ΓΙΑΤΙ ΤΟΥΣ ΠΟΝΑΕΙ Η ΓΚΡΕΤΑ;

Αν το σκεφτείς, είναι κάπως αστείο.

Μια 22χρονη από τη Σουηδία, με ήδη πλούσιο ακτιβιστικό έργο που έκανε το περιοδικό TIME να την αναδείξει «Πρόσωπο της Χρονιάς» το 2019 να αποτελεί «κόκκινο πανί». Για πανίσχυρους ηγέτες που αγκαλιάζονται πια απροκάλυπτα με τον αυταρχισμό, αναγνωρίζοντας μόνο το δίκαιο του ισχυρού, υπνωτισμένοι από τη γοητεία της πυγμής. Σαν τον Ντόναλντ Τραμπ, Πρόεδρο των ΗΠΑ και αυτοανακηρυχθέντα «ειρηνοποιό», που πριν λίγες μέρες προέτρεψε δημοσίως την Γκρέτα Τούνμπεργκ, ένα κορίτσι που διεγνώσθη στην εφηβεία με σύνδρομο Άσπεργκερ, «να δει έναν γιατρό». 

Αν το σκεφτείς λίγο περισσότερο, γίνεται εξωφρενικό. 

Η Γκρέτα έγινε παγκοσμίως γνωστή ως το πρόσωπο του κινήματος Fridays for Future, όταν στα 15 της ξεκίνησε μόνη της σχολικές κινητοποιήσεις υπέρ του κλίματος έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο, οι οποίες σταδιακά μεγάλωσαν, εξαπλώθηκαν παντού (φτάνοντας και στην Ελλάδα με μαθητικές πορείες) κι έγιναν παγκόσμιο φαινόμενο μέχρι να μας χτυπήσει την πόρτα ο Covid. Έχει παραμείνει πιστή στην κλιματική της «αποστολή» συμμετέχοντας σε διαμαρτυρίες για εξορύξεις, διασχίζοντας τον Ατλαντικό με σκάφος μηδενικού αποτυπώματος και φυσικά απευθύνοντας ομιλίες από το Φόρουμ του Νταβός ως το οργισμένο “How Dare You?”/«Πώς Τολμάτε;» στη Σύνοδο του ΟΗΕ για το Κλίμα το 2019. Έχει μιλήσει για τις ανισότητες και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διάφορα σημεία του πλανήτη από την Σαχάρα ως την Ουκρανία, εκεί που συναντήθηκε τον Ιούνιο του 2023 με τον πρόεδρο Ζελένσκι για να αναδείξουν τη διάσταση της οικολογικής καταστροφής που προκάλεσε η ρωσική εισβολή (έχοντας προηγουμένως δώσει το παρών και σε δράσεις έξω από τη ρωσική πρεσβεία στην Στοκχόλμη, κάτι που πολύ βολικά ξεχνούν οι επικριτές της). 

Κι όμως σήμερα, ειδικά μετά τη διπλή παρουσία της τους τελευταίους μήνες σε στολίσκους που επιχείρησαν να σπάσουν τον αποκλεισμό της Γάζας και να προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια, την κατηγορούν για επιλεκτικό ακτιβισμό. «Πού είναι η Γκρέτα;», αναρωτήθηκε πριν λίγες η ευρωβουλεύτρια της ΝΔ, Ελεονώρα Μελέτη, σε μια αποστροφή της παρέμβασής της για τα όσα φριχτά υποφέρουν οι γυναίκες στο Αφγανιστάν από το καθεστώς των Ταλιμπάν. Μιας και βρισκόμαστε στην επικράτεια του εξωφρενικού, να τονίσουμε τον υπαρκτό σουρεαλισμό: εκλεγμένη στο ευρωκοινοβούλιο με κόμμα που ανήκει στον πλειοψηφικό συνασπισμό εντός του να εγκαλεί συγκεκριμένα μια ευρωπαία πολίτη για ελλιπή ευαισθησία/δράση σε ένα ζήτημα για το οποίο το κόμμα της και ο συνασπισμός που ανήκει δεν έχουν κάνει τίποτα ουσιαστικό πέρα από εθιμοτυπικές παρεμβάσεις. (Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η Γκρέτα Τούνμπεργκ, βέβαια, έχει συμμετάσχει σε δράσεις ευαισθητοποίησης για τα δικαιώματα των γυναικών στο Αφγανιστάν)

Με τι ακριβώς απ’ όσα υποστηρίζει η Γκρέτα διαφωνούν όσοι ανώνυμα την ειρωνεύονται στους διαδικτυακούς βούρκους; Τι από όλα αυτά έχουν αναδείξει με επιμονή σαν τη δική της οι δημοσιογράφοι που παριστάνουν τους κωμικούς αναπαράγοντας memes ή fake news που την αφορούν; Τι είναι αυτό που συμβολίζει η Γκρέτα Τούμνμπεργκ και τσιγκλάει τα χαμηλότερα ένστικτα τόσων και τόσων, ανδρών κατά κανόνα κι ελλήνων καραφλών δημοσιογράφων κατά σύμπτωση; Γιατί τους πονάει ένα 22χρονο κορίτσι που την περασμένη εβδομάδα υπέστη μάλιστα ειδική κακομεταχείριση από τις ισραηλινές αρχές που τη συνέλαβαν σε διεθνή ύδατα (δηλαδή την απήγαγαν) μαζί με τους υπόλοιπους ακτιβιστές της Flotilla; (Το ισραηλινό υπουργείο εξωτερικών διέψευσε τις φήμες ότι την έβαλαν να τυλιχθεί με μια ισραηλινή σημαία και να τη φιλήσει ή ότι την είχαν επί πολλές ώρες αφυδατωμένη σε κελί γεμάτο κοριούς.)

Δεν ξέρω για σας, αλλά είμαι πολύ επιφυλακτικός σχετικά με τους ήρωες. Κυρίως γιατί μεγαλώνουν και πολύ συχνά τα στερνά δεν τιμούν τα πρώτα. Το έχουμε δει πολλές φορές το έργο σε επανάληψη, παγκόσμια και τοπικά: από κάποιους πρωταγωνιστές του Μάη του ‘68 που έγιναν σκληροί νεοφιλελεύθεροι στους κάποτε χίπηδες που αργότερα αιματοκύλησαν τον κόσμο και σήμερα θέλουν να ανοικοδομήσουν τη Γάζα, κι από κάποιους πρωταγωνιστές της γενιάς του Πολυτεχνείου στους Ρηγάδες που εξελίχθηκαν σε ακροκεντρώους χειροκροτητές του ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Οι άνθρωποι μεγαλώνουν, διαπλέκονται και συντηρητικοποιούνται. Το κυριότερο: ο κάποτε ακτιβιστικός ναρκισσισμός τους δεν τους επιτρέπει να αναγνωρίσουν διαδόχους. 

Δεν είναι καθόλου απίθανο από τον ίδιο ναρκισσισμό να πάσχει και η Γκρέτα Τούνμπεργκ, αν και είναι τόσο ρομαντικό κι ελπιδοφόρο ότι πιστεύει στα 20 της ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, περπατώντας ως τώρα στην καταταλαιπωρημένη «σωστή πλευρά της ιστορίας». Δεν ξέρουμε καθόλου πώς θα είναι, αν θα μας απασχολεί και τι θα πρεσβεύει σε 10, 20, 30 χρόνια. 

Όμως σήμερα, μην έχετε καμιά αμφιβολία, κανέναν δεν ενοχλεί στ’ αλήθεια ο τρόπος που ασκεί τον ακτιβισμό της. Αυτό που ενοχλεί είναι είναι ότι αποτελεί σύμβολο της νέας διαχωριστικής γραμμής της εποχής μας: ένα πρόσωπο-μπαλαντέρ, το poster-girl του αναδυόμενου μίσους της στιγμής. 

Το νέο ρήγμα δεν αναπτύσσεται στη βάση Αριστεράς-Δεξιάς, Ανατολής-Δύσης ή, για να έρθουμε στα πολύ δικά μας, Μνημονίου-Αντιμνημονίου όπως είδαμε να συμβαίνει την προηγούμενη δεκαετία. Το νέο ρήγμα, με την πλήρη απελευθέρωση του ακροδεξιού λόγου υπό τον Τραμπ, είναι πολύ πιο πρωτόγονο – δεν αφορά ιδεολογικές μάχες και σύγκρουση κοσμοθεωριών. Το νέο ρήγμα δομείται πάνω στη βάση της αλληλεγγύης, για την ακρίβεια θέλει να την εξαφανίσει.

Είναι ο Τραμπ που θέλει να στέλνει τον στρατό στις πολιτείες που δεν ελέγχει και ονομάζει τρομοκρατική οργάνωση τον αντιφασισμό (Antifa), μια στάση ζωής πάνω στην οποία στηρίχθηκε ο μεταπολεμικός κόσμος. Είναι το Νόμπελ Ειρήνης που πηγαίνει σε μια οπαδό του. Είναι το ακροδεξιό παραλήρημα του Άδωνι Γεωργιάδη όταν πριν λίγες μέρες στη Βουλή κατηγόρησε τους ακτιβιστές του στολίσκου ότι «πήγαν στη Γάζα για σέλφι και TikTok». Είναι η συζήτηση για το ποιος πρέπει να πληρώσει τα έξοδα της επιστροφής τους, Είναι ο οχετός που επί 23 μέρες εκτοξευόταν από ομάδες αλητείας εναντίον του, Πάνου Ρούτσι, αμφισβητώντας το αληθές της απεργίας πείνας του. Είναι οι δηλώσεις του υπουργού Μετανάστευσης, Θάνου Πλεύρη, για κατάργηση του επιδόματος ενοικίου σε αναγνωρισμένους πρόσφυγες (διαβάστε την απάντηση του αρμόδιου αντιδημάρχου, Θανάση Χειμωνά). 

Το νέο ρήγμα συμβαίνει τώρα. Τρομακτικό και πιο επικίνδυνο από ποτέ….