ATHENS PRIDE: 20 ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑΣ

Φέτος το Athens Pride γίνεται 20 ετών έχοντας στην πλάτη του είκοσι χρόνια με χαρές, λύπες, νίκες και απώλειες που σημάδεψαν το κίνημα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην χώρα μας. Πώς ήταν όμως εκείνη η πρώτη φορά που οργανώθηκε και πώς έχει αλλάξει ο θεσμός μέσα στις δεκαετίες που έχει διανύσει;

TO ΠΡΩΤΟ ATHENS PRIDE

Μπορεί να μην είναι ευρύτερα γνωστό αλλά πριν το Athens Pride που γνωρίζουμε σήμερα, κατα την δεκαετία του 80’ και του 90’ οργανώνονταν κάποια πάρτυ Gay Pride στον λόφο του Στρέφη, στο Πεδίο του Άρεως, στο Ζάππειο και σε διάφορα κλαμπ της εποχής. Μάλιστα αυτά της δεκαετίας του 90’ προέρχονταν από καλέσματα της Πάολας Ρεβενιώτη. Η κοινή συνισταμένη όμως όλων ήταν όταν γίνονταν το βράδυ.

«Αν και ήταν πολύ ωραίες και σημαντικές αυτές οι δράσεις, δεν γινόταν στο φως της μέρας. Δεν ήταν σαν τα Pride που είχαμε δει στην Ευρώπη και στην Αμερική με παρελάσεις ή πορείες στο δρόμο που υπηρετούσαν την ορατότητα που διεκδικούσαμε. Η κοινότητα τότε άλλωστε ήταν αρκετά συνεσταλμένη, φοβόντουσαν μην μάθουν για αυτούς η οικογένεια τους και οι συνάδελφοί τους», θυμάται η Andrea Gilbert ένα από τα άτομα που βρίσκεται στον πυρήνα της διοργάνωσης του Athens Pride από τη πρώτη στιγμή. Πρόκειται για μια γυναίκα που ήρθε στην Ελλάδα από την Νέα Υόρκη το 1989, την αγάπησε και έμεινε έκτοτε στη χώρα δραστηριοποιούμενη στον χώρο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ήδη από την δεκαετία του 70’ ήταν πολλές οι χώρες που είχαν το δικό τους «gay pride», μια ετήσια διαδήλωση που ξεκίνησε το 1970 στην Αμερική σε ανάμνηση της εξέγερσης του Stonewall το 1969 όταν η αστυνομία επιτέθηκε βάναυσα σε άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.

Τελικά 35 χρόνια μετά, το 2005, αποφασίστηκε να οργανωθεί το πρώτο Athens Pride στα πρότυπα των Φεστιβάλ Υπερηφάνειας του εξωτερικού αλλά η εικόνα της ελληνικής κοινωνίας ήταν πολύ διαφορετική από αυτό που βλέπουμε σήμερα.

Όταν το πρωί της 25ης Ιουνίου 2005 οι διοργανωτές του Athens Pride έφτασαν στην πλατεία Κλαυθμώνος για να την καθαρίσουν και να αρχίσουν να στήνουν όσα έπρεπε, δεν περίμεναν αυτό που αντίκρισαν: «όλη η πλατεία και οι γύρω δρόμοι ήταν σαν μοκέτα με μπλε και ασπρα φέιγ βολάν που έριξε η φασιστική οργάνωση “Πατριαρχική Συμμαχία” και έγραφαν «πούστη, έξω από την Αθήνα». Τρομοκρατηθήκαμε. Αυτό το θέαμα ήταν απερίγραπτο» εξιστορεί η Andrea και όπως λέει ακόμα και η αστυνομία είχε ανησυχήσει και έμεινε όλη την μέρα με κλούβες στην πλατεία.

Τότε το Pride φιλοξενούνταν στην πλατεία Κλαυθμώνος, μια πλατεία που προς μεγάλη τους έκπληξη παραχώρησε ο Δήμος Αθηναίων, «δεν περιμέναμε να μας δώσουν μια τόσο κεντρική πλατεία. Για εκείνα τα πρώτα χρόνια ήταν ιδανική παρόλο που σε σχέση με σήμερα ήταν μια αρκετά βρώμικη πλατεία». Σε μια κοινωνία όπου δεν υπήχαν social media, όπου η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ήταν αρκετά κρυμένη και οι λιγοστές εκπομπές που φιλοξενούσαν άτομα της κοινότητας ήταν για να τους στήσουν στον τοίχο, ήταν πολύ λογικό να μην αναμένεται μεγάλη προσέλευση διαδηλωτών. Όπως θυμάται η Andrea οι διοργανωτές περίμεναν ότι θα έρθουν λίγα άτομα, το πολύ 50. «Στην πλατεία δεν βλέπαμε πολύ κόσμο, μάλλον κρύβονταν πίσω από δέντρα, στο μετρό ή στους γύρω δρόμους. Μόνο όταν ανοίξαμε την σημαία και ξεκίνησε η πορεία καταλάβαμε τι κάνουμε, γιατι σιγά σιγά άρχισαν να εμφανίζονται και μαζευτήκαμε περίπου 500 άτομα».

Η τότε πορεία, αν και το ίδιο δυναμική, ήταν πολύ διαφορετική από όσα βλέπουμε τα τελευταία χρόνια. Η σημαία ήταν μόλις 6 μέτρα -ενώ πλέον αγγίζει τα 30- μουσική δεν υπήρχε παρα μόνο μια ντουντούκα και συνθήματα. Αλλά αυτό αρκούσε καθώς πέτυχαν να συσπειρώσουν με έναν κοινό σκοπό την κοινότητα και να βγουν στους δρόμους κάτω από το φως της ημέρας.

Και ακριβώς αυτή ήταν και η βασική διεκδίκησή τους στην αρχή: η ορατότητα και ο σεβασμός. «Θέλαμε να ξέρουν ότι υπάρχουμε και ότι έχουμε δικαιώματα. Τότε δεν είχαμε κανένα πρότυπο, παρόλο που εμείς ξέραμε ποιός είναι γκέι και λεσβία, δεν έβγαινε κανείς επώνυμα να μιλήσει για αυτό, κρύβονταν».

ΟΙ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ

Η μεγάλη αυτή πολύχρωμη γιορτή όλο και μεγάλωνε μετρώντας επιτυχίες. Όπως λέει η Andrea μετά από κάθε Pride ακούγε ανθρώπους να τους λένε «μου άλλαξε την ζωή, δεν θα ξανακρυφτώ ποτέ ξανα» ή «μέσα στο Pride γνωριστήκαμε με τ@ σύντροφο μου».

Το Pride άρχισε να παίρνει την σημερινή μορφή σταδιακα: τοπρώτο άρμα με DJ και παρέλαση με ενδυμασίες όπως λαμέ φορέματα άρχισαν να εμφανίζονται το 2007, ενώ η πρώτη πραγματικά μεγάλη συγκέντρωση με πάνω από 4.000 ανθρώπους στην παρέλαση ήρθε το 2008. Εκείνη την χρονιά είχαν γίνει δύο γάμοι ομόφυλων ζευγαριών στην Τήλο κάτι το οποίο έκανε περισσότερους ανθρώπους να θέλουν να συμμετέχουν στο τότε Pride. Μάλιστα, ήταν η εκδήλωση εκείνη στην οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά ευρέως γνωστός καλλιτέχνης για να τραγουδήσει στη σκηνή, ο Χρήστος Δάντης. Από τότε μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της εγχώριας μουσικής σκηνής έχουν παρευρεθεί στην πιο πολύχρωμη γιορτή της Αθήνας όπως η Έλενα Παπαρίζου (2010), Ελένη Φουρέιρα (2019), η Τάμτα (2024) και πολλοί ακόμα.

Χρόνο με τον χρόνο, το Athens Pride άρχισε να προσελκύει ακόμα περισσότερους, αλλά μόλις 10 χρόνια μετά το πρώτο, το 2015, οι αφίσες του Athens Pride έγιναν δεκτές στο Μετρό της Αθήνας, όπως λέει η Andrea. Ενώ το χρόνιο αίτημα των διοργανωτών για να πραγματοποιηθεί η εκδήλωση στην πλατεία Συντάγματος, έγινε δεκτο μόλις το 2017. Πρόκειται για έναν πολύ σημαντικό σταθμό για το κίνημα και έμπρακτη αναγνώριση τους καθώς όπως σχολιάζει και η Andrea «Είναι πολύ διαφορετικό να κάνουμε όλες μας τις δράσεις με φόντο την Βουλή, στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης».

Όπως τονίζει η ίδια, βλέπει ότι πράγματι η κοινωνία έχει αλλάξει με τα χρόνια και πλέον η σημερινή γενιά είναι μια γενιά που έχει μεγαλώσει με το Pride. Η ορατότητα σίγουρα είναι μεγαλύτερη από αυτή που υπήρχε, λιγότεροι είναι αυτοί που φοβούνται να πουν ότι ανήκουν στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, και ακόμη και νομικά έχουν πετύχει σημαντικές χρόνιες διεκδικήσεις όπως η νομιμοποίηση της ισότητας στον Γάμο και στην Τεκνοθεσία για ομόφυλα ζευγάρια που θεσμοθετήθηκε πέρσυ · όμως ακόμα υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν για να υπάρξει πραγματική ισότητα.

Ακόμα υπάρχουν εμπόδια στην κοινωνική ένταξη των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων σε πολλές πτυχές της καθημερινότητας. Διεκδικούν την καταχώρηση του τρίτου φύλου, που η απουσία της όπως υπογραμμίζουν «έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική, σωματική και κοινωνική ευημερία και δημιουργεί γραφειοκρατικά εμπόδια για τα άτομα που δεν ταυτίζονται με το δίπολο άνδρας-γυναίκα». Παρόλο που τα τρανς άτομα μπορούν να αλλάξουν το όνομα και τους δείκτες φύλου τους, η διαδικασία είναι αρκετά δαπανηρή και χρονοβόρα, ενώ δεν αναγνωρίζεται η τρανς-γονεϊκότητα καθώς στα πιστοποιητικά γέννησης του παιδιού διατηρούνται τα προηγούμενα προσωπικά στοιχεία του γονέα. Επιπλέον τονίζεται ότι «ο αντιρατσιστικός νόμος (Ν.4285/2014) δεν έχει αποτρέψει τις βίαιες επιθέσεις ή έκφραση ρητορικής μίσους στο δημόσιο λόγο, ακόμα και από ισχυρά πρόσωπα της πολιτικής και του κλήρου».

«Ξεκινήσαμε με 500 άτομα και τώρα μαζευόμαστε 150.000 άτομα, αλλά ακόμα είμαστε πολύ μακριά από το τέλειο και η κοινωνία δεν αλλάζει με έναν νόμο. Πετύχαμε την αποδοχή αλλά όχι ακόμη την ένταξη. Στην ουσία αν θέλεις να πεις ότι “είμαι λεσβία” μπορείς, αλλά δεν θα πρέπει να χρειάζεται να το πεις» λέει η Andrea.

Έτσι συνεχίζουν τους αγώνες για ισοτιμία, ειδικά αυτή την στιγμή που παγκοσμίως αποδεικνύεται ότι κανένα κεκτημένο δεν είναι δεδομένο. Με σύνθημα «Μετράμε», το 20o Athens Pride δίνει ραντεβού το Σάββατο 14 Ιουνίου στην Πλατεία Συντάγματος για ακόμη μια τεράστια μέρα γιορτής, διεκδίκησης και μνήμης!