιστόρημα Δικά μας παιδιά της Σοφίας Νικολαΐδου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Ε.Χ. Γονατάς – Η κρύπτη (Κείμενα, 1979 | Στιγμή, 2006)

Η Κρύπτη του Επαμεινώνδα Χ. Γονατά μοιάζει με εκείνη τη μεθυστική αίσθηση βελούδου που αφήνουν τα φτερά μιας πεταλούδας στην παλάμη. Είναι μια εμπειρία λεπτή και βαθιά, που σε γεμίζει δέος για την ομορφιά του ασύλληπτου. Κάθε αφήγημα του βιβλίου είναι σαν ένα φευγαλέο άγγιγμα, που ενώ φαίνεται αέρινο, αφήνει ανεξίτηλο αποτύπωμα στη σκέψη. Ο Γονατάς, με τον υπαινικτικό του λόγο, καλεί τον αναγνώστη να αισθανθεί, να αναρωτηθεί, να βρει τη δική του αλήθεια στα σύμβολα και τους παραλληλισμούς. Είναι ένα βιβλίο που αποκαλύπτει την ομορφιά του παράδοξου και την ουσία του ανεξήγητου. – Ούρσουλα Φωσκόλου

*H νουβέλα Ήσυχα να πας της Ούρσουλας Φωσκόλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη.

Σέργιος Γκάκας – Κάσκο (Καστανιώτης, 2001)

Ο Σέργιος σχοινοβατεί μεταξύ του αυθεντικού νουάρ και της ποίησης. Η πιο αρμονική συνύπαρξη ανεπιτήδευτου λυρισμού και σκληρής γλώσσας. Συγκλονιστική εικονοπλασία, υποδόριο ευφυές χιούμορ, αναφορές στη σύγχρονη ελληνική ιστορία όλα δεμένα σε μια υποδειγματική πλοκή.  Αναμφίβολα σημείο αναφοράς στην ελληνική (αστυνομική) λογοτεχνία. – Άντυ Βρόσγος

*Το μυθιστόρημα Ο Μαύρος Γάτος του Άντυ Βρόσγου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

Άντζελα Δημητρακάκη – Το μανιφέστο της ήττας (Εστία, 2006)

Σχεδόν δύο δεκαετίες μετά την έκδοση του Μανιφέστου της ήττας, η αναμέτρηση της Άντζελας Δημητρακάκη με τις μορφές αυτού που φιλόσοφοι όπως ο Αλμπέρτο Τοσκάνο αποκαλούν πλέον «ύστερο φασισμό» μοιάζει πιο κρίσιμη, πιο επείγουσα παρά ποτέ. Σπάνιο φαινόμενο για τα ελληνικά γράμματα, ένα ογκώδες μυθιστόρημα ιδεών που επιπρόσθετα αρνείται την εύκολη επιλογή της αποκλειστικής σύνδεσης ενός (αόριστου) φασισμού με την τυραννία των δομών της ελληνικής οικογένειας για να τον ανιχνεύσει, μεταξύ άλλων, ως αισθητική της πολιτικής αλλά και πολιτική της αισθητικής· ως φυσική κατάληξη μιας πορείας προς ένα παρόν ματαίωσης, στο οποίο κάθε μορφή ουσιαστικής εξέγερσης μοιάζει μονάχα με ιστορική ανάμνηση. – Κώστας Καλτσάς

*Το μυθιστόρημα Νικήτρια σκόνη του Κώστα Καλτσά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Σωτήρης Δημητρίου – Ουρανός από άλλους τόπους (Πατάκης, 2021) 

Με αυτό το βιβλίο ο Σωτήρης Δημητρίου φρέσκαρε, συν τοις άλλοις, την ελληνική γλώσσα με κάμποσα νέα νοήματα. – Διονύσης Μαρίνος

*Το μυθιστόρημα Σαν Νορμάλ του Διονύση Μαρίνου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Απόστολος Δοξιάδης – Το τηλεφώνημα που δεν έγινε (Ίκαρος, 2022)

Μια βραβευμένη εφηβική ταινία μικρού μήκους γίνεται η αφορμή για ένα ταξίδι εσωτερικής αναζήτησης. Ο συγγραφέας και ήρωας της αφήγησης, επιλέγοντας την μορφή του autofiction, ανασκαλεύει γεγονότα και πολύ προσωπικά ψυχικά βιώματα. Εκτίθεται με τον πιο ειλικρινή τρόπο, ανοίγοντας διάλογο με τον νεότερό του εαυτό, τον έφηβο που αναμετρήθηκε για πρώτη φορά με την καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά και συνομιλώντας με πραγματικούς και επινοημένους χαρακτήρες. Σαν ήρωας αστυνομικού μυθιστορήματος ο συγγραφέας ψάχνει την αλήθεια, να εντοπίσει τα τραύματα και τις ανθρώπινες σχέσεις που τον καθόρισαν ως καλλιτέχνη, να επαναδιαπραγματευθεί και επανασυνδεθεί με τον αυθεντικό του εαυτό.  – Ντορίνα Παπαλιού

*Το μυθιστόρημα Η φωνή στα χέρια της της Ντορίνας Παπαλιού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Μάρω Δούκα – Αθώοι και φταίχτες (Κέδρος, 2002)

Με αφετηρία την εύρεση του πτώματος μιας νεαρής αλλοδαπής, η συγγραφέας πηγαινοέρχεται μεταξύ παρόντος και παρελθόντος για να αφηγηθεί την οδυνηρή ιστορία της συμβίωσης μουσουλμάνων και χριστιανών, Τούρκων και Ελλήνων, στην πόλη των Χανίων. Χωρίς τις παρωπίδες του εθνικισμού, η Δούκα μιλάει για τα εγκλήματα που προκαλούν οι ξεριζωμοί πληθυσμών, ενώ συγχρόνως αναφέρεται στη γυναικοκτονία πολύ πριν το θέμα απασχολήσει την ελληνική κοινωνία. Η πόλη των Χανίων ιδωμένη με άλλα μάτια, η Ιστορία και η ιστορία διαβασμένες διαφορετικά, το πώς τα σπίτια και τα κτίρια εμπεριέχουν όλες τις ιστορίες και τις αλήθειες που αρνούμαστε να αποδεχτούμε. – Χίλντα Παπαδημητρίου

*Το μυθιστόρημα Ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου της Χίλντας Παπαδημητρίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Οδυσσέας Ελύτης – Ποίηση (Ίκαρος, 2002)

Το 2002 κυκλοφόρησε από τον Ίκαρο η Ποίηση με τα Άπαντα του Οδυσσέα Ελύτη, οπότε πολύ δύσκολα για μένα μπορεί οποιοδήποτε άλλο ελληνικό βιβλίο να συγκριθεί με αυτό. Φυσικά δεν θα αναλύσω εδώ μέσα σε 100 λέξεις τον Ελύτη. Θα πω μόνο ότι για μένα θα αρκούσαν, από το τεράστιο έργο του, μόνο «Το Μονόγραμμα» και οι «Έξι και μία τύψεις για τον Ουρανό» για να βάλω τον ποιητή τους στο υψηλότερο βάθρο. 

«Έτσι σ’ έχω κοιτάξει που μου αρκεί / να’ χει ο χρόνος όλος αθωωθεί»

«Λοιπόν, αυτός που γύρευα, είμαι». – Πολυχρόνης Κουτσάκης

*Το μυθιστόρημα Κάτι σαν αγάπη του Πολυχρόνη Κουτσάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Μίνως Ευσταθιάδης – Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους (Μεταίχμιο, 2024)

Ίσως να είναι νωρίς, ίσως να το επιλέγω επειδή είναι το πιο πρόσφατο ανάγνωσμά μου και ακόμα δεν έχει κατακαθίσει η αδρεναλίνη, αλλά το λέω πρώτος: το βιβλίο αυτό θα γίνει κλασικό. Δεν το λέω τυχαία. Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις: θέμα που ξεπερνάει τα στενά πλαίσια της εγχώριας λογοτεχνίας, εξαιρετικός χειρισμός της γλώσσας, ισορροπία ανάμεσα σε διακειμενικότητα και αυτοαναφορικότητα. Δύο πραγματικές ιστορίες από τη Γερμανία, η μία τη δεκαετία του ’80 και η άλλη στα μισά των ‘00s που με κάποιο τρόπο συνδέονται και δύο άνθρωποι-θύματα του δικαστικού συστήματος. Διαβάζοντάς το είδα ένα βιβλίο που μπορεί να σπάσει τα δεσμά του χρόνου. – Βαγγέλης Γιαννίσης 

*Το μυθιστόρημα Βινούσκα του Βαγγέλη Γιαννίση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Ζυράννα Ζατέλη – Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους: Ο θάνατος ήρθε τελευταίος (Καστανιώτης, 2001)

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, κάπου στη Βόρεια Ελλάδα, πέντε αδέλφια και πέντε πρόωροι θάνατοι αφήνουν πίσω ένα 13χρονο αγόρι, το οποίο θα συναντηθεί με έναν κεραυνό. Για άλλη μία φορά, η Ζατέλη θα χωρέσει στις σελίδες του βιβλίου της όλο τον κόσμο, την πολυπλοκότητα της ζωής και της αλήθειας, τον έρωτα, την παιδική ηλικία και την σχέση μας με τους νεκρούς μας. Στις 26 ιστορίες του βιβλίου η συγγραφέας υφαίνει έναν κόσμο στον οποίο οι παρεκβάσεις έχουν την ίδια σημασία με την κυρίως αφήγηση, οι χαρακτήρες μοιάζουν να έχουν βγει από έναν μαγικό κόσμο και η αφήγηση κυλάει σαν ποτάμι, χωρίς κόπο, προς άγνωστη κατεύθυνση. – Ελίζα Παναγιωτάτου

*Το μυθιστόρημα Διακοπές στην Αβησσυνία της Ελίζας Παναγιωτάτου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες.

Ζυράννα Ζατέλη – Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους: Το πάθος χιλιάδες φορές (Καστανιώτης, 2009)

Το δεύτερο μέρος της τριλογίας Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους, το πιο ογκώδες και αντιπροσωπευτικό, είναι μια βραδύκαυστη και πολυεπίπεδη παρείσφρηση του αλλόκοτου, σαν η συγγραφέας να θέλει να καταστήσει θεμελιώδες στοιχείο του βιβλίου, αλλά και της συνολικής της εργογραφίας, την αίσθηση πως ναι, τελικά είναι τόσο παράξενο που ζούμε. H αινιγματική ελαφίνα Λεύκα, με το χάρισμα να ανακουφίζει με το χάδι της τους μελλοθάνατους, είναι ο πυρήνας ενός μυθιστορήματος που, με νότες μαγικού ρεαλισμού και Μιγιαζάκι, καταλήγει μια κατάφαση στη μαγεία και την εσωτερικότητα σε έναν κόσμο που φετιχοποιεί την ταχύτητα. – Χρήστος Αρμάντο Γκέζος

*Το μυθιστόρημα Χάθηκε βελόνι του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Ισίδωρος Ζουργός – Η αηδονόπιτα (Πατάκης, 2012)

Περιήγηση καιρών και χώρων, πόλεων, βουνών με ομίχλες, χιόνια και αίμα πολύ. Χαρακτήρες ξέχωροι, ένας-ένας, ένταση στη δράση και στην πρόθεση. Εποχές και ψυχολογίες δύσκολες να τις προσεγγίσεις από το σήμερα και να περιγράψεις έτσι ζωηρά, έτσι πειστικά και υποβλητικά.

Λόγος πυκνός, πηχτός θα έλεγα, ποιητικές και ευρηματικές αναλογίες. Μια μεγάλη μυθιστορία ισορροπημένη, υπεύθυνη, δουλεμένη με πάθος και φλόγα που την αισθάνεσαι να σε καίει στο πρόσωπο. Το διάβαζα μπρος και πάλι πίσω να μη χάσω πρόταση. Σε μεγάλη ζέση και έμπνευση ο Ι. Ζουργός όταν το έγραφε και ασφαλώς πρόκειται για σπουδαίο συγγραφέα. Θες να του πεις ευχαριστώ στη σημερινή μυθιστορηματική μας άπνοια. – Μάρω Βαμβουνάκη 

*Το μυθιστόρημα Το μωρό της Λιούμπα της Μάρως Βαμβουνάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Ισίδωρος Ζουργός – Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο (Πατάκης, 2014)

Ένας χάρτης του διαχρονικού πολέμου μεταξύ της ύλης και του πνεύματος. Το πώς η ορθολογική σκέψη παλινδρομεί λαθραία μέσα στη μεταφυσική και το αντίστροφο. Ο ήρωας, εδώ, ενηλικιώνεται και περιπλανιέται στην Ευρώπη του 17ο αιώνα, εξερευνώντας, αναζητώντας τόπους και νοήματα – από κάπου, εντέλει, να σταθεί, να πάρει τη θέση του απέναντι στα πράγματα, προσπαθώντας συγχρόνως και να τα υπερβεί, προς κατανόηση ψυχής και κόσμου. – Κωνσταντίνος Δομηνίκ

*Η συλλογή διηγημάτων Κακό ανήλιο του Κωνσταντίνου Δομηνίκ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Μαγδαληνή Θωμά – Μες στη νύχτα του κόσμου (Βακχικόν, 2018) 

Το μυθιστόρημα κάνει αναφορά στα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της πρώτης μεταπολεμικής εποχής, στην Εσθονία και τη Φινλανδία, παρουσιάζοντας πτυχές της Ιστορίας άγνωστες λίγο πολύ στην Ελλάδα. Επειδή, ωστόσο, στην περίπτωση ενός ιστορικού μυθιστορήματος, σκοπός δεν είναι μόνο να μην παραποιηθεί η Ιστορία, αλλά και να μην προδοθεί η λογοτεχνία, το μυθιστόρημα διατηρεί συνεκτική αφηγηματική δομή με ανατροπές, συγκρούσεις και αναπάντεχες εξελίξεις, εισάγοντας το στοιχείο της περιπέτειας (Adventure fiction). Μεταξύ άλλων διερευνάται το  ερώτημα αν η ελπίδα για απελευθέρωση μπορεί να γεννήσει μια καινούργια σκλαβιά και πόσο εύκολα ο ελευθερωτής μπορεί να μεταμορφωθεί σε δυνάστη. – Γιώτα Κούγιαλη

*Το μυθιστόρημα Κλεφτά επιστρέφουν της Γιώτας Κούγιαλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

Νίκος Καββαδίας – Βάρδια (Άγρα, 2011)

Όσα αξιόλογα ελληνικά βιβλία κι αν κυκλοφορούν- που ευτυχώς κυκλοφορούν- όσες λογοτεχνικές εκπλήξεις κι αν βγαίνουν στην εγχώρια λογοτεχνία, δεν μπορώ να παρατάξω τίποτα δίπλα στο μοναδικό πεζό του Νίκου Καββαδία. Βάζω γνώμονα την καρδιά μου και όχι τα κριτήρια ενός κριτικού λογοτεχνίας τα οποία άλλωστε δεν κατέχω. Η γλώσσα, τα χρώματα, οι εικόνες, τα συναισθήματα που με έχουν κατακλύσει όλες τις φορές που έχω διαβάσει τη Βάρδια δεν μου έχουν προκύψει στον ίδιο βαθμό με άλλη ανάγνωση. Ο ναυτικός Καββαδίας συνεργάζεται με τον ποιητή Καββαδία σε μια ίση αναμέτρηση των δύο ιδιοτήτων του με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να βουλιάζει σε ένα κόσμο σκληρό και άγνωστο για τον στεριανό. – Μαρία Μανωλέλη

*Η συλλογή διηγημάτων In God we trust της Μαρίας Μανωλέλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός. 

Στέργια Κάββαλου – Αλτσχάιμερ Trance (Τετράγωνο, 2010 | Βακχικόν, 2020)

Το πρώτο τέταρτο του ελληνικού 21ου αιώνα χωρίζεται στα δυο. Από τη μια η πρώτη δεκαετία με τη φαντασίωση της ευμάρειας και το πανηγύρι των ολυμπιακών αγώνων, και από την άλλη αυτό που ακολουθεί με τη πραγματικότητα των κρίσεων. Η πρώτη συλλογή διηγημάτων της Στέργιας Κάββαλου εκδίδεται πρώτη φορά κάπου ανάμεσα σε αυτούς τους δυο αλληλοσυγκρουόμενους κόσμους. Οι ιστορίες που απαρτίζουν το βιβλίο χαρακτηρίζονται από έναν αιχμηρό, απέριττο λόγο που καθηλώνει, καθώς και μια ιδιαίτερη γυναικεία γραφή (before it was cool). Tο Αλτσχάιμερ Trance μου θυμίζει με γλυκόπικρη νοσταλγία το τέλος της πρώτης ελληνικής λογοτεχνικής δεκαετίας, όπου και εγώ έκανα τα πρώτα μου βήματα. – Στέφανος Παπαδημητρίου

*Η νουβέλα Η σφαγή των αθώων του Στέφανου Παπαδημητρίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Νίκος Καζαντζάκης – Ο ανήφορος (Διόπτρα, 2022)

Λίγο ανορθόδοξη η επιλογή μου για το καλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα μιας και γράφτηκε πριν 75 χρόνια αλλά εκδόθηκε πρόσφατα. Είχα επίσης τη χαρά να το μεταφράσω στα αγγλικά. Ο λόγος περί του Ανήφορου του Νίκου Καζαντζάκη, ενός βιβλίου που ανεβαίνει σε μια κακοτράχαλη πλαγιά ενός θεόρατου βουνού, όπου οι ήρωες έρχονται αντιμέτωποι με το μεγαλείο αλλά και την ασχήμια του ανθρώπου. Οι λέξεις του συγγραφέα είναι σπαθιά που κόβουν και το αίμα που αναβλύζει σε Κρήτη και Αγγλία είναι τόσο διαυγές που σε κάνει να αναλογίζεσαι πολλά για την ίδια τη φύση μας. – Πάνος Δημάκης 

*Το μυθιστόρημα Ποσειδών του Πάνου Δημάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. 

Σπύρος Καρυδάκης – Therion (Εμπειρία Εκδοτική, 2010)

Ίσως το πλέον φιλόδοξο ελληνικό μυθιστόρημα του εικοστού πρώτου Αιώνα. Μια γκροτέσκ ιστορία δοσμένη με πολλές φιλοσοφικές αναφορές, υποβλητική μπαρόκ ατμόσφαιρα και ένα δημιουργικό φλερτ με το μεταμοντέρνο. Ο Καρυδάκης, τολμηρός όσο ελάχιστοι ομότεχνοί του στο πολυσέλιδο αυτό βιβλίο, διηγείται την ανάγκη ενός νεαρού για αγάπη και στοργή. Μόνο που διαπιστώνει με τον πλέον φαντασμαγορικό τρόπο πως η υπέρτατη έκφανση της αγάπης είναι η βία και ο σπαραγμός. – Νίκος Αδάµ Βουδούρης

*Η συλλογή διηγημάτων Πολλών ετών αγόρι του Νίκου Αδάμ Βουδούρη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. 

Ιωάννα Καρυστιάνη – Τα σακιά (Καστανιώτης, 2010)

Μια ολιγοήμερη άδεια από τις φυλακές γίνεται αφορμή να φύγουν μάνα και γιος  για ένα ταξίδι στους Δελφούς. Οι δυο τους θα έρθουν κοντά κι ας είναι αγεφύρωτο το χάσμα ανάμεσά τους. Τα ηθικά και ψυχικά φορτία που κουβαλάει ο καθένας τους, τα σακιά τους, θα ανοιχτούν ένα ένα,  όχι για να βρεθεί λύση – δεν υπάρχει πια -, ούτε για να φύγει το βάρος από πάνω τους.  Αλλά, τραγικά πρόσωπα, τραγικής ζωής, θα  αναζητήσουν απεγνωσμένα δικαιολογία για όσα ήδη έχουν κριθεί. 

Εκπληκτική  γλωσσική και εκφραστική απόδοση έντονων συναισθημάτων, εξαιρετική δομή, αξιοθαύμαστο “χτίσιμο” χαρακτήρων, συνεχής διερεύνηση κάθε πτυχής του δράματος. – Μαίρη Κόντζογλου

*Το μυθιστόρημα Ανέσπερος της Μαίρης Κόντζογλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Παναγιώτης Κεχαγιάς – Τελευταία προειδοποίηση (Αντίποδες, 2016)

Να πω το Αστείο του Παλαβού; Το Γκιακ του Παπαμάρκου; Το Κάτι θα γίνει, θα δεις του Χρήστου Οικονόμου ή την Ηδονή στον κρόταφο της Ζυράννας Ζατέλη; Θα πω την Τελευταία προειδοποίηση του Παναγιώτη Κεχαγιά. Η πρώτη ιστορία μάς φανερώνει πως όλος ο κόσμος είναι ένας λαβύρινθος και τα τέσσερα διηγήματα που ακολουθούν μοιάζουν με διαφορετικές πτυχές αυτής της κατασκευής. Ακολουθώντας μια στιβαρή τριτοπρόσωπη πρόζα, η γραφή των τεσσάρων ιστοριών είναι άλλοτε συγκρατημένη και άλλοτε ποιητική, συγκινησιακή παρά τον διανοητικό χαρακτήρα της, δένοντας την καρδιά και το μυαλό στην ίδια γραμμή. Ξεχωρίζω την Έλευση της ευτυχίας, μια ανάλυση των εμμονών και της ζωής η οποία τις υπερβαίνει, και τον Κύριο Γκλας, όπου η περιπέτεια του πρωταγωνιστή ξεδιπλώνεται μαζί με τις περιπέτειες της Αμερικανικής ηπείρου, τη γενοκτονία των ιθαγενών και τον εποικισμό της Δύσης. Αυτό που επιτυγχάνεται (μέσα σε μόλις ενενήντα εφτά σελίδες) είναι εντυπωσιακό: μια συλλογή με συναρπαστικές, πολυδιάστατες ιστορίες, ποιητικά περάσματα, πολιτικούς ψιθύρους, αλλά και ένας αναστοχασμός πάνω στην ίδια τη διαδικασία της γραφής και τη μεταδοτική «ασθένεια της αφήγησης» – Χάρης Καλαϊτζίδης

*Το μυθιστόρημα Πολεμική μηχανή του Χάρη Καλαϊτζίδη κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις της Εστίας.

Λένα Κιτσοπούλου – Νυχτερίδες (Κέδρος, 2008)

Εφόσον μιλάμε για εικοστό πρώτο αιώνα, θυμάμαι πως, όταν είχα πρωτοδιαβάσει τις Νυχτερίδες της Λένας Κιτσοπούλου, αυτό το «σπασμένο», κατά τη γνώμη μου, μυθιστόρημα σε μικρότερες ιστορίες, είπα «Όπα, εδώ κάτι πολύ ωραίο συμβαίνει». Και έχω ακόμη στο μυαλό μου εκείνη τη ρητορική (;) ερώτηση που υπάρχει στο βιβλίο: «Είναι δυνατόν ένα στόμα που απλώς ανοιγοκλείνει μπροστά μας να μπορεί να κατευθύνει τη ζωή μας;». – Δημήτρης Τσεκούρας

*Το μυθιστόρημα Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν του Δημήτρη Τσεκούρα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Θωμάς Κοροβίνης – Ο γύρος του θανάτου (Άγρα, 2011)

Ο σκοτεινός λαβύρινθος της σπουδαίας λογοτεχνίας. Ένα βιβλίο γραμμένο με τη σκληρή γλώσσα της αλήθειας. Μια ξέφρενη επίδειξη ακροβασίας της πολυπρόσωπης δύναμης του λόγου. Για να είμαι όμως ειλικρινής, ταλαντεύθηκα μέχρι να καταλήξω σε αυτή την επιλογή. Ίσως γιατί το προσωπικό παίζει καθοριστικό ρόλο στην τέχνη. Ταλαντεύθηκα μεταξύ του Μπαρ Φλωμπέρ του Αλέξη Σταμάτη – που υπήρξε ο οδηγός μου στο λογοτεχνικό μονοπάτι μιας post beat blog εποχής – και του Μπαλντά του Θανάση Σκρουμπέλου, ένα πειραματικό νέο-νουάρ αριστούργημα που σαφώς είναι πιο κοντά στους δικούς μου μυθοπλαστικούς ατραπούς. Τελικά όμως, αποφάσισα να είμαι σκληρός με τον εαυτό μου και αποδέχτηκα εντέλει ότι για μένα τουλάχιστον ο Γύρος του θανάτου είναι το απόλυτο λογοτεχνικό επίτευγμα της εποχή μας. – Βαγγέλης Μπέκας 

*Το μυθιστόρημα Γένεσις του Βαγγέλη Μπέκα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

—

Το πιο ιδιαίτερο βιβλίο, της δεκαετίας. Επίκεντρο, ο Αριστείδης Παγκρατίδης (1940-1968), και ο πολυτάραχος, θυελλώδης, βίος του. Ο νεαρός Παγκρατίδης, καταδικάστηκε «τετράκις εις θάνατον» και εκτελέστηκε ως «ο δράκος της Θεσσαλονίκης», άλλως, ως «Δράκος του Σέιχ Σου». Μια δυνατή δραματική μυθιστορία, όχι μόνο επειδή βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά, αλλά, κυρίως, επειδή ο Κοροβίνης, απολύτως αριστοτεχνικά, μέσα από τις χειμαρρώδεις, υποβλητικές, αφηγήσεις, εννέα προσώπων, που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, ανάλογα με τα βιώματα, τον χαρακτήρα και τον ρόλο που διαδραματίζουν, μας μεταφέρει σε εκείνη την ατμόσφαιρα που θυμίζει στάσιμο αρχαίας τραγωδίας. Η αφηγηματική ροή, με τις ωμές καταθέσεις, των αφηγητών, ανταποκρίνεται, με συνέπεια, στη μορφή και τη δομή της κοινωνίας, της πολιτικής και της βαθύτερης ψυχοσύνθεσης, των ανθρώπων, όπως αυτά διαμορφώνονται, υπό τις συντριπτικές επιρροές, της Κατοχής και του Εμφυλίου. Παράλληλα, ο μυθιστορηματικός χρόνος παρακολουθεί τον κεντρικό ήρωα, Παγκρατίδη, φωτίζοντας τις περίκλειστες και κατασκότεινες πτυχές της τραγικής προσωπικότητας του. – Χαριτίνη Ξύδη

*Η νουβέλα Θηρία ανήμερα της Χαριτίνης Ξύδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μετρονόμος.

Μένης Κουμανταρέας – Δυο φορές Έλληνας (Κέδρος, 2001)

Εάν θέλει κάποιος να μάθει και να αισθανθεί πώς ήταν μια μαγιάτικη βραδιά στην Αθήνα του 1949 δεν χρειάζεται να ανατρέξει σε ιστορικές μελέτες, τεκμήρια ή ντοκιμαντέρ: μπορεί απλώς να διαβάσει το εκτενές πρώτο μέρος του Δυο Φορές Έλληνας, του κορυφαίου, μαζί με τη Βιοτεχνία Υαλικών, μυθιστορήματος του Μένη Κουμανταρέα. Αλλά αν έμενε μονάχα σ’ αυτό, θα αδικούσε ένα, έτσι κι αλλιώς, μάλλον υποτιμημένο μυθιστόρημα, που παρά τα βραβεία που απέσπασε και τις μεγάλες πωλήσεις που σημείωσε όταν εκδόθηκε, ατύχησε να εκτοξευτεί στο λυκαυγές μιας εποχής που προμοτάριζε την αφυδατωμένη αφήγηση, τα «σεμνά» σύντομα μυθιστορήματα, τα διηγήματα της μιας ανάσας κ.ο.κ. Το opus magnum του Κουμανταρέα απλώνεται σε ένα γόνιμο και ανισόπεδο τερέν σχεδόν οχτακοσίων σελίδων, όπου φυτρώνουν οι σπόροι του αστικού μετασχηματισμού της Αθήνας στον εικοστό αιώνα και συλλέγονται οι καρποί της αργής ωρίμανσης μιας μεσοαστικής οικογένειας με δυναμικές γυναίκες και δύο, τουλάχιστον, λούζερ, τον Ευγένιο ή Ζένια, και τον Άγγελο, που ανήκουν στο πάνθεον των μεγάλων λούζερ ηρώων της σύγχρονης νεοελληνικής λογοτεχνίας. Αστείρευτη έμπνευση και ασίγαστη φιλοδοξία υποστηρίζονται με σύνεση, μέθοδο και πυγμή, κάτι σπάνιο για ένα τόσο πολυσέλιδο και ρισκαδόρικο ελληνικό μυθιστόρημα. – Λευτέρης Καλοσπύρος
*Το μυθιστόρημα Η μοναδική οικογένεια του Λευτέρη Καλοσπύρου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

 

Μένης Κουμανταρέας – Ο θησαυρός του χρόνου (Πατάκης, 2014)

Το τελευταίο βιβλίο του Μένη Κουμανταρέα με συγκινεί ως αναγνώστη και με ελκύει ως συγγραφέα όσο κανένα άλλο τα τελευταία χρόνια. Κινείται σε παράλληλα αφηγηματικά επίπεδα, με πολλά βιωματικά στοιχεία χωρίς εξομολογητικούς μελοδραματισμούς. Ένας διάλογος με νεκρούς και ζωντανούς, με πνεύματα και φωνές διαφορετικών εποχών. Μια ελεγεία μοναξιάς και απώλειας ενός συγγραφέα που αντιμάχεται τον χρόνο και προφητεύει το τέλος του. Βιβλίο της πόλης, της διαχρονικής Αθήνας, περιδιάβαση στα στέκια και στις γειτονιές των ευσεβών και ασεβών πόθων, διατυπωμένα με μια κατασταλαγμένη, λιτή, γλώσσα. Ένα σημαδιακό κείμενο που  αποτελεί την προσωπική διαθήκη του Μένη Κουμανταρέα, το δικό του de profundis, μια σπουδαία λογοτεχνική κατάθεση. – Θεόδωρος Γρηγοριάδης

*Το μυθιστόρημα Ελσίνκι του Θεόδωρου Γρηγοριάδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Πέτρος Κουτσιαμπασάκος – Πόλη παιδιών (Πατάκης, 2012)

Να ξαναδιαβαστεί, θα ευχηθώ, τις επόμενες δεκαετίες το μυθιστόρημα Πόλη παιδιών του Πέτρου Κουτσιαμπασάκου (1965-2014), ενός συγγραφέα που δεν του δόθηκε ο χρόνος να γράψει όσο θα μπορούσε. Ένας ήρωας που μεγαλώνει μέσα στην Παιδόπολη και τη δικτατορία, ένα παιδί ανάμεσα σε τόσα άλλα παιδιά που είναι ταυτόχρονα τοπίο και μαζί διακριτοί χαρακτήρες, ο καθένας τους ένας τόπος φιλόξενος ή εχθρικός, οικείος ή ακατανόητος. Ο συγγραφέας μάς παρέδωσε μια γραφή ακέραια, έχοντας πρώτα καταφέρει να αναμετρηθεί με το παιδί που κουβαλούσε μέσα του. Ξεχωρίζει ανάμεσα σε τόσα και τόσα βιβλία που επιχειρούν να συγκεράσουν τη μυθοπλασία με την αυτοβιογραφία. – Δήμητρα Κολλιάκου

*Το μυθιστόρημα Καλυψώ της Δήμητρας Κολλιάκου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Μαρία Λαϊνά – Σε τόπο ξερό [Ποιήματα 1970-2012] (Πατάκης, 2015)

«Σε τόπο ξερό απλώνω τον κήπο μου» και σ’ αυτήν τη συγκεντρωτική έκδοση απλώνεται πράγματι ο κήπος αυτής της μεγάλης ποιήτριας, δηλαδή ένα σημαντικό μέρος του έργου της, το οποίο όπως έλεγε η ίδια «μιλά για τη μοναξιά», μιλά για τον άνθρωπο μέσα στη μοναξιά και την τραγικότητά του, του δίνει μια κάποια παρηγοριά γιατί αυτό κάνει η τέχνη. Ποίηση πολύ προσωπική, χαμηλόφωνη, σχεδόν σιωπηλή όπως στον Μπέκετ, απαιτητική όσο κι απλή, πυκνή, βαθιά, ουσιαστική, ποίηση στην οποία επιστρέφω ξανά και ξανά για να ανακαλύψω κάθε φορά άλλες εκρήξεις σπαραγμού κι ομορφιάς. – Νάσια Διονυσίου

*Το μυθιστόρημα Μη γράφετε Αρθούρος της Νάσιας Διονυσίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

 

Μάρεα Λαουτάρη – Σχολείο σχέσεων (Διόπτρα, 2024)

Αποφάσισα να διαβάσω αυτό το βιβλίο διότι σχετίζεται ιδιαίτερα με ένα θέμα που ταλανίζει την εποχή μας. Την πολυπλοκότητα των σχέσεων. Γραμμένο με αμεσότητα δίνει αρκετές νέες πληροφορίες και ταυτόχρονα έχει και κάποιες ασκήσεις που βοηθάμε στο ξεκαθάρισμα του τι ακριβώς πρέπει να προσέξει κανείς. Οι άνθρωποι προσπαθούν να καταλάβουν τι πρέπει να κάνουν και πώς να συμπεριφερθούν στον/στην σύντροφό τους. Όπως πολύ σωστά λέει σε κάποιο σημείο του βιβλίου η συγγραφέας, «οι σχέσεις θέλουν δουλειά, όμως όταν αγαπάς δε μοιάζει με δουλειά, αλλά με ευλογία και εξέλιξη». Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός ο οποίος,  ειδικά στην εποχή μας, είναι αναγκαίος! – Κώστας Κρομμύδας

*Το μυθιστόρημα Ο τρόπος που λες τ’ όνομα μου του Κώστα Κρομμύδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Ηλίας Μαγκλίνης – Είμαι όσα έχω ξεχάσει (Μεταίχμιο, 2019) 

Η μελαγχολία, η απορία, η αναζήτηση του συγγραφέα που προσπαθεί να καταλάβει — μάλλον, όχι να καταλάβει, αλλά να γνωρίσει πραγματικά, για πρώτη φορά, τον πατέρα του, με συγκλόνισε. Τώρα που είναι αργά, ο Μαγκλίνης ανατρέχει στις ιστορίες που έχει ακούσει, σε παλιές φωτογραφίες, σε αναμνήσεις, σε ένα ταξίδι εσωτερικό, που παράλληλα όμως κυλάει στο χώρο, τον χρόνο, τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Ποιοι είναι οι γονείς μας; Τους γνωρίζουμε ποτέ πραγματικά; Είμαστε φτιαγμένοι από τα ίδια υλικά; Τι μας κληροδοτείται από τις τραγωδίες τους; Είναι ένα βιβλίο που με συγκίνησε βαθύτατα και έμεινε μέσα μου, γιατί είναι πράγματι, όπως ήταν και πρόθεση του συγγραφέα, γραμμένο για κάθε γιο και κάθε κόρη που δεν γνώρισε ποτέ. – Φοίβος Οικονομίδης

*Το μυθιστόρημα Γιακαράντες του Φοίβου Οικονομίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Εστίας.

Γιάννης Μακριδάκης – Η δεξιά τσέπη του ράσου (Εστίας, 2009)

Ένας μοναχός. Ένα απομονωμένο μοναστήρι. Μια μοναχική καμπάνα. Μια βάρκα να κόβει τον ορίζοντα. Ένας καιρός κρύος. Πόση μοναξιά αντέχει κανείς χωρίς μετάνοια; Πόση απώλεια χωρίς σπαραγμό; Ο μοναχός Βικέντιος συμπαραστέκεται στην ετοιμόγεννη Σίσσυ. Η Σίσσυ δίνει 3 απογόνους και ξεψυχά. Την ίδια ώρα στο ραδιόφωνο ανακοινώνεται ο θάνατος του Αρχιεπισκόπου. Ο Βικέντιος πασχίζει να κρατήσει στη ζωή τα μωρά. Οι Ιεράρχες πασχίζουν για την αναρρίχηση στην κενή θέση. Μια παράλληλη αλληγορία σπουδή στη μοναξιά και την απώλεια. Μια τρυφερή νουβέλα που αναδεικνύει την ταπεινότητα των σιωπηλών πραγμάτων, που ακινητοποιεί το ασήμαντο στον χρόνο και που καθρεφτίζει τη βαθιά επαφή που κρύβει το βλέμμα, κυρίως όταν τα μάτια που είναι απέναντί μας είναι αυτά της σκυλίτσας Σίσσυς. – Στέλλα Χαιρέτη

*Η νουβέλα Της Λένης η μ[i]λιά της Στέλλας Χαιρέτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος.

 

Μιχάλης Μακρόπουλος – Τσότσηγια και Ω’μ (Κίχλη, 2017)

Ένα από τα καλύτερα ελληνικά βιβλία του 21ου αιώνα είναι για μένα το Τσότσηγια και Ω’μ του Μιχάλη Μακρόπουλου. Ίσως ακούγεται περίεργο που διαλέγω δυο νουβέλες αντί για ένα μυθιστόρημα. Αλλά στα συγκεκριμένα έργα αποκρυσταλλώνονται κάποιες αξίες του πεζού λόγου που αποτελούν ζητούμενο για όλους όσους γράφουμε. Η δομή είναι στιβαρή, τα νοήματα σφιχτά, η αισθητική αρτίωση αναμφισβήτητη. Και το κυριότερο: δεν περισσεύει λέξη. Έχουμε να κάνουμε με πρόζα ζουμερή, όλο ψαχνό, χωρίς καθόλου λίπος. Και κάτι ακόμα. Τα κείμενα του Μακρόπουλου εκπέμπουν μια ποιότητα ενσυναίσθησης που τη βλέπουμε σπάνια σε πεζογράφους. Τη συναντούμε συχνότερα σε ποιητές. – Φώτης Δούσος

*Το μυθιστόρημα Τέλεση του Φώτη Δούσου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος.

 

Νίκος Μάντζιος – Η λίμπιντο των αγγέλων (Γραφή, 2023)

Επιλέγω συνειδητά μια πολύ πρόσφατη κυκλοφορία καθότι λειτουργεί συμβολικά για μένα, όχι μόνο ως προς το περιέχομενο αυτό καθαυτό, αλλά και την υφολογική και (καλλι)τεχνική εξέλιξη στην Ελλάδα. Αγγίζοντας ένα θέμα-ταμπού όχι μόνο στην ελληνική αλλά και την παγκόσμια λογοτεχνία, αυτό της σεξουαλικότητας στην αναπηρία και τους υπαρξιακούς αναστοχασμούς που επιφέρει, ο Νίκος Μάντζιος προσφέρει μια απολύτως εκσυγχρονισμένη υφολογικά και τεχνικά αφήγηση, δίχως να θυσιάζει την ιστορία στον βωμό της γλωσσικής υπεραπλούστευσης, ουσιαστικά αποδεικνύοντας πως το λογοτεχνικό τοπίο στη χώρα μας δεν θα παραμείνει ποτέ στάσιμο. – Λίνα Βαρότση

*Το μυθιστόρημα Σήκω από πάνω μου της Λίνας Βαρότση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Νίκος Α. Μάντης – Οι τυφλοί (Καστανιώτης, 2017)

Υφολογικά και θεματικά σύνθετο, το εντυπωσιακό αυτό μυθιστόρημα διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις ώστε να απασχολήσει αναγνώστες και κριτικούς (και) του μέλλοντος. Η οπτική του σε πολλαπλές πτυχές της νεοελληνικής ιστορίας και ιδεολογίας, παρά τις όποιες ενστάσεις (ή και εξαιτίας τους) μπορεί να συμβάλει στη διάνοιξη μιας ευρύτερης συζήτησης, δυναμική που αναπτύσσουν μόνο τα σημαντικά λογοτεχνικά έργα. – Άγης Πετάλας
*Το μυθιστόρημα Κυμύλη ή η νήσος των δυνατοτήτων του Άγη Πετάλα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία. 

 

Άρης Μαραγκόπουλος – Το Χαστουκόδεντρο (Τόπος, 2012) 

Ένα βιβλίο στο οποίο η Ιστορία αρδεύει δημιουργικά τη Μυθοπλασία, ένα βιβλίο όπου η τεκμηρίωση αιματώνει λυτρωτικά τη φαντασία, ένα βιβλίο όπου η λογοτεχνία θηλυκώνει εμφατικά με την πραγματικότητα – ένα πολυφωνικό και δαιδαλώδες έργο όπου οι μυθιστορηματικοί ήρωες παντρεύονται τα ιστορικά πρόσωπα και η ανθρώπινη μοίρα μετριέται πάνω στον καμβά της πολιτικοκοινωνικής συγκυρίας, δίνοντας τη σύνθετη εικόνα μιας μεταπολεμικής Ελλάδας, μιας χώρας που προσπαθεί να σταθεί με αξιοπρέπεια στα πόδια της στους πιο αναξιοπρεπείς καιρούς. Ο Μαραγκόπουλος, με αφορμή μια αμφιλεγόμενη χειρονομία –το περίφημο χαστούκι της Μπέτι Αμπατιέλου στη βασίλισσα Φρειδερίκη έξω από το ξενοδοχείο Κλάριτζες, τον Απρίλιο του 1963 στο Λονδίνο– χτίζει ένα σπάνιο λογοτεχνικό ντοκιμαντέρ, ενώ ταυτοχρόνως διηγείται στοργικά την Οδύσσεια μιας εμποδισμένης αγάπης σε χαλεπούς καιρούς. – Νίκος Παναγιωτόπουλος

*Η συλλογή διηγημάτων Ανήσυχα άκρα του Νίκου Παναγιωτόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Εύα Μπέη – Με τον Νίκο Καρούζο: Ημερολόγιο (Loggia, 2021)

Σε ηλικία εβδομήντα οκτώ ετών, στην πρώτη της μόλις συγγραφική απόπειρα, η ζωγράφος Εύα Μπέη, σύντροφος του ποιητή Νίκου Καρούζου κατά την τελευταία δεκαετία της ζωής του, παρέδωσε κάτι πολύ περισσότερο από μια συναγωγή ημερολογιακών εγγραφών που αποτυπώνουν τη σχέση τους: θραυσματικό, δομημένο σχεδόν σαν ένα μοντερνιστικό μυθιστόρημα με ήρωες ένα φαινομενικά –μόνο φαινομενικά– αταίριαστο ζευγάρι, το Με τον Νίκο Καρούζο είναι ταυτόχρονα το χρονικό ενός έρωτα, η λοξή βιογραφία ενός σπουδαίου ποιητή, η αυτοβιογραφία μιας σοφής γυναίκας, μια πλάγια πραγματεία περί καλλιτεχνικής πράξης, η τοιχογραφία μιας εποχής και, πάνω απ’ όλα, μια εμφατική χειρονομία υπέρ της αυτοπραγμάτωσης και της ζωής. Ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα. – Γιάννης Παλαβός

*Οι συλλογές διηγημάτων Αστείο και Το παιδί του Γιάννη Παλαβού κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 

Παντελής Μπουκάλας – Όταν το ρήμα γίνεται όνομα. Η ‘Αγαπώ’ και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών (Άγρα, 2016)

Είναι ο πρώτος τόμος της σειράς Πιάνω γραφή να γράψω… Δοκίμια για το δημοτικό τραγούδι, που θα καλύψει συνολικά γύρω στα είκοσι παρεμφερή θέματα. Κέντρο της η ανώνυμη ελληνική ποίηση, το αριστουργηματικό δημοτικό τραγούδι, από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, αλλά και με «επισκέψεις» στην ανώνυμη ποίηση των γειτονικών λαών. Ένα έργο ζωής όχι μόνο για τον δημιουργό του, αλλά κυρίως για τον ελληνικό πολιτισμό. Αξίζει να σημειωθεί πως το βιβλίο το συμπληρώνουν διακόσιες σελίδες βιβλιογραφίας, με πλήθος από πληροφορίες, σημειώσεις και παραπομπές. – Κώστας Ακρίβος

*Το μυθιστόρημα Όνομα πατρός: Δούναβης του Κώστα Ακριβού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

 

Ιωάννα Μπουραζοπούλου – Τι είδε η γυναίκα του Λωτ; (Καστανιώτης, 2007)

Στο κοινωνικό αλλά συνάμα και βαθιά πολιτικό, αλληγορικό μυθιστόρημα της Ιωάννας Μπουραζοπούλου όλα συμβαίνουν μετά την «Υπερχείλιση» σε μια αποικία όπου ο θάνατος του κυβερνήτη Βερά πυροδοτεί μια σειρά περίπλοκων αφηγήσεων από έξι σημαίνουσες προσωπικότητες της αποικίας. Η Μπουραζοπούλου δεν ακολουθεί τις αφηγηματικές πεπατημένες της εγχώριας λογοτεχνίας αφήνοντας έτσι ένα αυθεντικό, εντελώς προσωπικό ίχνος. Επιδεικνύει δε αξιοθαύμαστη ευχέρεια στην συγγραφή ιστοριών μεγάλης κλίμακας, ελέγχει απολύτως το υλικό της ενώ δημιουργεί περίτεχνη ατμόσφαιρα και σασπένς γράφοντας την ίδια στιγμή στιβαρή λογοτεχνία. – Χρήστος Αστερίου

*Η συλλογή διηγημάτων Η εγγαστρίμυθη φάλαινα του Χρήστου Αστερίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

—

Μια διαφορετική γεωγραφικά και πολιτικά Ευρώπη κι ένα νέο, απομονωμένο νησί που αναφέρεται απλώς ως «Αποικία» αποτελούν το φόντο για τον μυστηριώδη φόνο που ο πρωταγωνιστής, Φιλέας Μπουκ, καλείται να λύσει από απόσταση μελετώντας μια σειρά επιστολών των βασικών υπόπτων. Το τρίτο βιβλίο της Μπουραζοπούλου και αυτό που την έκανε γνωστή στο ευρύ κοινό είναι ένα βαθιά εγκεφαλικό μυθιστόρημα-παζλ, το οποίο με τη σειρά ξεγελά και αποκαλύπτει αλήθειες τις οποίες ανατρέπει για να ξεγελάσει ξανά, παραπέμποντας αφηγηματικά στο Ρασομόν. Έργο-σταθμός για την ελληνική λογοτεχνία του φανταστικού, διαθέτει δυνατούς χαρακτήρες και εξαιρετική γραφή, κατορθώνοντας ταυτόχρονα να παραμείνει συναρπαστικό και πολιτικά επίκαιρο.  – Αταλάντη Ευριπίδου

*Η συλλογή διηγημάτων Εκείνοι που δεν έφυγαν της Αταλάντης Ευριπίδου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

Υπάρχει μια αίσθηση σκοταδιού στον μαγικό ρεαλισμό με τον οποίο η Μπουραζοπούλου περιγράφει κόσμους που δεν υπάρχουν – μα συνεχώς υποπτευόμαστε πως θα υπάρξουν. Δεν ξέρω αν οφείλεται στην αχαλίνωτη φαντασία της ή σε κάποιου είδους ενόραση που της επιτρέπει να ρίξει μια ματιά στα θραύσματα του μέλλοντος. Ίσως ακούγεται κάπως υπερβολικό, αλλά τι έβλεπαν άραγε ο Χάξλεϋ και ο Όργουελ όταν στιγμάτιζαν τον εικοστό αιώνα; Υπάρχει λογοτεχνικό όριο μεταξύ φανταστικού και πραγματικού και πόσο γρήγορα μετακινείται; Η Μπουραζοπούλου στέκεται σήμερα δίπλα στην κορυφή της Μάργκαρετ Άτγουντ κι αν κάποιος δυσπιστεί, ας διαβάσει. – Μίνως Ευσταθιάδης

*Το μυθιστόρημα Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους του Μίνου Ευσταθιάδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

—

Η Ιωάννα Μπουραζοπούλου, πιστή σε ένα προσωπικό και απόλυτα μοναδικό στυλ γραφής με το Τι είδε η γυναίκα του Λωτ; τόλμησε και απέδειξε περίτρανα ότι υπάρχει ελληνικό μυθιστόρημα έξω από τα θέματα που επαναλαμβάνονται συνεχώς: το Πολυτεχνείο, ο εμφύλιος και οι αδιέξοδες προσωπικές σχέσεις. Θεωρώ ότι κάθε μέρα που περνάει η συγγραφέας εμπνέει όλο και περισσότερους νέους δημιουργούς να ακολουθήσουν μοντέρνους δρόμους στη γραφή ακόμα κι αν αυτοί περνάνε από το φανταστικό, το αστυνομικό ή τον τρόμο. Το βιβλίο κέρδισε με το σπαθί του τον τίτλο του κλασικού στην ελληνική λογοτεχνία. Και δεν ήταν εύκολο. – Δημήτρης Μαμαλούκας

*Η νουβέλα Τα παράξενα Χριστούγεννα του κυρίου Σέριμαν του Δημήτρη Μαμαλούκα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μονόκλ. 

—

Σε ένα αποκαλυπτικό μελλοντικό τοπίο, φανταστείτε μια απομακρυσμένη αποικία στη Νεκρά Θάλασσα, ένα αποκομμένο σκηνικό Σόδομων και Γόμορρας. Εκεί, μέσα από τις επιστολές έξι προσώπων, αναδεικνύεται όλη η αλληγορία της ανθρωπότητας βουτηγμένης στην επιχειρηματικότητα και τη μεταδημοκρατία, όπου ο Όργουελ συναντά τον Κάφκα, όπου η ανελευθερία παρουσιάζεται υπό άλλους όρους και η ανθρώπινη βούληση ταλαντεύεται ανάμεσα στη γνώση και την άγνοια. Μεταξύ υποκειμενισμού και αναξιοπιστίας των χαρακτήρων, ο αναγνώστης μυείται σε ένα μυθοπλαστικό σκηνικό (που μοιάζει τόσο μακρινό αλλά και τόσο οικείο), στο οποίο η αυτογνωσία της συνείδησης συναντά την αυτοαναφορικότητα της λογοτεχνίας που υποδεικνύει ότι κάθε ερμηνεία είναι παρερμηνεία. – Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

*Η ανθολογία Από το τοπικό στο παγκόσμιο, σε επιμέλεια Γιώργου Περαντωνάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.

—

«Ίσως τα Σόδομα δεν είναι μύθος. Ίσως να υπάρχει το έσχατο βασίλειο με τη μορφή εσωτερικού ορίου, που όταν το περάσεις δεν συμβαίνει κάτι τρομερό ή υπερφυσικό, απλώς στεγνώνει η ζωή σου σαν έρημος». Αυτό το σύντομο απόσπασμα είναι ένα από τα πιο αγαπημένα μου λογοτεχνικά αποσπάσματα όπως και η τόσο δυνατή πρώτη πρόταση του μυθιστορήματος της Μπουραζοπούλου «Ίσως η πραγματικότητα να μην είναι παρά ομαδική παραίσθηση». Στη γραφή της Μπουραζοπούλου δεν περισσεύει τίποτα. Ο τρόπος που μέσα στο πλαίσιο της λογοτεχνίας του φανταστικού χειρίζεται τη γλώσσα και την πλοκή για να μιλήσει για την εξουσία είναι πραγματικά αξιοθαύμαστος. – Λίνα Ρόκου 

*Το μυθιστόρημα Λάθος κεφάλι της Λίνας Ρόκου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος.

—

Ένα μυθιστόρημα με δυναμικά χαρακτηριστικά και ισχυρή ταυτότητα, γραμμένο από την καλύτερη ίσως συγγραφέα της γενιάς της. Η Μπουραζοπούλου στήνει ένα βιβλικό σχεδόν σκηνικό, χωρίς όμως το αποτέλεσμα να παραπέμπει σε μια πομπώδη και τραβηγμένη απ’ τα μαλλιά επική ατμόσφαιρα, όπως συμβαίνει με άλλα βιβλία του είδους. Η συγγραφέας ξέρει πολύ καλά τι κάνει, οδηγώντας την ιστορία της με μαεστρία στην κορύφωσή της. Σαράντα αιώνες μετά τη βιβλική καταστροφή στα Σόδομα και τα Γόμορρα, η γη στις όχθες της Νεκράς Θάλασσας ανοίγει και αναβλύζει ένα βιολετί αλάτι. Μια αλληγορία για τον τρόμο της ανθρώπινης ύπαρξης, δοσμένη με εντυπωσιακό και ουσιαστικό τρόπο. – Δημήτρης Σωτάκης

*Το μυθιστόρημα Η πικρή αλήθεια του Δημήτρη Σωτάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

 

Ιωάννα Μπουραζοπούλου – Ο δράκος της Πρέσπας Ι: Η κοιλάδα της λάσπης (Καστανιώτης, 2014)

Η ιδέα ότι ένα μυθιστόρημα που εμπεριέχει ένα κατεξοχήν φανταστικό πλάσμα όπως ένας δράκος όχι απλά θα μου κέντριζε το ενδιαφέρον αλλά θα με καθήλωνε αναγνωστικά μου φαινόταν μέχρι πρόσφατα κωμική. Κι όμως η Ιωάννα Μπουραζοπούλου κατάφερε να υπερκεράσει κάθε ενδεχόμενη δυσπιστία μου με τον πρώτο τόμο της Τριλογίας του Δράκου της Πρέσπας, ένα βιβλίο που αν και ξεκινά με ένα εύρημα που παραπέμπει στη λογοτεχνία του φανταστικού αλλά γίνεται μέσα από απανωτές ανατροπές ένας γεωγραφικός χάρτης που πάνω του αναλύονται με συναρπαστικό τρόπο οι ψυχώσεις, τα συμπλέγματα και οι ελπίδες των βαλκανικών λαών. Ένα αληθινά πρωτότυπο δημιούργημα που ανοίγει διαρκώς διεξόδους στον αναγνώστη, δίχως να απεμπολεί την πολυεπίπεδη στόχευσή του. – Βαγγέλης Μαρινάκης

*Το μυθιστόρημα Ματαδόρ του Βαγγέλη Μαρινάκη κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική.

—

Καταιγιστικό μυθιστόρημα που ακροβατεί ανάμεσα σε διάφορα είδη (αστυνομικό, πολιτικό, φανταστικό), πρώτο μέρος μιας πρωτοποριακής και ιδιοφυούς τριλογίας που ολοκληρώθηκε προσφάτως. Αντλώντας από την ελληνική πραγματικότητα της κρίσης, με οξυδερκή κοινωνικά ματιά και διεθνική διάθεση, η Μπουραζοπούλου στήνει έναν ιδιαίτερα λεπτομερή, μελετημένο και αληθοφανή κόσμο, καταλήγοντας σε ένα άκρως επίκαιρο και διαχρονικό έργο που ακολουθεί τη φόρμα της φιλοσοφικής δυστοπίας. Με ποιητική και ρέουσα πρόζα, πλειάδα αξιομνημόνευτων χαρακτήρων, υπαινικτική παρουσία του φανταστικού στοιχείου, χειμαρρώδη δράση και μυστήριο που αποκαλύπτεται μαεστρικά, το βιβλίο αποτελεί σταθμό για την ελληνική λογοτεχνία του φανταστικού και όχι μόνο. – Χρυσόστομος Τσαπραΐλης

*Η νουβέλα Το κατέβασμα του φεγγαριού του Χρυσόστομου Τσαπραΐλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος. 

 

Ιωάννα Μπουραζοπούλου – Ο δράκος της Πρέσπας ΙΙΙ: Η μνήμη του πάγου (Καστανιώτης 2014-2023)

Η Μπουραζοπούλου, αυτό το σπάνιο πουλί των ελληνικών γραμμάτων, έκανε κάτι δραστικό: χρησιμοποίησε την σπανιότατη για τα ελληνικά γράμματα φόρμα της  λογοτεχνίας του φανταστικού για να μας μιλήσει συνταρακτικά για κάτι πολύ πραγματικό: την πολυπλοκότητα και την ευθραυστότητα αυτής της γωνίας της γης στην οποία κατοικούμε και την φαντασιακή θέσμιση της πραγματικότητας. Ένας δράκος βγαίνει απ΄την λίμνη και μαζί του βγαίνουν στα φόρα όλα τα άπλυτα, δημόσια και ιδιωτικά. Η Μπουραζοπούλου, διάσημη δρακολόγος, παίζει δεξιοτεχνικά με τα πάντα: την πολιτική, το κλίμα, τα οικονομικά ντηλ σε ψηλό επίπεδο που ρημάζουν το χαμηλό, την φύση της ετερονομίας που συγκαλύπτει την πραγματικότητα, την  ανθρώπινη συνθήκη γενικά. Θα άρεσε πολύ στον Καστοριάδη νομίζω. – Λένα Διβάνη

* Η νουβέλα Για την καρδιά και το συκώτι του της Λένας Διβάνη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Ιωάννα Μπουραζοπούλου – Ο δράκος της Πρέσπας (Καστανιώτης 2014-2023)

Για την ελληνική λογοτεχνία, επιλέγω την τριλογία Ο δράκος της Πρέσπας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου (Η κοιλάδα της λάσπης, Κεχριμπαρένια έρημος, Η μνήμη του πάγου, Καστανιώτης 2014, 2019, 2023 αντίστοιχα), επειδή τη θεωρώ έργο μεγάλου εύρους και πνοής, που υπερβαίνει τα σύνορά μας, αλλά και τη λογοτεχνία του φανταστικού, καθώς μιλά με τρόπο λογοτεχνικά πειστικό για τα σύγχρονα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά διακυβεύματα, εμβαπτίζοντάς τα σε μια προσωπική μυθολογία που βρίσκει ερείσματα στον αναγνώστη και σκιαγραφώντας χαρακτήρες που σου μένουν καιρό στη μνήμη, κυρίως στην Κεχριμπαρένια έρημο, το στολίδι, για μένα, της τριλογίας. – Σοφία Αυγερινού

* Η νουβέλα Άγνωστες λέξεις της Σοφίας Αυγερινού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

—

Η έννοια του «καλύτερου» σε πνευματικά ή καλλιτεχνικά δημιουργήματα είναι εξόχως σχετική και σίγουρα αντικατοπτρίζει τις ιεραρχήσεις της δικής μας, συγκεκριμένης στιγμής, όσο και αν υποτίθεται ότι αξιολογεί με κάποιο αντικειμενικό, «διαχρονικό» κριτήριο. Τούτων δοθέντων λοιπόν, θα επέλεγα ως ελληνικό πεζογραφικό έργο της σχετικής λίστας την τριλογία του Δράκου της Πρέσπας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου. Ο λόγος είναι ότι πρόκειται για ένα έργο πολυεπίπεδο, με μεγάλο θεματικό και συμβολικό εύρος και ιδιαίτερα δυνατή δημιουργική πνοή. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι, με αφορμή και τα βιβλία της Μπουραζοπούλου, τα τελευταία χρόνια έχει συντελεστεί μια στροφή στη θεματολογία της πεζογραφίας μας, με τη λογοτεχνία του φανταστικού να κερδίζει ολοένα και περισσότερους αναγνώστες και να βραβεύεται συχνά, πράγμα περίπου αδιανόητο μερικά χρόνια νωρίτερα. – Νίκος Α. Μάντης

*Το μυθιστόρημα Αδύνατες πόλεις του Νίκου Α. Μάντη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

 

Νίκος Νικολαΐδης – Μια στεκιά στο μάτι του Μοντεζούμα (Ιδιωτική έκδοση, 2008)

Ο Νικολαΐδης επιστρέφει μέσω της γραφής στα γνώριμα τοπία των ταινιών του, σε ένα παρελθόν που τον έχει σημαδέψει, με τη νοσταλγία να δίνει πάντα τον τόνο, μιλώντας για το περιθώριο, το πάθος, τη μουσική, κουρελιάζοντας τις συμβάσεις, βρίσκοντας, το κυριότερο, την κατάλληλη γλώσσα για να το κάνει, μια γλώσσα βρώμικη, παράφορη, ορμητική, μακριά τόσο από την ανιαρή λογιοσύνη όσο κι από μια προσποιητή αντισυμβατικότητα. Το βιβλίο είναι ένα παραγνωρισμένο αριστούργημα μιας λογοτεχνίας που δεν έχει ανάγκη από κριτικές, επαίνους και βραβεία αλλά από αναγνώστες αρκετά ριψοκίνδυνους ώστε να της επιτρέψουν να κυλήσει στις φλέβες τους, σαν παραμύθα. – Μιχάλης Αλμπάτης

*Το μυθιστόρημα Η κατάλυση του χρόνου του Μιχάλη Αλμπάτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος.

 

Μαρία Ξυλούρη – Πώς τελειώνει ο κόσμος (Καλέντης, 2012)

Όταν κυκλοφόρησε το «The Velvet Underground & Nico» πούλησε πολύ λιγότερο από όσο περίμεναν. Αλλά όπως είπε ο Brian Eno χρόνια αργότερα, όλοι όσοι άκουσαν τον δίσκο αποφάσισαν να ξεκινήσουν ένα συγκρότημα. Δεν ξέρω πόσοι αγόρασαν το Πώς τελειώνει ο κόσμος της Μαρίας Ξυλούρη όταν βγήκε. Ξέρω όμως ότι οι περισσότεροι από όσους το διάβασαν κατάλαβαν με βεβαιότητα προς τα πού πρέπει να κατευθυνθεί η ελληνική λογοτεχνία. Οι απτοί χαρακτήρες, η επιρροή από τη μεταμοντέρνα αμερικάνικη λογοτεχνία, η δυνατή πλοκή και το ζωντανό ύφος αποτελούν ακόμη σημείο αναφοράς, που δυστυχώς λίγοι έχουν καταφέρει να φτάσουν έκτοτε. – Ιάκωβος Ανυφαντάκης

*Η νουβέλα Ραδιοκασετόφωνο του Ιάκωβου Ανυφαντάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. 

Χρήστος Οικονόμου – Κάτι θα γίνει, θα δεις (Πόλις, 2010)

Το 2010 στο κατώφλι των μεγάλων αλλαγών για τη χώρα, μέσα στο τούνελ της οντολογικής περιρέουσας κρίσης, κυκλοφορεί μια συλλογή διηγημάτων που θα ταράξει τα λογοτεχνικά νερά: το Κάτι θα γίνει, θα δεις του Χρήστου Οικονόμου. Ιστορίες που έρχονται από τα βάθη των φουγάρων της Δραπετσώνας και του Πειραιά. Μετά από αρκετά χρόνια στην εγχώρια πεζογραφία, το συγγραφικό βλέμμα πέφτει πάνω σε έναν «αόρατο» κόσμο που παλεύει με τη βία, την ανεργία, την επισφάλεια στα απόνερα της κατάρρευσης. Ο Οικονόμου πάνω στον χρονισμό της εποχής (πράγμα σπανιότατο για τα ελληνικά δεδομένα), διεισδύει με μια τραχιά και εύθραυστη γραφή εκεί που το φως λιγοστεύει… – Νίκος Κουρμουλής

*Η συλλογή διηγημάτων Άπνοια του Νίκου Κουρμουλή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κείμενα.

—

Βραβευμένη συλλογή διηγημάτων, που κατορθώνει να μιλάει για τις κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της κρίσης, ενώ γράφτηκε πριν από αυτήν. Δεκαέξι ιστορίες τοποθετημένες στον άξονα Καμίνια, Δραπετσώνα, Νίκαια, Κερατσίνι. Το ξεχωρίζω γιατί μέσα σε 2-3 προτάσεις ο Οικονόμου κατορθώνει να προσδώσει μυθιστορηματική διάσταση στους χαρακτήρες του, αποδίδοντάς τους τόσο γλαφυρά. Τους πίστευες και τους καταλάβαινες τόσο σφαιρικά με τρόπο που συνήθως απαιτεί πολλές σελίδες. Ακόμη, το ενδιαφέρον για τους ανθρώπους των κατώτερων στρωμάτων, τους φτωχούς ανθρώπους όπως κατονομάζονται σε ένα διήγημα, είναι τόσο ειλικρινές, που σε συγκινεί. Δεν κοιτάζει από μακριά, δεν στοχάζεται πάνω στις ιστορίες των ηρώων του. Τις νιώθει. – Μιχάλης Μαλανδράκης

*Το μυθιστόρημα Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ του Μιχάλη Μαλανδράκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

—

Σύγχρονες ιστορίες που διαδραματίζονται σε γειτονιές και περιοχές, οι οποίες αν και άγνωστες σε μένα, μου φάνηκαν οικείες. Γνώριμα σπίτια, χώροι εργασίας, δρόμοι.  Το ίδιο οικείοι και οι χαρακτήρες. Καθημερινοί έντιμοι άνθρωποι που αγωνίζονται για να τα βγάλουν πέρα με  λογαριασμούς, χρέη, την ανεργία, την ανασφάλεια του αύριο και δουλειές που δεν τους γεμίζουν, ενώ παράλληλα παλεύουν με τις ψυχικές τους συγκρούσεις. Και παρά τις δυσκολίες, επιμένουν να συνεχίζουν. Ο λόγος του συμπυκνωμένος και η γραφή λιτή, κοφτή και αιχμηρή. Ό,τι καλύτερο έχω διαβάσει σε συλλογή διηγημάτων τα τελευταία χρόνια. – Κώστας Μπαρμπάτσης

*Η συλλογή διηγημάτων Λυκοχαβιά και άλλες ιστορίες του Κώστα Μπαρμπάτση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

—

Η συλλογή διηγημάτων του Χρήστου Οικονόμου έχει δύο διαστάσεις: Μια πολιτικό-κοινωνική και μια συναισθηματική. Σε πολιτικό-κοινωνικό επίπεδο, ανατέμνει έναν υπό-κόσμο που δεν είναι κυρίαρχος, αλλά κυριαρχούμενος, έναν κόσμο όπου η ακατέργαστη δύναμη συνθλίβει κάθε ευαλωτότητα, αλλά ταυτόχρονα κάθε αδυναμία είναι τελικά ανίκητη επειδή είναι ουσιαστικά και πυρηνικά ανθρώπινη. Σε συναισθηματικό επίπεδο, ο Οικονόμου δεν θέλει να καταστήσει τους αδύναμους συμπαθείς. Είναι ουδέτερος, ενδεχομένως ωμός, αλλά ξέρει για τί μιλάει. Και αυτό είναι το ισχυρότερο στοιχείο του, αυτό που τελικά γεννά στον αναγνώστη ένα μείγμα μελαγχολίας, οργής και αισιοδοξίας. Η ανάγνωσή του μού προκάλεσε αυτό το κούνημα του κεφαλιού όταν είσαι μόνος σου, διαβάζεις και σκέφτεσαι «αυτό είναι!»-και επηρέασε πολύ τα δικά μου γραπτά. – Γιάννης Τσίρμπας

Η συλλογή διηγημάτων Όσο περιμένεις να συμβεί του Γιάννη Τσίρμπα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg.

 

Χρήστος Οικονόμου – Το καλό θα ‘ρθει από τη θάλασσα (Πόλις, 2014)

Στο βιβλίο που ακολούθησε το πολύ πετυχημένο Κάτι θα γίνει, θα δεις, ο Οικονόμου ξεφεύγει από την πόλη και τοποθετεί τη δράση του σ’ ένα νησί. Όλα τα κλισέ που οικοδομούν τον μύθο του ελληνικού τουρισμού καταρρέουν. Οι φημισμένοι για τη φιλοξενία τους νησιώτες πολεμούν τους πρωτευουσιάνους που αγωνίζονται να συνυπάρξουν μαζί τους. Η θάλασσα γίνεται δεσμοφύλακας, το νησί φυλακή κι η πραγματικότητα συνθλίβει την ονειροπόληση. Η αφόρητη ειλικρίνεια του βιβλίου απέναντι στην Ελληνική πραγματικότητα το καθιστά απαραίτητο. – Αντώνης Πάσχος

*Το μυθιστόρημα Ετερόρρυθμη μέρα του Αντώνη Πάσχου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα.

 

Βασίλης Παλαιοκώστας – Μια φυσιολογική ζωή (Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, 2019)

Έπεσε στα χέρια μου τυχαία. Δεν μπορούσα να σταματήσω να διαβάζω. Ένας λόγος αυθεντικός άμεσος, ωμός, δυνατός, χωρίς φιοριτούρες και η ιστορία άκρως ενδιαφέρουσα και γνώριμη. Αναδύθηκαν ξεχασμένες μνήμες από τα δελτία ειδήσεων της εποχής. Ο πιο διάσημος παράνομος και ο νούμερο ένα καταζητούμενος στην Ελλάδα γράφει ένα βιβλίο για την ζωή του που όμως ξεπερνάει τα στερεότυπα της αυτοβιογραφίας και θέτει βαθύτερα ερωτήματα για την κοινωνία, την ελευθερία και την δικαιοσύνη. Ένας φυγάς που στοχάζεται και φιλοσοφεί. Ένας πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος που μας παίρνει από το χέρι και μας πάει μια βόλτα στον κόσμο της παρανομίας, της δράσης, της αντίδρασης αλλά και των αξιών που μεγάλωσε και πορεύτηκε. Ένα βιβλίο-γροθιά στο στομάχι που με οδήγησε να αναρωτηθώ πόσο πραγματικά ελεύθερος είμαι και να επανεξετάσω τον αξιακό μου κώδικα. – Κώστας Μιχόπουλος

*Το μυθιστόρημα Όλα χαμένα του Κώστα Μιχόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος.

 

Βασίλης Παλαιοκώστας – Ένα φυσιολογικό παιδί (Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων, 2024)

Όπως και στο πρώτο βιβλίο του Μια φυσιολογική ζωή – δράσεις και αποδράσεις ενός επικηρυγμένου, ο φυγάς Β. Παλαιοκώστας ανατέμνει την ψυχή του συνομιλώντας σε πρώτο πρόσωπο με τον αναγνώστη, κατοχυρώνοντας μια απελευθερωτική επικοινωνία, μοιράζοντας το εγώ του, προκειμένου να διατρανώσει με τον τρόπο του το ύψιστο αγαθό της ελευθερίας. Ένας φαντομάς που δεν τον βρίσκουν, επειδή είναι παντού και πουθενά. Ένας καταζητούμενος που ξέρει να γράφει, να παίρνει θέση και συνάμα να είναι δημιουργικά λογοτεχνικός. Υπό αυτό το πρίσμα, τούτο το βιβλίο των παιδικών του χρόνων είναι μια αποκάλυψη –  και μια παρακαταθήκη ελευθερίας! – Απόστολος Στραγαλινός 

*Η συλλογή διηγημάτων Το πρωί που θα φύγουμε του Απόστολου Στραγαλινού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική. 

 

Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος – Άπαντα τα διηγήματα (Γαβριηλίδης, 2009 | Κίχλη 2021-2024)

Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, δηλαδή του ότι τόσα χρόνια μετά από την ανάγνωσή τους, ο διαρκής τραγέλαφος του ελληνικού ύστερου καπιταλισμού οδηγεί το μυαλό μου συχνά πυκνά και σε ανύποπτο χρόνο και μάλλον προς αποφυγή μιας αφόρητης στενοχώριας στην ανάσυρση verbatim αποσπασμάτων, και εφόσον θεωρώ κάπως ανειλικρινές σε τέτοια παιχνίδια να μην πορεύεσαι με τα όποια κολλήματά σου στον βορρά της πυξίδας, ίσως λοιπόν να έπρεπε να επιλέξω ανάμεσα στο Αεροπλάστ της Άντζελας Δημητρακάκη και το Λοστρέ του Λένου Χρηστίδη. Λειτουργεί αποτρεπτικά όμως το ότι δεν διανοούμαι να τα ξαναδιαβάσω, να τα ξυπνήσω από τη νάρκη τους εντός μου. Ίσως να φοβάμαι μην ξενερώσω. Οπότε καταλήγω -ακριβώς γιατί σε αυτά μπορώ και θέλω να επιστρέφω ξανά και ξανά γιατί κάθε φορά κάτι καινούργιο «διαβάζω»- στα διηγήματα του εκλιπόντα Η.Χ.Π. Στον αιώνα μας κυκλοφόρησαν οι συλλογές του Ο οβολός (Νεφέλη, 2004) και Ο θησαυρός των Αηδονιών (Γαβριηλίδης, 2009), όμως ας μη γελιόμαστε, όπως οι περισσότεροι από τους φρέσκους μεσήλικες έτσι και εγώ γνώρισα το έργο του μέγιστου διηγηματογράφου από την εξαιρετική εξάτομη έκδοση Άπαντα τα διηγήματα (Γαβριηλίδης, 2012). Ευτυχώς τα τελευταία δύο χρόνια οι εκδόσεις Κίχλη προχώρησαν σε καταπληκτικές επανεκδόσεις των έξι συλλογών του και είναι κρίμα να μην αποκτηθούν και διαβαστούν back to back. «Να θες να γράψεις μια πρόταση καθαρή σαν κόκαλο. Αυτός είναι ο στόχος» είχε πει κάποτε ο Τζέιμς Μπόλντουιν. Του ΗΧΠ οι προτάσεις είναι το μεδούλι. – Θεοδόσης Μίχος

*Η συλλογή διηγημάτων Ένα για τον δρόμο του Θεοδόση Μίχου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο

 

Δημοσθένης Παπαμάρκος – Μεταποίηση (Κέδρος, 2012 | Πατάκης, 2023)

Νεκροί επιστρέφουν, εξαιτίας οφειλών ή κριμάτων, ψυχές βασανισμένες, που δεν ζητούν συγχώρεση ή εκδίκηση, μόνο συντροφιά. Παγανιστικοί θρύλοι ή συλλογικοί εφιάλτες;  Το βιβλίο που αψηφά το σύνορο του Άδη ίσως δίνει το στίγμα του 21ου αιώνα, γιατί ο θάνατος είναι το μόνο οχυρό που δεν ρίξαμε ακόμη. Λιτή γραφή, παράδοξη, πικρή ποίηση εδώ, ωμή σκληρότητα εκεί, το πρώτο σύγχρονο ελληνικό έργο με στοιχεία λαογραφικού τρόμου που με άγγιξε και με οδήγησε στο De Mysteriis του Χρυσόστομου Τσαπραΐλη και στην ανθολογία Ο άλιωτος του Γιώργου Θάνου. Μήπως ανοίγεται ένα νέο μονοπάτι προσέγγισης του μυστηρίου του θανάτου, που η ελληνική λογοτεχνία δελεάζεται να εξερευνήσει; – Ιωάννα Μπουραζοπούλου
*Το μυθιστόρημα Η μνήμη του πάγου της Ιωάννας Μπουραζοπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

 

Δημοσθένης Παπαμάρκος – Γκιακ (Αντίποδες, 2014 | Πατάκης, 2020)

Η συλλογή των εννέα διηγημάτων του Δημοσθένη Παπαμάρκου σε κεραυνοβολεί απ’ τις πρώτες κιόλας αράδες. Είναι ένα έργο βάθους που πραγματεύεται δεξιοτεχνικά τη βία της Ιστορίας. Οι πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις των ελλήνων στρατιωτών που επιστρέφουν στα χωριά τους μετά την Μικρασιατική εκστρατεία καθηλώνουν τον αναγνώστη με την αμεσότητα, και τη δύναμη της γλώσσας τους. Το Γκιακ είναι ένα αφήγημα που έχει φτιαχτεί για να μην ξεχνιέται. Προστίθεται αβίαστα στον κατάλογο των σπουδαιότερων σύγχρονων ελληνικών έργων. – Μανώλης Ανδριωτάκης

*Το μυθιστόρημα Ο θάνατος του συγγραφέα του Μανώλη Ανδριωτάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

—

Με κριτήρια εντελώς υποκειμενικά και εξίσου αναξιόπιστα με εμένα, η επιλογή μου είναι η εξής και θα την υποστηρίζω ώσπου να μην το κάνω. Το Γκιακ του Δημοσθένη Παπαμάρκου είναι για εμένα το πιο σημαντικό και επιδραστικό βιβλίο που κυκλοφόρησε τα τελευταία χρόνια στη χώρα, τόσο εξαιτίας της εξαιρετικής αφήγησης και ιδιαίτερης γλώσσας, όσο και του τρόπου που διαδόθηκε και βρέθηκε στα χέρια νέων αναγνωστών.  – Ματίνα Απόστολου

—

*Το μυθιστόρημα Σωματίδια της Ματίνας Απόστολου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.

Επέλεξα το βιβλίο του Παπαμάρκου, γιατί το θεωρώ ως το επιδραστικότερο στο είδος του, ενώ εν πολλοίς συμπεριλαμβάνει και υψηλής λογοτεχνικής αξίας διηγήματα με κορυφαίο το «Νόκερ». Η αντιηρωική θέαση της ιστορίας, κόντρα στα παλαιότερα εθνοκεντρικά ιδεολογήματα για τον πόλεμο στην Μικρά Ασία, τα αρβανιτοχώρια της Φθιώτιδας ως βασικό σκηνικό, η χρήση του τοπικού ιδιώματος στις πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις των πρώην στρατιωτών-αντιηρώων, η βρώμικη και αιματοβαμμένη νεοηθογραφία ενός αρσενικού, βίαιου προνεωτερικού κόσμου είναι τα κύρια συστατικά των διηγημάτων της συλλογής, η οποία συγκίνησε το αναγνωστικό κοινό εν μέσω της σφοδρής οικονομικής κρίσης, έγινε εκδοτική επιτυχία, μεταποιήθηκε σε θεατρικό λόγο και δημιούργησε τη δική της σχολή με πολλούς μιμητές ακόμα και σήμερα. Έκανε δε το μέχρι τότε εμπορικά περιθωριακό είδος του διηγήματος να ξαναμπεί στις αναγνωστικές λίστες και στην ατζέντα των εκδοτικών οίκων. – Δώρα Κασκάλη

*Η συλλογή διηγημάτων Αμάραντες της Δώρας Κασκάλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μωβ Σκίουρος.

—

Μέσα στα πολλά αξιόλογα βιβλία αυτής της περιόδου βρίσκω ιδιαίτερο το Γκιακ του Δημοσθένη Παπαμάρκου. Γκιακ είναι στα αρβανίτικα το αίμα, ο συγγενικός δεσμός, η φυλή, ο νόμος του αίματος που οριοθετεί τον κόσμο αυτών των σαγηνευτικά σκληρών διηγημάτων. Η ανθρώπινη αγριότητα όπως προβάλλεται ως προσωπική υπόθεση στα πεδία των μαχών και σε ό,τι ορίζει το αυστηρό εθιμικό δίκαιο της κλειστής κοινωνίας των προηγούμενων δεκαετιών, ο τρόπος που αφουγκράζεσαι τις ένοχες σιωπές της σχολικής ιστορίας που διδαχτήκαμε και κυρίως η δύναμη και η ωμότητα της γλώσσας είναι όσα εντυπωσιάζουν σε αυτά τα αφηγήματα που σε κάνουν περισσότερο θεατή παρά αναγνώστη. – Μάρω Κάργα

*Το µυθιστόρηµά Την εποχή που τα φίδια αλλάζουν δέρµα της Μάρως Κάργα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος.

—

Ανήκει σε εκείνο το λογοτεχνικό είδος που παντρεύει αρμονικά δύο δομές πεζογραφίας. Παρά το γεγονός ότι δεν αυτοπροσδιορίζεται ως μυθιστόρημα, η αφήγηση του Παπαμάρκου αναπτύσσεται με έναν τρόπο που παραπέμπει σε αυτό. Ο ιστός που δένει τους ήρωες, δεν είναι άλλος από το αίμα(γκιακ). Το αίμα που χύθηκε από αυτούς αλλά και εκείνο που χύθηκε εξαιτίας τους. Παρουσιάζονται εκτενώς η βαρβαρότητα του πολέμου και το αντίκτυπό της στην ανθρώπινη ψυχή, καθώς και πλήθος ιστορικών και λαογραφικών στοιχείων που αφορούν μία πολύπαθη περίοδο του Ελληνισμού. – Δαμιανός Λαουνάρος

*Η συλλογή διηγημάτων Ο κόσμος των τρελών του Δαμιανού Λαουνάρου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.

—

Το Γκιακ είναι ένα βιβλίο που λάτρεψα, αλλά και ένα από τα πιο επιδραστικά κείμενα στους νεότερους πεζογράφους. Η επιστροφή στην ιδιαίτερη πατρίδα, οι ιστορίες της οποίας αποδίδονται στο ρουμελιώτικο ιδίωμα, η αξιοποίηση των παραδόσεων μιας κοινότητας όπου οι δεσμοί του αίματος είναι ιεροί, η τραχύτητα των ηθών, οι ισχυροί κώδικες τιμής και αυτοδικίας και πλείστες όσες φυγόκεντρες δυνάμεις οδηγούν στην αμφισβήτηση της αστικής μας αισθητικής, είναι ό,τι καθιστά το κείμενο αυτό γοητευτικό και συνάμα πρωτοποριακό. Ένα κείμενο στο οποίο μικροϊστορίες ανθρώπων ασήμαντων ανασυστήνουν το ιστορικό μας παρελθόν και μας κάνουν να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με αυτό. – Δήμητρα Λουκά

*Η συλλογή διηγημάτων Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου της Δήμητρας Λουκά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη.

—

Όποιο και να είναι το πλαίσιο, η επιλογή ενός και μοναδικού βιβλίου είναι πάντα μια μικρή τυραννία. Είναι πολλά τα ελληνικά βιβλία, τα γεννημένα στον 21ο αιώνα, που έχω αγαπήσει. Αλλά αισθάνομαι ότι ξεμπερδεύω με την απάντηση όταν το μυαλό μου πάει στο Γκιακ του Δημοσθένη Παπαμάρκου. Αναμφίβολα, το Γκιακ αγαπήθηκε πολύ. Νομίζω όμως ότι αυτό που κυρίως κατάφερε, περισσότερο από κάθε άλλο ελληνικό βιβλίο του αιώνα μας, είναι να βαθύνει τη συλλογική αναγνωστική συνείδηση. Όχι μόνο αγαπημένο βιβλίο, λοιπόν, αλλά και το σημαντικότερο. – Χαρά Ρόμβη

*Η συλλογή διηγημάτων Σωτηρία της Χαράς Ρόμβη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες.

—

Οι στρατιώτες που γυρίζουν από την Μικρά Ασία κι έχουν κάνει ανομολόγητες πράξεις στον πόλεμο αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία του αίματος. Είναι θύτες ή θύματα; Με γλώσσα τραχιά σε πρώτο πρόσωπο ανοίγονται για μία και μόνη φορά και μιλούν για τη βία ενώ δεν τους βλέπουμε ποτέ στο πεδίο της μάχης. Οι βετεράνοι της «μεγάλης εθνικής ιδέας» απογυμνωμένοι από συμβάσεις και προσχήματα , μιλούν για το τραύμα και είναι σκληροί μα συνάμα και τρυφεροί. Η ρεαλιστική γραφή, ο δημώδης λόγος, η πλοκή, η ψυχογραφία των ηρώων με έκανε να το αγαπήσω βαθιά και να το διαβάζω ξανά και ξανά. Είναι τομή για την ιστορία του νεοελληνικού διηγήματος. – Μαρία Τσιμά

*Η συλλογή διηγημάτων Οι γυναίκες του Άντον της Μαρίας Τσίμα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα.

 

Σωτήρης Πατατζής – Πένθιμο εμβατήριο (Εστία, 2005)

Ο Σωτήρης Πατατζής είναι ένας από τους καλύτερους Έλληνες συγγραφείς όλων των εποχών. Και ο πλέον υποτιμημένος. Το Πένθιμο εμβατήριο (εκδόσεις Φιλιππότη 1978, επανέκδοση Εστία 2005), μυθιστόρημα ίδιας αξίας και παρόμοιας θεματολογίας με Το κιβώτιο του Άρη Αλεξάνδρου, είναι (ή θα έπρεπε να είναι) βιβλίο-σταθμός στα ελληνικά γράμματα. Ο Πατατζής, κάποτε στρατευμένος και κατόπιν αποσυρμένος και ανένταχτος, μίλησε για όσα τραγικά βίωσε η γενιά του με χιούμορ και σαρκασμό – κάτι που οι σοβαροφανείς δεν του συγχώρησαν ποτέ. Μολονότι τόσο τα διηγήματα όσο και τα θεατρικά του Πατατζή είναι εξαιρετικά, το Πένθιμο εμβατήριο είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, η κορωνίδα του έργου του. – Νίκος Αραπάκης

*Το μυθιστόρημα Ο ιδεολόγος του Νίκου Αραπάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος.

Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκης – Το Βυζάντιο έχει ρεπό (Βιβλίο πρώτο) (Αρμός, 2013)

Ξεκίνησα να διαβάζω τον πρώτο τόμο της τριλογίας (ή τριόδου) Το Βυζάντιο έχει ρεπό λίγες μέρες μετά που κυκλοφόρησε, μάλιστα στο λεωφορείο, μετά την ακολουθία των Χαιρετισμών, και είχα αμέσως την αίσθηση ότι η ακολουθία συνεχιζόταν στο κείμενο, σ’ αυτό το ερωτευμένο συμπόσιο της πανελλήνιας κοινής – κοινώς: την άκουσα. Ο ΓΝΠ στήνει ένα καταγωγικό έπος σε 146 σπαρταριστές αφηγήσεις, αρμονικά συνυφαίνοντας την προσωπική μυθολογία με την ιστορική περιπέτεια, χάρη σε μιαν αντίστιξη εφάμιλλη του θεάτρου σκιών, καθώς το Ουζερί Βυζάντιο αντικρίζει το Πατριαρχείο, και οι Θύρες 7 και 13 (και η 21, αλίμονο) οδηγούν στην Πύλη του Ρωμανού, ου μην και στην Ωραία Πύλη, from here to eternity. Δεν ξέρω πολλά κείμενα που να ανανεώνουν τόσο δραστικά την τέχνη του μυθιστορήματος, και την ισχνή σχετική παράδοση του νέου Ελληνισμού. Πρόκειται για έναν Μόμπι Ντικ σερβιρισμένο σε αλλεπάλληλες (και απεριόριστες) δόσεις μαρίδας, όσο τραβά η ψυχή του ανθρώπου. Με έχει καθορίσει δημιουργικά, και του οφείλω σε μεγάλο βαθμό όσα έγραψα κατά την τελευταία δεκαετία – η ζωή, ας πούμε, δεν είναι ίδια ύστερα απ’ αυτό το βιβλίο. – Κυριάκος Μαργαρίτης

*Το μυθιστόρημα Συμβάν 74 του Κυριάκου Μαργαρίτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 

Ελένη Πριοβόλου – Βαθύ το σκοτάδι πριν την αυγή (Καστανιώτης, 2024)

Η αφήγηση διαδραματίζεται στην ελάχιστα παρούσα στην ελληνική λογοτεχνία, Εποχή του Διαφωτισμού, την περίοδο της μετάβασης στην αξία της γνώσης, του ορθού λόγου, της ανεκτικότητας, της συνταγματικής διακυβέρνησης, της αναγνώρισης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη. Μέσα από ενδελεχή έρευνα, περιγράφονται τα γεγονότα που ώθησαν τον Χριστόδουλο Παμπλέκη τον Ακαρνάν, να εξελιχθεί σε κορυφαίο δάσκαλο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, να συγκρουστεί με το καθεστώς της θεοκρατίας, να εκδιωχθεί και να αφοριστεί διεκδικώντας την ατομική ελευθερία σε όλα τα επίπεδα την εποχή που η Ελλάδα αγκομαχούσε υπό το βάρος του οθωμανικού ζυγού, ενώ η Ευρώπη μεταμορφωνόταν.  – Τζούλια Γκανάσου

*Το μυθιστόρημα Δευτέρα παρουσία της Τζούλια Γκανάσου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

 

Στέφανος Σαχλίκης – Τα ποιήματα (ΜΙΕΤ, 2015) 

Στη χρηστική αυτή έκδοση συγκεντρώνεται το ποιητικό έργο του Στέφανου Σαχλίκη, ο οποίος έζησε στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα στη βενετοκρατούμενη Κρήτη. Σύμφωνα με την άποψη των νεότερων μελετητών, ο Σαχλίκης δεν είναι απλώς ο πατέρας της κρητικής λογοτεχνίας και ο εισηγητής της ομοιοκαταληξίας στη νεοελληνική ποίηση, αλλά ο πρώτος επώνυμος νεοέλληνας συγγραφέας. Η μελέτη του έργου του αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Σαχλίκης ουσιαστικά μεταφέρει, σχεδόν ταυτόχρονα με την εμφάνισή της στην Ιταλία, την Αναγέννηση στα ελληνικά γράμματα τόσο σε γλωσσικό όσο και σε θεματικό επίπεδο. – Χρήστος Οικονόμου

*Η νουβέλα Πες της του Χρήστου Οικονόμου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

 

Γιώργος Σκαμπαρδώνης – Προσοχή: Εποχιακή διέλευση βατράχων (Πατάκης, 2021)

 

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης είναι δάσκαλος της ελληνικής διηγηματογραφίας και κάθε συλλογή του είναι προσεγμένη, όπως η παρούσα. Η αμεσότητά του, οι πάντα κατάλληλα επιλεγμένες λέξεις, η ροή και ο ρυθμός του λόγου του είναι μάθημα για κάθε συγγραφέα της μικρής φόρμας. Σ’ αυτή τη συλλογή νοσταλγεί, ταξιδεύει στο παρελθόν, το χρυσώνει ή το απομυθοποιεί. Ταυτόχρονα βιώνει την σύγχρονη Ελλάδα όπως ο καθένας μας καθημερινά, γεννώντας όμως αστικούς μύθους σε κάθε γωνιά που κοιτάει με την ιδιαίτερη ματιά του καλλιτέχνη που θέλει κάτι παραπάνω από την πραγματικότητα. Απολαυστικό και μοναδικό. – Λίζα Καβάγιου

*Η νουβέλα Σημείο επαφής της Λίζας Καβάγιου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος

 

Αγγελική Σπανού – Απαρατήρητοι (Πόλις, 2019)

Υπάρχει άραγε πιο εύστοχος τίτλος για να περιγράψει τον άνθρωπο του 21ου αιώνα; Ένας άνθρωπος που θέλει να είναι διαρκώς στην επιφάνεια, να νιώθει σημαντικός, ότι είναι «κάποιος» – κι όμως, τελικά, καταλήγει να περνάει «απαρατήρητος» όσο κι αν προσπαθεί για το αντίθετο. Το βιβλίο το αγάπησα επειδή δίνει φωνή στους ανθρώπους που βρίσκονται στο περιθώριο. Σε ανθρώπους που παρότι κάνουν μια τίμια και σκληρή δουλειά για να επιβιώσουν, δεν τυγχάνουν της εκτίμησης που τους αξίζει. Κι αυτό φαίνεται στο βλέμμα τους, στον τρόπο που κινούνται, που προσεγγίζουν τους άλλους γύρω τους. Η συγγραφέας μάς καλεί να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια εκείνων που συνήθως αγνοούμε. Και το κάνει με έναν τρόπο βαθιά ανθρώπινο, που είναι ταυτόχρονα σοκαριστικός και λυτρωτικός. – Παναγιώτης Κολέλης

*Η συλλογή διηγημάτων Κομμένες γλώσσες του Παναγιώτη Κολέλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΨΜ.

 

Μαρία Στεφανοπούλου – Άθος, ο δασονόμος (Το Ροδακιό, 2015)

Σ’ αυτό το πολυεστιακό και πολυφωνικό μυθιστόρημα όλα τα μεγάλα θέματα της λογοτεχνίας είναι παρόντα: η ζωή και ο θάνατος, η εξουσία και η μοναξιά, το μίσος και η συμφιλίωση, το πένθος και ο έρωτας, η (μετα)μνήμη και η λήθη, η εκδίκηση και η συγχώρεση. Ο Άθος υπήρξε ένας άνθρωπος που αγαπούσε υπερβολικά τη δικαιοσύνη και τον άνθρωπο και όχι τις ιδεολογίες. Ένας άνθρωπος-δέντρο που ευαγγελίζεται να φτιάξει έναν καινούργιο κόσμο, όχι με αίμα αλλά με αρμονία. Αυτός που εκτελέστηκε τον Δεκέμβρη του ’43 στα Καλάβρυτα και από τότε καταδικάστηκε να ζει παρέα με τον θάνατό του. – Δημήτρης Χριστόπουλος

*Η συλλογή διηγημάτων Δωδεκάτη Φεβρουαρίου του Δημήτρη Χριστόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.

 

Διονύσιος Σ. Στράνης – Ιστορίες του πλοκάμου & τρία κωμικά δοκίμια (Αμολγός, 2021)

Το εξαιρετικά αλλόκοτο λογοτέχνημα του Στράνη δεν ενδείκνυται για εκείνους που επιθυμούν μια βατή επαφή με το κείμενο. Η σύνθετη και πυκνή γλώσσα του δημιουργεί έναν λαβύρινθο που απαιτεί προσοχή και κόπο για να αποκαλυφθούν οι «εξόδοι». Το πρώτο και κύριο προσόν του βιβλίου. Οι λέξεις του Στράνη δεν είναι απλώς εργαλεία μετάδοσης νοημάτων, αλλά πυκνές, πολυδιάστατες οντότητες που αναδύονται μέσα από προτάσεις γεμάτες υπαινιγμούς, τις οποίες ο αναγνώστης οφείλει να «αποψιλώσει», αποδομώντας τες με κάθε μικροανάγνωση. Το μυθιστόρημα (ή μήπως όχι τελικά;) δεν ανοίγεται εύκολα, ερμητικά κλειστό στην μοναδικότητα του, μοιάζει να θέλει να παραμείνει εκεί για πάντα. Οι χαρακτήρες του είναι ουσιαστικά αόρατοι, παραμονεύοντας πίσω από σκιώδεις όγκους και γωνίες, ενώ η αφήγηση εξελίσσεται μέσα από μια ατέρμονη αλληλουχία καταστάσεων και ανατροπών που προκαλούν συνεχώς τον αναγνώστη να αναρωτηθεί για τα ίδια τα όρια της λογοτεχνίας. – Στέλιος Παπαγρηγορίου

*Η νουβέλα Το ντεσιμπελόμετρο του Στέλιου Παπαγρηγορίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική.

 

Έρση Σωτηροπούλου – Τι μένει από τη νύχτα (Πατάκης, 2015)

«Χείλη μέλη σώματα. Χείλη, λαχανιασμένα στόματα. Γι’ αυτά έπρεπε να γράψει. Τόσο κοντά, τόσο μακριά. Αυτή ήταν η δουλειά της Τέχνης, να καταργεί τις αποστάσεις…» Τα βιβλία που θεωρούμε καλά, δύσκολα απαλλάσσονται από το φορτίο των «αγαπημένων». Όμως, τα κριτήρια που κάνουν ένα βιβλίο να κερδίζει μια περίοπτη θέση στη βιβλιοθήκη και τη ζωή μας, είναι συχνά εξωλογοτεχνικά. Κι αυτό σχεδόν ποτέ δεν είναι σε βάρος της λογοτεχνίας. Την πρωτογνώρισα με το Zιγκ Ζαγκ στις νεραντζιές. Το Τι μένει από τη νύχτα, αποτελεί μια μυθιστορηματική εκδοχή της αληθινής περιπλάνησης του Καβάφη στο Παρίσι. Το βιβλίο της Έ. Σωτηροπούλου ακροβατεί ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό με φοβερή μαεστρία. Ακολουθεί τον ποιητή μέσα από σημειώσεις, γίνεται η σκιά του, βυθίζεται στο καβαφικό σύμπαν κι όταν αναδύεται στην επιφάνεια κρατά ένα δυνατό μυθιστόρημα για τη σχέση της τέχνης με τη ζωή που μπορεί να διαβάζεται απνευστί, αλλά ρουφιέται με αργές γουλιές για να μην τελειώσει. – Σοφία Μπραϊμάκου

*Το μυθιστόρημα Μόνιμοι κάτοικοι της Σοφίας Μπραϊμάκου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη

 

Έρση Σωτηροπούλου – Μπορείς; (Πατάκης, 2017)

Η Έρση Σωτηροπούλου (Πάτρα, 1953) με το πολύπτυχο μυθιστόρημά της με θάμπωσε. Πρόκειται για ένα επίτευγμα εισβολής της καθημερινής ζωής στη λογοτεχνία και, αντιστρόφως, της λογοτεχνίας, και της τέχνης γενικότερα, στην καθημερινή ζωή. Οι 745 σελίδες του βιβλίου συντίθενται από ανταλλαγές μηνυμάτων, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και κινητών τηλεφώνων, ανάμεσα σε μία συγγραφέα και έναν οινοποιό που διατηρούν κρυφό ερωτικό δεσμό. Το ειδύλλιό τους είναι παθιασμένο, έντονο, αλλά και γεμάτο ποιητικότητα, αναφορές σε φημισμένους μουσικούς και φωτογράφους, σκηνοθέτες και συγγραφείς, ποιητές και εικαστικούς, φιλοσόφους και στοχαστές. Άλλοτε δεσπόζει η καταβύθιση στα τετριμμένα της καθημερινότητας και άλλοτε απογειώνεται με ποιητικές εκλάμψεις. – Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

*Η ποιητική σύνθεση Ωδή Κυψέλης του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός.

 

Φαίδωνας Ταμβακάκης – Το τελευταίο ποστάλι (Εστία, 2021)

Ο Φαίδωνας Ταμβακάκης με νηφάλιο υπαινιγμό και ένα λεπτό πνεύμα ειρωνείας κατάφερε να συνοψίσει στο μυθιστόρημά του την βιομηχανική, και όχι μόνο, Ιστορία του Ελλαδικού κόσμου.  Με μια πολυκυτταρική αφήγηση, με μικρές αλλά εύστοχα τοποθετημένες ψηφίδες στον καμβά του  δημιούργησε  ένα βιβλίο στο οποίο τίποτα δεν φαίνεται σκόπιμο αλλά όλα έχουν τη σημασία τους.  Χάρις στη αφηγηματική του ευστροφία αυτός ο τόσο ζυγισμένος συγγραφέας κατάφερε να ενσωματώσει στις σελίδες του ένα πυκνό πραγματολογικό υλικό. Και το έκανε αριστοτεχνικά, έτσι ώστε να υπονοείται πάντα ένα παιχνίδι αλληγορίας και μια έμμεση αναφορά στη νεοελληνική πραγματικότητα των τελευταίων δεκαετιών. Στο Τελευταίο ποστάλι το Ελληνικό μυθιστόρημα συναντά με αξιώσεις το Ευρωπαϊκό κι αυτό μας κάνει να χαμογελάμε με αισιοδοξία για το μέλλον της νεοελληνικής λογοτεχνίας. – Δημήτρης Στεφανάκης

*Το μυθιστόρημα Πάντα η Αλεξάνδρεια του Δημήτρη Στεφανάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. 

Θανάσης Τριαρίδης – Τα μελένια λεμόνια (Gutenberg, 2007)

 

 

 

«Δεν είμαι αυτός που περιμένατε». Αντι-ευαγγέλιο μιας ματαιωμένης και ακαθόριστης ελπίδας. Ξεκινάει και αυτό κάπου στην Γαλιλαία. Ο Μεσσίας του όμως δεν έχει θεό, ούτε τρόπο να αναστηθεί. Κηρύσσει μόνο την λαχτάρα. Θα τον σταυρώσουν φυσικά. Ακολουθούν οι αιώνες της φρίκης. Ολόκληρος ο δυτικός πολιτισμός γίνεται μέρος της πλοκής, δίνοντας το προσχέδιο για μια παγκόσμια ιστορία της απανθρωπιάς. Ένας κόσμος δολοφόνων απέναντι σε έναν κόσμο λεύτερο μέσα στην σκλαβιά του. Ας πούμε: γυμνόστηθες γυναίκες, μωρά Ινδιάνων, τσιγγάνοι βιολιτζήδες, μετανάστες κλειδωμένοι στο αμπάρι ενός πλοίου και απέναντι τους ιεροεξεταστές, σιδερόφρακτοι κονκισταδόρες, χαμογελαστοί Μένγκελε. Απέναντι εμείς. Διαφορετικές εποχές συγχρονίζονται. Αφηγηματικά είδη συμφύρονται. Μύθοι αναδιατάσσονται, γεγονότα διαστρεβλώνονται. Το στοίχημα είναι να δούμε τον κόσμο ανεστραμμένο. Μπορούμε να (ξανα)κάνουμε την ιστορία πόθο και ανθρώπινο σπασμό; Μελένια λεμόνια είναι μια αλήθεια που πιπιλάς με την γλώσσα. Υπόσχονται πως ο κόσμος παραμένει υπόθεση ανοιχτή. – Θοδωρής Τσομίδης 

*Το μυθιστόρημα Η γέννα του Θοδωρή Τσομίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Χρυσόστομος Τσαπραΐλης – De mysteriis (Αντίποδες, 2024)

Το De mysteriis κατέχει περίοπτη θέση στην καρδιά μου γιατί είναι περισσότερα από ένα καλό βιβλίο για τα γούστα μου για διάφορους λόγους. Ο Χρυσόστομος είναι στα μάτια μου πρωτομάστορας του είδους και κατέχει τα μυστικά του folk horror όσο ελάχιστοι. Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι κεντημένο με τόση προσοχή σαν εργόχειρο από νήμα και είμαι σίγουρος πως στα επόμενα χρόνια θα βρεί τη θέση που του αρμόζει στα ελληνικά γράμματα. – Ανδρέας Νικολακόπουλος

*Το μυθιστόρημα Φλόρενς Μπλαντ του Ανδρέα Νικολακόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

 

Ευγενία Φακίνου – Έρως, θέρος, πόλεμος (Καστανιώτης, 2003)

 

Ένα ζωντανό οδοιπορικό στο χώρο (Σύμη – Αλεξάνδρεια – Αθήνα) και στο χρόνο (από το 1919 μέχρι τα τέλη του εικοστού αιώνα). Η κεντρική ηρωίδα, η Μαρία,  άλλοτε ως παρατηρητής από απόσταση κι άλλοτε ως ενεργός χαρακτήρας που δίνει ένα δύσκολο αγώνα επιβίωσης, ζωγραφίζει για τον αναγνώστη ένα πολύχρωμο μωσαϊκό με όλα τα καλά κι όλα τα ολέθρια που μας έφερε ο αιώνας της. Κατοχή, πόλεμος, πείνα, κοινωνική αναλγησία κι από την άλλη μεριά καλύτερες συνθήκες ζωής, ανθρώπινη ζεστασιά, αλληλεγγύη συνθέτουν μια ρέουσα αφήγηση με αφτιασίδωτο λόγο, ζωντανές περιγραφές και συναισθηματική φόρτιση. Αυτό ακριβώς που περιμένω από ένα καλό βιβλίο. – Τεύκρος Μιχαηλίδης

*Το μυθιστόρημα Ένα πτώμα στην αυλή της Αμαλίας του Τεύκρου Μιχαηλίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

 

Μαρία Φακίνου – Ανατομία κόρης (Αντίποδες, 2017)

Το 1928 η Βιρτζίνια Γουλφ έδωσε δύο διαλέξεις σε φοιτήτριες του Κέμπριτζ, προτρέποντάς τις να μην προσπαθούν να μιμηθούν το ανδρικό γράψιμο αλλά να γράφουν το δικό τους, γυναικείο βίωμα. Αν σκεφτώ μια συγγραφέα που τηρεί απαρέγκλιτα αυτόν τον κανόνα, όχι προγραμματικά αλλά ως φυσική ανάγκη, η πρώτη που μου έρχεται στο μυαλό είναι Μαρία Φακίνου. Η «Ανατομία κόρης» θα μπορούσε να θεωρηθεί «μυθιστόρημα ενηλικίωσης» κι ας είναι μια νουβέλα 73 σελίδων. Με υπαινικτική γραφή, γλωσσική ακρίβεια και ενδιαφέροντες πειραματισμούς, η Φακίνου καταγράφει την πορεία ενός κοριτσιού προς την ενηλικίωση. Κλείνοντας το βιβλίο σε ακολουθεί η αόριστα απειλητική ατμόσφαιρά του αλλά κυρίως η βαθιά ειλικρίνεια και τρυφερότητα που το χαρακτηρίζει. – Βάσια Τζανακάρη

*Η νουβέλα Γεννιέται ο κόσμος της Βάσιας Τζανακάρη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

 

Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης – Οι τέσσερις τοίχοι (Το Ροδακιό, 2000)

Δεν έχουν όλοι οι Έλληνες καλή σχέση με την ελληνική λογοτεχνία. Κάποιοι από εμάς, τουλάχιστον, παλεύουμε να μπαλώσουμε αυτή τη σχέση. Ο Χατζηγιαννίδης ήρθε με την αρτιότερη ραπτομηχανή κι από πίσω είχε ολόκληρο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας. O Π. Ροδακής κατοικεί σε ένα άγνωστο απομονωμένο νησί και θα του ζητηθεί να προσφέρει άσυλο σε μια κυνηγημένη γυναίκα, η οποία σέρνει δύο μυστήρια, μεγάλα μπαούλα. Ανάμεσά στους δύο θα ανθίσει η ιδέα να γίνουν συνέταιροι, αφού καταπιαστούν με μια ημίτρελη ιδέα του πατέρα του Ροδακή, για να βρεθεί ο τέλειος τύπος συνταγής μελιού. Υπάρχει ομορφιά όταν ο συγγραφέας συγκρατεί τον εαυτό του από φλυαρίες και ζυγίζεται τόσο προσεκτικά. Κι όπως φαίνεται, και οι εγκλεισμοί έχουν το ενδιαφέρον τους. – Ρένα Λούνα

*Το μυθιστόρημα Οι αλεπούδες του Περ-Λασαίζ της Ρένας Λούνα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μωβ Σκίουρος.

 

Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης – Το όνομά σου (Το Ροδακιό, 2022)

Διαλέγω αυθόρμητα το ελληνικό βιβλίο, που θα συμπεριλάμβανα στα καλύτερα βιβλία του 21ου, αποφεύγοντας τη λέξη «αιώνας», που τρομάζει και αγχώνει με το μέγεθός του. Άλλωστε, έχει αποδειχθεί στην ιστορία της λογοτεχνίας ότι κάθε βιβλίο είναι από μόνο του ένας αστάθμητος παράγοντας, που ανατρέπει προγνωστικά και προβλέψεις και αναποδογυρίζει βεβαιότητες. Οπότε,  χωρίς καμία  βεβαιότητα για την αντοχή του στο μέλλον, αλλά με πίστη στη μοναδικότητά του, ξεχωρίζω τη νουβέλα του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, Το όνομά σου. Η πύκνωση του συγγραφέα είναι υποδειγματική, σε μια μικρή έκταση σκιαγραφεί μια ιστορία ανατρεπτική, χωρίς εξάρσεις, χαμηλόφωνα και σταθερά, αποδίδοντας έναν κεντρικό ήρωα, που δεν μπορεί να γίνει συμπαθής αλλά ούτε και μισητός. Η διαχείριση ενός θέματος εξ ορισμού νοσηρού- που ποτέ δεν δηλώνεται ως τέτοιο, μόνο υπονοείται, κι αυτό το κάνει ακόμη πιο υποβλητικό- είναι αξιοζήλευτη για την ισορροπία και την απόσταση, που κρατάει από τον ήρωα, τον οποίο ο συγγραφέας συμπονά χωρίς να συγχωρεί αλλά και χωρίς να τον κρίνει. – Ελένη Καραμαγκιώλη

*Η συλλογή διηγημάτων Μονωτική ταινία της Ελένης Καραμαγκιώλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός.

 

Έλενα Χουζούρη – Πατρίδα από βαμβάκι (Κέδρος, 2009 | Πατάκης, 2024) 

Πολιτικό μυθιστόρημα που, κολυμπώντας θαρραλέα στα σκοτεινά απόνερα του Εμφυλίου και του εκπατρισμού των ηττημένων στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν, αγγίζει το θέμα των κομματικών εκκαθαρίσεων και του αλληλοσπαραγμού των πρώην συντρόφων, φωτίζοντας μια περίοδο που ακόμα και συγγραφείς που την έζησαν απέφυγαν να θίξουν. Σημειωτέον ότι, το μεταμοντέρνο στυλ της γραφής όχι μόνο δεν κουράζει, όπως συμβαίνει συχνά σε παρόμοια εγχειρήματα που διολισθαίνουν στη στρυφνότητα, αλλά αντίθετα δίνει στο όλο έργο την καθαρότητα του γάργαρου νερού. Ένα βιβλίο που διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον πάνω από μία φορά. – Μαρία Σκιαδαρέση

* Το μυθιστόρημα Αντιγόνη απ’ το Πουσκάρ της Μαρίας Σκιαδαρέση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

 

Χρήστος Χωμενίδης – Νίκη (Πατάκης, 2014)

Ένα «Μεγάλο Αμερικάνικο μυθιστόρημα» έγραψε ο Χωμ Χωμ, που όμως μιλά ελληνικά και καταγράφει τον βίο, την πολιτεία και τη γραμμή του αίματος της Νίκης Αρμάου το ίδιο μαεστρικά με τον Γκάμπο του Εκατό χρόνια μοναξιά και της οικογένειας των Μπουενδία. Διηγούμενος μια οικογενειακή σάγκα μέσω της οποίας ο συγγραφέας αναπλάθει την κοινωνία, την πολιτική, τον έρωτα, τον θάνατο, την επανάσταση, την αριστερά, τη δεξιά, την παρανομία, τη μοναξιά, τη μικροπρέπεια, το μεγαλείο, τα όνειρα, τις διαψεύσεις, τις αποκαλύψεις, τις προσδοκίες, την ταραχή και τη μικροϊστορία μιας οικογένειας που εφάπτεται με τη μεγάλη ιστορία εκείνων των καιρών, ο Χωμενίδης είναι Καραγάτσης, Τσίρκας, Άρης Αλεξάνδρου, τρία σε ένα.  – Στέφανος Τσιτσόπουλος

*Το μυθιστόρημα Η Ανθούλα Σταθοπούλου στην Εγνατία με νεύρα του Στέφανου Τσιτσόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

 

Συλλογικό (επιμέλεια: Ηλίας Νικολακόπουλος, Άλκης Ρήγος, Γρηγόρης Ψαλλίδας) – Ο εμφύλιος πόλεμος. Από τη Βάρκιζα στο Γράμμο Φεβρουάριος 1945-Αύγουστος 1949 (Θεμέλιο, 2003) 

Θα σταθώ στη συνεισφορά του Στάθη Καλύβα με τίτλο Μορφές, διαστάσεις και πρακτικές της βίας στον Εμφύλιο (1943-1949): Μια πρώτη προσέγγιση. Δεν είναι το πρώτο, και σίγουρα όχι το μοναδικό, αλλά ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα μετα-αναθεωρητικής προσέγγισης του Εμφυλίου, που έλαβε διαστάσεις χιονοστιβάδας με την αφορμή της παρέλευσης 50 χρόνων από τη λήξη του εμφύλιου σπαραγμού. Επανεξετάζοντας σε επίπεδο μικρο-κλίμακας (και γεωγραφικής, θα ισχυριζόταν κάποιος κακεντρεχής…) την πολεμική και μεταπολεμική περίοδο με άξονα την άσκηση βίας, ο Καλύβας και οι συν αυτώ δεν επιχείρησαν μόνο μια επανεγγραφή της ιστορικής αφήγησης, αλλά, όπως συμβαίνει μοιραία, και τη συγκρότηση νέων ιδεολογικών αφηγημάτων με καίρια, και μάλιστα πολύ παροντικά, διακυβεύματα. – Βασιλική Πέτσα

*Το μυθιστόρημα Δεν θ’ αργήσω της Βασιλικής Πέτσα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.