ΟΤΑΝ ΤΑ ΤΡΑΝΣ ΑΤΟΜΑ ΠΑΝΕ ΔΙΑΚΟΠΕΣ

Για τους περισσότερους ανθρώπους, οι διακοπές σημαίνουν ξεκούραση, χαλάρωση και μια παύση από την καθημερινότητα. Για τα τρανς άτομα, όμως, η έννοια της «ξεκούρασης» συχνά σκοντάφτει σε έναν τοίχο προκατάληψης και αόρατων αποκλεισμών: από εχθρικά βλέμματα στα καταλύματα, μέχρι ταπεινωτικές ερωτήσεις σε αεροδρόμια, από αρνήσεις σε κρατήσεις μέχρι τον διαρκή φόβο για την ασφάλειά τους.

Το mismatch μεταξύ ταυτότητας φύλου και επίσημων εγγράφων μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες ή ταπεινωτικές εμπειρίες στο check-in, σε αεροδρόμια ή ακόμα και κατά την είσοδο σε τουριστικά καταλύματα. Πολλά τρανς άτομα αναφέρουν ότι υφίστανται απόρριψη, παραβιαστική συμπεριφορά ή ακόμα και ξεκάθαρες διακρίσεις. Η έλλειψη κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού, η απουσία πολιτικών που προωθούν τη συμπερίληψη και ο συνεχής φόβος στοχοποίησης μετατρέπουν τις διακοπές για τα τρανς άτομα από μια ευχάριστη απόδραση σε μια διαδικασία γεμάτη κινδύνους και ανασφάλεια.

Σε αυτό το κείμενο επιχειρούμε να καταγράψουμε τις εμπειρίες της τρανς κοινότητας και τις στρατηγικές προστασίας σε αυτή την αθέατη πλευρά της καθημερινότητάς τους. Γιατί η ελευθερία της μετακίνησης και της ξεκούρασης δεν πρέπει να αποτελεί προνόμιο, αλλά δικαίωμα.

Ο Κίμων Μελικέρτης, Πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ) και μέλος του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, μιλώντας στο NEWS 24/7 σχετικά με το ζήτημα, τονίζει πως το ταξίδι για ένα τρανς ή μη δυαδικό άτομο είναι συχνά γεμάτο εμπόδια. Από τον σωματικό έλεγχο στα αεροδρόμια μέχρι την ανασφάλεια στις κρατήσεις, τα ανεπαρκή νομικά έγγραφα και την ελλιπή νομική αναγνώριση. Το υπάρχον νομικό πλαίσιο (Ν.4491/2017) καλύπτει εν μέρει μόνο τα τρανς άτομα, ενώ τα μη δυαδικά πρόσωπα παραμένουν πλήρως αόρατα. Η αδυναμία ταξιδιού με τα παιδιά, η αναγκαστική αποκάλυψη της ταυτότητας φύλου και η περιορισμένη επιλογή προορισμών δημιουργούν ένα περιβάλλον αποκλεισμού. Ο ίδιος τονίζει την ανάγκη για θεσμικές παρεμβάσεις, εκπαίδευση του προσωπικού και πλήρη προστασία της ιδιωτικότητας ώστε τα τρανς και φυλοδιαφορετικά άτομα να απολαμβάνουν ισότιμα το δικαίωμα στη μετακίνηση και την ξεκούραση.

ΤΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΤΑ ΤΡΑΝΣ ΑΤΟΜΑ ΣΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΑ ΚΑΛΥΠΤΕΙ

“Το θέμα της μετακίνησης για ταξίδια στο εσωτερικό και εξωτερικό αλλά και κρατήσεις σε χώρους διαμονής είτε είναι ξενοδοχείο είτε χώροι από ιδιώτη, αφορά και τα τρανς και μη δυαδικά άτομα καθώς σχετίζεται αφενός με τα έγγραφά τους τα οποία μπορεί να μην αντιστοιχούν με την ταυτότητά φύλου τους και αφετέρου με τις προκαταλήψεις και το στίγμα που υπάρχει προς την τρανς κοινότητα”, τονίζει αρχικά ο Κίμων Μελικέρτης.

“Συγκεκριμένα, τρανς άτομα που δεν έχουν μεταβάλει τα έγγραφά τους βάσει της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου (Νόμος 4491/2017) —μια δικαστική, χρονοβόρα και κοστοβόρα διαδικασία που δεν παρέχει ίση πρόσβαση σε όλα τα τρανς άτομα— έχουν καταγγείλει περιστατικά στο ΣΥΔ, στα οποία έπρεπε να αποκαλύψουν κατά την έκδοση εισιτηρίου και κατά τον έλεγχο στο αεροδρόμιο ότι είναι τρανς, επειδή η εξωτερική τους εμφάνιση δεν συμφωνούσε με τα στοιχεία των εγγράφων τους, αντιμετωπίζοντας μορφασμούς, χλευαστικά σχόλια και άνιση μεταχείριση. Υπήρξε περιστατικό στο οποίο τρανς γυναίκα, μετά από δική της προτροπή και πίεση προς τους υπαλλήλους, πέτυχε ο σωματικός έλεγχος να γίνει τελικά από γυναίκα υπάλληλο και όχι από άνδρα”, σημειώνει, περιγράφοντας μια καθημερινότητα που για τους περισσότερους θεωρείται δεδομένη, αλλά για τα τρανς άτομα αποτελεί πηγή άγχους και έκθεσης.

Αόρατοι γονείς: Το νομικό κενό που κρατά τις τρανς οικογένειες στο περιθώριο

“Εμπόδια αντιμετωπίζουν και οι τρανς γονείς που έχουν δικά τους βιολογικά παιδιά και μετέβαλαν τα στοιχεία των εγγράφων τους μέσω του Ν. 4491/2017. Σύμφωνα με τον νόμο, τα νέα τους στοιχεία δεν μεταβάλλονται στα πιστοποιητικά γέννησης των παιδιών τους. Αυτό αφαιρεί από τους τρανς γονείς κάθε δικαίωμα να ταξιδέψουν μόνοι τους μαζί με τα παιδιά τους, εντός ή εκτός Ελλάδας. Υπήρξε περίπτωση τρανς γυναίκας που δεν μπόρεσε να ταξιδέψει με τη βιολογική της κόρη για διακοπές, ενώ δεν της επετράπη να δώσει ούτε γραπτή συναίνεση για σχολική εκδρομή του παιδιού της. Σε άλλη περίπτωση, τρανς άνδρας με βιολογικά παιδιά επέλεξε να μη μεταβάλει τα έγγραφά του, ώστε να μη χάσει τα γονεϊκά του δικαιώματα, παρ’ ότι αυτό σήμαινε την παραίτηση από την αναγνώριση της ταυτότητάς του“, εξηγεί στη συνέχεια ο Κ. Μελικέρτης, αναδεικνύοντας ένα νομικό κενό με σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινότητα των οικογενειών.

Η αναζήτηση φιλικών προς την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα χώρων διαμονής είναι συχνά μια προτεραιότητα για τα τρανς άτομα, καθώς η ασφάλεια και η αποδοχή αποτελούν βασικές ανάγκες όταν ταξιδεύουν.

“Επίσης, τα τρανς άτομα αναζητούν χώρους διαμονής στους οποίους να είναι φιλικοί προς την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα είτε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είτε από πληροφορίες που λαμβάνουν εντός των ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων. Το θέμα της αναντιστοιχίας των εγγράφων αφήνει σε ευάλωτη θέση τα τρανς άτομα και αντιμέτωπα με παραβιαστικές έως και εξευτελιστικές συμπεριφορές από προσωπικό ασφαλείας, υπαλλήλους υποδοχής κλπ. Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως σε διεθνή ταξίδια τα τρανς άτομα περιορίζονται σε ποιες χώρες μπορούν να ταξιδέψουν, καθώς οι κίνδυνοι αυξάνονται, ειδικά προς χώρες που δεν αναγνωρίζουν ή και ποινικοποιούν την ταυτότητα φύλου. Εμπόδια όμως αντιμετωπίζουν και τα τρανς άτομα ελληνικής καταγωγής που διαμένουν σε άλλες χώρες, για παράδειγμα στις ΗΠΑ καθώς και στην Αυστραλία, καθώς μας έχουν γίνει αναφορές πως αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην μετακίνησή τους σε άλλη χώρα, ακόμα και στην επιστροφή τους προς Ελλάδα, διότι το νομικό πλαίσιο εκείνων των χωρών μπορεί να μην τους καλύπτει πλήρως ώστε να μπορούν να ταξιδέψουν βάσει των νέων τους στοιχείων. Σε τέτοια θέματα τα τρανς άτομα απευθύνονται στα αντίστοιχα Προξενεία ώστε να λάβουν πληροφορίες για το πως μπορούν να έχουν πρόσβαση και να ταξιδέψουν με ασφάλεια”.

Περιορισμοί, διακρίσεις και φόβος απόρριψης

“Το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα παρέχει μερική μόνο προστασία στα τρανς άτομα ως προς τον σεβασμό της ταυτότητας φύλου τους, ενώ για τα μη δυαδικά άτομα δεν υφίσταται καμία πρόβλεψη νομικής προστασίας ή αναγνώρισης”, σημειώνει στη συνέχεια ο Κίμων Μελικέρτης, θίγοντας ένα θέμα που συχνά μένει εκτός δημόσιας συζήτησης.

“Η έλλειψη εκπαίδευσης του προσωπικού στον τουρισμό και τις μεταφορές αποτελεί έναν από τους βασικότερους λόγους που επιτείνουν τις διακρίσεις. Δεν υπάρχει κατάρτιση ώστε να αντιμετωπίζουν με σεβασμό την ταυτότητα φύλου των τρανς προσώπων, ούτε προβλέπεται μηχανισμός για την προστασία της ιδιωτικότητάς τους”, επισημαίνει, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη για ουσιαστική και θεσμική αλλαγή.

“Το ΣΥΔ έχει προτείνει στο Υπουργείο Παιδείας —σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία Τουρισμού, Εργασίας και Εσωτερικών— την ένταξη στοχευμένων προγραμμάτων ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης σε ζητήματα ταυτότητας φύλου, χαρακτηριστικών φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού. Η συνεργασία αυτή με ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, θα μπορούσε να συμβάλει σε έναν τουριστικό τομέα πιο συμπεριληπτικό και ασφαλή για όλα τα τρανς άτομα, χωρίς διακρίσεις ή περιορισμούς στα δικαιώματά τους”, καταλήγει ο πρόεδρος του ΣΥΔ, τονίζοντας τη σημασία της πρόληψης και της θεσμικής παρέμβασης.