ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΔΕΞΙΑ

Υπάρχει μια ατάκα από το Joker, το πρώτο που δίχασε και όχι το σίκουελ-μιούζικαλ που αγνοήθηκε και δεν έκανε κανέναν χωροφύλακα να μπουκάρει σε σινεμά, όπου ο ήρωας Άρθουρ Φλεκ διαβάζει από το σημειωμάτάριό του: «Το χειρότερο πράγμα σχετικά με μια ψυχική ασθένεια είναι ότι οι άνθρωποι περιμένουν από σένα να συμπεριφέρεσαι σαν μην την έχεις».

Με έναν τρόπο αυτό έχει εφαρμογή και σε κάθε ιδεολογικό debate, κάτι που τείνουμε να ξεχνάμε οχυρωμένοι στις φούσκες μας. Το χειρότερο πράγμα σχετικά με την πολιτική αντιπαράθεση δεν είναι να διαφωνούμε έχοντας ριζικά διαφορετικές κοσμοθεωρίες, αλλά να απαιτούμε π.χ. από έναν δεξιό να ασπάζεται τις αριστερές αξίες – φυσικά και το αντίθετο. 

Μέχρι κάποια στιγμή, αυτό ήταν κάποιου είδους κοινός τόπος και βρίσκαμε τον τρόπο να προχωράμε. Όχι αναίμακτα. Μην πάμε μακριά, περίπου μισός αιώνας Ψυχρού Πολέμου χώρισε τον πλανήτη στα δύο. Προκάλεσε μεγάλη δυστυχία με δυσβάσταχτο ανθρώπινο κόστος, τραυμάτισε ανεπανόρθωτα τη δημοκρατία (όπως μάθαμε πικρά και στη χώρα μας), σε ένα μεγάλο βαθμό έθαψε την ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο πίσω από ένα τείχος γεωπολιτικού κυνισμού και διάφανης ή μεταμφιεσμένης αποικιοκρατίας.

Υποτίθεται ότι όλα αυτά τελείωσαν κάποια στιγμή, έτσι δεν είναι; Η πτώση του τείχους, η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης έβγαλαν νικητή. Ο Φουκουγιάμα κήρυττε «το τέλος της ιστορίας» και ο καπιταλισμός γιόρταζε την οριστική επικράτησή του. Η Θάτσερ μας τα είχε ήδη προλάβει, «δεν υπάρχει κοινωνία», αλλά δεν ανησυχήσαμε, «το αόρατο χέρι της ελεύθερης αγοράς» θα τα έλυνε όλα. Άσε που μερικοί επιτήδειοι μετριοπαθείς, πρότειναν κι έναν άλλον δρόμο: τον τρίτο (που τελικά αποδείχθηκε κι ο μακρύτερος, προς την καταστροφή). Παγκοσμιοποίηση, αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας, ίντερνετ, ψηφιακή ζωή, το 2025 θα έχουμε ιπταμενα αυτοκίνητα μας λέγανε…

Απλά, το 2025 δεν το είχε ρωτήσει κανείς. Το 2025 είναι «το καλύτερο Black Mirror επεισόδιο», δηλαδή το χειρότερο δυνατό για την ανθρωπότητα. 

Μόνο την τελευταία εβδομάδα…

– Συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, περίπου 40 μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας. Έναν πόλεμο που, μεταξύ μας, τον έχουμε ξεχάσει, έτσι όπως είναι θαμμένος στις πίσω σελίδες, μοιάζει σαν να μην έχει τέλος και σίγουρα δεν τερματίστηκε με την εκλογή Τραμπ παρά τις διαβεβαιώσεις του επανακάμψαντα πλανητάρχη.

– Συνεχίζεται η σφαγή στη Γάζα, για την οποία η λέξη «γενοκτονία» χρησιμοποιείται πια χωρίς δισταγμό. Οι νεκροί έχουν ξεπεράσει τους 56.000 (περίπου το 1/3 είναι παιδιά), ο αποκλεισμός της ανθρωπιστικής βοήθειας μετατρέπει την επισιτιστική κρίση σε λιμοκτονία, το Ισραήλ έχει εξευτελίσει το Διεθνές Δίκαιο με τελευταίο του «κατόρθωμα» την παράνομη επέμβαση σε διεθνή ύδατα για τη σύλληψη των ακτιβιστών που επέβαιναν στο πλοίο Madleen. 

– Συνεχίζεται ο «αόρατος» εμφύλιος στο Σουδάν, ο οποίος δε μας συγκινεί τόσο γιατί απλά «συμβαίνει κάπου πολύ μακριά» και δεν υπήρξε ποτέ πρώτο θέμα στην επικαιρότητα. Πάνω από 60.000 νεκροί και σχεδόν 9 εκατομμύρια εκτοπισμένοι είναι τα νούμερα του σοκ.

– Στο Λος Άντζελες έχει και πάλι ταραχές, 33 χρόνια μετά το 1992. Ο κόσμος, νόμιμοι και παράτυποι μετανάστες, βγαίνει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί για την πρωτοφανή σκληρότητα με την οποία η Υπηρεσία Μετανάστευσης συλλαμβάνει ανθρώπους στον δρόμο και προχωρά σε αδικαιολόγητες απελάσεις. Προσφέροντας ένα ρατσιστικό σόου στην υπηρεσία του προέδρου Τραμπ που απαντά στις κινητοποιήσεις ενεργοποιώντας Εθνοφρουρά και Πεζοναύτες (μήπως και ξεχαστεί η παντελής αποτυχία ως τώρα να εφαρμόσει τις δεσμεύσεις του και τα δημόσια καβγαδάκια με τον Μασκ). Η εικόνα του εκλεγμένου γερουσιαστή των Δημοκρατικών που παρενέβη σε συνέντευξη Τύπου της επικεφαλής της εθνικής ασφάλειας και βρέθηκε στο έδαφος με χειροπέδες είναι φασισμός 1.01. 

– Κερασάκι στην τούρτα, η κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή. Το Ισραήλ επιτέθηκε σε στρατιωτικούς στόχους και πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, το Ιράν απάντησε με βομβαρδισμούς στο Τελ Αβίβ, ο πλανήτης παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τον έλεγχο να χάνεται. 

Αν προσθέσεις και μια αεροπορική τραγωδία με 260 θύματα στην Ινδία, η επικαιρότητα είναι απελπιστική. Τι συμβαίνει; Τι άλλο θα συμβεί; Κανείς δεν ξέρει. Φτάσαμε όμως ως εδώ επειδή «οι τρόφιμοι ανέλαβαν το άσυλο». Όπου «τρόφιμοι» οι ακροδεξιοί που πια κυβερνάνε, όπου «άσυλο» ο πλανήτης. 

Όσοι χτυπούσαν, τουλάχιστον εδώ κι 1/4 του αιώνα (ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου), το καμπανάκι για την άνοδο της ακροδεξιάς σε όλον τον πλανήτη με διάφορες αφορμές – από το “war on terror” και την αναδυόμενη ισλαμοφοβία στην έκρηξη του μεταναστευτικού και φυσικά την οικονομική κρίση – δικαιώνονται. Η εποχή άλλαξε ριζικά, από την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων και κεφαλαίων στις γεωπολιτικές μετατοπίσεις, όμως αυτό που άλλαξε ολέθρια είναι η Δεξιά.  

Σε παγκόσμιο επίπεδο, δε μιλάμε πια για συντηρητικούς πολιτικούς με διαφορετική πολιτική κουλτούρα π.χ. από τους προοδευτικούς. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι Τζορτζ Γ. Μπους, όχι μόνο γιατί είναι πιο ωμός, αντιθεσμικός και αμοραλιστής, αλλά και γιατί μαζί με τον Λευκό Οίκο άλωσε και το ρεπουμπλικανικό κόμμα διαστρεβλώνοντας τις αρχές του. Ο Νετανιάχου είναι ένας ακροδεξιός φονταμενταλιστής που έχει κάνει all in για την πολιτική του επιβίβωση στην «τελική λύση» με την Παλαιστίνη και τον πόλεμο στην ευρύτερη περιοχή.  Ο Μπερλουσκόνι έγινε Μελόνι, η Λεπέν χτυπά συνεχώς την πόρτα μέχρι ν’ ανοίξει, οι χώρες του ανατολικού μπλοκ με πρωτη τη Ρωσία του Πούτιν ετατρέπονται η μια μετά την άλλη σε αυταρχικά καθεστώτα που πάνε τα ανθρώπινα δικαιώματα π.χ. αμβλώσεις πολλά χρόνια πίσω, σε όλη την Ευρώπη οι ακροδεξιοί (ακόμα και με νεοναζιστικά χαρακτηριστικά) δεν είναι πια περιθωριακά κόμματα αλλά πολιτικοί παράγοντες/αντιπολίτευση/ συγκυβερνήτες. Στην Ελλάδα: ο ΛΑ.Ο.Σ. στην κυβέρνηση έγινε ο «έντιμος εταίρος» ΑΝ.ΕΛ. που έγινε ΝΔ με κορυφαία υπουργεία σε Άδωνι-Βορίδη-Πλεύρη. Κι όλο αυτό, σε Ελλάδα κι Ευρώπη, παράγει πολιτική. Οι ακροδεξιοί δεν ήρθαν ως διακοσμητικοί αλλά επιβάλλουν ατζέντα, από τις πρώτες 150 μέρες του Τραμπ ως το νέο μεταναστευτικό νομοσχέδιο Βορίδη.

Φυσικά, όλοι τους είδαν φως και μπήκαν. Η σημερινή «κατάσταση των πραγμάτων» είναι το αριστούργημά τους: στα χέρια τους ο αχαλίνωτος ύστερος καπιταλισμός σκάει με κρότο. Όπως εξήγησε στο (ξανά) δραματικά επίκαιρο HyperNormalization ο σπουδαίος Άνταμ Κέρτις, σταδιακά από τα μέσα της δεκαετίας του ‘70, τον τελευταίο μισό αιώνα δηλαδή, η πολιτική και οι πολιτικοί υποτάχθηκαν πλήρως στα οικονομικά συμφέροντα. Κι αυτός είναι ίσως ο πιο σύντομος κι απλός ορισμός του πολυχρησιμοποιημένου «νεοφιλελευθερισμού». Μέσα από αυτή τη συνθήκη, από τον Κλίντον στον Μπάιντεν, από τον Μπλερ στον Μακρόν κι από τον Σημίτη στον Κυριάκο Μητσοτάκη, εξελίχθηκε ένας τύπος πολιτικού που δήθεν υπερέβη τον παραδοσιακό διαχωρισμό αριστεράς-δεξιάς, λειτουργώντας ως μάνατζερ που δε μασάει από «λαϊκισμούς κι άλλα κόλπα ζόρικα». Οι «αντισυστημικοί» ψηφοφόροι, προϊόντα των πολιτικών τους παντού, κάποια στιγμή σταμάτησαν κι αυτοί να μασάνε από διλήμματα «ή με μας ή με το τέρας». Κι επέλεξαν το τέρας, τα αποτελέσματα έχουν κάνει το timeline μας θέατρο της φρίκης. 

«Και η Αριστερά;», θα αναρωτηθεί κανείς. Εξορισμένη στη γωνία ως «μη εναλλακτική» από αντιπαλους, οικονομικά συμφέροντα και (κυρίως) media, δεν εκσυγχρόνισε τον λόγο της, χάρισε τα συνθήματά της στην ακροδεξιά και περιορίστηκε στον ρόλο ενός χωροφύλακα που ασχολείται μόνο με τη λάθος χρήση αντωνυμιών. Ή ακόμα χειρότερα υιοθέτησε λίγη από τη ρητορική των απέναντι μπας και «πιάσει τον κόσμο».

Τώρα είναι πια αργά. Το μόνο στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε είναι η νομοτέλεια της ιστορίας που κάνει κύκλους.