ΤΟ ΜΠΑΣΚΕΤ ΗΤΑΝ ΠΑΝΤΑ ΕΝΑ ΥΠΕΡΟΠΛΟ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ

Είχε σχεδόν σε όλα δίκιο ο Παναγιώτης Μένεγος όταν έγραφε ότι το Ελλάδα-Ισραήλ είναι το ματς που δεν θα ήθελε να δει. Τον καταλαβαίνω απόλυτα, όλοι όπως και να’ χει θα νιώσουμε άβολα να γίνεται ένας αγώνας μπάσκετ, ενώ στη Γάζα πεθαίνουν τα μωρά από την πείνα και η πολιορκούμενη πατρίδα των Παλαιστινίων μοιάζει με κρανίου τόπος.

Αλλά όπως λέει και ο Παναγιώτης, δεν είναι η Εθνική Ελλάδας η υπεύθυνη που το Ισραήλ εξακολουθεί να συμμετέχει κανονικά στις αθλητικές διοργανώσεις, ενώ οι Ρώσοι μετά την εισβολή στην Ουκρανία δικαίως αποκλείστηκαν. Δεν είναι η πρώτη φορά, φυσικά, που η διεθνής κοινότητα χύνει κροκοδείλια δάκρυα για τους πολέμους ανά τον κόσμο, λαμβάνοντας κατά το δοκούν τις όποιες αποφάσεις, κυρώσεις.

Ο πόλεμος, η χειρότερη μορφή της ανθρώπινης δραστηριότητας, έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας ενός πλανήτη τον οποίον -όπως φαίνεται- κυβερνούν σχεδόν παράφρονες “ηγέτες”. Τα εισαγωγικά απαραίτητα…

Από την άλλη στο Ισραήλ δεν έπαιζαν ποτέ μπάσκετ, απλά και μόνο για τη χαρά του παιχνιδιού. Το σπορ  αγαπήθηκε πολύ στο Τελ Αβίβ και στις άλλες πόλεις, πρώτα γιατί καλλιεργήθηκε σε βάθος (από τη δεκαετία του 30, όταν Εβραίοι άρχισαν να πρωτοπαίζουν στα παλαιστινιακά τότε εδάφη) και ύστερα γιατί μέσω της πορτοκαλί μπάλας το Ισραήλ βρήκε λόγο ύπαρξης. Όπως είπε και ο Ταλ Μπρόντι, μετά τη νίκη στον κρίσιμο αγώνα, κόντρα στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας, το 1977 “τώρα μπήκαμε στον χάρτη”.

Το μπάσκετ συνδέθηκε αμέσως με το σιωνιστικό κίνημα, μπήκε στην κουλτούρα των Ισραηλινών εδώ και δεκαετίες και αποτέλεσε ένα ακόμα όπλο του κράτους, για την επιβολή του σε διεθνές επίπεδο. Οι νίκες στο μπάσκετ (και στη Eurovision) ήταν κάτι περισσότερο από εθνικές επιτυχίες.

Δεν θα ξεχάσουμε τη σκηνή στη συνέντευξη Τύπου του φάιναλ-φορ 2005 στη Μόσχα, όταν μετά τη νίκη επί της Τάου στον τελικό, ο Πίνι Γκέρσον διέκοψε τις δηλώσεις του για να μιλήσει με τον τότε πρωθυπουργό, μακαρίτη πλέον, Άριελ Σαρόν (ιδρυτής μαζί με τον Μεναχέμ Μπέγκιν του Λικούντ, κόμμα του οποίου προεδρεύει πλέον ο Μπένζαμιν Νετανιάχου) ο οποίος είχε τηλεφωνήσει στον κόουτς για τα προσωπικά συγχαρητήρια.

Τα συγχαρητήρια του Νετανιάχου

Αντίστοιχο ήταν το τηλεφώνημα του Νετανιάχου, πέρσι τον Απρίλιο, όταν η Χάποελ Τελ Αβίβ κατέκτησε το Eurocup, που συνομιλώντας με τον πάμπλουτο και αμφιλεγόμενο ιδιοκτήτη της ομάδας, Οφέρ Γιανάι, χαρακτήρισε τη νίκη “σαν ένα ιστορικό επίτευγμα του ισραηλινού αθλητισμού” ενώ απευθυνόμενος στον Έλληνα κόουτς της Χάποελ, Δημήτρη Ιτούδη, υπογράμμισε:

“Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού Μητσοτάκη, του είπα ότι “όταν το Ισραήλ και η Ελλάδα συνεργάζονται, μπορούν να πετύχουν πολλά πράγματα. Αυτό ακριβώς συνέβη και στην περίπτωση σας. Είναι καιροί γεμάτοι προκλήσεις και αυτή η νίκη προστίθεται σε στη σειρά αυτών που έχουμε πετύχει”.

Δεν ξέρουμε αν ο “Μπίμπι” -όπως τον λένε χαϊδευτικά- όταν αναφερόμενος στις “προηγούμενες νίκες”  εννοούσε και την επέλαση στη Γάζα, ότι το’ πε, πάντως, το’ πε.

Ο Μπρόντι και ο λόγος του μετά το ματς με την ΤΣΣΚΑ

Οι Ισραηλινοί συμμετέχουν κανονικά στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, εδώ και δεκαετίες. Όσοι απορούν γιατί γίνεται αυτό, ας σκεφτούν πού αλλού θα μπορούσε να παίξει μια χώρα που έχει απέναντι της όλους τους Άραβες. Η σφαγή του Μονάχου το 1972, όταν μέλη της παλαιστινιακής τρομοκρατικής οργάνωσης Μαύρος Σεπτέμβρης, απήγαγαν 9 αθλητές της ισραηλινής αποστολής, για να καταλήξουμε στην αποτυχημένη επέμβαση της δυτικογερμανικής αστυνομίας που είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο των αθλητών και συνολικά 17 ανθρώπων (ανάμεσα τους και πέντε από τους οκτώ απαγωγείς), αποτελεί μια ακόμη απάντηση στο σχετικό ερώτημα.

Το Ισραήλ συνδέθηκε με την Ευρώπη από τα πρώτα βήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τους πρώτους σχεδιασμούς της ΕΟΚ και αθλητικά εντάχθηκε στις διοργανώσεις της Γηραιάς.

Και επειδή είπαμε το μπάσκετ ήταν το σπορ στο οποίο το Ισραήλ άρχισε να διακρίνεται, μια ομάδα συνέδεσε το όνομα της (και γενικά με τη χώρα). Έχοντας συνολικά κατακτήσει 114 εθνικούς τίτλους, η “ομάδα του λαού” όπως την λένε αλλιώς τη Μακάμπι Τελ Αβίβ, βρέθηκε στην κορυφή της Ευρώπης έξι φορές και έγινε μια από τις πιο επιτυχημένες ομάδες στην κορυφαία διοργάνωση της Ευρώπης.

Η πρώτη το 1977, η τελευταία το 2014. Από τη δεκαετία του 60, όταν έκλεισε η οροφή στο αρχικά ανοιχτό Γιαντ Ελιάου, η Μακάμπι άρχισε να ενισχύεται διεξοδικά από μέλη της μεγάλης εβραϊκής κοινότητας στις ΗΠΑ. Οι Αμερικανο-εβραίοι εκτός από το να κάνουν μπίζνες ήξεραν να παίζουν και μπάσκετ και σιγά-σιγά άρχισαν να καταφτάνουν στο Τελ Αβίβ.

Ο Ταλ Μπρόντι έφτασε στο Τελ Αβίβ το 1966. Ήταν 23 ετών και μόλις είχε τελειώσει το καλοκαίρι το κολέγιο του Ιλινόις. Δεν έπαθξε ποτέ στο ΝΒΑ αν και επιλέχθηκε στο ντραφτ από τους Μπάλτιμορ Μπούλετς, καθώς αποφάσισε να μετακομίσει οριστικά στο Ισραήλ, το οποίο είχε επισκεφθεί (για πρώτη φορά στη ζωή του) λίγους μήνες νωρίτερα, μετέχοντας στη Μακαμπιάδα, τους Ολυμπιακούς Αγώνες δηλαδή για Εβραίους αθλητές. Ο Μπρόντι αποκάλυψε ότι πηγαίνοντας στο Τελ Αβίβ πίστευε ότι θα αντίκρυζε καμήλες και νομάδες να ζουν στην έρημο, όμως βρήκε μια πόλη που άρχισε να μοιάζει πολύ με την Αμερική και ένα επίμονο υπουργό των σπορ, που του πρότεινε διαρκώς τη μετανάστευση του από τις ΗΠΑ. Τον έλεγαν Μοσέ Νταγιάν και του έλειπε το ένα μάτι που είχε χάσει στην εισβολή σε Λίβανο και Συρία του βρετανικού στρατού, το 1941, στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο…

Αυτός ο χαρισματικός γκαρντ έμελλε να παίξει 14 χρόνια στη Μακάμπι του Τελ Αβίβ και να γίνει ο ηγέτης της ομάδας που έφτασε για πρώτη φορά στην κατάκτηση της Ευρωλίγκας το 1977. Εκείνη τη σεζόν η Μακάμπι του μακαρίτη Ραλφ Κλάιν είχε φτιάξει μια πολύ καλή ομάδα, αποφασισμένη να φτάσει όσο το δυνατόν ψηλότερα. Είχαν περάσει τα πρώτα χρόνια των ευρωπαϊκών Κυπέλλων όπου με δυσκολία περνούσε τον πρώτο γύρο.

Ο Τζιμ Μποατράιτ (ασπάστηκε την εβραϊκή θρησκεία και πήρε ισραηλινό διαβατήριο) ένας έξοχος σκόρερ της εποχής, o γεννημένος στο Ισραήλ Μίκι Μπέρκοβιτς, ο νεαρός Μότι Αροέστι και ο Αμερικανός Λου Σίλβερ (εβραϊκής καταγωγής επίσης) μαζί με τον Μπρόντι δημιούργησαν την πρώτη μεγάλη Μακάμπι του ευρωπαϊκού μπάσκετ, που καθοδηγούσε διοικητικά ένας δικηγόρος, πρώην μέλος της στρατιωτικής αστυνομίας, όταν υπηρετούσε τη θητεία του στον IDF. Ήταν ο Σιμόν Μισράχι, που παραμένει ακόμα και τώρα στα 85 του δίπλα στον πάγκο της ομάδας.

Η νίκη επί της ΤΣΣΚΑ Μόσχας στις 17 Φεβρουαρίου του 1977, έκρινε ουσιαστικά τη δεύτερη θέση του ομίλου των “6”. Η Σοβιετική Ένωση είχε διακόψει τότε τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ και αρνήθηκε να ταξιδέψει στο Τελ Αβίβ, χάνοντας το πρώτο ματς στα χαρτιά. Δεν δεχόταν όμως να δώσει βίζες στην ισραηλινή αποστολή, με αποτέλεσμα η FIBA να ορίσει την ουδέτερη πόλη Βίλβορντ του Βελγίου, ως έδρα του δεύτερου αγώνα. Η Μακάμπι νίκησε με 91-79 και μέσα στους έξαλλους πανηγυρισμούς στα αποδυτήρια ο Ταλ Μπρόντι είπε τα εξής: “Σήμερα μπήκαμε στο χάρτη. Όχι μόνο στο μπάσκετ, αλλά σε όλα…” 

Την αποστολή από το Βέλγιο υποδέχθηκαν 150.000 Ισραηλινοί και το κράτος καταλάβαινε τη δύναμη που είχε το υπερόπλο του μπάσκετ. Από τότε θα το χρησιμοποιούσε κατά κόρον προς όφελός του.

Δυο μήνες αργότερα, άλλωστε, η Μακάμπι αναδείχθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης, νικώντας στον τελικό του Βελιγραδίου την πανίσχυρη Μόμπιλ Τζίρτζι Βαρέζε, που έπαιζε για έβδομη σερί χρονιά στον τελικό…

Αφεντικό που κάνει ό,τι θέλει

Ο Μπρόντι πάντως είχε δίκιο. Η Μακάμπι έμπαινε για τα καλά στον μπασκετικό χάρτη της Ευρώπης και από τον θρίαμβο του 1977 έπαιξε μια ακόμα φορά σε τελικό το 1980 όταν ηττήθηκε από τη Ρεάλ Μαδρίτης, ενώ την επόμενη χρονιά πήρε το δεύτερο τρόπαιο, επικρατώντας της Βίρτους Μπολόνια του Άτσο Νίκολιτς.

Η αλήθεια είναι ότι χρειάστηκαν να περάσουν 20 χρόνια για να ξαναφτάσει στην κορυφή, όταν το 2001 νίκησε στο Παρίσι τον Παναθηναϊκό στον τελικό της Σουπρολίγκας (ένα χρόνο νωρίτερα οι “πράσινοι” την είχαν νικήσει στη Θεσσαλονίκη) με τη δημιουργία, ωστόσο, της Ευρωλίγκας η Μακάμπι έγινε ένα από τα μεγάλα αφεντικά της Ευρώπης.

Οι οπαδοί της σε κάθε φάιναλ-φορ έπαιρναν τη μερίδα του λέοντος στα εισιτήρια, ενώ ανάγκαζε τη διοργάνωση να βάλει, ας πούμε, τον τελικό του 2011 με τον Παναθηναϊκό στις 5.30μμ το απόγευμα, λόγω της επετείου των πεσόντων στρατιωτών, που εκείνη τη χρονιά συνέπιπτε με την ημερομηνία του τελικού (8/5). Η Μακάμπι ισχυρίστηκε ότι είχε προειδοποιήσει την Ευρωλίγκα, αλλά ποιος περίμενε ότι οι ισραηλινές επέτειοι θα υπερτερούσαν σε διεθνές επίπεδο (λες και οι άλλες χώρες δεν έχουν σημαντικές επετείους, εθνικής ή θρησκευτικές γιορτές);

Καθώς η Μακάμπι απειλούσε με αποχώρηση και ένα συνολικό φιάσκο, η Ευρωλίγκα πέτυχε ένα συμβιβασμό ώστε να γίνει το ματς νωρίς το απόγευμα. Έτσι κι αλλιώς, πάντως, ο Παναθηναϊκός πήρε τη νίκη και το έκτο τρόπαιο στην ιστορία του…

Η Εθνική Ομάδα του 1979 και … ο Γκόρντον

Η βάση της Μακάμπι έγινε η μαγιά για την πολύ καλή Εθνική Ομάδα του Ισραήλ, που το 1979 στο Τορίνο, κατέκτησε το αργυρό μετάλλιο φτάνοντας μέχρι τον τελικό όπου ηττήθηκε από τη Σ.Ένωση με 98-76, ενώ νωρίτερα είχε επιβληθεί της Γιουγκοσλαβίας με 77-76. Ο Αροέστι, ο Σίλβερ και ο Μπέρκοβιτς ήταν οι τρεις μεγάλοι πρωταγωνιστές της ομάδας στην οποία λίγα χρόνια αργότερα θα έμπαινε και ο Ντόρον Τζάμσι.

Για αρκετά χρόνια το Ισραήλ δεν ήταν ένας βατός αντίπαλος για τη δική μας Εθνική Ομάδα. Στο Μουντομπάσκετ του 1986 μας είχαν νικήσει με τον θηριώδη Λαβόν Μέρσερ να σαρώνει τα ριμπάουντ. Η Ελλάδα άρχισε να νιώθει πιο άνετα μετά το 87, αλλά το 1993 στην Καρλσρούη, στο Ευρωμπάσκετ της Γερμανίας και στη 2η αγωνιστική των ομίλων ο κοντοπίθαρος Άντι Γκόρντον σκόραρε 35π στη νίκη των Ισραηλινών με 79-74. Η ήττα ήταν ένα σοκ, αλλά ευτυχώς δεν έκρινε τίποτε.

Από τότε οι Ισραηλινοί δεν μπόρεσαν επί της ουσίας να μας απειλήσουν. Η νίκη τους στο πρόσφατο φιλικό όταν η Εθνική Ομάδα έπαιξε χωρίς Γιάννη, Σλούκα και Παπανικολάου ήταν πρώτη τους μετά από 38 χρόνια. Η συμμετοχή της Ελλάδας σε ένα φιλικό τουρνουά εναντίον του Ισραήλ έγινε αντικείμενο σφοδρής κριτικής, η ελληνική ομοσπονδία, ωστόσο, θεώρησε ότι… δεν συντρέχει κανένας λόγος μη συμμετοχής μας. Θα’ ναι μια απόφαση που θα θυμόμαστε για αρκετό καιρό…

Εν τω μεταξύ στο φετινό Ευρωμπάσκετ ο ισραηλινός εθνικός ύμνος αποδοκιμάστηκε πολλές φορές στους αγώνες του Κατοβίτσε. Η βεντέτα είχε ανοίξει από το ποδόσφαιρο όταν εμφανίστηκαν παλαιστινιακές σημαίες στον πρώτο αγώνα της πολωνικής Τσεστόχοβα εναντίον της Μακάμπι Χάιφα. Οι οπαδοί της ισραηλινής ομάδας “απάντησαν” στον επαναληπτικό με ένα τελείως ανιστόρητο πανό, που αποκαλούσε τους Πολωνούς “δολοφόνους από το 1939”.

Οι Πολωνοί διαμαρτυρήθηκαν έντονα θεωρώντας ότι προσβλήθηκε βάναυσα η μνήμη των εκατομμυρίων θυμάτων της χώρας (ανάμεσα τους, βέβαια, και οι Εβραίοι της χώρας που υπέφεραν στο γκέτο της Βαρσοβίας και αργότερα αφανίστηκαν στο κολαστήριο του Άουσβιτς, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Κρακοβία) από τις θηριωδίες των ναζί. Το πανό των ακροδεξιών οπαδών της Μακάμπι Χάιφα καταδίκασε μέχρι και η πρεσβεία του Ισραήλ στη Βαρσοβία.

Σημειώστε και την ηχηρή απουσία του Λούκα Ντόντσιτς από την ανάκρουση των εθνικών ύμνων στο ματς Ισραήλ-Σλοβενίας, επικαλούμενος την… σωματική του ανάγκη!

Με τις διαδηλώσεις ανά τον κόσμο να πληθαίνουν, οι Ισραηλινοί πρέπει να συμβιβαστούν με την ιδέα ότι υπάρχει ένας κόσμος που δεν ανέχεται τη γενοκτονία στη Γάζα. Και τα γήπεδα είναι ένας χώρος έκφρασης αυτής της αντίθεσης. Εντάξει, οι διεθνείς ομοσπονδίες ακόμα έχουν τσίμπλες στα μάτια, οι απλοί φίλαθλοι, ωστόσο, θα συνεχίσουν να αντιδρούν.

Κάπως έτσι διαμορφώνεται το σκηνικό ενός ιδιαίτερου αγώνα ανάμεσα σε Ελλάδα και Ισραήλ με φόντο την πρόκριση στους “8” και τη μάχη με τη Λιθουανία. Από κάθε άποψη εκεί πρέπει να βρίσκεται η… δική μας ομάδα!