ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΙΣΜΠΙΚΗΣ: “ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑ ΝΑ ΤΟ ΠΑΙΞΩ ΚΟΥΛΤΟΥΡΙΑΡΗΣ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΧΟΡΕΥΩ ΖΕΪΜΠΕΚΙΚΑ”

Τον Βασίλη Μπισμπίκη τον συνάντησα ένα απόγευμα στην ιστορική κλωστοϋφαντουργία «Κλωσταί Πεταλούδας – Μουζάκης», μέσα σε έναν χώρο που κουβαλούσε ακόμη την αύρα της βιομηχανίας: ψηλές καμινάδες, παλιοί τοίχοι, φως που έμπαινε λοξά, μια ατμόσφαιρα άγρια αλλά και ταυτόχρονα ζεστή. Έτσι ακριβώς όπως και το θέατρό του. Καθόταν σε ένα τραπέζι με την παρέα του Cartel, ντυμένος στα μαύρα, ήρεμος, γειωμένος, από αυτούς τους ανθρώπους που δεν χρειάζονται τίποτα φανταχτερό για να γεμίσουν τον χώρο.

Μπήκαμε στη νέα σκηνή του Cartel κι εκεί, μέσα σε τσιμέντα, φώτα και σκονισμένα υλικά, έλαμπαν τα μάτια του. Μιλούσε για τον χώρο σαν να ήταν σπίτι του. Κι αρχίσαμε να μιλάμε για όλα όσα ετοιμάζει:

Για την επιστροφή του «Άνθρωποι και Ποντίκια» στον φυσικό του τόπο, μέσα σε ένα εργοστάσιο που ανασαίνει στο ίδιο τέμπο με τους αόρατους ανθρώπους του Στάινμπεκ. Για τη «Σπασμένη Φλέβα», τη νέα ταινία του Οικονομίδη που κάνει πρεμιέρα στις 27 Νοεμβρίου, και τον ήρωα–αντίφαση που υποδύεται. Και για τον «Σωσμένο», το θεατρικό που στήνει αυτές τις μέρες στο Cartel — ένα έργο σκληρό και ποιητικό μαζί, βουτηγμένο στην άσκοπη βία που γεννιέται στα πάρκα, στους δρόμους, στις σκιές των πόλεων.

Επιστροφή τρία χρόνια μετά με το Άνθρωποι και Ποντίκια

“Επιστρέφουμε ύστερα από τρία χρόνια αποχής, χρόνια που έμοιαζαν σαν μια μεγάλη ανάσα που δεν έβρισκε χώρο να βγει.

Η τελευταία φορά που ανεβάσαμε την παράσταση ήταν στον χώρο που μας είχε παραχωρήσει η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, στη Λεγάκη – εκείνο το παλιό εργοστάσιο που είχε γίνει καταφύγιό μας. Όταν ξεκίνησε η ανακατασκευή του, αναγκαστήκαμε να φύγουμε, και για δύο ολόκληρα χρόνια ψάχναμε πάλι μια στέγη.

Τελικά καταλήξαμε εδώ, στο Εργοστάσιο Πεταλούδας του Μουζάκη, κι ανοίξαμε τον νέο κύκλο με τον Τσέζαρις Γκραουζίνις, ανεβάζοντας τους Εμπόρους της Βενετίας με την πρόθεση τον χειμώνα να επιστρέψουμε στα Ποντίκια.

Κι αυτός ο χώρος ξανάγινε σπίτι μας, ένα σπίτι δεσμευμένο για οκτώ χρόνια. Θέλουμε εδώ να στεγάσουμε τα όνειρα, τις ανησυχίες και τη δημιουργία μας.

Η ομάδα του Cartel παραμένει ζωντανή. Κάποιοι φεύγουν, κάποιοι έρχονται, μα ο πυρήνας μένει και υπάρχει μια συνεχής αναπνοή, όπως όλες οι ζωντανές συλλογικότητες. Είμαστε μια ομάδα ανθρώπων που πορεύεται μαζί εδώ και χρόνια: ο Γιώργος ο Σιδέρης, ο Στέλιος Κυριακίδης, η Χριστίνα, η Φαίη Τζίμα με την οποία μοιραζόμαστε και τον χώρο και άλλα παιδιά”.

Και πλέον συνεργάζεστε και με τον Θοδωρή Σκυφτούλη…

Ναι, με τον οποίο συνεργαστήκαμε και στο “Έγκλημα και Τιμωρία”. Με τον Θοδωρή έχουμε πραγματικά όμορφη επικοινωνία. Και ως άνθρωποι έξω από τη σκηνή ταυτιζόμαστε σε πολλά, αλλά και πάνω στη σκηνή υπάρχει μια καθαρή, ουσιαστική χημεία.

Το “Άνθρωποι και Ποντίκια” είχε λόγο να ανέβει τώρα. Με όλα αυτά που συμβαίνουν κοινωνικά και πολιτικά, με όλους αυτούς τους «αόρατους» ανθρώπους γύρω μας, ένιωσα πως έπρεπε να ειπωθεί. Αν περπατήσεις λίγο στον Βοτανικό ή στον Ελαιώνα, θα δεις ακριβώς το σκηνικό. Αυτούς εμπεριέχει το Άνθρωποι και Ποντίκια: ανθρώπους στα όρια της φτώχειας, σε εγκαταλελειμμένα εργοστάσια όπου κοιμούνται, μετανάστες σε κοντέινερ, μια ζωή σε αναμονή.

Από εκεί εμπνευστήκαμε. Από τα ίδια “τοπία” που είχαμε δει και όταν στήναμε το πρώτο Cartel, πάλι στον Ελαιώνα. Ακόμη και τα ρούχα της παράστασης τα πήραμε από αυτούς τους ανθρώπους και τους δώσαμε καινούρια, δεν τα έφτιαξε σκηνογράφος. Χτίσαμε πάνω στην αλήθεια τους.

Πάνω απ’ όλα, το έργο μιλά για τη φιλία. Τη φιλία του Λένι και του Βασίλη. Ο ένας πάσχει από νοητική υστέρηση, ο άλλος, ο προστάτης του, αυτός που τον κρατά από το χέρι. Κι έχουν μαζί ένα όνειρο: μια φάρμα, ένα κομμάτι γης, ένα μικρό σπιτάκι στο βουνό. Αυτό το παιδικό, καθαρό όνειρο ήταν που με συγκίνησε, που με έκανε να θέλω να ασχοληθώ ξανά με το κείμενο.

Ήθελα να αγγίξω το θέμα της φιλίας. Έτσι ξαναβρέθηκα στο Άνθρωποι και Ποντίκια, κι έτσι το έργο στεγάζεται πια εδώ, στον φυσικό του χώρο: ένα εργοστάσιο, μια μάντρα ανακύκλωσης, το ίδιο περιβάλλον όπου διαδραματίζεται η ιστορία. Κι έχει ακόμη την ίδια επίδραση που είχε και όταν πρωτοανέβηκε — σαν να μην πέρασε μια μέρα.

Αυτό πώς το εξηγείς; Έχει παιχτεί ακόμη και σε live streaming, το έχουμε δει.

Ναι, έχει ακόμη κοινό που θέλει να το δει. Υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται για τρίτη, τέταρτη, πέμπτη φορά. Πραγματικά συμβαίνει. Και στο τέλος της παράστασης καταλαβαίνουμε την επίδραση που έχει πάνω τους. Πολλές φορές δεν χειροκροτούν καν όταν τελειώνει. Μένουν καθισμένοι για πέντε, δέκα λεπτά, σαν να χρειάζονται χρόνο για να επανέλθουν. Δεν σηκώνονται. Και αυτό είναι βαθιά συγκινητικό.

Ωστόσο, στην πραγματική ζωή πιστεύεις ότι μπορούμε να κάνουμε όνειρα; Μπορούμε να είμαστε ρομαντικοί;

Παλεύουμε για να ονειρευόμαστε. Είναι πολύ δύσκολο, γιατί η καθημερινότητα σε παρασύρει, η ανάγκη της επιβίωσης. Αλλά χωρίς όνειρα δεν μπορείς να ζήσεις. Δεν γίνεται. Το σπιτάκι, το καλυβάκι που κουβαλάει ο καθένας μέσα του, πρέπει να υπάρχει.

Το θέμα είναι αν μέσα στο άγχος και στην ταχύτητα, προλαβαίνουμε να ονειρευτούμε…

Εγώ είμαι από τους τυχερούς αυτή τη στιγμή — οικονομικά είμαι καλά, έχω το περιθώριο. Παρόλο που δουλεύω πάρα πολύ, δεν το νιώθω σαν δουλειά. Το θέατρο είναι η ζωή μου. Δεν μπορώ να υπάρξω χωρίς αυτό, δεν έχω ισορροπία χωρίς την τέχνη μου.

Αλλά παρατηρώ γύρω μου τι συμβαίνει. Τα πράγματα είναι δύσκολα, άγρια, νοσηρά. Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και όσο περνά ο καιρός, τόσο δυσκολεύει η δυνατότητα να αποστασιοποιηθεί κάποιος από αυτό που ζει και να ονειρευτεί. Κι όμως, πρέπει να προσπαθούμε. Πρέπει το όνειρο να το υπερασπιστεί ο καθένας μέσα του. Να πει: «Θα είμαι καλά. Και θα συνεχίσω να ονειρεύομαι.»

Ο αόρατος εχθρός και η κομμένη επιχορήγηση

Έχεις την αίσθηση ότι ζούμε μια εποχή αποπολιτικοποίησης; Ότι χάθηκε η έννοια της ιδεολογίας;

Ναι. Ξέρεις, η προηγούμενη γενιά είχε ορατό εχθρό — τη χούντα. Ήξερες ποιον πολεμάς. Εμείς δεν έχουμε. Το έλεγε και ο Μίσσιος. «Λυπάμαι τους νέους ανθρώπους», έλεγε. «Εμείς είχαμε ορατό εχθρό, αυτοί δεν έχουν». Οπότε τι να κάνει ο καθένας; Να τα βάλει με τον Μητσοτάκη; Πιόνια είναι κι αυτοί.

Γι’ αυτό, μέσα από ομάδες, από κολλεκτίβες, από την προσωπική δουλειά του καθενός, οφείλουμε να προσφέρουμε ένα κοινωνικό έργο. Ο καθένας με το μέσο του. Εγώ —μέσα από το θέατρο και τις παραστάσεις — προσπαθώ να κάνω τους ανθρώπους να αγαπήσουν τις ιστορίες, να νιώσουν ότι υπάρχει ακόμη ελπίδα για τον άνθρωπο.

Αλληλεγγύη, αυτό είναι το ζητούμενο. Να μπορείς να την κάνεις πράξη μέσα από την ομάδα σου, τις ταινίες σου, τις διαδρομές σου, τις επιλογές σου.

Εγώ κινούμαι στον μικρόκοσμό μου. Η ζωή μου είναι το θέατρο, οι φίλοι μου, η κολεκτίβα μου, αυτό που συμβαίνει εδώ μέσα. Κι ένα μικρό κομμάτι στην Κρήτη, με φίλους είναι η ανάσα, η διασκέδαση, η οικογένεια. Αυτό.

Και είμαι παρών σε ό,τι μπορεί να συμβεί. Σε πορείες, όπου κι αν γίνονται — σε όλες είμαι μέσα. Και βέβαια σε ό,τι αφορά τους ηθοποιούς. Και το έχω πληρώσει. Φέτος, σε εμάς και σε πολλά άλλα θέατρα, δεν δόθηκε επιχορήγηση.  Πέντε χρόνια δεν είχαμε ζητήσει τίποτα. Ζητήσαμε τώρα, γιατί φτιάχναμε καινούργιο χώρο, χρειαζόμασταν χρήματα. Και την κόψανε χωρίς καμία δικαιολογία.

Και απ’ ό,τι μαθαίνω, το ίδιο έγινε και στον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, και σε άλλους. Νιώθω ότι πια είμαστε απέναντι από το κράτος. Όλοι όσοι έχουν να κάνουν με την τέχνη, με τη ζωή, με τον πολιτισμό. Είναι σαν να μη μας λογαριάζουν, σαν να μην υπάρχουμε. Αυτή την αίσθηση έχω.

Γιατί στην ουσία, οικονομικά, δεν στηρίζουν ούτε τον κινηματογράφο, ούτε τα εικαστικά, ούτε το θέατρο, τίποτα. Τα έχουν κόψει όλα. Και αυτό τι σημαίνει; Ότι δεν επενδύουν στον πολιτισμό. Δεν τον θέλουν.

Γιατί αυτό είναι που ενοχλεί: η πνευματικότητα των ανθρώπων. Αυτό φοβίζει.

Ευτυχώς, πάντως, τα θέατρα γεμίζουν…

Και αυτό δείχνει πως υπάρχει ένα κομμάτι που αντιστέκεται. Δεν είναι όλα ένα άκριτο ρεύμα που απλώς προχωρά. Υπάρχει και ένα κομμάτι που σκέφτεται, που αντιδρά, που δεν παραδίνεται σε αυτό που συμβαίνει γύρω μας.

Η Σπασμένη Φλέβα

Ας περάσουμε λίγο στη Σπασμένη Φλέβα. Τι είναι τελικά αυτή η σπασμένη φλέβα;

Η ένταση. Τη φλέβα που πετάγεται όταν η πίεση ανεβαίνει. Η ένταση της επιβίωσης μέσα στην κοινωνία. Αυτές είναι οι σπασμένες φλέβες. Αυτός ο άνθρωπος που υποδύομαι κινείται με τις φλέβες του τεντωμένες, σχεδόν πρησμένες, από την πρώτη σκηνή μέχρι την τελευταία. Είναι μέσα σε μια συνεχή ένταση, σε μια αδιάκοπη προσπάθεια να “γυρίσει το φύλλο”, να κερδίσει το στοίχημα που έχει βάλει. Είναι εγωιστής — βαθιά, σοβαρά εγωιστής. Τόσο, που κάποιες στιγμές γίνεται γελοίος μέσα στην ιστορία. Αλλά ταυτόχρονα είναι και ανθρώπινος. Γι’ αυτό και μπορείς και να τον συμπαθήσεις και να τον κλωτσήσεις.

Δεν είναι ένας απλός βιοπαλαιστής, είναι ένας μεσοαστός που είχε χρήματα την εποχή του ΠΑΣΟΚ και μετά άρχισε η κατρακύλα. Παλεύει με τις εμμονές και τις ψευδαισθήσεις του.

Θα μπορούσε, αν ήθελε, να πουλήσει το σπίτι του, να ξεχρεώσει το δάνειο που τον πνίγει  και να ξεκινήσει από την αρχή, καθαρά.

Αλλά δεν το κάνει. Γιατί δεν έχει την ηθική του βιοπαλαιστή. Έχει μια άλλη ηθική — τη λογική του πατάω επί πτωμάτων, αρκεί να πετύχω τον στόχο μου. Μια ηθική που ταυτίζεται περισσότερο με καρχαρίες, με επιχειρηματίες που δεν κοιτούν πίσω, με πολιτικούς που λειτουργούν χωρίς πυξίδα.

Και ναι… μέσα σε αυτόν τον άνθρωπο μπορούμε να δούμε και κάτι δικό μας.  Γιατί κανείς μας δεν φοράει φωτοστέφανο. Κανείς μας δεν κρατάει την ηθική σαν σημαία μπροστά του. Όλοι έχουμε ρωγμές.

Εμένα με έκανε πολλές φορές να αισθανθώ αμήχανα.

Εγώ έχω ταυτιστεί μαζί του. Δούλεψα τόσο καιρό πάνω του, έπρεπε να τον δικαιολογήσω μέσα μου — αλλιώς δεν θα μπορούσα να τον υποδυθώ. Αν τον δω απ’ έξω, είναι ένα χαμένο κορμί που δεν μου μοιάζει σε τίποτα. Αλλά στην αμηχανία που λες συμφωνώ γιατί έχει τεράστιες αντιφάσεις.

Βλέπεις τους ρόλους που παίζει, τα ψέματα που λέει. Και λες: «Δεν γίνεται. Δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό.» Κι όμως συμβαίνει. Και είναι ανθρώπινο.

Το βλέπεις και στη ζωή αυτό όμως. Μιλάς με κάποιον, είναι εξαιρετικός απέναντί σου, ευγενικός, δοτικός — και με το που γυρίσει την πλάτη, πετάει τη χειρότερη κουβέντα. Το μαθαίνεις από κάποιον άλλον και λες: «Μα πώς; Ήμασταν μαζί, μιλάγαμε τόσο ωραία…»

Στην ταινία αυτή κανείς δεν διέπεται από πολιτική ορθότητα πάντως…

Ναι, και εγώ δεν πιστεύω ότι την εφαρμόζω. Προσπαθώ να μην είμαι έτσι. Δεν το θεωρώ κακό. Πολλές φορές η πολιτική ορθότητα γίνεται μια μορφή υποκρισίας. Ένας τρόπος να τα έχεις καλά με όλους.

Κι εκεί ξεκινά το μεγάλο θέμα: Θέλεις να είσαι ελεύθερος άνθρωπος, να είσαι αυτό που είσαι, χωρίς να ενοχλείς τον άλλον. Να σταματάς εκεί που ξεκινά η ελευθερία του άλλου, αυτή είναι η βάση της δημοκρατίας, αλλά και της αναρχίας.

Δεν μπορείς να είσαι ελεύθερος και ταυτόχρονα αποδεκτός από όλους. Αλλιώς λες ψέματα.  Και στον εαυτό σου και στους άλλους. Οπότε, το ζητούμενο είναι να είσαι ο εαυτός σου και να αποδεχτείς τις συνέπειες. Αυτό προσπαθώ να κάνω.

Δεν θέλω ταμπέλες.  Ούτε να τις βάζω εγώ στον εαυτό μου, ούτε να μου τις φορούν άλλοι. Θα κάνω ό,τι θέλω, κι ας υπάρξουν οι συνέπειες που θα υπάρξουν.

Πάντως εσύ Βασίλη, είσαι άνθρωπος που αποδέχεται τον άλλον όπως είναι.

Ναι. Και δεν προσπαθώ να φτιάξω μια εικόνα διαφορετική από αυτό που πραγματικά είμαι. Θα μπορούσα να το κάνω. Να αποφύγω πράγματα. Να πω, για παράδειγμα θα μπορούσα να μην χορεύω ζεϊμπέκικα. Θα μπορούσα να το παίξω κουλτουριάρης, να διατηρώ μια στιλιζαρισμένη εικόνα.

Αλλά δεν μπορώ. Δεν είμαι αυτό.

Πήγαινα στα μπουζούκια, χόρευα, διασκέδαζα όπως το ένιωθα. Και παράλληλα διάβαζα, δούλευα στο θέατρο, έκανα την τέχνη μου. Δεν χρειάζεται να χωράει κανείς σε μια ταμπέλα. Δεν μπορείς να εγκλωβιστείς σε μια εικόνα που σου φοράνε οι άλλοι — εκτός αν είσαι εσύ αυτό. Εγώ δεν ήμουν ποτέ.

Κι όμως, κάποιοι λένε πως μπορείς να εκτίθεσαι όσο θέλεις πάνω στη σκηνή, αλλά όχι στη ζωή. Εμένα δεν με αφορά αυτό. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Η ζωή είναι μικρή. Έχω περάσει πολλά. Από μικρό παιδί ήμουν δακτυλοδεικτούμενος. Έχω οχυρωθεί πλέον. Το έχω ξεπεράσει.

Δεν ζητάω αποδοχή από κανέναν, εκτός από τους ανθρώπους που αγαπώ και που είναι δίπλα μου. Από εκεί και πέρα, θα προχωρήσω όπως θέλω.

Ο Βασίλης Μπισμπίσκης και ο Σωσμένος…

Ας περάσουμε στη νέα παράσταση που θα σκηνοθετήσεις, τον «Σωσμένο» του Έντουαρντ Μποντ. Μου είπες πριν πως πρωτοανέβηκε το 1990 στο θέατρο Εμπρός από τον Τάσο Μπαντή  με τη Ράνια Οικονομίδου και τον Δημήτρη Καταλειφό.

Ο «Σωσμένος» είναι ένα θέμα που με απασχολεί πολύ καιρό τώρα. Βλέπω στα πάρκα την άσκοπη, ωμή βία που ξεσπάει ανάμεσα στους πιτσιρικάδες χωρίς λόγο, χωρίς αφορμή, σχεδόν σαν να είναι παιχνίδι. Γι’ αυτό μιλάει το έργο. Μια παρέα νέων, από είκοσι έως είκοσι πέντε χρονών, που βρίσκουν διέξοδο —ή έτσι νομίζουν— μέσα από τη βία. Το έργο, όταν ανέβηκε το ’65 στο Λονδίνο, γράφτηκε και παρουσιάστηκε με τέτοιο τρόπο που προκάλεσε σοκ. Απαγορεύτηκε για πέντε χρόνια, μέχρι που ο Λώρενς Ολίβιε βγήκε δημόσια και έγραψε μια κριτική που έλεγε ξεκάθαρα ότι όσοι το λογόκριναν δεν το είχαν καταλάβει. Αν το είχαν καταλάβει, δεν θα το απαγόρευαν ποτέ, γιατί πρόκειται για σπουδαίο έργο.

Είναι ένα πάρα πολύ σκληρό έργο. Μιλάει για τους νέους, για παιδιά που μπορούν να φτάσουν στα άκρα, για το πώς γεννιούνται οι πράξεις τους. Γιατί μέσα στο έργο υπάρχουν και οι γονείς, υπάρχουν οι ρίζες της βίας, οι πληγές που προηγούνται.

Κατά τη γνώμη μου είναι ένα σπουδαίο κείμενο πάνω στη βία — όχι μόνο την ωμή, αλλά και την άσκοπη, την υπόγεια, αυτή που ξεφυτρώνει χωρίς αιτία και χωρίς όριο.

Παρατηρώ γύρω μου ότι τα τελευταία χρόνια τα πράγματα έχουν αγριέψει πολύ. Κάθε μέρα ακούς περιστατικά με δεκαπεντάχρονα που μαχαιρώνονται, θάνατοι για το τίποτα. Ήθελα λοιπόν να δω τι πραγματικά συμβαίνει μέσα σε αυτό το σκοτεινό σημείο, και με όχημα αυτό το κείμενο να μιλήσω για μια κατάσταση που απλώνεται σιωπηλά και επικίνδυνα.

Γιατί σε απασχολεί τόσο αυτή η βία;

Γιατί έχω ένα παιδί δεκατριών χρονών. Σε λίγο θα βγουν, θα τριγυρίζουν στα πάρκα με τους φίλους τους, θα μπουν σ’ αυτούς τους μικρούς, άγριους μικρόκοσμους. Αυτός ο φόβος, αυτή η αγωνία για το πού μπορεί να παρασυρθεί ένα παιδί, ήταν που με έσπρωξε να καταπιαστώ με τον «Σωσμένο».

Αισθάνομαι πως το ελάχιστο που μπορώ να κάνω αυτή τη στιγμή, απέναντι στα νέα παιδιά, είναι να φέρω αυτό το έργο στη σκηνή, να το εκθέσω μπροστά τους και μπροστά στους γονείς τους, μήπως και μετατοπιστεί κάτι μέσα τους, μήπως και εμβολιστεί μια ανησυχία απέναντι στη βία.

Γι’ αυτό κάνω θέατρο. Για να αγγίξω τον άλλον, να τον ταράξω λίγο, να του αφήσω ένα ίχνος. Να γίνει κάτι — έστω μικρό, έστω σε έναν μόνο θεατή — αλλά να γίνει.

Πώς πιστεύει πως γεννιέται η βία στα παιδια;

Υπάρχουν πολλές θεωρίες. Κάποιοι μιλούν για τα βιντεοπαιχνίδια, για την ψηφιακή αποχαύνωση, για την ταχύτητα με την οποία βομβαρδίζονται με εικόνες. Αλλά, κατά τη γνώμη μου, ο βασικός πυρήνας είναι ένας: η οικογένεια.

Όταν ένα παιδί δεν έχει πραγματική σύνδεση με την οικογένειά του – και δεν εννοώ απλώς να μιλούν ή να περνούν χρόνο στον ίδιο χώρο – εννοώ να μπορεί να ακουμπήσει τον γονιό συναισθηματικά, να μη φοβάται να εκθέσει τις αλήθειές του, τις σκέψεις του, τις πληγές του. Να νιώθει ότι υπάρχει ένας άνθρωπος που θα το δεχτεί. Αν αυτή η σύνδεση δεν υπάρχει, το παιδί θα τη βρει αλλού.

Και θα κάνει μία άλλη οικογένεια…

Μια οικογένεια του δρόμου. Και μέσα σε αυτήν νιώθει κάτι που δεν μπόρεσε να νιώσει στο σπίτι: μια ψευδαίσθηση ελευθερίας, ασφάλειας, μια αίσθηση ότι ο φόβος εξαφανίζεται. Κι εκεί, μέσα σε αυτόν τον μικρόκοσμο, μπορεί να κάνει πράξεις που δεν είναι της φύσης του. Μπορεί να τις κάνει από μαγκιά, από ανάγκη να ανήκει, από ανάγκη να σταθεί ψηλότερα στην ιεραρχία. Γιατί, ξέρεις, σε αυτούς τους μικρόκοσμους, όποιος κάνει τη χειρότερη πράξη ανεβαίνει status. Κερδίζει έναν τίτλο, μια θέση μέσα σε μια διαστρεβλωμένη «οικογένεια».

Αυτό το πράγμα το έχω ζήσει πάρα πολύ στη ζωή μου. Τα έχω αναλύσει μέσα μου. Μεγάλωσα στην Ομόνοια, στον δρόμο, σε σκληρές εποχές. Κι αυτό δεν το λέω για να επαναλαμβάνω ιστορίες, αλλά γιατί ξέρω από πρώτο χέρι πώς γεννιέται η βία. Από 15 χρονών έζησα τρία-τέσσερα χρόνια εκεί. Με σεξεργάτριες που με πρόσεχαν, σε μια πραγματικότητα που άλλοι δεν μπορούν ούτε να φανταστούν. Έχω δει μαχαιριές μπροστά μου, έχω δει πράγματα που σε σημαδεύουν για πάντα.

Και ξέρεις ποιο είναι το πιο σκληρό; Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά δεν ήταν κακά στη φύση τους. Ήταν παιδιά με προδομένα όνειρα, υπερευαίσθητα, χαμένα μέσα σε μια ανάγκη για ασφάλεια και αποδοχή. Οδηγήθηκαν σε παραβατικότητα γιατί ήθελαν να νιώσουν ότι ανήκουν κάπου. Γι’ αυτό λέω ότι ο πυρήνας είναι η οικογένεια. Η ένταξη. Η ρίζα.

Τι σημαίνει αυτό το «Σωσμένος»; 

Δεν υπάρχει μια οριστική απάντηση. Έτσι και στο «Σωσμένος» δεν μπορείς να πεις με βεβαιότητα τι σημαίνει «σωτηρία». Για μένα, μέσα σ’ αυτό το έργο, σωσμένος δεν υπάρχει. Άλλοι λένε ότι ίσως να είναι ένας χαρακτήρας που στο τέλος κάνει μια πράξη που αφήνει μια αχνή υπόνοια αισιοδοξίας για το μέλλον. Άλλοι τοποθετούν τη «σωτηρία» αλλού.

Πρωταγωνιστείς και εσύ στην παράσταση;

Οι πραγματικοί πρωταγωνιστές είναι τα παιδιά. Μαζί με τη Μαρία Κεχαγιόγλου, υποδυόμαστε τους γονείς της νεαρής πρωταγωνίστριας, ενός κοριτσιού που κουβαλάει όλο το βάρος της ιστορίας στις πλάτες του. Είμαστε δύο κρίκοι μέσα στην αλυσίδα του έργου.

Με τη Μαρία έχουμε πολύ καλή σχέση. Κουβαλάμε ήδη μια κοινή μνήμη από την ταινία και, κάπως, μοιάζει σαν αυτό να συνεχίζεται εδώ, σε ένα άλλο επίπεδο. Στο έργο είμαστε πάλι ζευγάρι — ένα ζευγάρι όμως διαλυμένο, εντελώς. Μια οικογένεια σε πολύ χειρότερη κατάσταση, με βαριές απώλειες, με πληγές που φαίνονται και πληγές που δεν φαίνονται. Ο κόσμος του έργου είναι σκληρός, πολύ σκληρός. Κι όμως, μέσα σε όλη αυτή τη σκοτεινιά, υπάρχει και πολύ χιούμορ. Ένα χιούμορ που δεν ακυρώνει το δράμα, αλλά το φωτίζει…