“Ο ΛΑΟΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ ΑΔΙΑΦΟΡΕΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΓΙΑ ΟΣΑ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΣΤΗ ΓΑΖΑ”
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ακόμα και ενάμισι χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου και την φρικιαστική κατάσταση στην Γάζα, υπάρχουν Ισραηλινοί που εξακολουθούν να υποστηρίζουν τον πόλεμο ή τον διωγμό των Παλαιστινίων. Το NEWS 24/7 μίλησε με τον Αμερικανο-ισραηλινό ιστορικό Omer Bartov για να κατανοήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό.
Όταν την 7η Οκτωβρίου 2023 η Χαμάς σκότωσε περίπου 1.200 ανθρώπους στο Ισραήλ παίρνοντας 251 ακόμη ως ομήρους, οι Ισραηλινοί, δικαιολογημένα, μπήκαν σε μια κατάσταση σοκ και οργής. Δημοσκοπήσεις εκείνων των πρώτων μηνών του πολεμου, έδειχναν ότι περίπου οι μισοί ερωτώμενοι (56%) κατοίκοι του Ισραήλ υποστήριζαν την συνέχιση της στρατιωτικής επίθεσης στην Γάζα ως τον καλύτερο τρόπο για την ανάκτηση των ομήρων.
«Όταν επισκέφτηκα το Ισραήλ μετά την 7η Οκτωβρίου, σοκαρίστηκα όταν κατάλαβα ότι ο λαός αδιαφορούσε εντελώς για όσα συνέβαιναν στην Γάζα» λέει στο News 24/7 ο Omer Bartov αμερικανο-ισραηλινός ιστορικός και καθηγητής σπουδών Ολοκαυτώματος και Γενοκτονίας στο Πανεπιστήμιο Brown.
Μετά από 19 μήνες βομβαρδισμών και επιθέσεων με πάνω από 54.000 νεκρούς ο λαός φαίνεται να συνεχίζει να στρέφει αλλού το βλέμμα. Μπορεί όσοι θέλουν την επέκταση της σύγκρουσης και την κατοχή της Γάζας να έχουν μειωθεί αισθητά σε ένα 25% όμως ακόμα και εκείνο το 70% που θέλει να σταματήσει ο πόλεμος, είναι προκειμένου να απελευθερωθούν και οι υπόλοιποι όμηροι.
Η στάση αυτή προέρχεται από κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες δεκαετιών που έχουν ριζωθεί πλέον στην ισραηλινή κοινωνία αλλά και από τις πρόσφατες εξελίξεις, όπως μας εξηγεί ο καθηγητής, που έχει γεννηθεί, μεγαλώσει, μελετήσει το Ισραήλ και επισκέπτεται συχνά την χώρα.
Η ΠΛΗΓΗ ΤΗΣ 7ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Αυτό που συνέβη την 7η Οκτωβρίου στο Ισραήλ είναι αδιαμφισβήτητα ένα τρομερό γεγονός που όπως λέει και ο Bartov όλοι το συνέδεσαν με τα πογκρόμ και το Ολοκαύτωμα. «Έτσι, το κυρίαρχο συναίσθημα μεταξύ πολλών, ακόμα και εκείνων που υποτίθεται ότι βρίσκονταν στην αριστερή πλευρά του πολιτικού φάσματος, ήταν ότι έχουμε χάσει κάθε πίστη. Η απάντηση σε αυτό, ήταν η επίθεση εναντίον των Παλαιστινίων, όχι μόνο κατά της Χαμάς, αλλά με ένα γενικότερο συναίσθημα κατάπνιξης κάθε είδους αντίστασης των Παλαιστινίων» λέει ο ίδιος.
Στις επισκέψεις του στο Ισραήλ παρατήρησε ότι ακόμα και όταν ρωτούσε ευθέως Ισραηλινούς αν ήξεραν ότι σκοτώνονται άμαχοι, δεν απαντούσαν και άλλαζαν θέμα συζήτησης. «Ήταν εντελώς απορροφημένοι από το δικό τους τραύμα, το δικό τους σοκ και ήταν κυριολεκτικά βυθισμένοι στον πόνο και στον φόβο τους. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι πάνω από 800 Ισραηλινοί πολίτες δολοφονήθηκαν, μεταξύ αυτών παιδιά και μωρά. Έτσι, υπήρχε ένα αίσθημα οργής και ανασφάλειας στο Ισραήλ, όχι μόνο εξαιτίας αυτού που έκανε η Χαμάς, αλλά και επειδή οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) δεν μπόρεσαν να δράσουν εγκαίρως και η κυβέρνηση ήταν εντελώς ανίκανη. Δεν θα μπορούσαν λοιπόν, να νοιαστούν λιγότερο για το τι γινόταν στους Παλαιστίνιους. Αρκετοί άνθρωποι σε εκείνο το σημείο υποστήριζαν ότι “πρέπει απλώς να εξαλειφθούν. Δεν μας νοιάζει. Δεν θέλουμε να ξέρουμε”. Μερικοί ανθρωποι ήταν πολύ απρόθυμοι να κάνουν διάκριση μεταξύ της Χαμάς και του άμαχου πληθυσμού στη Γάζα».
ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΑΓΝΟΙΑΣ
Ούτως ή άλλως επί δεκαετίες, οι ισραηλινοί δεν ασχολούταν ιδιαίτερα με το Παλαιστινιακό, υπογραμμίζει στην κουβέντα μας ο Bartov. Ένα γεγονός που εντάθηκε και μετά την εκλογή του Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Εξηγεί ο ίδιος: «στο Ισραήλ υπήρχε για χρόνια, για δεκαετίες, πλήρης αδιαφορία για την τύχη των Παλαιστινίων. Στην πραγματικότητα, το παλαιστινιακό ζήτημα δεν αποτελούσε κύριο θέμα συζήτησης ή ενδιαφέροντος για το ισραηλινό κοινό. Οι κυβερνήσεις, και ειδικά αυτή του Νετανιάχου, αυτό που έλεγαν ήταν ότι “διαχειριζόμαστε τη σύγκρουση, δεν χρειάζεται να την επιλύσουμε”. Που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να κάνουμε κανέναν συμβιβασμό. Μπορούμε απλώς να τη διαχειριστούμε, δηλαδή να τους κρατήσουμε στη θέση τους. Έτσι, σε γενικές γραμμές όλοι -και μιλάω για το μεγαλύτερο μέρος του φιλελεύθερου τομέα της κοινωνίας- συνήθισαν σε αυτό. Συνήθισαν την κατοχή. Συνήθισαν τη “διαχείριση του ζητήματος”. Επιπλέον, το θέμα δεν εμφανιζόταν ως μείζον σε καμία από τις προηγούμενες προεκλογικές εκστρατείες.
»Αν συνδυάσετε αυτή την αδιαφορία με την οργή και τον φόβο που παρήγαγε η σφαγή από τη Χαμάς, τότε δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι έτσι αντέδρασε ο κόσμος. Ηταν όμως συγκλονιστικό να βλέπεις ότι δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι σκοτώνονταν και οι άνθρωποι δεν ήθελαν να το μάθουν».
Ακόμα ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την ισραηλινή κοινωνία είναι φυσικά τα ΜΜΕ. «Τα όσα συμβαίνουν στην Γάζα δεν προβάλλονται στα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης. Η ισραηλινή τηλεόραση δεν δείχνει τις εικόνες που βλέπετε στα διεθνή μέσα. Εκεί μιλάνε μόνο για τους ηρωικούς μας στρατιώτες που μάχονται για να μας προστατεύσουν».
Το ίδιο πρόβλημα εντόπισε στην μελέτη που έκανε η αμερικανίδα Jori Breslawski, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ με εξειδίκευση στην πολιτική βία και στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε περιοχές με ένοπλες δυνάμεις.
Πριν από μερικούς μήνες η Breslawski εντόπισε μια εντυπωσιακή στατιστική έρευνα που ανέφερε ότι περίπου τα δύο τρίτα των Ισραηλινών δεν υποστηρίζουν την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, ακόμη και όταν αυτή μεταφέρεται από διεθνείς οργανισμούς που δεν συνδέονται με τη Χαμάς. «Όταν το είδα αυτό τρομοκρατήθηκα γιατί δεν ζητάει από τον κόσμο μια λύση δύο κρατών ή κάποια περίπλοκη διπλωματική λύση. Πρόκειται απλά για βασική ανθρωπιστική βοήθεια που πηγαίνει σε ανθρώπους που τη χρειάζονται απεγνωσμένα» λέει στο News 24/7 από το Τελ Αβίβ.
Θέλοντας να καταλάβει το γιατι είναι αντίθετοι στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας ξεκίνησε να το ερευνά με δημοσκοπήσεις σε ένα δείγμα 3.000 εβραίων ισραηλιτών. Οι απαντήσεις που συνέλεξε μέσα και από τις συνεντεύξεις που έκανε οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι: «οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πόσο σοβαρή είναι η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα. Αν παρακολουθήσετε τις ειδήσεις εδώ, όταν μιλούν για τον πόλεμο δεν προβάλλουν ποτέ εικόνες ανθρώπων που λιμοκτονούν στη Γάζα και έτσι είναι πολύ εύκολο να τους αποκαθηλώσουν. Στην τηλεόραση μιλάνε μόνο για το τι συμβαίνει με τον στρατό και τους ομήρους και έτσι ο κόσμος είναι πραγματικά τυφλός για το πόσο άσχημα είναι τα πράγματα στη Γάζα. Φανταστείτε ότι όταν ζητήσαμε από τους ανθρώπους να εκτιμήσουν το ποσοστό του πληθυσμού στη Γάζα που υποφέρει από την έλλειψη τροφής οι περισσότεροι μας απάντησαν από 0-10% του πληθυσμού».
Ακόμα ένα ζήτημα που ήθελε να καταλάβει ήταν αν τους έδιναν να διαβάσουν ένα ειδησεογραφικό άρθρο από έγκριτη πηγή που ενημερώνει για την κατάσταση στην Γάζα αν θα αυξάνονταν το επίπεδο υποστήριξης για την ανθρωπιστική βοήθεια. «Είδαμε μια μικρή αύξηση, αλλά ήταν πολύ μικρή. Και νομίζω ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ανάγνωση ενός μόνο ειδησεογραφικού άρθρου είναι σταγόνα στον ωκεανό σε αντίθεση με το ευρύτερο περιβάλλον πληροφόρησης στο οποίο ζουν οι Ισραηλινοί. Παρακολουθούν τις ειδήσεις κάθε βράδυ, διαβάζουν εφημερίδες αλλά δεν τους βοηθούν να δουν τα θέματα αυτά αποχρωματισμένα».
Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΘΗΤΕΙΑ
Παραλληλίζοντας την σημερινή κατάσταση με το όσα έχει μελετήσει από την εποχή του Ολοκαυτώματος, ο Bartov σημειώνει και κάτι ακόμα: ο κόσμος εθελοτυφλεί στην βία των Δυνάμεων Άμυνας του Ισραήλ (IDF) επειδή είναι μέρος αυτού.
«Δεδομένου ότι οι περισσότεροι ισραηλινοί εκτίουν στρατιωτική θητεία, είναι εξαιρετικά δύσκολο για τους Ισραηλινούς όλων των πολιτικών πεποιθήσεων, να αποδεχτούν ότι οι Δυνάμεις Άμυνας του Ισραήλ εμπλέκονται σε εγκλήματα πολέμου, επειδή αυτό σημαίνει ότι τα ίδια τους τα παιδιά, τα εγγόνια και οι σύζυγοι συμμετέχουν σε αυτό.
»Ξέρετε, η Γερμανία έφτασε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 για να αρχίσει να αντιμετωπίζει το γεγονός ότι ο ίδιος ο γερμανικός στρατός, όχι τα SS ή η Γκεστάπο, αλλά απλοί Γερμανοί στρατιώτες συμμετείχαν στα εγκλήματα, επειδή αυτό θα σήμαινε ότι οι ίδιοι οι γονείς τους, οι θείοι τους, οι παππούδες τους συμμετείχαν. Αυτό συμβαίνει και στο Ισραήλ τώρα.
»Κάποιος μου έλεγε, για μια αριστερή μητέρα της οποίας ο γιος επέστρεψε από την θητεία του στη Γάζα και της είπε “δεν έχεις ιδέα τι συμβαίνει εκεί. Είναι απλά τρομακτικό”. Και εκείνη του απαντά “δεν θέλω να ξέρω”. Αυτό νομίζω ότι αντανακλά τη νοοτροπία μεγάλου αριθμού ανθρώπων στο Ισραήλ που δεν είναι πρόθυμοι να δεχτούν ότι τα ίδια τους τα παιδιά, τα εγγόνια και άλλοι συγγενείς τους εμπλέκονται σε αυτό. Και αυτό συμβαίνει και στον φιλελεύθερο χώρο. Φυσικά υπάρχει και ο κόσμος που πανηγυρίζει για την βία που δέχονται οι Παλαιστίνιοι – είναι δύσκολο να το εκτιμήσω αλλά θα έλεγα ότι αποτελούν περίπου το 30% του πληθυσμού- και είναι ένα μέρος που έχει πραγματικά ριζοσπαστικοποιηθεί. Όμως για τον υπόλοιπο πληθυσμό είναι απλά πολύ δύσκολο γι’ αυτούς να αποδεχτούν αυτά που κάνει ο στρατός τους. Το αρνούνται πλήρως» εξηγεί.
Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ
Δεν είναι όμως μόνο τα ΜΜΕ που δεν συμβάλλουν στο να υπάρχει μια πιο αντικειμενική παρουσίαση των γεγονότων αλλά και η πολιτική σκηνή.
Μόλις πολύ πρόσφατα σημαντικά πολιτικά πρόσωπα μίλησαν ανοιχτά για την φρίκη που προκαλεί το Ισραήλ στην Γάζα. Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ (ανήκει στο ίδιο κόμμα με τον Νετανιάχου), Ehud Olmert, σε άρθρο του στην Haaretz κατέληγε στο ότι «το Ισραήλ διαπράττει εγκλήματα πολέμου» ενώ ο Yair Golan, πρώην αναπληρωτής αρχηγός του επιτελείου του ισραηλινού στρατού, σημείωσε ότι «μια λογική χώρα δεν πολεμά εναντίον αμάχων, δεν σκοτώνει μωρά ως χόμπι και δεν θέτει ως στόχο την εκδίωξη πληθυσμών».
«Βλέπουμε ότι συμβαίνουν κάποιες αλλαγές, αλλά κανένας από αυτούς τους ανθρώπους δεν προτείνει πραγματικά κάποια εναλλακτική πολιτική» τονίζει ο Bartov σημειώνοντας ότι για πάρα πολλά χρόνια η αντιπολίτευση δεν δίνει μια εναλλακτική στο ζήτημα.
Το γεγονός ότι αυτή την στιγμή αυτό που θέλει το Ισραήλ είναι το να εκδιωχθεί ο λαός της Παλαιστίνης από την Γάζα, είναι κάτι που ξεκίνησε πριν από τον Νετανιάχου, λέει ο Bartov καθώς μετά το 2000 και την δεύτερη Ιντιφάντα όπου πέθαναν πολλοί και Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί «δημιουργήθηκε μια τεράστια αλλαγή στο ισραηλινό κοινό, με πολύ μεγαλύτερη υποστήριξη προς τη δεξιά πτέρυγα και έλλειψη εμπιστοσύνης σε οτιδήποτε έχει σχέση με τις διαπραγματεύσεις με τους Παλαιστίνιους. Αυτό ενίσχυσε και τη Χαμάς, και το πιο ριζοσπαστικό στοιχείο της παλαιστινιακής κοινωνίας. Έτσι προκάλεσε πόλωση και στις δύο πλευρές
»Όμως και ο Νετανιάχου έπαιξε σίγουρα τεράστιο ρόλο. Στις εκλογές του 2022, όταν σχημάτισε την τελευταία κυβέρνηση, αυτή είναι η πιο ακροδεξιά κυβέρνηση στην ιστορία του Ισραήλ. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις – ακόμα και του Νετανιάχου- είχαν πάντα ένα ελαφρώς πιο μετριοπαθές στοιχείο στα αριστερά. Τώρα δεν υπάρχει κανένα. Είναι όλοι πολύ ακραίοι και προσπαθούν να εφαρμόσουν πολιτικές για τις οποίες μιλούσαν εδώ και δεκαετίες. Αυτό που έχουμε είναι μια κατάληψη από τα πιο ριζοσπαστικά, πιο ρατσιστικά, φασιστικά στοιχεία στο Ισραήλ, κατάληψη της ίδιας της κυβέρνησης, με κινήσεις που προσπαθούν να κάνουν την εκτελεστική εξουσία πιο ισχυρή στα χέρια αυτών των πολύ ακραίων στοιχείων» λέει ο Bartov.
Όλα αυτά λοιπόν οδηγούν και στην αντίφαση που φαίνεται και στις δημοσκοπήσεις αφού οι ισραηλινοί πλέον αν και δεν υποστηρίζουν τον Νετανιάχου και θέλουν να παραιτηθεί, την ίδια στιγμή – ειδικά ένα 82% των Εβραίων ισραηλιτών- θέλει να εκδιωχθούν οι Παλαιστίνιοι. «Θέλουν να τελειώσει ο πόλεμος γιατί χιλιάδες έφεδροι καλούνται για εκατοντάδες ημέρες και οι οικογένειες τους βρίσκονται σε κρίση, αλλά θέλουν επίσης να δουν τους Παλαιστίνιους να διώχνονται επειδή δεν έχει δοθεί άλλη εναλλακτική στο ζήτημα. Έτσι, όταν μιλάμε για το ποιος είναι υπέρ του να σταματήσει ο πόλεμος θα πρέπει να εξετάζουμε και το τι πραγματικά θέλει. Το κυρίαρχο συναίσθημα στο Ισραήλ σήμερα, είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που υπήρχε πριν από ένα χρόνο, πράγματι, οι περισσότεροι θέλουν να τελειώσει ο πόλεμος και θέλουν τους ομήρους πίσω. Αλλά θα ήταν πολύ χαρούμενοι αν οι Παλαιστίνιοι διώχνονταν από τη Γάζα».