Ο “ΠΑΤΕΡΑΣ” ΤΟΥ TETRIS: ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΣΧΑ ΣΤΟ LA

Από την Μαργαρίτα Πουρνάρα

Το Tetris δεν είναι μόνο το πλέον δημοφιλές παιχνίδι όλων των εποχών, μετά από 30 χρόνια ζωής. Παραμένει ακόμα και σήμερα το πιο εθιστικό μιας και η πιο πρόσφατη καταγραφή αποδεικνύει ότι έχουν πουληθεί 425 εκατομμύρια «αντίτυπα» σε κάθε μορφή, από video game ως app. Και ενώ οι περισσότεροι του χρήστες πιστεύουν ότι η ιδέα της δημιουργίας του θα γεννήθηκε στο μυαλό κάποιου technofreak στην Δυτική Ακτή των ΗΠΑ, η αλήθεια είναι ότι πήρε σάρκα και οστά, μέσα στα άδυτα του Σοβιετικού Κράτους. Κοντολογίς στην Ακαδημία Επιστημών, όπου τα λαμπρότερα μυαλά της ΕΣΣΔ κονταροχτυπιούνταν για το ποιος θα κάνει τις καλύτερες εφευρέσεις και εφαρμογές που μετά θα έβρισκαν τον δρόμο τους προς την βιομηχανία όπλων, την κατάκτηση του διαστήματος ή την KGB.

Οπως επεσήμανε το BBC, σε ένα από τα αρθρα του για τον «πατέρα» του Tetris, ότι μπορεί να είναι ένα παιχνίδι που δεν έχει καθόλου να κάνει με βία ή με κατασκόπους, όμως η ίδια του ιστορία τελικά έχει πλευρές σκοτεινές. Ο Alexey Pajitnov, το 1985, εργαζόταν για την Ακαδημία Επιστημών. Συνήθως καθόταν μέχρι αργά στη δουλειά, διότι ήταν αναγκασμένος να μοιράζεται το ίδιο γραφείο με 2-3 συναδέλφους καθώς δεν υπήρχε χώρος. Με ιδιαίτερη αγάπη στα παζλ και έφεση στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, κατάφερε με τον καιρό να αποκτήσει έναν δικό του μηχάνημα, πράγμα καθόλου αυτονόητο για την εποχή εκείνη όπου όλα υπόκειντο σε εξοντωτικούς ελέγχους. Εκεί είναι που άρχισε να πειραματίζεται με την πρωτόλεια εφαρμογή του «Tetris». Σειρές από τουβλάκια έπεφταν από τον ουρανό και ο χρήστης έπρεπε να ταχύτητα και επιδέξιους χειρισμούς να ρυθμίσει έτσι τις στήλες ώστε να χωρέσουν μέσα στα κενά. Του έδωσε το όνομα, εμπνεόμενος από την ελληνική λέξη «Τέσσερα».

Παρά το ότι το παιχνίδι αναπτύχθηκε ως πάρεργο, μιας και είχαν αναθέσει στον Pajitnov  και τους συνεργάτες του πολύ πιο σύνθετα καθήκοντα  όπως λ.χ. μια πρωτοποριακή εφαρμογή για την αναγνώριση φωνής (σαν το SIRI που έχουμε σήμερα), έγινε τρομερά δημοφιλές στην κοινότητα των εργαζομένων της Ακαδημίας. Το μετέφεραν σε δισκέτες. Μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, ολόκληρη η Μόσχα και ύστερα όλο το ανατολικό μπλοκ είχε πάθει κυριολεκτικά υστερία με το παιχνίδι. Μόνο που η μανία σταματούσε στα σύνορα προς την Δύση. Η τεράστια επιτυχία του οδήγησε τον δημιουργό να υπογράψει μια συμφωνία με το Σοβιετικό Κράτος για την αξιοποίησή του. Βέβαια, δεν θα είχε και άλλη επιλογή εκτός του να αποδράσει στην Δύση και να διαπραγματευτεί μόνος την εφεύρεση, αλλά κάτι τέτοιο ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Στα αρχικά στάδια της εφεύρεσης του παιχνιδιού, τον είχε βοηθήσει ένας συνεργάτης του ο Vladimir Pokhilko.

Εκείνη την περίοδο βέβαια άρχισαν να αλλάζουν τα πράγματα και στην ΕΣΣΔ. Η άνοδος του Γκορμπατσόφ στην εξουσία έφερε μια νέα πνοή. Την ίδια στιγμή μεγάλες εταιρίες παιχνιδιών στην δύση όπως η Atari  και η Nintendo, έβαζαν τα δυνατά τους για να κατακτήσουν ακόμα μεγαλύτερη μερίδα του κοινού. Η εποχή της ηλεκτρονικής διασκέδασης είχε φτάσει. Οι Σοβιετικοί δια του υπουργού που ήλεγχε τις εξαγωγές software έκανε μια συμφωνία με έναν αμερικανό μεγιστάνα, τον Χεν Ρότζερς, για να μπει το παιχνίδι στο πακέτο της Gameboy Nintendo. Η ταχύτητα της διάδοσής του ήταν αστραπιαία. Δεν υπήρχε κονσόλα που να μην το φιλοξενεί, ενώ η αποδοχή του ήταν σε όλες τις ηλικίες και στα δύο φύλα. Η μανία ήταν τέτοια, που άνθρωποι παραπονιόνταν για την εξάρτηση που πάθαιναν. Ορισμένες μελέτες μάλιστα έδειχναν ότι ήταν τόσο δυνατή που μπορούσε κάποιος να τιθασεύσει άλλες κακές συνήθειες όπως το κάπνισμα ή το ποτό. Το σίγουρο είναι ότι οι περισσότεροι χρήστες έβλεπαν τουβλάκια ακόμα και στον ύπνο τους.

Επιχειρηματίες όπως ο Μάξγουελ και εταιρείες όπως η Atari, προσπαθούσαν με ένδικα μέσα να βάλουν στο χέρι τα δικαιώματα του παιχνιδιού αλλά μάταια. Και μπορεί η Ρωσία να έβγαινε κερδισμένη αλλά ο δημιουργός του Tetris, παρέμενε ένας κακοπληρωμένος, αγνωστος υπάλληλος στην Ακαδημία Επιστημών. Η τύχη του άλλαξε το 1991, όταν επιτέλους μπόρεσε να αποδεχθεί την νόμιμη πρόταση που του έκανε ο Ρότζερς. Χρειάστηκε μεγάλες προσπάθειες για να προσαρμοστεί στην νέα του ζωή. Αλλωστε το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε ήταν τόσο διαφορετικό από κάθε άποψη. Στην Αμερική, ο Ρώσος κατάφερε να βρει την θέση που του αξίζει. Τον προσέλαβε η Microsoft και επίσης άρχισε να εισπράττει χρήματα από τα δικαιώματα του παιχνιδιού, του οποίου οι πωλήσεις συνέχιζαν να αυξάνονται. Ο Pokhilko, κατάφερε επίσης να πάει στην Αμερική και εγκατάσταθηκε στην Καλιφόρνια. Μετά από λίγα χρόνια, για άγνωστη αιτία σκότωσε την γυναίκα του και το παιδί του και μετά αυτοκτόνησε.

Ο Pajitnov δεν ταιριαξε πολύ με το περιβάλλον της εταιρείας. Σήμερα, τόσα χρόνια μετά λέει ότι η Microsoft δεν είχε μια ξεκάθαρη στρατηγική στο θέμα των παιχνιδιών και δεν έφτιαξε ποτέ μια ομάδα με συνοχή και αντίστοιχες ικανότητες που θα μπορούσαν να σαρώσουν την αγορά. Το XBox δεν πήγαινε καλά. Κάποιοι τον κατηγορούσαν ότι δεν μπορούσε εύκολα να συνεργαστεί με άλλους. Ο Ρώσος παραιτήτηθηκε αλλά κάποια στιγμή ξαναγύρισε στην εταιρεία για συγκεκριμένα πρότζεκτ, θεωρώντας ότι έχει αλλάξει κάπως η φιλοσοφία. Σήμερα εξακολουθεί να ζει στην Αμερική και να απολαμβάνει ένα επίπεδο ζωής αλλά δεν εργάζεται πυρετωδώς. Ασχολείται μόνο με συγκεκριμένα εγχειρήματα και πράγματα που του κάνουν κέφι. Εδώ που τα λέμε θα ήταν πολύ δύσκολο να επαναλάβει την τεράστια επιτυχία του Tetris.