ΛΑΘΟΣ Η ΣΥΜΠΤΩΜΑ; ΤΟ “ΤΖΑΝΕΙΟ” ΚΑΙ Η ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Την Πέμπτη 19 Ιουνίου 2025, ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης αναφέρθηκε στο περιστατικό της λάθους μετάγγισης αίματος σε 62χρονη ασθενή στο «Τζάνειο» Νοσοκομείο, που είχε ως αποτέλεσμα η τελευταία να εκτεθεί σε σοβαρό για την υγεία της κίνδυνο. Έχοντας πλέον στα χέρια του το επίσημο πόρισμα του  Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ), ο υπουργός μίλησε για «σοβαρή παραβίαση του πρωτοκόλλου».

Όπως τόνισε, «αν είχε ακολουθηθεί το πρωτόκολλο, αν για παράδειγμα ο βοηθός νοσηλευτή είχε την εποπτεία της προϊσταμένης νοσηλεύτριας, που ήταν παρούσα αλλά δεν τον συνόδευσε, θα υπήρχε το λεγόμενο ‘δεύτερο μάτι’ για να αποφευχθεί το λάθος. Αυτό, δυστυχώς, δεν συνέβη».

Επιπλέον επεσήμανε ότι έχει δοθεί εντολή για νέο πρωτόκολλο, «πιο αυστηρό και πιο ασφαλές».

Ωστόσο, όσα κατέγραψε το NEWS 24/7 μιλώντας με ανθρώπους στο πεδίο, καθώς και τα οκτώ σημεία που αναδεικνύει το πόρισμα ως αίτια του συμβάντος πιθανά να αναδεικνύουν από κοινού αυτά που η κυβέρνηση προσπαθεί να κρατήσει στο σκοτάδι:

Την εξάντληση των εργαζομένων, την εγκατάλειψη των υποδομών και μια πολιτική που αντιλαμβάνεται την υγεία ως κόστος και όχι ως δικαίωμα.

ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ ΣΤΟ ΤΖΑΝΕΙΟ- ΣΥΣΤΗΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Ή ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΛΑΘΟΣ;

Αναζητώντας απαντήσεις σε αυτή την υπόθεση ήρθαμε σε επαφή με τον Γιώργο Σιδέρη, Πρόεδρο της Ένωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αθηνών- Πειραιώς (ΕΙΝΑΠ). Ποιος ανέλαβε την ευθύνη, ήταν το ερώτημα που θέσαμε αρχικά στον κύριο Σιδέρη. Υπήρξε παραδοχή ενός δομικού προβλήματος ή η ευθύνη μετατοπίστηκε προς τους εργαζόμενους;

Όπως μας εξήγησε, από την πρώτη στιγμή η διοίκηση του νοσοκομείου και το υπουργείο Υγείας επιδοθήκαν σε μία επιχείρηση «ανθρωποφαγίας», μια προσπάθεια δολοφονίας χαρακτήρα του συναδέλφου τους, ο οποίος παρουσιάστηκε σαν ασυνείδητος, με τη διοίκηση του νοσοκομείου να προχωρά σε μηνυτήρια αναφορά στην εισαγγελία.

Ο υπουργός δε, «μετά τις αποκαλύψεις (ή καλύτερα την υπενθύμιση) για τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν στο νοσηλευτικό προσωπικό έβγαινε στα ΜΜΕ και έλεγε ότι κατανοεί πως μπορεί να γίνει ένα λάθος».

ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΣΤΑΔΙΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΤΗΚΑΝ;

Επανερχόμενοι στην παραβίαση του πρωτοκόλλου για την οποία μίλησε ο υπουργός, καταφύγαμε στο Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) όπου και εντοπίσαμε τις κατευθυντήριες οδηγίες μετάγγισης αίματος και των παραγώγων του, σύμφωνα με την Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία.

Εκεί αναφέρεται ότι «η χρήση του αίματος και των παραγώγων του πρέπει να είναι ορθολογική-επιστημονικά τεκμηριωμένη, επί καλά καθορισμένων ενδείξεων, ώστε να μην εκθέτει τον ασθενή σε κινδύνους αλλά και να επιτυγχάνει την εξοικονόμηση των ήδη περιορισμένων πηγών του. Η χρήση του αίματος και των παραγώγων του πρέπει να γίνεται με βάση κατευθυντήριες οδηγίες αλλά και εκτίμηση της κλινικής κατάστασης του ασθενούς. Εάν η μετάγγιση αίματος και παραγώγων του γίνεται επί πραγματικών ενδείξεων, είναι βέβαιο ότι θα προκύψει όφελος για τον ασθενή».

Ωστόσο στις δηλώσεις που έκανε στο NEWS 24/7 η προσωρινή πρόεδρος του ΔΣ του ΕΚΕΑ, κα. Έλενα Τσάγκαρη, ανέφερε ότι «το πρωτόκολλο προβλέπει η μετάγγιση να γίνεται υπό την επίβλεψη γιατρού. Κι αυτό διότι εφόσον έχουν προηγηθεί όλοι οι εκτενείς και αναλυτικοί έλεγχοι, μπορεί να γίνει κάποια μικρή και εξαιρετικά σπάνια ανοσοαντίδραση. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με το πρωτόκολλο και πιο πολύ για προληπτικούς λόγους, ο γιατρός θα πρέπει να είναι παρών».

Παρόλα αυτά, η διοίκηση του «Τζάνειου» Νοσοκομείου ανέφερε μεν στην ανακοίνωσή της ότι «κατά τις πρώτες πρωινές ώρες της 4ης-06-2025 της χορηγήθηκε εκ λάθους μία μονάδα αίματος που προοριζόταν για άλλον ασθενή, από ένα εκ των τριών ατόμων του νοσηλευτικού προσωπικού που βρίσκονταν στην βάρδια της κλινικής που νοσηλευόταν», ωστόσο πουθενά δεν έγινε λόγος για την ευθύνη του γιατρού, ούτε δόθηκαν επιπλέον πληροφορίες για την παρουσία του ή όχι.

Σύμφωνα με το πόρισμα, τον υπουργό, αλλά και δημοσιεύματα στον Τύπο το λάθος οφείλεται σε μια σειρά παραβιάσεων των υφιστάμενων σχετικών πρωτοκόλλων και των δικλίδων ασφαλείας.

Άλλωστε, όπως δείχνει σχετική μελέτη, η οποία διενεργήθηκε από τον κ. Ματθαίο Ψυλλάκη, νοσηλευτή Τ.Ε. του νοσοκομείου του Ηρακλείου «Βενιζέλειο», τα κυριότερα ενδεχόμενα λάθη τα οποία σχετίζονται µε τη διαδικασία της µετάγγισης είναι τα εξής:

• Λάθη στη συλλογή του αίματος (40,1%)
• Λάθη στον χειρισμό των δειγμάτων (10,4%)
• Λάθη στην αίτηση για τη χορήγηση των προϊόντων (7,8%)
• Λάθη στις εργαστηριακές εξετάσεις ((7,3%)
• Λάθη στην παραλαβή των δειγμάτων (6,2%)

Το πλέον σοβαρό λάθος αποτελεί, σύμφωνα µε την ίδια µελέτη, η χορήγηση λάθος παραγώγου σε λάθος ασθενή, λόγω ανεπιτυχούς ταυτοποίησης, εξαιτίας είτε λάθους σήμανσης των σωληναρίων διασταύρωσης, είτε μη επιβεβαίωσης των στοιχείων του ασθενούς πριν από τη µετάγγιση, καθώς και λόγω λάθους της αιµοδοσίας.

ΠΟΣΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΗΤΑΝ ΣΤΗΝ ΒΑΡΔΙΑ ΕΚΕΙΝΗΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΚΑΙ ΥΠΟ ΠΟΙΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ;

Ένα άλλο καίριο ερώτημα που προκύπτει είναι κάτω από ποιες συνθήκες παραβιάστηκε το πρωτόκολλο; Έχουν βάση οι ισχυρισμοί ότι το λάθος αποτέλεσε την τραγική κατάληξη ενός εξουθενωμένου νοσηλευτή λόγω της υπερεργασίας;

Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην κάμερα του «Star» (6/6/2025) ο κ. Γεωργιάδης, στη συγκεκριμένη βάρδια το νοσηλευτικό προσωπικό ήταν εν υπηρεσία στο σύνολό του.

«Ήταν ταυτόχρονα τρεις νοσηλευτές, όπως προβλέπεται (…) από το οργανόγραμμα».

Παρόλα αυτά, η ανακοίνωση της Αγωνιστικής Συσπείρωσης Εργαζομένων στο «Τζάνειο» Νοσοκομείο απευθύνει ερωτήματα τόσο προς τη διοίκηση, όσο και προς το αρμόδιο υπουργείο, καλώντας τους να απαντήσουν:

«Ποιες είναι οι ελάχιστες προδιαγραφές για την αναλογία νοσηλευτή /ασθενή; Πως μπορεί ένας και μοναδικός νοσηλευτής με μόνο δύο βοηθούς νοσηλευτών να τα βγάλει πέρα με τους δεκάδες ασθενείς που έχει στην ευθύνη του; Σε πόσες περιπτώσεις υπάρχουν βάρδιες που βγαίνουν μόνο με βοηθούς νοσηλευτών;

Ας απαντήσει η διοίκηση του νοσοκομείου και ο υπουργός Υγείας τι προβλέπει το πρωτόκολλο μετάγγισης ασθενούς. Μπορεί ένας βοηθός νοσηλευτή να κάνει μετάγγιση; Πόσες φορές έχει χρειαστεί ασθενείς να μεταγγιστούν από βοηθό νοσηλευτή χωρίς των παρουσία-εποπτεία νοσηλευτή και γιατρού, εξαιτίας των τραγικών ελλείψεων σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό»;

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΓΙΑ ΕΛΛΙΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΠΙΕΣΗ, ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ;

Ο ΟΔΙΠΥ αναφέρεται ξεκάθαρα στο πόρισμα στην «μη συστηματοποιημένη εκπαίδευση προσωπικού».

Επιπλέον, στη συνέντευξή του στο «Star», ο υπουργός παραδέχθηκε ότι ο εν λόγω νοσηλευτής είχε απειρία, ωστόσο, όπως είπε, δεν θα ήθελε το συγκεκριμένο περιστατικό να χαρακτηρίσει στο σύνολο του ΕΣΥ.

Παρόλα αυτά, παρόμοιες καταγγελίες για τους κινδύνους που δημιουργούνται στο συγκεκριμένο νοσοκομείο, λόγω των τραγικών ελλείψεων σε προσωπικό είχαν έρθει στο φως της δημοσιότητας και το 2021, όταν, εν μέσω πανδημίας, ανακοίνωση των ειδικευόμενων γιατρών Νευρολογίας αποκάλυπτε ότι στο «Τζάνειο» η κατάσταση «είναι επικίνδυνη για τους εργαζόμενους και τους ασθενείς».

Η ανακοίνωση τότε έκανε λόγο για περιπτώσεις που, εξαιτίας της υποστελέχωσης, ανάγκαζαν ειδικευόμενους γιατρούς να εκτελούν εφημερίες, χωρίς κατάλληλη προετοιμασία ή εκπαίδευση, γεγονός που φανέρωνε το έλλειμμα σε προσωπικό και τις ακατάλληλες συνθήκες εργασίας.

Επιπλέον αναφερόταν ότι υπήρξαν περιστατικά αυταρχισμού και απειλών από στελέχη του νοσοκομείου προς εργαζόμενους που αρνήθηκαν να συναινέσουν σε αυτές τις συνθήκες, αναγκάζοντάς τους να εκτελούν εφημερίες σε διαφορετικά τμήματα χωρίς κατάλληλη εκπαίδευση ή προετοιμασία.

Παρόμοια εικόνα μάς μεταφέρει τέσσερα χρόνια μετά ο κύριος Σιδέρης. Όλα, τονίζει, γίνονται στο όνομα της έλλειψης προσωπικού, ώστε να «βγει η βάρδια» για τους δεκάδες ασθενείς κάθε τμήματος.

«Στο όνομα τού να βγουν τα προγράμματα, με το λιγοστό προσωπικό, το προσωπικό καλείται να δουλέψει 16 ώρες τη μέρα ή 24 ώρες σε δύο ημέρες. Αυτή είναι η κανονικότητα σε όλα σχεδόν τα νοσοκομεία της Αττικής. Στις διπλοβάρδιες προσθέστε τα εκατοντάδες κενά σε οργανικές θέσεις, τα χιλιάδες οφειλόμενα ρεπό και άδειες, τα ράντζα και τις εξοντωτικές βάρδιες, την πολυδιάσπαση, τους πενιχρούς μισθούς, την άρνηση για ένταξη στα Βαρέα Ανθυγιεινά Επαγγέλματα».

ΤΟ ΕΣΥ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗΣ- ΠΟΣΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑΤΡΩΝ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΚΕΝΕΣ;

Η αναφορά αυτή του προέδρου της ΕΙΝΑΠ ανοίγει μπροστά μας όλη την εικόνα. Γιατί, μπορεί το πόρισμα να αφορά προφανώς ένα συγκεκριμένο περιστατικό, όμως έχει σημασία πιστεύουμε να διερευνήσουμε γιατί ακόμη μια φορά το έλλειμμα σε προσωπικό αναδεικνύεται ως ο ελέφαντας στο δωμάτιο.

Τον Φεβρουάριου του 2024, το NEWS 24/7 κατέγραφε σε εκτενές ρεπορτάζ του τον κίνδυνο πλήρους κατάρρευσης του ΕΣΥ, λόγω και της υποστελέχωσης, γεγονός που εγκυμονεί κινδύνους.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, το ΕΣΥ αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις προσωπικού λόγω των μαζικών αποχωρήσεων νοσηλευτών και άλλων υγειονομικών. Συγκεκριμένα, από το 2012 έως το 2023, το έμψυχο δυναμικό του Υπουργείου Υγείας μειώθηκε κατά 25,93%, με 23.582 μόνιμες θέσεις να χάνονται, κυρίως σε δημόσια νοσοκομεία και δομές υγείας. Από αυτές, οι 14.631 χάθηκαν τα πρώτα τρία χρόνια των μνημονίων, ενώ οι προσλήψεις δεν κατάφεραν να αναπληρώσουν τις απώλειες.

Η γήρανση του προσωπικού και οι συνταξιοδοτήσεις επιδείνωσαν περαιτέρω την κατάσταση, φτάνοντας στο σημείο το 2023 να καταγράφονται 3.381 συνταξιοδοτήσεις και μόλις 1.063 προσλήψεις.

Όπως τόνιζε μιλώντας στον δημοσιογράφο Γιάννη Δεβετζόγλου ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία, Μιχάλης Γιαννάκος, οι χρονοβόρες διαδικασίες πρόσληψης μέσω ΑΣΕΠ και οι δυσμενείς συνθήκες εργασίας οδηγούν σε μαζικές αποχωρήσεις, ενώ οι προκηρύξεις καθυστερούν έως και πέντε χρόνια. Ο ίδιος προειδοποιούσε πως αν δεν υπάρξει άμεση ενίσχυση της δημόσιας υγείας με επαρκή χρηματοδότηση και βελτίωση των συνθηκών εργασίας, το ΕΣΥ κινδυνεύει με πλήρη κατάρρευση.

Αυτή την πραγματικότητα επιβεβαίωνε και η έκθεση του ΟΟΣΑ: «Health at a Glance 2024», η οποία στη σελίδα 195 κατέτασσε την Ελλάδα στη χειρότερη θέση όσον αφορά τον αριθμό των διαθέσιμων νοσηλευτών, καθώς η χώρα μας διαθέτει μόλις 3,9 νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους όταν ο μέσος όρος είναι 8,4 δηλαδή κάτω από τους μισούς.

Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, το Υπουργείο Υγείας προχώρησε σε προκήρυξη 3.720 θέσεων νοσηλευτικού προσωπικού (προκήρυξη 7Κ/2022) καθώς και 2.145 θέσεων τον Φεβρουάριο του 2024, εκ των οποίων οι 2.053 προορίζονταν για επιλαχόντες της προηγούμενης προκήρυξης.

Επιπλέον, προκηρύχθηκαν 228 θέσεις νοσηλευτικού προσωπικού τον Νοέμβριο του 2024 και 207 θέσεις μαιευτικού προσωπικού τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς.

Σύμφωνα με ΤΟ ΒΗΜΑ η κατανομή των θέσεων κατά τη διεθνή πρότυπα και τις ανάγκες τού εκάστοτε νοσοκομείου είχε ως αποτέλεσμα στον «Ευαγγελισμό» το ποσοστό ελλείψεων να μειωθεί στο 23%, στο Γενικό Νοσοκομείο Νέας Ιωνίας-Κωνσταντοπούλειο στο 17% και στο Γενικό Νοσοκομείο Αττικής ΚΑΤ στο 28% [ΤΟ ΒΗΜΑ, 26/12/2024].

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΤΕΠ;

Έγινε αντιληπτή αυτή η αλλαγή στις συνθήκες παροχής υπηρεσιών Υγείας στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ); Το αφήνουμε στην κρίση των αναγνωστών μας αυτό.

Πάντως, την αναγκαιότητα στελέχωσης των ΤΕΠ και όχι μόνο είχαμε αναδείξει τον Νοέμβριο του 2023 όταν σε ρεπορτάζ μας παραθέταμε τις μαρτυρίες δύο εκπαιδευτικών, των κ.κ. Τσαγκαράκη και Γιούργα, που αναδείκνυαν πώς η υποστελέχωση δύο κεντρικών νοσοκομείων της Αθήνας οδήγησε στη δημιουργία «πολεμικών σκηνικών» στα Επείγοντα, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή των αγαπημένων τους προσώπων και αναγκάζοντας τον πρώτο να καταφύγει τελικά στον ιδιωτικό τομέα, επιβαρυνόμενος με το μεγάλο κόστος της νοσηλείας.

Τότε και οι δύο εκπαιδευτικοί μας είχαν μεταφέρει την υπεράνθρωπη προσπάθεια του προσωπικού στα δημόσια νοσοκομεία. Την κατάσταση αυτή είχε επιβεβαιώσει μιλώντας στο κανάλι της «Ναυτεμπορικής» (18/12/2024) και ο υπουργός, κάνοντας λόγο για «μεγάλη πίεση» στα κεντρικά νοσοκομεία με την αναμονή να φτάνει έως και τις δέκα ώρες!

«Δεν έχω λόγο να πω ψέματα. Ο στόχος είναι να φτάσουμε στις έξι κατά μέσο όρο». Διευκρίνισε, όμως τότε, ότι «όταν λέμε αναμονή στις εφημερίες, δεν μπορεί να γίνει μηδέν. Σημαίνει ότι μπαίνω στο νοσοκομείο, ο γιατρός πρέπει να με δει, να μου κάνει εξετάσεις βιοχημικές, μπορεί να χρειαστεί να μου κάνει μαγνητική, πρέπει να με ξαναδεί μετά από λίγη ώρα. Το νοσοκομείο δεν είναι περίπτερο, πήρα τσίχλες και έφυγα».

Στις πολύωρες αναμονές στα ΤΕΠ, το υπουργείο απάντησε τελικά με την πιλοτική εφαρμογή, αρχικά στον «Ευαγγελισμό» (και μέχρι τις 15 Ιουλίου 2025 και σε άλλα 14 νοσοκομεία της χώρας), του ηλεκτρονικού βραχιολακίου που επιτρέπει την παρακολούθηση των χρόνων αναμονής των ασθενών, ενημερώνοντας έτσι τη διοίκηση όταν η αναμονή υπερβαίνει τα καθορισμένα όρια, ώστε να παρεμβαίνει και να μειώνεται η ταλαιπωρία των ασθενών.

Ωστόσο, οι εργαζόμενοι στον «Ευαγγελισμό» υποστηρίζουν ότι το μόνο που καταφέρνει το συγκεκριμένο μέτρο είναι να μετακυλίει την ευθύνη «προς τα κάτω», την ίδια ώρα που δεν λύνονται προβλήματα όπως η υποστελέχωση σε υποδομές και εργαστήρια, οι καθυστερήσεις στις διαγνωστικές και απεικονιστικές εξετάσεις κ.ά [ Vidcast:«Εκείνος κι Εγώ», 22/5/2025].

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΑ ΜΙΚΡΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ;

Σε κάθε περίπτωση αποτελεί κοινή παραδοχή ότι αγώνας που δίνει το υγειονομικό προσωπικό της χώρας είναι άνισος και καθίσταται ακόμη πιο δύσκολος σε νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα της περιφέρειας, όπως αυτά στις Κυκλάδες.

Χαρακτηριστική είναι η εμβληματική περίπτωση του ιατρείου Σερίφου. Τον Οκτώβριο 2023, ο παραιτηθείς πλέον επικεφαλής του, κ. Κοντάρης, έλεγε στο NEWS 24/7 ότι εκτός των ιατρικών καθηκόντων του, που λάμβαναν χώρα κάτω από δυσμενείς λόγω της έλλειψης προσωπικού συνθήκες, αναγκαζόταν να έχει υπό την εποπτεία του και τις υποδομές του ιατρείου, αλλά και να φροντίζει για την καθαριότητά του.

«…Δεν είναι δουλειά του γιατρού αν κάηκε η λάμπα ή αν είναι καθαρή η τουαλέτα… Ο γιατρός είναι δημόσιος υπάλληλος που πάει το πρωί στη δουλειά του και κάνει τη βάρδια του. Δεν μπορεί ο γιατρός να καλεί ηλεκτρολόγο ή υδραυλικό για μια βλάβη και να τον παρακαλεί να την διορθώσει».

Αυτή η πίεση και η διαρκής αίσθηση ότι «το παλεύουν» μόνοι τους έχει τις δικές της τραγικές φιγούρες. Μία από αυτές είναι η αναισθησιολόγος στο νοσοκομείο «Παπανικολάου» που υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο μετά την εφημερία, με τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο τότε να εκφράζει την ανησυχία του για την υπερεργασία των γιατρών στο ΕΣΥ.

Την ψυχική και σωματική της εξάντληση ομολογούσε μιλώντας στην «Καθημερινή» και η αναισθησιολόγος- εντατικολόγος Πατρούλα Μανωλοπούλου που βίωσε το «burnout» στο ΕΣΥ και για αυτό αποφάσισε να φύγει και να εργαστεί στην Κύπρο [«Η Καθημερινή», 8/2/2022]. Και πόσες ακόμη τέτοιες περιπτώσεις…

Την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και εργασίας του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, εξαιτίας και της σαφούς πρόθεσης της κυβέρνησης να ενισχύσει τους ιδιώτες στην Υγεία, έρχεται να διαδεχθεί η υποβάθμιση της ποιότητας φροντίδας που μπορούν να προσφέρουν στους ασθενείς τους, όπως στο Τζάνειο. Έτσι, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η καταφυγή στον ιδιωτικό τομέα είναι μονόδρομος.

Πιθανά, αυτό να εξηγεί πώς φτάσαμε στο σημείο η Ελλάδα να βρίσκεται στη δεύτερη υψηλότερη θέση ιδιωτικών δαπανών Υγείας με 711 ευρώ/ κάτοικο, όταν οι σαφώς ευπορότεροι Γερμανοί και Ολλανδοί ξοδεύουν αρκετά λιγότερα από το ιδιωτικό τους εισόδημα για ανάγκες Υγείας.

Για την κυβέρνηση, υπάρχει η παραδοχή ότι υπάρχουν μεν ζητήματα, όπως σε όλα τα συστήματα υγείας του ανεπτυγμένου κόσμου, όμως όπως λέγεται η κατάσταση είναι διαρκώς βελτιούμενη. Ωστόσο, εύλογα νομίζουμε προκύπτει το ερώτημα πώς γίνεται από τη μία πλευρά να έχουμε εξαγγελίες και διθυράμβους για αναβάθμιση του ΕΣΥ και από την άλλη τόσο οι μαρτυρίες, όσο και τα στοιχεία να σκιαγραφούν μια εντελώς διαφορετική εικόνα;

Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΝΤΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

«Οι όποιες εξαγγελίες έχουν ως πυρήνα να μην κοστίζουν τα όποια μέτρα στον κρατικό προϋπολογισμό», απαντά ο κύριος Σιδέρης και εξηγεί.

«Γι’ αυτό τον λόγο είτε το κράτος απεμπολεί τις ευθύνες που θα πρέπει να έχει στέλνοντας τους ασθενείς στον ιδιωτικό τομέα (διάλυση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, συγχωνεύσεις και κλείσιμο τμημάτων), είτε προσφέρει υπηρεσίες με αντίτιμο και εμπορευματικά κριτήρια (ΣΔΙΤ, απογευματινά επί πληρωμή χειρουργεία). Ακόμα και να ισχύσουν τα μεγάλα λόγια που λένε οι κυβερνώντες, γιατί ο συγκεκριμένος Υπουργός είναι και ψεύτης, στην καλύτερη περίπτωση θα ισχύσει το μνημονιακό μία πρόσληψη για κάθε μία αποχώρηση, δηλαδή πολύ μακριά από τις σύγχρονες ανάγκες και επιστημονικές αναλογίες νοσηλευτών- ασθενών».

Μέσα σε αυτό το φόντο οι πρώτες δηλώσεις του υπουργού για το περιστατικό του «Τζάνειου» αποκτούν άλλη διάσταση. Ο ίδιος ο κ. Γεωργιάδης, μιλώντας στο «Mega» ζήτησε από όλους να είναι επιεικείς με τον νοσηλευτή που έκανε το λάθος καθώς και ότι ζητά συγγνώμη στην ασθενή και την οικογένειά της.

«Αφού πω και άλλη μια φορά συγγνώμη στην οικογένεια και στην ασθενή, να πω το εξής. Μην σταυρώσουμε τον νοσηλευτή. Γιατί αισθάνθηκα λίγο ότι τον σταυρώσαμε. Είμαστε όλοι άνθρωποι και όλοι μπορούμε να κάνουμε ένα λάθος» [ «Mega», 6/6/2025].

Μετά το πόρισμα και σύμφωνα με πληροφορίες του «Open», όσοι βρίσκονταν στη βάρδια εκείνο το βράδυ αναμένεται να απομακρυνθούν. Ωστόσο, εμείς ρωτήσαμε τον κ. Σιδέρη αν αυτές έστω οι πρώτες δηλώσεις του υπουργού τούς κάλυψαν ως Ένωση. Η απάντησή του μάχιμου υγειονομικού ήταν κατηγορηματικά «όχι», αφού όπως είπε αν δε διορθωθούν οι «εργασιακοί κανιβαλισμοί», τότε τα λόγια συμπάθειας είναι κούφια.

«Ο υπουργός Υγείας κάπως έπρεπε να διαχειριστεί επικοινωνιακά την εγκληματική πολιτική που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε ανθρώπινο λάθος. Στη συγκεκριμένη περίπτωση “τα μάζεψε” όταν αποκαλύφθηκε ότι ο συγκεκριμένος συνάδελφος, κατά παράβαση του νόμου έκανε διπλοβάρδια εκείνη τη μέρα, το απαράδεκτο και απάνθρωπο “πρωί-νύχτα”. Κλήθηκε να δουλέψει 16 ώρες μέσα σε μία μέρα! Επίσης, κατά παράβαση πάλι του κανονισμού, ως διετούς εκπαίδευσης (Δ.Ε.) νοσηλευτής, δεν έπρεπε να κάνει μετάγγιση αίματος σε ασθενή».

Πάντως για το ζήτημα της υποστελέχωσης και της εντατικοποιημένης εργασίας του προσωπικού στα όρια της εξάντλησης, ο κ. Γεωργιάδης έχει δεσμευθεί για την επίλυση του προβλήματος και μέσω των προγραμματισμένων προσλήψεων και της ενίσχυσης των κίνητρων για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, αναφέροντας πως επίκειται η πρόσληψη περισσότερων από 3.000 νοσηλευτών (μόνιμων και επικουρικών) μέχρι το τέλος του 2025.

Ωστόσο, σε δημόσια συζήτηση στον «Αnt1», η κ. Αφροδίτη Ρέντζου, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας (ΟΕΝΓΕ) ισχυρίστηκε- ξαναλέμε: παρουσία του υπουργού- ότι οι προσλήψεις αυτές δεν επαρκούν για την κάλυψη των πραγματικών αναγκών και ότι το προσωπικό στα νοσοκομεία έχει μειωθεί συγκριτικά με το 2019 (επίσημα στοιχεία για την περίοδο 2019-2024)[ «902.gr», 18/10/2024].

ΥΓΕΙΑ Ή ΚΟΣΤΟΣ; Η ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ- ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ

Ανοίγοντας το πλάνο επιχειρήσαμε έναν παραγωγικό συλλογισμό έχοντας ως πυξίδα το ερώτημα: Πώς αντιλαμβάνεται γενικά ο νεοφιλελευθερισμός την Υγεία;

Για να απαντήσουμε κάναμε το αναγκαίο βήμα προς τα πίσω ενθυμούμενοι ότι για τον έναν από τους δύο κατεξοχήν εκπροσώπους του νεοφιλελευθερισμού στη Δύση, τον πρώην Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρ. Ρίγκαν το δικαίωμα όλων στην περίθαλψη δεν ήταν παρά μια μασκαρεμένη επιχείρηση επιβολής του «κρατισμού ή του σοσιαλισμού». Για τον λόγο αυτό προχώρησε στο ξήλωμα του υποχρεωτικού προγράμματος ασφάλισης μετατρέποντας την Υγεία, σωματική και ψυχική, σε μία ατελείωτη ρουλέτα κερδοσκοπίας, όπως έχουμε αναδείξει και σε παλαιότερο ρεπορτάζ μας.

Η πολιτική αυτή, όπως και της Θάτσερ στο νησί, επηρέασαν διεθνώς την οργάνωση των συστημάτων υγείας. Στη σύγχρονη πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά το 2010, με την κρίση χρέους και την επικράτηση των πολιτικών λιτότητας (συγκράτηση των δαπανών και ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών Υγείας), οδηγηθήκαμε σε σταδιακή υποβάθμιση της καθολικής πρόσβασης των πολιτών και στην όξυνση των ανισοτήτων στην υγειονομική φροντίδα ακόμη και σε χώρες όπως η Γαλλία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με Έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), στη Γαλλία μπορεί η απευθείας ιδιωτική δαπάνη για υγειονομική περίθαλψη να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, ωστόσο παρατηρήθηκε μείωση της κάλυψης της κοινωνικής ασφάλισης αναγκάζοντας πολλούς πολίτες να καταβάλλουν από την τσέπη τους μέρος του κόστους ή να πληρώνουν συμπληρωματικά ιδιωτική ασφάλιση, γεγονός που επιβάρυνε δυσανάλογα τα χαμηλότερα εισοδήματα.

Στη χώρα μας, τα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας μείωσαν τη δημόσια δαπάνη υγείας κατά 2% ως ποσοστό του ΑΕΠ (από 7% στο 5%) όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν στο 7%, αναφέρει Έκθεση της «διαΝΕΟσις». Ως εκ τούτου το σύστημα αδυνατεί να παρέχει πλήρη και καθολική κάλυψη των αναγκών Υγείας των πολιτών, διατηρεί την υψηλή αβεβαιότητα και τον κίνδυνο για τους πολίτες, οι οποίοι έτσι επιλέγουν την οδό των άμεσων πληρωμών και παραπληρωμών.

«Ο ΕΟΠΥΥ- ανέφερε η Έκθεση- κατέληξε σε ένα υβρίδιο ‘’ ταμειακού κόφτη’’, χωρίς καθολική κάλυψη και μεγάλες ανισότητες μεταξύ των διαφόρων ομάδων του πληθυσμού».

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ;

Μήπως αυτό συμβαίνει γιατί αυτός ήταν ο στόχος του μπλοκ συμφερόντων που συσπειρώθηκε γύρω από την Νέα Δημοκρατία τόσο το 2019, όσο και μετά;

Για να απαντήσουμε ας θυμηθούμε στο σημείο αυτό πώς αντιλαμβανόταν τον ορισμό της Υγείας, ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας, κύριος Στουρνάρας: «Ο ευρύς αυτός ορισμός- σ.σ. του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας- που ξεπερνά αυτόν που συνήθως δίνεται από τις εθνικές πολιτικές Yγείας, – ενδέχεται- να αυξήσει τις ατομικές προσδοκίες σε επίπεδο που να σημαίνει όση περίθαλψη χρειαζόμαστε και θέλουμε, στον χρόνο που τη θέλουμε. Οι προσδοκίες (…)αυτές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μάλλον ως ιδανικές, παρά ως ρεαλιστικές».

Θα πει κάποιος εδώ: «περσινά ξινά σταφύλια». Σήμερα, η κυβέρνηση εγκαινιάζει νέα κέντρα υγείας, αναβαθμίζοντάς τα ριζικά, ενώ ο ίδιος ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε από τα Μέγαρα ότι θα στηρίξει και μισθολογικά το προσωπικό, «στο μέτρο του εφικτού», ανταμείβοντάς το έτσι για την «μοναδική του υπηρεσία».

Όπως όμως μου εξηγούσε παλιότερα ο κ. Ηλίας Κονδύλης, αναπληρωτής καθηγητής στο Εργαστήριο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Γενικής Ιατρικής, Έρευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) δεν υπάρχει κανένα περιθώριο εφησυχασμού.

Επικοινωνώντας εκ νέου μαζί του, ο καθηγητής επιβεβαιώνει την εκτίμηση του ότι το ΕΣΥ στο τέλος της τετραετίας θα έχει το ίδιο ή έως και 15 χιλιάδες λιγότερους εργαζόμενους σε σχέση με αυτούς που υπηρετούν σήμερα.

ΟΤΑΝ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΖΩΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ ΝΟΥΜΕΡΟ

Πέρα από τα στατιστικά ευρήματα, θελήσαμε να δούμε το αποτύπωμα αυτής της πολιτικής στο πεδίο με αφορμή το συμβάν στο Τζάνειο, αλλά και πέρα απ’ αυτό. Έτσι καταφύγαμε στην κυρία Δήμητρα Οικονομοπούλου, γιατρό, επιμελήτρια στο ΕΣΥ, απευθύνοντάς της το ερώτημα: Πόσο ασφαλής μπορεί να νιώθει σήμερα ένας πολίτης που εισάγεται σε δημόσιο νοσοκομείο;

Όπως τόνισε κατά τη συνομιλία μας, για να εισαχθεί εξαρχής ένας άνθρωπος σε ένα νοσοκομείο, θα πρέπει να έχει διαταραχθεί με κάποιον τρόπο η «ασφάλειά» του.

«Εγώ θα αντιστρέψω την ερώτηση: “πόσο ασφαλής –λοιπόν- νιώθει σήμερα ένας γιατρός, νοσηλευτής, τραυματιοφορέας κ.λπ., να παρέχει υπηρεσίες υγείας σε ένα δημόσιο νοσοκομείο”; Πόσο ασφαλής, μπορεί να νιώθει οποιοσδήποτε άνθρωπος, όταν δουλεύει εξαντλητικά ωράρια, άυπνος, κακοπληρωμένος και κυρίως χωρίς κανένα κίνητρο πλην του φιλότιμου και του βλέμματος ευγνωμοσύνης, στα πρόσωπα ασθενών και συγγενών»;

Στο σημείο αυτό, επανέφερα το ερώτημα και πάλι από την πλευρά των ασθενών. Τι σημαίνει να βασίζεται η ζωή σου στην «καλή πρόθεση» εξουθενωμένων επαγγελματιών;

Για την κυρία Οικονομοπούλου αυτό σημαίνει ότι αν υπάρχει ένας λόγος, για τον οποίο θα έπρεπε οι ασθενείς να νιώθουν ασφαλείς, όταν εισάγονται σε ένα δημόσιο νοσοκομείο, είναι ακριβώς αυτή η «καλή πρόθεση» των υγειονομικών, που δουλεύουν χωρίς τα απαραίτητα και με αυτοθυσία (όχι όλοι, όμως η πλειοψηφία).

«Σημαίνει ότι η καλή πρόθεση είναι ό,τι μας έχει απομείνει».

Ωστόσο, η «καλή πρόθεση» των υγειονομικών δεν μπορεί να στηρίξει ένα ολόκληρο σύστημα. Επομένως, το πολιτικό ερώτημα που αυθόρμητα προκύπτει έπειτα από όσα είπαμε με την κυρία Οικονομοπούλου, είναι πότε η αμέλεια γίνεται κρατική ευθύνη και πότε ο θάνατος είναι αποτέλεσμα πολιτικής;

Όπως εξηγεί η συνομιλήτριά μας, η επιβολή σκληρών μέτρων λιτότητας και η κατακόρυφη μείωση των κυβερνητικών δαπανών για την Υγεία, «φυσικά αντανακλάται αφενός στην ποιότητα της παρεχόμενης υγειονομικής φροντίδας ή “αμέλεια” αν προτιμάτε, (ελλιπές προσωπικό, εξουθενωμένο, το οποίο συχνότατα εντέλλεται να μετακινείται από νομό σε νομό για να καλύψει πάγιες μαύρες τρύπες του ΕΣΥ), αφετέρου στην πρόσβαση των ίδιων των ασθενών στην περίθαλψη. Μάλλον τυχαίο θα είναι το γεγονός ότι η θνησιμότητα έχει αυξηθεί ραγδαία στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια»…
***

Εν κατακλείδι, το λάθος στο «Τζάνειο» υπενθύμισε, παρά τις περί του αντιθέτου κυβερνητικές εξαγγελίες και τις υπουργικές θριαμβολογίες, αυτά για τα οποία φωνάζουν οι εργαζόμενοι στο Εθνικό Σύστημα Υγείας: Ότι είναι εξαντλημένοι, ότι οι υποδομές είναι υποστελεχωμένες, ότι το ΕΣΥ βρίσκεται στα όριά του.

Γιατί, όταν η υγεία λογίζεται ως κόστος, τα λάθη παύουν να είναι ατυχήματα — γίνονται συνέπεια. Ποιος, λοιπόν, θα αναλάβει αυτή την ευθύνη;