ΤΟΥΡΚΟΣ ΕΓΩ ΚΑΙ ΕΓΩ ΡΩΜΙΟΣ, Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΕΡΑΣΤΙΟΥ ΛΕΦΤΕΡ
Ένας Ρωμιός που δόξασε την Τουρκία. Το Netflix μάς δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε την συναρπαστική ιστορία του καλύτερου Τούρκου ποδοσφαιριστή που ήταν Έλληνας! Του Λεφτερ Κιουτσακαντωνιάδη, του Λευτέρη Αντωνιάδη, ή απλά του “καθηγητή”…
Δεκατρία χρόνια πριν, στις 15 Ιανουαρίου 2012, μια κηδεία προκαλούσε ρίγη συγκίνησης σε ολόκληρη την Κωνσταντινούπολη. Αυτός που αποχαιρετούσε σύσσωμη η οικογένεια της Φενερμπαχτσέ και όχι μόνο,
Την ιστορία του Λεφτέρ, λίγο πολύ την διαβάζαμε κατά καιρούς σε διάφορα αφιερώματα. Αυτή τη φορά ήρθε το Netflix για να τη ζωντανέψει στη μικρή οθόνη με τίτλο “η ιστορία του καθηγητή”. Αυτό ήταν το παρατσούκλι του βραχύσωμου εξτρέμ που γεννήθηκε πριν από ένα αιώνα (22/12/1924) στην Πρίγκηπο.
Σαν μια ειρωνεία της ζωής, ο γιος του ψαρά Χριστόφορου Αντωνιάδη, που’ χε καημό ο γιος του να τελειώσει το σχολείο και να δουλέψει σαν δάσκαλος, έγινε καθηγητής της ντρίπλας και των γκολ, χωρίς να τελειώσει καν το Δημοτικό.
Η ταινία όπως όλα τα τουρκικά φιλμ, αποπνέει συναίσθημα και αγάπη για τον ήρωα που λάτρεψαν εκατομμύρια Τούρκοι, δεν αποφεύγει τις υπερβολές, προσπαθεί να είναι -όσο μπορεί περισσότερο- αντικειμενική και διηγείται τη ζωή ενός ανθρώπου που ήταν ταυτόχρονα Έλληνας και Τούρκος μαζί.
Έπαιξε με την Εθνική Τουρκίας 50 φορές, έβαλε 20 γκολ και για πολλά χρόνια ήταν πρώτος σκόρερ όλων των εποχών, μέχρι να τον ξεπεράσει ο Χακάν Σουκούρ. Μιλούσε, όμως, ελληνικά, ήταν χριστιανός ορθόδοξος, ένας αυθεντικός Ρωμιός που το 1955 έγινε στόχος του όχλου στα Σεπτεμβριανά της Πόλης. Τον έσωσαν, σύμφωνα με τον αστικό μύθο, οι οπαδοί της Φενέρ που έμαθαν για την επίθεση στο σπίτι του και έσπευσαν να τον προστατεύσουν.
Ήταν ο ήρωας τους, ο παίκτης που αποθέωναν κάθε Κυριακή στο γήπεδο, είχε οδηγήσει τη Φενέρ σε τίτλους, ένας παίκτης-σύμβολο του τουρκικού ποδοσφαίρου καθώς ήταν ο πρώτος που έπαιξε στο εξωτερικό (Φιορεντίνα και Νις) πριν επιστρέψει στην Πόλη.
Εφτά χρόνια νωρίτερα στο πρώτο ποδοσφαιρικό φιλικό Ελλάδας-Τουρκίας (1-3, έβαλε το ένα από τα τρία τουρκικά γκολ) είχε ακούσει διάφορα από μια μερίδα του κοινού στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Μέχρι και προδότη του έθνους, τον αποκάλεσαν.
Όπως έλεγε αργότερα “ήμουν ένας ελληνόσπορος στην Κωνσταντινούπολη και ένας τουρκόσπορος στην Αθήνα”. Δεν ήταν ο μοναδικός Ρωμιός που ένιωσε έτσι. Το ποδοσφαιρικό του μεγαλείο, ωστόσο, τον απογείωσε πάνω από τα εθνικιστικά πάθη και τους διαχωρισμούς…
Στο τέλος της καριέρας του, ο Λεφτέρ ήρθε και στην Ελλάδα, με στόχο να γίνει προπονητής. Πράγματι, κάθισε στον πάγκο του Αιγάλεω, αλλά μετά επέστρεψε και στα γήπεδα, για να αγωνιστεί με τη φανέλα της ΑΕΚ. Ένας άλλος μύθος, θέλει τον Κλεάνθη Μαρόπουλο, που επίσης είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη, να του ζητάει ένα αυτόγραφο. Ο Λεφτέρ, έβαλε την υπογραφή του, το αυτόγραφο όμως δεν ήταν παρά ένα δελτίο, για να γίνει μέλος της “Ενωσης”.
Ένα …τρικ του “ξανθού αετού”, όπως έλεγαν τον Μαρόπουλο -που επίσης είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη- και το 1964 ήταν διοικητικός παράγοντας της ΑΕΚ. Αλήθεια ή ψέματα, ο Λεφτέρ έπαιξε με την ΑΕΚ πέντε αγώνες, έβαλε δυο γκολ εναντίον του Απόλλωνα Αθηνών αλλά ένας τραυματισμός στο ματς με τον Ηρακλή έβαλε τελεία και παύλα στη διαδρομή του στα γήπεδα…
Ένα φτωχόπαιδο που ερωτεύτηκε την μπάλα
Ο Χριστόφορος και η Αργυρώ Αντωνιάδη ζούσαν στην Πρίγκηπο, το μεγαλύτερο από τα πριγκηπονήσια, με την ακμάζουσα για χρόνια ελληνική κοινότητα. Ζούσαν φτωχικά, από τα ψάρια που έπιανε με τη βάρκα του ο πατέρας του Λευτέρη και άλλων εννιά παιδιών. Τα περισσότερα τον βοηθούσαν στη δουλειά του, το έκανε και ο μικρός Λεφτέρ, που αγάπησε τη θάλασσα. Πιο πολύ, όμως, λάτρεψε την μπάλα.
“Λεφτά δεν είχαμε. Παίζαμε όμως ποδόσφαιρο, που για όλους μας ήταν μια διέξοδος…” δήλωνε πολλά χρόνια αργότερα.
Ο κοντούλης Λεφτέρ έγινε γρήγορα μπαλαδόρος ολκής, παίζοντας με τους φίλους του που του κόλλησαν μπροστά από το επίθετό του και το “Küçük” που σημαίνει μικρός. Εξού και το Κιουτσουκαντωνιάδης που τον συνόδευε σαν κανονικό, πλέον, επίθετο στην υπόλοιπη ζωή του. Η πρώτη του ομάδα ήταν εκείνη του νησιού του.
Ο αδερφός του Παναγής έπαιζε επίσης μπάλα. Φορούσε τη φανέλα του Πέρα Κλουμπ, της ελληνικής ομάδας της Πόλης, στην οποία ονειρευόταν κάποια στιγμή να παίξει και ο Λευτέρης.
Τελικά, φόρεσε τη φανέλα της Ταξίμ Σπορ, της οποίας παρακολουθούσε ανελλιπώς τις προπονήσεις. Σε μια απ’ αυτές και επειδή ένας από τους παίκτες της ομάδας τραυματίστηκε, τον κάλεσαν να πάρει μέρος και … δεν το μετάνιωσαν. Ο μικρός μάγος της μπάλας έκανε τους φίλους της ομάδας να παραληρούν. Στην Κωνσταντινούπολη όλοι άρχισαν να συζητούν για τον 17χρονο, που έπαιξε 29 ματς του ερασιτεχνικού πρωταθλήματος της Πόλης, σκοράροντας 9 γκολ.
Το ποδόσφαιρο δεν το εγκατέλειψε ούτε στην τετραετή (!) θητεία του στον τουρκικό στρατό και όταν απολύθηκε ήταν έτοιμος να κάνει το μεγάλο άλμα. Η Φενέρ, η πιο δημοφιλής ομάδα στην Τουρκία, τον ζήτησε και τον πήρε. Ο Λεφτέρ ήταν οπαδός της από παιδάκι. “Δεν κουβάλησα τη φανέλα της Φενέρ στην πλάτη μου. Την είχα στο μυαλό μου” έχει δηλώσει.
Να γράψει στο τεφτέρι…
Παθιάστηκε με το κίτρινο και μπλε και έμεινε πιστός οπαδός μέχρι το τέλος της ζωής του, ακόμα κι όταν οι γιατροί του είχαν απαγορεύσει να βλέπει τα ματς, λόγω της εύθραυστης υγείας του. Στην πρώτη του σεζόν με τη φανέλα τη Φενέρ οδηγεί την ομάδα του στην κατάκτηση του πρωταθλήματος Κωνσταντινούπολης, στο οποίο συμμετείχαν και τα άλλα μεγάλα κλαμπ της Πόλης, Γαλατασαράι και Μπεσίκτας. Βγαίνει πρώτος σκόρερ και ξεκινά μια παράδοση να παίζει καλά σε μεγάλα ντέρμπι, ειδικά αυτά με τη Γαλατά…
Το 1950 τα “κίτρινα καναρίνια” θα κατακτήσουν και το εθνικό πρωτάθλημα της Τουρκίας (ακόμα δεν είχε ιδρυθεί η Σουπερλίγκα) και ο Λεφτέρ έχει μια απίθανη τετραετία (1947-51) βάζοντας 38 γκολ σε 55 αγώνες!
Ο “κοντός” τρελαίνει κόσμο στην εξέδρα και οι οπαδοί της Φενέρ βγάζουν το σύνθημα “δώσε στον Λευτέρη να γράψει στο τεφτέρι”. Κάθε επαφή του με την μπάλα, “έγραφε” γκολ, ο Ρωμιός από την Πρίγκηπο γίνεται λαϊκό είδωλο και μέλος της Εθνικής Ανδρών της Τουρκίας.
Ήδη έχει παίξει με την ελπίδων και τη δεύτερη ομάδα. Δεν θα αργούσε να κληθεί στην ανδρών και να βάλει το πρώτο του γκολ, επί ελληνικού εδάφους!
Ονειρεύεται τους Ολυμπιακούς και ένα λαχείο…
Το φιλικό Ελλάδας-Τουρκίας στις 24 Απριλίου 1948, ήταν το πρώτο ανάμεσα στις δυο χώρες. Στην χώρα μαινόταν ο εμφύλιος πόλεμος και στη Λεωφόρο το αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα υποδεχόταν την Τουρκία του δικού μας Λεφτέρ.
Η εφημερίδα “Αθλητισμός” στο φύλλο της 22/4/1948 προαναγγέλλει το μεγάλο ματς με μια φωτογραφία της Εθνικής στην οποία έπαιζαν Μαρόπουλος, Βικελίδης, Βάζος, Ξένος, Μουράτης και οι άλλοι αστέρες της εποχής.
Ο τίτλος ενδεικτικός για τη δυσκολία του φιλικού:
“Με τις ευχές όλων των φιλάθλων μας αύριον η Εθνική μας αποδύεται στον δυσκολότερον αγώνα της προ την πανίσχυρον τουρκικήν”.
Η εφημερίδα σημειώνει ότι “παρά τους τραυματισμούς του Βάζου, Παπαντωνίου και την ασθένεια του Μουράτη, επικρατεί η πεποίθησις ότι τα ελληνικά χρώματα θα επιβληθούν”.
Ο “Αθλητισμός” φιλοξενεί και ένα πορτρέτο του Λεφτέρ με τίτλο “ΛΕΦΤΕΡΗΣ ο υπ’ αριθμόν 1 παίκτης της Εθνικής Τουρκίας”.
“Ο παίκτης αυτός που φημίζεται για την τέχνην και το σουτ του, είναι Έλλην την καταγωγήν, αλλά θεωρείται ως ο δημοφιλέστερος παίκτης της Τουρκίας και το χαϊδεμένο παιδί των φιλάθλων οι οποίοι τον αποκαλούν “Λεφτέρ”.
Η ελληνική εφημερίδα αναδημοσιεύει άρθρο του τουρκικού περιοδικού “Κιρμιζί Μπεγιάξ” και του δημοσιογράφου Μπίρογλου, που σκιαγράφησε ως εξής τον Λεφτέρ, μετά το ραντεβού μαζί του (κρατάμε σύνταξη και ορθογραφία):
“Για να τον συναντήσω εχρειάσθηκε ένα ταξιδάκι ως τη νήσο Πρίγκηπο. Κι αυτό γιατί εκεί κατοικεί και εργάζεται ο νεαρός άσος της μπάλας. Ο Λεφτέρης είναι μόνον 22 ετών. πρωτόπαιξε μπάλλα όταν ήταν πιτσιρίκος 9 ετών. Στα δώδεκα του χρόνια ήταν στέλεχος της ανεξαρτήτου ποδοσφαιρικής ομάδας των “Νεων της Πριγκήπου”.
Στα 16 του χρόνια πέρασε στην Ταξίμ μια από τις καλύτερες ομάδες της β΄κατηγορίας. Το 1944 επιστρατεύτηκε. Υπηρέτησε 18 μήνες στην Ανατολή και επέστρεψε στην Σταμπούλ το 1946. Επανέλαβε τους αγώνες του στην Ταξίμ και ωδήγησε την ομάδα του από θριάμβου εις θρίαμβον. Τον Ιανουάριο του 1946, ενεγράφη στη Φενέρ και έκτοτε αγωνίζεται ως μέσα αριστερά με τα χρώματα της πρωταθλήτριας Τουρκίας.
Στον αγώνα ΑΙΚ-Μικτής Σταμπούλ ο Λεφτέρης ήταν ένας από τους καλύτερους παίκτες και η νίκη την τελευταία στιγμή έκλινε υπέρ της Τουρκικής ομάδος, χάρις σε ένα υπέροχο γκολ που εσημείωσε ο Λεφτέρης δυο λεπτά προ της λήξεως του αγώνος.
Στην Τεχεράνη κατά τον αγώνα Κωνσταντινουπόλεως-Τεχεράνης, ο Λεφτέρης διεκρίθη εξαιρετικά στην επίθεσι.
Στον περυσινό αγώνα Φενέρ Μπαξέ-ΑΕΚ Αθηνών ο Λεφτέρης ήταν πραγμαικός σίφουνας μέσα στο γήπεδο. Η ΑΕΚ εδέχθη έξη τέρματα εκ των οποίων τα τρία εσημείωσε ο Λεφτέρης.
Όνειρό του είναι να παίξει στην Εθνική Τουρκίας εναντίον των Αυστριακών και να μετάσχει στην ομάδα που θα αγωνισθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, όπου πιστεύει ότι η Τουρκί θα κάνει αρίστην εμφάνισιν.
Προτιμά τον ερασιτεχνισμό από τον επαγγελματισμό. Εργάζεται σε σιδεράδικο και είναι ο αγαπημένος υπάλληλος του αφεντικού. Ο Λεφτέρης πιστεύει στην τύχη και γι αυτό αγοράζει τακτικά λαχεία.
“Αν ποτέ κερδίσω τον πρώτο λαχνό του στόλου θα ανοίξω ένα μεγάλο περίπτερο στην Πρίγκηπο” εδήλωσε στον Τούρκο δημοσιογράφο. Εκτός από το ποδόσφαιρο αγαπά πολύ και τη θάλασσα. Όλες τις ώρες της σχόλης τις περνά στη θάλασσα.
Δεν λείπει ποτέ από τις προπονήσεις της ομάδος του και από τα μαθήματα του Ούγγρου προπονητού Μόλναρ (σ.σ κόουτς της Φενέρ αλλά και της Εθνικής Τουρκίας). “Η διαρκής προπόνησις είναι όεος απαράβατος για ένα καλό ποδοσφαιριστή” επαναλαμβάνει διαρκώς. Δεν πίνει οινοπνευματώδη ποτά αλλ’ ούτε καπνίζει.
Από τους Τούρκους ποδοσφαιριστέ προτιμά τους Σελαχεττίν, Κιουτσούκ, Φικρέτ (Φενέρ) Μπουλέντ, Ισφεντιάρ (Γαλατα Σεράι), Βεντί και Σουκρού (Μπεσίκτας). Αγαπημένοι του ηθοποιοί είναι ο Κλαρκ Γκέϊμπλ, ο Τζών Πέιν και η Λάνα Τάρνερ”
Οι αποδοκιμασίες της εξέδρας και τα τέσσερα γκολ
Ο Λεφτέρ πρωταγωνίστησε στο φιλικό Ελλάδας-Τουρκίας. Η Εθνική μας προσπάθησε, όσο μπορούσε, όμως οι Τούρκοι ήταν τουλάχιστον ένα επίπεδο πιο πάνω. Ο “Αθλητισμός” παρουσίασε το ματς ως εξής:
Η ανωτερότητα των Τούρκων δεν αμφισβητήθηκε, όπως και η ικανότητα του Λεφτέρ, που σύμφωνα με την εφημερίδα ήταν ο “οργανωτής των καλύτερων συνδυασμών και δημιουργός των ωραιώτερων φάσεων προ της ελληνικής εστίας” (σ.σ κρατάμε την ορθογραφία της αρχικής δημοσίευσης)
Αυτό που δεν γράφτηκε πουθενά ήταν η “υποδοχή” που επιφύλαξε μερίδα των φιλάθλων στον Ρωμιό της τουρκικής ομάδας. Τον αποδοκίμασαν, τον έλουσαν με διάφορα κοσμητικά επίθετα ενώ σύμφωνα με την ταινία του πέταξαν και πορτοκάλια. Στην ταινία, ο Λεφτέρ πιάνει ένα απ’ αυτά και το ξεφλουδίζει για να το φάει! Η αλήθεια είναι ότι η συμπεριφορά αυτών των φιλάθλων τον πίκραναν πολύ, γιατί είχε έρθει στην Αθήνα γεμάτος προσδοκίες.
Σε αντίθεση με τον ελληνικό Τύπο, οι τουρκικές εφημερίδες έδωσαν μεγάλη έκταση στο γεγονός, καθώς ο κυνηγός της Φενέρ ήταν ο πιο δημοφιλής ποδοσφαιριστής στην Κωνσταντινούπολη.
Δύο μέρες αργότερα (25/4/1948) Έλληνες και Τούρκοι ξαναβρέθηκαν αντίπαλοι στη Λεωφόρο. Αυτή τη φορά στελέχωσαν τις μικτές ομάδες Κωνσταντινούπολης από τη μια και Αθήνας/Πειραιά από την άλλη. Εδώ τα πήγαμε καλύτερα, καθώς ο Μαρόπουλος και ο Ξένος έκαναν το 1-0 και το 2-1, ωστόσο, ο Λεφτέρ ισοφάρισε δυο φορές και στο 73ο λεπτό πετύχαινε και τρίτο γκολ για να βάλει μπροστά την ομάδα του. Δυο ακόμη τέρματα στο τελευταίο τρίλεπτο από την μικτή Κωνσταντινούπολης (Χαλίτ και Σουκρού) διαμόρφωσαν το τελικό 5-2.
Με δυο νίκες και τον Λεφτέρ κεντρικό πρόσωπο (πέτυχε τέσσερα από τα 8 γκολ των ομάδων του) οι Τούρκοι επέστρεψαν περιχαρείς στην Πόλη και λίγους μήνες αργότερα έπαιζαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου. Η Εθνική Τουρκίας έπαιξε δυο αγώνες. Νίκησε 4-0 την Κορέα (ο Λεφτέρ το τέταρτο γκολ) και ηττήθηκε από τη Γιουγκοσλαβία με 3-1. Για τον Λεφτέρ μόλις ξεκινούσε το απόγειο της καριέρας του.
Από το καμπιονάτο, στη Γαλλία και στο Μουντιάλ!
Η Φενέρ αναδεικνύεται πρωταθλήτρια Τουρκίας το 1950 και ο Λεφτέρ είναι ο πρώτος σκόρερ, το κποινό παραλληρεί σε κάθε εμφάνιση του, μέχρι που για το προικισμένο ελληνόπουλο δείχνει ενδιαφέρον η Φιορεντίνα! Οι “βιόλα” προσφέρουν αρκετά χρήματα στα “καναρίνια” και ο Αντωνιάδης γίνεται ο πρώτος Τούρκος ποδοσφαιριστής που παίζει στο εξωτερικό.
Στη Φιορεντίνα θα αγωνιστεί και στα 30 από τα 38 παιχνίδια του ιταλικού πρωταθλήματος 1951-52, παίζοντας στο ένα άκρο της επίθεσης. Στο άλλο ήταν ο Ολλανδός Ρόζεμπεργκ και σέντερ-φορ ο Σουηδός Έκνερ.
Το πρώτο του γκολ επί ιταλικού εδάφους ήρθε εναντίον της Νοβάρα εκτός έδρας (πέτυχε το τρίτο γκολ στην ήττα με 4-3), Θα δώσει τη νίκη εναντίον της Μπολόνια (1-0) και θα βάλει άλλα δύο γκολ στο 5-0 επί της Κόμο και στο 5-1 κόντρα στην Ίντερ.
To βιντεάκι από τα ιταλικά επίκαιρα είναι χαρακτηριστικό και παίρνουμε μια ιδέα για την τεχνική του αριστερού χαφ από την Πρίγκηπο. Ο ξανθομάλλης είναι ο Σουηδός σέντερ-φορ Έκνερ.
Η Φιορεντίνα θα ισοβαθμήσει στην 4η θέση της κατάταξης μαζί με τη Λάτσιο συγκεντρώνοντας 43β και πετυχαίνοντας 17 νίκες. Τερμάτισε πίσω από Γιουβέντους (πρωταθλήτρια με 60β), Μίλαν (53β) και Ίντερ (49β).
Ο Λεφτέρ παρότι είχε μια καλή χρονιά δεν έμεινε στην Ιταλία. Οι “Βιόλα” τον παραχώρησαν στη Νις και μετά την Ιταλία, την σεζόν 1952-53 γνώριζε και τη Γαλλία. Ήταν 27 ετών, προφανώς δεν μιλούσε λέξη γαλλικά και πέρασε μια δύσκολη χρονιά, έχοντας 12 συμμετοχές από τα 33 ματς του πρωταθλήματος. Παρόλα αυτά πρόλαβε να βάλει δυο γκολ, κόντρα σε Μαρσέιγ και Μπορντό στις ήττες της Νις με 3-1 και 2-1 αντίστοιχα.
Μέσα του ήξερε ότι είχε έρθει η ώρα να επιστρέψει στην Τουρκία. Η Φενέρ τον υποδέχθηκε με πολλή χαρά. Και ο Λεφτέρ ξανάβρισκε τη θέση του στην Εθνική Τουρκίας, που θα έπαιρνε μια περιπετειώδη πρόκριση για τα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου, με τη βοήθεια και της Θεάς Τύχης.
Αντίπαλος των Τούρκων ήταν η Ισπανία, που πήρε το πρώτο ματς με 4-1. Στην Κωνσταντινούπολη οι Τούρκοι πέτυχαν μια τεράστια νίκη με 1-0 και οι δυο ομάδες οδηγήθηκαν σε μπαράζ (στο Ολίμπικο της Ρώμης) καθώς τότε δεν μετρούσε η διαφορά των γκολ. Το τρίτο παιχνίδι τελείωσε 2-2, άρα έπρεπε να γίνει κλήρωση. Ο 14χρονος γιος ενός υπαλλήλου του γηπέδου, με δεμένα τα μάτια του, τράβηξε το χαρτάκι που έλεγε Τουρκία και οι γείτονες θα ταξίδευαν για πρώτη φορά στην ιστορία τους στην τελική φάση ενός Μουντιάλ, που το 1954 φιλοξενήθηκε στην Ελβετία.
Η Τουρκία κληρώθηκε στον όμιλο με την τρομερή Ουγγαρία του Φέρεντς Πούσκας, την αδύναμη Κορέα και την μετέπειτα παγκόσμια πρωταθλήτρια Γερμανία. Το σύστημα της διοργάνωσης στην πρώτη φάση ήταν λίγο περίεργο. Κάθε ομάδα έδινε δυο παιχνίδια και όχι τρία, όπως ήταν το φυσιολογικό. Η Τουρκία ηττήθηκε από τη Γερμανία στην πρεμιέρα με 4-1, αλλά επικράτησε της Κορέας με 7-0. Ο Λεφτέρ έβαλε ένα από τα εφτά τουρκικά γκολ. Ένα γκολ ζωγραφιά, με μια βολίδα έξω από την περιοχή. Απολαύστε το
Οι Γερμανοί με την ήττα τους από την Ουγγαρία (8-3) είχαν τον ίδιο απολογισμό (2 νίκες) με την Τουρκία και οι δυο ομάδες έπαιξαν μπαράζ. Στις 23 Ιουνίου, οι Τούρκοι δεν είχαν πολλή τύχη, έχασαν με 7-2 (ο Λεφτέρ το δεύτερο γκολ) και έτσι αποκλείστηκαν από τα προημιτελικά.
Οι θρίαμβοι με τη Φενέρ το πογκρόμ του 1955
Ήδη ο Λεφτέρ είχε επιστρέψει στην αγαπημένη του Φενέρ. Κι άρχιζε μια νέα διαδρομή με τα κίτρινα και μπλε, που έγραψαν την ιστορία του τουρκικού κλαμπ. Το 1955 ανακηρύχθηκε καλύτερος ποδοσφαιριστής στην Τουρκία, ενώ φοράει και τη φανέλα της Μικτής Κόσμου. Λίγους μήνες αργότερα μετά τη λήξη του πρωταθλήματος θα ακολουθούσε το πογκρομ των Ελλήνων της Πόλης.
Η προβοκάτσια στη Θεσσαλονίκη με την έκρηξη στο προξενείο της Τουρκίας (όπου υποτίθεται ότι είχε γεννηθεί ο Κεμάλ Ατατούρκ) λειτούργησε σα μοχλός για τα Σεπτεμβριανά. Η “Ισταμπουλ Εξπρές” μια εφημερίδα που πουλούσε μόλις 20.000 φύλλα παρουσίασε το γεγονός σαν μια ισχυρή έκρηξη από βόμβα που είχαν τοποθετήσει οι Έλληνες. Η αλήθεια ήταν ότι οι ζημιές που προκλήθηκαν ήταν αμελητέες η βόμβα είχε πολύ μικρή ισχύ και όπως αποδείχθηκε μετέπειτα στο Δικαστήριο είχε μεταφερθεί και τοποθετηθεί από Τούρκους πράκτορες.
Την προβοκάτσια (στην ταινία ομολογείται ακροθιγώς) την υποστηρίζει η αμφιλεγόμενη εφημερίδα με διαρκείς εκδόσεις και φωτογραφίες, εμφανώς παραποιημένες. Έτσι κι αλλιώς το σχέδιο είναι οργανωμένο από τις μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας (το 2008 η εφημερίδα Ραντικάλ αποκάλυψε ότι το είχε επεξεργαστεί το Γραφείο Ειδικού Πολέμου, που είχε στήσει το ΝΑΤΟ για την αποτροπή του κομμουνιστικού κινδύνου) με τον εξαγριωμένο όχλο να προβαίνει σε πρωτοφανείς αγριότητες κατά της ακμάζουσας εκείνα τα χρόνια ελληνικής κοινότητας.
Τριάντα νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες ήταν ο τελικός απολογισμός του πογκρόμ που κράτησε δυο ημέρες (6 και 7/9) και κατέστρεψε σπίτια, εκκλησίες, εργοστάσια, καταστήματα ακόμα και τάφους των Ελλήνων της Πόλης. Οι Ρωμιοί της Κωνσταντινούπολης ήταν πλέον ανεπιθύμητοι από το τουρκικό κράτος, οι περισσότεροι έχαναν σε μια νύχτα τις περιουσίες τους και άρχισαν σιγά-σιγά να εγκαθίστανται στην Ελλάδα.
Το ποδόσφαιρο θα αποτελέσει ξανά το καταφύγιο του. Με τη Φενέρ θα πάρει τρία πρωταθλήματα της Σουπερ Λιγκ, η οποία ιδρύεται το 1959. Γίνεται ο πρώτος παίκτης ο οποίος θα ευστοχήσει σε πέναλτι (λέγεται ότι δεν έχασε ποτέ χτύπημα από την άσπρη βούλα) στη νεοϊδρυθείσα κατηγορία (στις 15/5/59 εναντίον της Μπεϊκόζ) θα πάρει τους τίτλους στο πρωτάθλημα της Κωνσταντινούπολης και το τουρκικό Κύπελλο και θα αποχωρήσει σε ηλικία 38 ετών… Στην καριέρα του με τη Φενέρ μέτρησε 615 αγώνες και 423 γκολ.
Ο “καθηγητής”, ο “ταύρος”, όπως ήταν και το δεύτερο παρατσούκλι του θα σκεφτόταν, πλέον, την εγκατάσταση του στην Αθήνα.
“Οι φήμες έχουν δόση αλήθειας”
Τον Οκτώβριο του 1963, ο Λευτέρης Αντωνιάδης κάνει ένα ταξίδι μέχρι την ελληνική πρωτεύουσα. Ο αείμνηστος δημοσιογράφος (χρόνια αργότερα αρχισυντάκτης) της εφημερίδας ΦΩΣ των ΣΠΟΡ, Άρης Μελισσινός, τον ανακαλύπτει και του παίρνει μια αποκαλυπτική συνέντευξη.
Ο Λεφτέρ επιβεβαιώνει τις φήμες που τον ήθελαν να εργάζεται στην Ελλάδα με την ιδιότητα του προπονητή. “Έχουν δόση αλήθειας” δηλώνει και παραδέχεται ότι υπάρχουν πολλές προτάσεις για να αναλάβει την τεχνική ηγεσία κάποιων ομάδων, ακόμα και να παίξει κιόλας: “Θα ήθελα να μεταδώσω τις γνώσεις μου” σχολιάζει.
Ο Λεφτέρ δηλώνει γοητευμένος από την απόδοση των “ερυθρολεύκων” και λέει τα καλύτερα για τον Γιώργο Σιδέρη. Ο Ολυμπιακός είναι η πρώτη ομάδα που θα αντιμετωπίσει, καθώς συμφωνεί με το Αιγάλεω και αναλαμβάνει την τεχνική του ηγεσία. Στις 9 Νοεμβρίου αντικαθιστά και επίσημα τον Γαβρήλο Γαζή. Η αθηναϊκή ομάδα χάνει δύσκολα 1-0 (με πέναλτι) και ο Αντωνιάδης θα κάτσει στον πάγκο της μέχρι το τέλος της σεζόν, όταν δεν καταφέρνει να γλιτώσει τον υποβιβασμό…
Το “αυτόγραφο” του Μαρόπουλου
Η προπονητική καριέρα του Λεφτέρ θα συνεχιστεί αργότερα κυρίως στην Τουρκία και με ένα ενδιάμεσο σταθμό το Γιοχάνεσμπουργκ της Ν.Αφρικής. Το 1964, ωστόσο, θα επιστρέψει για λίγο στα γήπεδα! Ο Κλεάνθης Μαρόπουλος που είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη το 1919 τρέφει μεγάλη εκτίμηση στο πρόσωπο του.
Λένε ότι του ζητάει ένα αυτόγραφο, αλλά η υπογραφή του μεγάλου άσου μπαίνει σε ένα δελτίο ποδοσφαιριστή. Η ΑΕΚ τον εντάσσει στο δυναμικό της και ο Λεφτέρ στα 39 του παίζει στο ελληνικό πρωτάθλημα!
Η καριέρα του θα είναι σύντομη. Προλαβαίνει να αγωνιστεί σε πέντε ματς, ο τραυματισμός του, όμως, στην αναμέτρηση με τον Ηρακλή δεν του επιτρέπει να συνεχίσει. Είναι παρών, ωστόσο, στην εντυπωσιακή εμφάνιση και το σαρωτικό 7-1 της “Ένωσης” κόντρα στον Απόλλωνα. Να πως περιέγραψε τα δυο γκολ που σημείωσε η “Αθλητική Ηχώ”
- “81′ και πάλι ο Νεστορίδης επιτίθεται από θέση έξω δεξιά, ντριπλάρει δυο αντιπάλους και πασάρει στον αμαρκάαριστο Λευτέρη που από κοντά ανεβάζει το σκορ σε 5-1…”
- “87′ έφοδος του Παπαϊωάννου καταλήγει σε ωραία σέντρα κατευθείαν στον Λευτέρη, ο οποίος με δυνατό σουτ βολέ τραντάζει τα δίχτυα του Απόλλωνος, 6-1”
Ο Λεφτέρ έμεινε στο ποδόσφαιρο για πολλά χρόνια. Ήταν προπονητής και βέβαια παρακολουθούσε πάντα την αγαπημένη του Φενέρ. To άγαλμα έξω από το Σουκρού Σαράτσογλου βρίσκεται για να υπενθυμίζει σε όλους τον μύθο του που έζησε μέσα στη διαδρομή των χρόνων και τις διηγήσεις των παλιότερων για το πως έβαζε την μπάλα στα δίχτυα.
Για το τουρκικό ποδόσφαιρο ο Έλληνας εξτρέμ ήταν ένα σύμβολο. Ο “καθηγητής” παρά τη δημοφιλία του έζησε μια ζωή χαμηλών τόνων, αποφεύγοντας τις δηλώσεις και τις συνεντεύξεις. Σε εκείνη που παραχώρησε στο ΦΩΣ τι 1963 το παραδέχθηκε. Απέφευγε πάνρτα τους δημοσιογράφους, ίσως γιατί βρισκόταν ανάμεσα σε δυο κόσμους και μέσα του συνυπήρχαν ο Ρωμιός και ο Τούρκος.
Το τι ακριβώς συμβολίζει στη γειτονική χώρα ο Λεφτέρ απεικονίζεται στο ντοκιμαντέρ του ελληνικού και τουρκικού τμήματος της DW. Αξίζει κανείς να το παρακολουθήσει, καθώς μιλάνε στελέχη, παίκτες, προπονητές και οπαδοί της Φενέρ, μέλη της οικογένειας του μεγάλου ποδοσφαιριστή και ο Κώστας Σλούκας που εκείνη την εποχή φορούσε τη φανέλα της τουρκικής ομάδας. Δείτε το εδώ:
Στο τέλος της ζωής του αντιμετώπισε πρόβλημα με την καρδιά του. Το 2010 έπαθε έμφραγμα, ενώ βρισκόταν για διακοπές στην Αθήνα. Νοσηλεύτηκε στον Ευαγγελισμό και αργότερα διακομίστηκε στην Κωνσταντινούπολη. Πέθανε στις 13 Ιανουαρίου 2012. Δυο μέρες αργότερα έγινε και η κηδεία του με 10.000 και πλέον κόσμο στο γήπεδο της Φενέρ να του λένε το τελευταίο αντίο.
Μια κηδεία αντάξια του μύθου ενός Έλληνα που δόξασε την Τουρκία πάνω στο χορτάρι. Οπαδοί όλων των ομάδων μαζεύτηκαν για να τιμήσουν τον Λεφτέρ, που πάντα έγραφε στο τεφτέρι του πολλά γκολ…
Η ταινία και η “Μαίρη”
Το Netflix προβάλλει την ταινία για τον Λεφτέρ (τίτλος: η ιστορία του καθηγητή) σε σκηνοθεσία του Τσαν Ουλκάι και σενάριο της Αϊσέ Ιλκερ Τουργκούτ. Ο πρωταγωνιστής Ερντέμ Καγιαναρτσά μοιάζει πολύ με τον Λεφτέρ, έκανε εντατικά μαθήματα ποδοσφαίρου για ένα πεντάμηνο, μέχρι να παίζει αξιοπρεπώς με την μπάλα στα πόδια.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα, ωστόσο, του 32 χρονου ηθοποιού ήταν να μάθει … ελληνικά αλλά και να έχει την προφορά του Λεφτέρ στην τουρκική γλώσσα. Πράγματι η ταινία έχει πολλούς ελληνικούς διαλόγους και περιγράφει τη ζωή του ήρωα μας με ακρίβεια και ρεαλισμό. Δεν αποσιωπούνται οι ωμότητες των Σεπτεμβριανών και σίγουρα αποτυπώνεται το εσωτερικό δράμα του μεγάλου ποδοσφαιριστή.
Για τις ανάγκες της μυθοπλασίας, πάντως, η σεναριογράφος εμφανίζει και την “Μαίρη” μια υποτιθέμενε εξωσυγική σχέση του Λεφτέρ, που στην πραγματικότητα, ωστόσο, έζησε όλη του τη ζωή με την Σταυριανή Μπεκιάρη, με την οποία έκανε και τρία παιδιά.
“Όταν ο ατζέντης μου, μου είπε ότι πήρα τον ρόλο του Λεφτέρ, από τον ενθουσιασμό μου δάγκωσα μια … μπάλα ποδοσφαίρου” ομολόγησε ο Καγιαναρτσά σε μια συνέντευξη του, για την ταινία. Όχι άδικα. Δεν είναι μικρή υπόθεση να υποδύεσαι τον Λεφτέρ Κιουτσακαντωνιάδη. Η όπως κάποτε τον αποκάλεσε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, “Μπουγιουκαντωνιάδη”. Ο μεγάλος Αντωνιάδης, δηλαδή…
