ΟΛΑ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΥΣΚΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Το ένα μετά το άλλο ανοίγουν νέα δύσκολα μέτωπα στην εξωτερική πολιτική, με την κυβέρνηση να δέχεται κριτική και από το εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας για τους χειρισμούς και τη γενικότερη στρατηγική της.

Μαξίμου και υπουργείο Εξωτερικών βρίσκονται ειδικότερα στην εσωκομματική “γωνία” για την πολιτική του ελληνοτουρκικού διαλόγου, καθώς η Τουρκία όχι μόνο επιμένει στις αναθεωρητικές της θέσεις, αλλά βάζει συνεχώς και νέες απαιτήσεις στο τραπέζι.

Η τελευταία πρόκληση της Τουρκίας αφορά στην απαίτηση να έχει τη δική της έγκριση κάθε έργο στην ανατολική Μεσόγειο. Ακόμη δηλαδή και έργα σε περιοχές της ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ. Και αυτό τη στιγμή που παραμένει στον αέρα το καλώδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας- Κύπρου (GSI). Σε αμφισβήτηση τίθεται όμως έτσι και ο σχεδιασμός για τον East to Med Data Corridor (EMC) , το υποθαλάσσιο και χερσαίο καλωδιακό έργο οπτικών ινών, που προωθούν Ελλάδα, Κύπρος και Σαουδική Αραβία.

Υπενθυμίζεται ότι στις 7 Αυγούστου η Τουρκία απέτρεψε το σκάφος Fugro Gauss υπό σημαία Γιβραλτάρ να πραγματοποιήσει έρευνες για λογαριασμό της Κύπρου σε περιοχή που η Άγκυρα θεωρεί ότι ανήκει στην τουρκική υφαλοκρηπίδα και εξέδωσε αντί- NAVTEX, κηρύσσοντας τη NAVTEX της Κυπριακής Δημοκρατίας άκυρη και άνευ ισχύος.

Τα παιχνίδια της “Γαλάζιας Πατρίδας” και η Αίγυπτος

Η Τουρκία όμως επιχειρεί να εφαρμόσει αφήγημα της “Γαλάζιας Πατρίδας” και στο λιβυκό πέλαγος, χρησιμοποιώντας ως “μακρύ χέρι” την κυβέρνηση της δυτικής Λιβύης. Αυτό το στόχο είχε ουσιαστικά η ρηματική διακοίνωση της Λιβύης στον ΟΗΕ, που επιχείρησε να επιβάλλει ως τετελεσμένο το τουρκολιβυκό μνημόνιο σε βάρος της Ελλάδας αλλά και της Αιγύπτου.

Ο βασικός “σεβντάς” όμως της Τουρκίας είναι το Καστελόριζο. Για αυτό το Σάββατο 2 Αυγούστου η Άγκυρα παρουσίασε το δικό της χάρτη για θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, με τον οποίο αποκλείει το Καστελόριζο, αμφισβητώντας κατά πόσον το ακριτικό ελληνικό νησί έχει κυριαρχικά δικαιώματα.

Και καλά όμως να αμφισβητεί την κυριαρχία του Καστελόριζου η Τουρκία. Το να κάνει το ίδιο η σύμμαχος Αίγυπτος ήταν που αποτέλεσε πραγματική ψυχρολουσία για τη ΝΔ.

Στο ΥΠΕΞ βεβαίως προφανώς και γνώριζαν ότι η Αίγυπτος προ πολλού υποστηρίζει ότι τα νησιά έχουν μεν κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά ανάλογα με την περίπτωση. Για αυτό και η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ το 2020 ήταν μερική, μεταξύ του 26ου και 28ου μεσημβρινού και αναγνωρίζοντας μειωμένη επήρεια σε Ρόδο, Κάρπαθο και ανατολική Κρήτη. Το ερώτημα είναι ωστόσο υποτίμησαν ή απέκρυψαν το γεγονός ότι οι διαφωνίες της Αιγύπτου παραμένουν ισχυρές;

Σε κάθε περίπτωση προκάλεσε δυσάρεστη αίσθηση το γεγονός ότι μετά τη συνάντηση του Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Αιγύπτιο ομόλογο του Μπάντρ Αμπντελατί στην Αθήνα και παρά τα χαμόγελα, διέρρευσε ότι η αιγυπτιακή κυβέρνηση είχε εκδώσει ρηματική διακοίνωση η οποία αναφέρεται στον ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, αμφισβητεί ουσιαστικά την ελληνική ΑΟΖ και η οποία κατατέθηκε στην ελληνική πρεσβεία στο Κάιρο στις 27 Ιουλίου.

Στο κυβερνητικό στρατόπεδο πάντως παραμένουν αισιόδοξοι, με το σκεπτικό ότι η Αίγυπτος δεν έχει άλλη επιλογή συμμάχου στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου πέρα από την Ελλάδα. Δεδομένου ότι οι σχέσεις με την Τουρκία διέπονται πλέον από καχυποψία λόγω Αδελφών Μουσουλμάνων, το τουρκολιβυκό μνημόνιο αμφισβητεί και τα δικαιώματα της Αιγύπτου και βέβαια το Κάιρο δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να έχει ουσιαστική συνεννόηση με το Ισραήλ, παρόλο που και οι δύο χώρες έχουν στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Από τη Μονή Σινά στα μοναστήρια της Παλαιστίνης, οι συμμαχίες δοκιμάζονται

Αλλά φαίνεται τελικά πως και το θέμα με τη Μονή Σινά άνοιξε στο πλαίσιο της προσπάθειας της Αιγύπτου να πιέσει την Αθήνα για την ΑΟΖ. Και είναι ένα θέμα που αγγίζει το θρήσκο ακροατήριο της ΝΔ και ως εκ τούτου καθίσταται προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Αλλά η σύμμαχος Αίγυπτος δίνει μέχρι στιγμής μόνο διαβεβαιώσεις, παρότι υπόσχεται σύντομα και γραπτή συμφωνία όπως επιθυμεί η ελληνική πλευρά για προφανείς λόγους.

Η κυβέρνηση, εν τω μεταξύ, άφησε απλώς να περάσει το θέμα με την τριμερή Ιταλίας- Τουρκίας- δυτικής Λιβύης την 1η Αυγούστου, η οποία πραγματοποιήθηκε με αφορμή το μεταναστευτικό, αλλά σαφώς έχει και γεωπολιτικές και ενεργειακές διαστάσεις. Εξάλλου η ιταλική ENI ήδη από το 2023 έχει υπογράψει συμφωνία με τη Λιβύη ύψους 8 δισ ευρώ για το 80% της παραγωγής φυσικού αερίου της βορειοαφρικανικής χώρας.

Από το υπουργείο Μετανάστευσης δε παρουσιάζουν τη μείωση των μεταναστευτικών ροών μέσω Λιβύης τις τελευταίες ημέρες ως αποτέλεσμα των νέων σκληρών μέτρων, τα οποία υποστηρίζουν ότι λειτουργούν αποτρεπτικά για τους μετανάστες. Στην πραγματικότητα βέβαια οι καιρικές συνθήκες με τους ισχυρούς ανέμους δεν ευνοούσαν τις μεταναστευτικές ροές και μένει να φανεί πως θα εξελιχθεί η κατάσταση όταν κόψουν τα μελτέμια.

Κυβερνητικά στελέχη μάλιστα σπεύδουν να προλάβουν αυτό τον αντίλογο, επικαλούμενα ότι τις μισές ημέρες του τελευταίου μήνα από την ψήφιση της τροπολογίας για την αναστολή ασύλου επικρατούσαν ιδανικές συνθήκες για ταξίδι.

Και ενώ θεωρητικά η Αθήνα θα μπορούσε να δρομολογήσει μία τριμερή Ελλάδας- Αιγύπτου- ανατολικής Λιβύης για το μεταναστευτικό, ως αντίβαρο στην τριμερή Ιταλίας- Τουρκίας- δυτικής Λιβύης, το θέμα είναι ότι η ΕΕ αναγνωρίζει την κυβέρνηση της Τρίπολης και ως εκ τούτου η χώρα μας δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί.

Εν τω μεταξύ η “στρατηγική συμμαχία” με το Ισραήλ όχι μόνο δεν αποδίδει, αλλά ισραηλινοί έποικοι καταπατούν εκτάσεις της ελληνορθόδοξης Μονή Αββά Γερασίμου του Ιορδανίτη στην Ιεριχώ στη Δυτική Όχθη. Για το ζήτημα πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο ΥΠΕΞ, αν και πέρασε “στα ψιλά” δεδομένου ότι για τη δεξιά παράταξη και κοινή γνώμη ο “εχθρός” είναι οι μουσουλμάνοι και συνεπώς υπάρχει ανοχή για τις πράξεις του καθεστώτος του Ισραήλ ακόμη και για ενέργειες κατά των ελληνορθόδοξων στην Παλαιστίνη.

Σημειωτέον ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης επικοινώνησε την Πέμπτη με τον πρόεδρο του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ, ζητώντας την άμεση κατάπαυση πυρός στη Γάζα, αλλά στην ανακοίνωση του Μαξίμου δεν υπήρχε αναφορά για τη Μονή στη Δυτική Όχθη.

Ο λιγότερο δημοφιλής υπουργός της κυβέρνησης

Τούτων δοθέντων, ο κ. Γεραπετρίτης βρίσκεται αντιμέτωπος με σφοδρή κριτική όχι μόνο από την αντιπολίτευση, αλλά και από το εσωτερικό της ΝΔ. Και δεν είναι προφανώς τυχαίο ότι ο ΥΠΕΞ με άρθρο του στην εφημερίδα Μανιφέστο κινήθηκε λίγο πολύ στη λογική “δεν είναι αυτό που νομίζετε”.

Ο κ. Γεραπετρίτης επικαλέστηκε ότι δόθηκαν ερμηνείες στην απόφαση του εφετείου της Ισμαηλίας για τη Μονή Σινά πριν διαβάσει κανείς την απόφαση. Ότι η απόφαση της Λιβύης για αξιοποίηση θαλασσίων οικοπέδων σέβεται στην πραγματικότητα τη μέση γραμμή. Ότι η Αίγυπτος επιβεβαιώνει τη δέσμευση της για συνεργασία και διαβούλευση στο πλαίσιο των κοινών συμφερόντων των δύο χωρών. Ότι υπάρχει βέτο και τη συμμετοχή τρίτων χωρών στο SAFE (κάτι πάντως που αμφισβητεί ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας).

Ο ΥΠΕΞ χαρακτηρίζει επίσης αντίφαση να καλείται από τη μία η κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλίες και από την άλλη να μη γίνεται αποδεκτό ότι η δράση θα φέρει την αντίδραση.

“Για πρώτη φορά η Ελλάδα αναλαμβάνει η ίδια την πρωτοβουλία συντεταγμένων κινήσεων στη γεωπολιτική σκακιέρα”, υποστηρίζει και προσθέτει: “Δεν ακολουθούμε, όπως συνέβαινε όταν εμείς τυπικά αντιδρούσαμε σε καινοφανείς θεωρίες όπως αυτή της ‘Γαλάζιας Πατρίδας’, της αποστρατιωτικοποίησης και των γκρίζων ζωνών ή στο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Οι ρόλοι έχουν στην πραγματικότητα αναστραφεί”.

Απαντά δε στις κατηγορίες περί ενδοτισμού έναντι της Τουρκίας, λέγοντας: “Το να είσαι διαβουλευτικός δε σημαίνει ότι κάνεις υποχωρήσεις” και επικαλούμενος ότι: “Συζητήσεις με τους γείτονες έκαναν όλες οι κυβερνήσεις”, χωρίς όμως – όπως σχολιάζει- να βελτιωθεί η θέση της χώρας.

Με τα σημερινά δεδομένα πάντως φαίνεται ότι θα συνεχίσει να αναβάλλεται επ’ αόριστον το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας- Τουρκίας. Ο κ. Μητσοτάκης βέβαια θα βρεθεί μαζί με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη ΓΣ του ΟΗΕ το Σεπτέμβριο, αλλά εφόσον δεν αλλάξει κάτι δραματικά το πιθανότερο είναι να έχει απλώς μία σύντομη τυπική συνάντηση μαζί του, όπως και στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Χάγη.