ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – ΑΝΤΙ ΓΙΑ 4ΗΜΕΡΟ, ΕΧΟΥΜΕ… 13ΩΡΑ

Θυμάστε που μετά την πανδημία άρχισαν σιγά σιγά κάποιες χώρες να φέρνουν στο τραπέζι την συζήτηση για 4ημερη εβδομάδα εργασίας στην Ε.Ε;

Οι πρώτοι που το θέσπισαν τo 2022 ήταν οι Βέλγοι, δίνοντας το δικαίωμα στους εργαζομένους τους να επιλέξουν αν θέλουν να δουλέψουν 4 ημέρες την εβδομάδα για 10 ώρες ημερησίως. Στην συνέχεια είδαμε να τρέχουν πιλοτικές δοκιμές στην Πορτογαλία, Ισπανία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ισλανδία.

Στην Ελλάδα από την άλλη, είδαμε από το 2023 να θεσπίζεται η 6ημερη εργασία, η απασχόληση σε δεύτερο εργοδότη μέχρι το μέγιστο διάστημα των 13 ωρών ημερησίως και πλέον από το φθινόπωρο πιθανώς να έρθει ένα νομοσχέδιο που θα επιτρέπει την 13ωρη απασχόληση στον ίδιο εργοδότη. Τι ακριβώς θα σημαίνει όμως αυτό για την ελληνική κοινωνία;

ΑΛΛΑΓΗ ΠΛΕΥΣΗΣ

Αν παρατηρήσει κανείς τα δυτικά ΜΜΕ θα δει ότι οι ειδήσεις που αφορούν την τετραήμερη εργασία έχουν ατονίσει, ενώ την εμφάνισή τους κάνουν τίτλοι που αφορούν την υπερεργασία σε ορισμένες χώρες και τομείς.

«Οι νεοσύστατες επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης της Silicon Valley υιοθετούν το αμφιλεγόμενο πρόγραμμα εργασίας «996» της Κίνας διαβάζουμε στο Wired. Όπως αποτυπώνεται στο ρεπορτάζ, υπάρχουν εταιρείες που στις αγγελίες τους αναφέρουν ρητά ότι οι εργαζόμενοι αναμένεται να εργάζονται περισσότερες από 70 ώρες την εβδομάδα (δηλαδή 9π.μ με 9μ.μ, έξι μέρες την εβδομάδα).

Την ίδια στιγμή στην Γαλλία έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η πρόταση του πρωθυπουργού, Φρανσουά Μπαϊρού, να καργηθούν δύο από τις 11 εθνικές αργίες με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων και των δημοσιονομικών εσόδων.

Πρόκειται για μια κίνηση στην οποία προχώρησε τον Φεβρουάριο του 2023 η Δανία ψηφίζοντας την κατάργηση της αργίας «Store Bededag» (Ημέρα Μεγάλης Προσευχής) κάτι που ωστόσο δεν αποδείχτηκε να έχει μεγάλο οικονομικό αντίκτυπο.

Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία όμως για να μιλήσουμε για μια γενικότερη παγκόσμια τάση. Όπως τονίζει ο Γιώργος Αργείτης, Επιστημονικός Διευθυντής στο ΙΝΕ της ΓΣΕΕ και καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ, «στις περισσότερες χώρες υπάρχει σταθερότητα όσον αφορά τις νόμιμες ώρες εργασίας. Δεν γίνονται αλλαγές. Βλέπουμε μόνο ότι γίνονται κάποιοι πειραματισμοί στις ευρωπαικές χώρες με την τετραήμερη εργασία, όμως μιλάμε για για πειραματισμούς χωρίς μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, αλλά για την διευθέτησή του».

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ TRENDS;

Ακόμα και στην χώρα μας υπάρχουν εταιρείες που πειραματίζονται με την 4ημερη εργασία (βέβαια όχι με την συνολική μείωση του ωραρίου), όμως κατα κύριο λόγο αυτό το οποίο κυριαρχεί στην δημόσια συζήτηση είναι οι αλλεπάλληλες αλλαγές που επιτρέπουν την υπερεργασία.

Με δεδομένο τις χαμηλές αμοιβές στην αγορά εργασίας, η κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να δημιουργήσει παραθυράκια ώστε ένας εργαζόμενος να μπορεί να έχει περισσότερους εργοδότες ή να δουλεύει περισσότερες ώρες προκειμένου να έχει έναν επαρκή μισθό για να ζήσει. Και εκεί ακριβώς βρίσκεται το προβληματικό σημείο.

«Δεν μπαίνουμε σε μια συζήτηση για το πότε επιτέλους θα αυξηθούν οι μισθοί στην Ελλάδα, αλλά συζητάμε πόσες επιπλέον ώρες εργασίας πρέπει να δουλέψει κάποιος για να έχει μια αξιοπρεπή διαβίωση» σχολιάζει ο κ. Αργείτης «Καταλαβαίνετε, ότι αυτό είναι μια συντηρητικοποίηση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας. Είναι είναι μια οπισθοδρόμηση σε πρακτικές του βαθέως παρελθόντος και εννοείται ότι είναι και μια παρέμβαση που ελαχιστοποιεί την προστασία της εργασίας».

Όπως εξηγεί στην σχετική βιβλιογραφία, ο χρόνος εργασίας δεν συσχετίζεται με την αμοιβή αλλά με το work-life balance. «Δεν δίνουν σημασία στο ότι ο άλλος θα κάνει τρεις ώρες υπερωρία, άρα ωφελήθηκε επειδή θα πάρει περισσότερα χρήματα. Αυτό γίνεται μόνο στην χώρα μας, όπου τον υπερωριακό χρόνο εργασίας, συνήθως το συσχετίζουν με την επιπρόσθετη αμοιβή που παίρνει ο εργαζόμενος και όχι με τις επιπτώσεις που έχει στην υγεία του και στην ασφάλεια του. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι όταν ένας εργαζόμενος σε κατάσταση υπερκόπωσης μπορεί να κάνει λάθη που θα είναι σοβαρά για τον ίδιο και τους γύρω του. Φέτος τα εργατικά ατυχήματα έχουν σπάσει τα ρεκόρ».

Από Σεπτέμβριο θα εισέλθει ένα νέο εργασιακό νομοσχέδιο στο οποίο θα δίνεται η δυνατότητα ένας εργαζόμενος να μπορεί να εργαστεί με υπερωρίες συνολικά 13 ώρες ημερισίως σε έναν εργοδότη (μέχρι στιγμής μπορούσε μόνο αν ήταν σε δύο εργοδότες) αλλά με την προϋπόθεση ότι ο συνολικός εβδομαδιαίος χρόνος δεν θα ξεπερνά τις 48 ώρες.

Είναι σημαντικές όμως οι λεπτομέρειες του νομοσχεδίου που θα δούμε τον φθινόπωρο καθώς θα καθορίσουν τα καίρια σημεία. Όπως εξηγεί ο κ. Αργείτης θα πρέπει να δούμε για παράδειγμα αν οι 150 ετήσιες ώρες που επιτρέπεται κάποιος να κάνει υπερωρίες αυξηθούν γιατι με το μέχρι τώρα πλαίσιο δεν θα μπορεί κάποιος να δουλεύει καθημερινά 13 ώρες την ημέρα δεδομένου ότι υπάρχει ο περιορισμός των 150 υπερωριών ετησίως.

Άλλωστε και στα όσα έχουν ανακοινωθεί μέχρι στιγμής από το Υπουργείο Εργασίας η 11ωρη ανάπαυση του εργαζομένου θα προστατευτεί.

Που ακόμα και αυτό στην ελληνική πραγματικότητα δημιουργεί προβληματισμούς, καθώς όπως αναφέρει ο κ. Αργείτης: «σκεφτείτε ότι μέσα σε αυτό το 11ωρο που θα αφήσουν για ξεκούραση μέσα στην ημέρα, συμπεριλαμβάνεται η μετακίνηση προς την εργασία και προς το σπίτι. Αν λοιπόν ένας εργαζόμενος φύγει το πρωί στις 7:30 από το σπίτι του, με την κίνηση που θα συναντήσει πιθανώς να φτάσει στο γραφείο στις 9. Αν ο εργοδότης τον κρατήσει μέχρι 22:00 (13ωρο δηλαδή) θα γυρίσει σπίτι του χοντρικά στις 11. Και απλώς θα κοιμηθεί και θα ξυπνήσει για να κάνει το ίδιο από την αρχή. Οι 11 ώρες αναψυχής θα έπρεπε να σημαίνουν ότι ο εργαζόμενος έχει τον χρόνο να ξεκουραστεί, να κάνει τις δραστηριότητές του, να πάει σε ένα γυμναστήριο, να δει τα παιδιά του κ.ο.κ.»

Τα παραπάνω λοιπόν σπρώχνουν τον εργαζόμενο στον μέγιστο χρόνο εβδομαδιαίας εργασίας «που η βιβλιογραφία αναφέρει ότι προκαλεί σημαντικές συνέπειες στην υγεία του, τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχική. Υπάρχουν οι βραχυπρόθεσμες συνέπειες που σου διαλύουν την προσωπική ζωή: οι εργαζόμενοι εμφανίζουν τάση να καπνίζουν πιο πολύ, σταματούν τη γυμναστική, εμφανίζουν μια ροπή προς το αλκοόλ και αυξάνεται το στρές, το άγχος και η πίεση. Αν ένας εργαζόμενος βρίσκεται σε μια τέτοια κατάσταση για 15 χρόνια θα έχει οδυνηρές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία του με καρδιαγγειακά προβλήματα για παράδειγμα».

Μάλιστα, ο ίδιος τονίζει ότι την ίδια στιγμή κανείς δεν συζητά για το πως μια τέτοια πολιτική θα επηρεάσει το δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα. «Χωρίς ισορροπία μεταξύ της εργασίας και της ζωής πώς θα σκεφτεί κάποιος να κάνει οικογένεια και παιδιά;» υπογραμμίζει, καταλήγοντας στην παρατήρηση ότι «Eίναι λυπηρό ότι στη χώρα μας αυτή τη στιγμή οδηγούμαστε πλέον στο ακρότατο όριο της ευελιξίας στην εργασία που ισοδυναμεί με την χαμηλότερη προστασίας της εργασίας».

Την στιγμή λοιπόν που οι Έλληνες ήδη βρίσκονται στην κορυφή των πιο σκληρά εργαζόμενων στην Ευρώπη, με 38,9 ώρες εβδομαδιαίως εργασίας μιλάμε για νέες παρεμβάσεις που δεν λαμβάνουν υπόψην τις ανάγκες του σύγχρονου πολίτη για προσωπική ανάπτυξη, παρα συζητούμε για παρεμβάσεις που εξαντλούν το μέγιστο χρόνο εργασίας που μπορεί ένας εργαζόμενος να απασχοληθεί, χωρίς βεβαίως να υπάρχει μέριμνα ούτε για την υγεία του ίδιου αλλά ούτε και για την ευρωστία των επιχειρήσεων.