ΓΙΑ ΤΙ ΠΡΑΓΜΑ ΨΗΦΙΣΑΜΕ, ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ, ΣΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ;

Δέκα χρόνια μετά τις ταραγμένες μέρες του δημοψηφίσματος, ο Αλέξης Τσίπρας όχι μόνο δεν είναι πια πρωθυπουργός αλλά δεν είναι καν αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, παρότι η συζήτηση για την επιστροφή του είναι το μόνο πράγμα που ανακατεύει τα σημερινά λιμνάζοντα πολιτικά ύδατα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης από δυνάμει δελφίνος της ηγεσίας της ΝΔ είναι εδώ κι έξι χρόνια πρωθυπουργός, έχοντας διαμορφώσει μια ανεπανάληπτη παντοδυναμία, εξαϋλώνοντας την αντιπολίτευση.

Η Άνγκελα Μέρκελ δεν είναι πια καγκελάριος κι έχει τελικά καταγραφεί στη συλλογική συνείδηση μάλλον περισσότερο ως σύμμαχος παρά ως «άκαρδη φράου», ενώ από τα πράγματα που σίγουρα δεν περιμέναμε να συμβούν (όπως είδαμε και στην πρόσφατη επίσκεψή της στην Αθήνα)  έχει μόνο καλά λόγια πια για τον Αλέξη Τσίπρα που κάποτε της απεύθυνε το αμίμητο “go back madame Merkel”. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει φύγει από τη ζωή, ο Γιάνης Βαρουφάκης ηγείται του δικού του πολιτικού σχηματισμού (το ίδιο και η Ζωή Κωνσταντοπούλου), οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι της τότε εποχής έχουν εγκαταλείψει τις θέσεις τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ από κόμμα έγινε reality show και μετριέται πια οριακά εντός βουλής, οι ΑΝ.ΕΛ. ως κόμμα μιας χρήσης ανήκουν στο παρελθόν, οι Χρυσαυγίτες μπήκαν φυλακή αλλά η ακροδεξιά παραμονεύει ακμαία.

Δέκα χρόνια μετά τις ταραγμένες μέρες του δημοψηφίσματος, η απότομη υπερπολιτικοποίηση έχει δώσει τη θέση της σε σχετική απάθεια (τα ρεκόρ της αποχής σπάνε διαδοχικά), μερική παραίτηση και χαμηλές προσδοκίες. Μετά από πρωτοφανείς στα ευρωπαϊκά χρονικά θυσίες βγήκαμε από τα μνημόνια, ρυθμίσαμε το χρέος, αλλά το μενού επεφύλασσε κι άλλες εθνικές τραγωδίες (κάποιες, όπως τα Τέμπη, ευθέως συνδεδεμένες με τη μνημονιακή ισοπέδωση), τη δοκιμασία του κορονοϊού και την εκτόξευση του κόστους ζωής. 

Δέκα χρόνια μετά τις ταραγμένες μέρες του δημοψηφίσματος, η απάντηση στην ερώτηση αν «πήραμε το μάθημά μας» επιστρέφεται κυνικά από τους ίδιους που κουνούσαν μόνιμα τότε το δάχτυλο. Η πολυπόθητη και πολυδιαφημισμένη «κανονικότητα» μεταφράζεται το 2025 στο σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ που κοστίζει σχεδόν μισό δις ευρώ κι αποκαλύπτεται (όχι από την ελληνική δικαιοσύνη αλλά) από την ευρωπαϊκή εισαγγελία, στον Θάνο Πλεύρη να διαδέχεται τον Μάκη Βορίδη στο υπουργείο Μετανάστευσης, ενώ μέχρι πριν λίγες ώρες συζητούσαμε στα σοβαρά να αναλάβει εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ο αδελφός του υπουργού Δικαιοσύνης.

Τι θέλω να πω; Η ζωή συνεχίστηκε. 

Γιατί το 2015, αυτό. το δεκαήμερο μέσα στον καύσωνα, το ζήσαμε οριακά. Κάτι που σήμερα αντανακλάται ως ένα, ΟΚ όχι ανόητο, αλλά κάπως μάταιο δράμα.

Με το τζογαδόρικο κι ακατανόητο – στο ακριβές περιεχόμενό του – για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας δημοψήφισμα που προκήρυξε τον Ιούνιο του 2015 ο Αλέξης Τσίπρας εξασφάλισε τότε άλλο ένα κανονάκι στο πολιτικό του μέλλον, καίγοντας όμως (όχι και τόσο) μακροπρόθεσμα το μεγαλύτερο μέρος από το πολιτικό του κεφάλαιο, σε συνδυασμό και με τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Ήταν ο πρωθυπουργός επί των ημερών του οποίου έκλεισαν για πρώτη φορά οι τράπεζες στην μεταπολεμική ιστορία του ελληνικού κράτους. Αλλά κι ο μόνος στα χρόνια της κρίσης που έπεισε ότι διαπραγματεύεται. 

Από την άλλη πλευρά, η οριζόντια συμμαχία του «μετώπου της λογικής» (θυμάστε που το λέγαμε έτσι τότε;), ας είμαστε ειλικρινείς, για την «αριστερή παρένθεση» δούλευε. Κι αυτήν ονειρευόταν οχυρωμένη πίσω από ένα δίλημμα «ευρώ ή δραχμή», το οποίο δεν τέθηκε ποτέ, προσπαθώντας μέσω της τρομοκρατίας να παράξει πολιτικό γεγονός. Όμως, ο κόσμος είχε ήδη χάσει πάρα πολλά για να πιάσουν οι τηλεοπτικές απειλές ότι θα χάσει κι άλλα. 

Στην έρευνα της aboutpeople για το δημοψήφισμα του 2015, ανάμεσα σε άλλα ενδιαφέροντα, βλέπουμε ότι δέκα χρόνια μετά είμαστε διχασμένοι: ήταν λανθασμένο λέει το 48.4%, καλώς έγινε απαντά το 45%. Μόνο το 15% πιστεύει ότι ωφέλησε τη χώρα, όμως η πλειοψηφία (57.3%) πιστεύει ότι έγινε για να ενισχυθεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έναντι της αντιπολίτευσης. 

Κι εδώ είναι η ουσία.

Δέκα χρόνια μετά τις ταραγμένες μέρες του δημοψηφίσματος, αυτό είναι το μίνίμουμ που μπορούμε να συμφωνήσουμε. Το ΟΧΙ ήταν μια ψήφος εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, καλώς ή κακώς όπως το βλέπει κανείς,  ένα πράσινο φως να συνεχίσουν εκείνοι.  Ήταν πολύ πρόσφατη η ιστορική εκλογή τους, για να τους γυρίσουν την πλάτη οι ψηφοφόροι ακόμα αποδίδοντας στους προηγούμενους την χρεοκοπία. Στο ντοκιμαντέρ του NEWS 24/7, ανάμεσα στις συνήθεις εμφυλιοπολεμικές υπερβολές του, ο Άδωνις Γεωργιάδης λέει κάτι πολύ εύστοχο: «η ψήφος του δημοψηφίσματος ήταν συναισθηματική, το ΟΧΙ δεν είχε τύχη». Ο Τσίπρας αυτό το είχε καταλάβει πολύ καλύτερα, το πολιτικό του ένστικτο ήταν ακόμα κοφτερό. Κι έκανε all in. Μεγάλη πολιτική ζαριά για τον εαυτό του, η οποία όμως οδήγησε και σε παράκρουση είτε λόγω της αντιπαράθεσης είτε λόγω της εκ των υστέρων απογοήτευσης μετά την «κωλοτούμπα». 

Το 2015, ειδικά εκείνο το δεκαήμερο, βάλαμε μερικές πολύ κρίσιμες και υπαρξιακές ερωτήσεις στους εαυτούς μας (και μάλιστα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα).  «Ποιοι είμαστε;» «Ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε;» και «Ποιοι θέλουμε να γίνουμε» – για πολλούς η επιλογή π.χ. στο δημοψήφισμα έλαβε ασύμμετρα υπαρξιακές διαστάσεις, σχεδόν συμπυκνώνοντας την πίεση πέντε χρόνων Κρίσης. Εκ των υστέρων, μοιάζει πολύ με συλλογική υπερβολή, αλλά όλοι εκεί ήμασταν για να το παίζουμε ψύχραιμοι σήμερα. 

Μετά ήταν η ώρα της αναμέτρησης με τις αυταπάτες.

Αφενός μεν για τους ΣΥΡΙΖΑίους που κατάλαβαν the hard way ότι η η διακυβέρνηση είναι ένα άθροισμα συμβιβασμών κι όχι ανατροπών. Κι αφετέρου για το «αντιΣΥΡΙΖΑ» μέτωπο, που τότε χαλυβδώθηκε σκίζοντας τα θεσμικά του ρούχα, αργότερα είδε τον ΣΥΡΙΖΑ να εφαρμόζει το μνημόνιο πιο αποτελεσματικά από κάθε άλλη κυβέρνηση  και σήμερα από εκεί που αγωνιούσε για το αν θα μείνουμε στην Ευρώπη τώρα να την βλέπει να ελέγχει το «επιτελικό κράτος» που κουρελιάζει το «κράτος δικαίου» στη χώρα…