BRIAN JACKSON: “Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΘΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ”

«Η επανάσταση δεν θα μεταδοθεί από την τηλεόραση/ η επανάσταση δεν θα παιχτεί σε επανάληψη, αδέρφια/ γιατί η επανάσταση θα είναι ζωντανή». Αυτοί οι στίχοι όπως τους απαγγέλει με σαρκασμό ο Gil-Scott Heron έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στη μουσική σκηνή. Δεν θα είχαν όμως την ίδια διαβρωτική επίδραση αν δεν υπήρχε ο μουσικός καμβάς που έκτιζε πίσω του ο Brian Jackson με εκείνο το δαιμονισμένο πιάνο.

Όταν συναντήθηκαν οι δυο τους οι δρόμοι της Αμερική είχαν πάρει φωτιά. Το κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα συναντούσε τους φοιτητές που αγωνίζονταν ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Κάπου ανάμεσα στα δακρυγόνα και τα κλομπς, τις μολότοφ και τις καραμπίνες, οι δύο συνοδοιπόροι κοίταξαν τις πληγές της Αμερικής, έγραψαν για αυτές και κυκλοφόρησαν μία χούφτα από τους πιο επιδραστικούς δίσκους στη σύγχρονη μουσική σκηνή.

Κι όταν ο Gil- Scott Heron εγκατέλειψε την ποίηση παλεύοντας με την πρέζα και δίνοντας αραιά και που συναυλίες (τον ανέσυρε από την αφάνεια το 2010 ο Richard Russel που έκανε παραγωγή στο εκπληκτικό δίσκο «I’m New Here» λίγο πριν τον θάνατο του), ο Brian Jackson δεν σταμάτησε να παίζει και να ηχογραφεί μουσική με άλλους συνεργάτες προσπαθώντας όπως λέει να «καταπραΰνει τον πόνο» με τον δικό του τρόπο.

Την Παρασκευή θα βρεθεί στο Gazarte όπου θα παρουσιάσει: «Τη μουσική που δημιούργησα με τον Gil, με τραγούδια όπως το The Bottle και το Winter in America καθώς δυστυχώς, πολλά από αυτά τα τραγούδια παραμένουν επίκαιρα. Τα παίζουμε ακόμα, ελπίζοντας ότι θα καταπραΰνουν τον πόνο και θα προσφέρουν ελπίδα στις νεότερες γενιές.

Θα παίξουμε και κάποια από τις πρόσφατες προσωπικές μου δουλειές, όπως αυτά από το άλμπουμ Now More Than Ever. Όμως δεν θα είναι μια μελαγχολική βραδιά. Ίσως υπάρξουν συγκινητικές στιγμές, αλλά ο σκοπός είναι να περάσουμε καλά. Θα είναι μια νύχτα με ωραία ενέργεια και καλή μουσική.

Ήσασταν έφηβος όταν συναντήσατε τον Gil- Scott Heron και ηχογραφήσατε μαζί μερικούς από τους πιο επιδραστικούς δίσκους της εποχής με τεράστια πολιτική επιρροή. Πως νιώθετε για κείνη την εποχή;
Ήμουν 16 όταν γνώρισα τον Gil και νιώθω βαθιά ευγνώμων για εκείνον τον καιρό και για όσα δημιουργήσαμε μαζί. Ήμασταν δυο νέοι αδερφοί που ονειρευόμασταν να γίνουμε πετυχημένοι τραγουδοποιοί. Δεν θεωρούσαμε τους εαυτούς μας καλλιτέχνες, ούτε θέλαμε να γράψουμε ιστορία, απλώς θέλαμε να εκφράσουμε όσα ξέραμε – τι σημαίνει να είσαι ένας νέος μαύρος άντρας σε μια ταραγμένη εποχή.

Ελπίζαμε ότι μπορούσαμε να δώσουμε φωνή στα όσα έβλεπε η δική μας γενιά και στα συναισθήματα που της γεννούσαν, να προσφέρουμε λίγη παρηγοριά να καταπραΰνουμε τον πόνο της και να πούμε: Ναι, βλέπουμε ό,τι βλέπεις, νιώθουμε ό,τι νιώθεις. Δεν είσαι μόνος σου.

Τι σας λείπει περισσότερο από εκείνη την εποχή;
Αυτό που μου λείπει είναι ο ιδεαλισμός της. Η αίσθηση ότι όσοι είχαν συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει θα αφυπνίζονταν και θα είχαν τη δύναμη να αλλάξουν τα πράγματα.

Κυκλοφορήσατε ξανά το αριστουργηματικό “The Revolution Will Not Be Televised” με τον Black Thought και νέους στίχους που αντανακλούν τη δική μας εποχή. Τελικά πιστεύετε ότι μαζί και ο Gil-Scott Heron βάλατε τα θεμέλια για το hip hop;
Το hip hop είναι μια μορφή spoken word με συνοδεία μουσικής. Το spoken word είναι ποίηση και η ποίηση δεν ξεκίνησε με εμάς. Ο Langston Hughes, ο Amiri Baraka, η Sonia Sanchez, οι Last Poets, η Jayne Cortez — όλοι το είχαν κάνει αυτό πριν από εμάς.

Η δική μας δουλειά τη δεκαετία του ’70, η απαγγελία πάνω σε ρυθμό, ήταν συνέχεια της αφρικανικής παράδοσης του griot. Αυτή η μουσική ήταν η αρχή αυτού που αργότερα έγινε hip hop. Πολλοί σύγχρονοι καλλιτέχνες το γνωρίζουν και το εξελίσσουν. Έτσι έρχομαι σε επαφή με rappers όπως ο Black Thought, ο J. Ivy, η Raquel Ra Brown και ο Wes Felton.

Τι σημαίνει griot;
Από εκεί πηγάζει η έμπνευσή μου, από την Παράδοση, από την κληρονομιά των Αφρικανών griots, των Δυτικοαφρικανών αφηγητών που, όπως οι σημερινοί παρουσιαστές ειδήσεων, χρησιμοποιούσαν μουσική, χορό και ποίηση για να διηγηθούν την ιστορία της κοινότητας, τα έθιμα και τα γεγονότα των καιρών τους.

Οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τον όρο jazz για να περιγράψουν τον ήχο σας.
Δεν μου αρέσει η λέξη jazz γιατί προέρχεται από την λέξη (jism), που είναι ο αυνανισμός στην αργκό. Αυτήν χρησιμοποίησαν οι λευκοί Αμερικανοί καθώς αδυνατούσαν να κατανοήσουν την μουσική που ανέπτυσσαν οι Αφροαμερικανοί. Το να συνοψίζεται όλος αυτός ο πλούτος της αφρικανικής τέχνης σε μια τέτοια χυδαία λέξη δείχνει πόσο λίγο κατανοούσαν τον πολιτισμό των ανθρώπων που εκμεταλλεύονταν ως σκλάβους.

Κάποτε σκεφτήκαμε να ορίσουμε τη μουσική μας ως την Μόνη Αυθεντική Αμερικάνικη Μορφή Τέχνης, αλλά έτσι θα αποκλείαμε όλη την τέχνη που γεννήθηκε στη Κεντρική και Νότια Αμερική πριν φτάσουν οι κατακτητές από τα ξένα μέρη.

Στο νέο δίσκο το «Now More Than Ever» δουλεύετε ξανά τα κλασικά σας τραγούδια που είχατε γράψει με τον Gil-Scott Heron μαζί με τους Masters at Work. Θέλετε να τα συστήσετε σε μία άλλη γενιά;
Από τότε που ηχογραφήσαμε εκείνα τα άλμπουμ, παρακολουθώ τις αλλαγές στη μουσική. Ως ενορχηστρωτής, πάντα ψάχνω νέους τρόπους παρουσίασης αυτών των κλασικών τραγουδιών. Πειραματίστηκα αρκετά μόνος μου. Κάποια στιγμή σκέφτηκα πως θα ήταν ακόμα πιο ενδιαφέρον να τα επανεκτελέσουν οι νεότεροι καλλιτέχνες.

Στις αρχές των ’90s άκουγα συγκροτήματα όπως οι A Tribe Called Quest, Digable Planets, De La Soul να χρησιμοποιούν samples από τη μουσική της εποχής μου. Κάποιοι παίρνανε και τα δικά μας κομμάτια με τον Gil. Αναρωτήθηκα πώς θα ήταν αν είχαν την πλήρη ελευθερία να τα ερμηνεύσουν όπως θέλουν.

Όταν άκουσα τι είχε κάνει ο Louie Vega με το“Superfly” του Curtis Mayfield, εντυπωσιάστηκα. Από τότε, το να συνεργαστώ με τον Louie και τον Kenny τους Masters at Work έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους μου.

Γενικά προτιμάτε τις συνεργασίες.
Κάθε μουσικός συνεργάζεται με άλλους εκτός αν βγαίνει κάθε βράδυ μόνος του με το όργανό του. Η μουσική βιομηχανία προσπαθεί να απομονώσει ένα άτομο και να το παρουσιάσει ως αποκλειστικό δημιουργό, αλλά αυτό είναι ψέμα. Υπάρχουν πίσω του μουσικοί, παραγωγοί, ηχολήπτες, συνδημιουργοί, σκηνογράφοι, τεχνικοί, κατασκευαστές οργάνων. Όλοι αυτοί συμβάλλουν ώστε η τέχνη να φτάσει στα μάτια και στα αυτιά του κοινού.

Απολαμβάνω να ανακαλύπτω νέους τρόπους να παίζω και να ακούω τη μουσική μου οπότε ακόμα κι αν δεν μου άρεσε να συνεργάζομαι, που μου αρέσει, θα ήταν απαραίτητο. Εκτός αν ήθελα να φανώ σαν μαλάκας και να πω: Τα έκανα όλα μόνος μου!

Πολλά άρθρα στον αμερικάνικο τύπο σας χαρακτηρίζουν όχι μόνο χαρισματικό μουσικό αλλά και πολιτικό ακτιβιστή.
Δεν θεωρώ τον εαυτό μου πολιτικό ακτιβιστή. Αλλά όταν μιλάς για κάτι πέρα από το να κάνεις σεξ, ή το να είσαι cool ή να κερδίζεις την καρδιά μίας κοπέλας ή να την χάνεις, σε βαφτίζουν πολιτικοποιημένο καλλιτέχνη.

Εγώ απλώς προσπαθώ να κρατάω τα μάτια μου ανοιχτά και να είμαι ειλικρινής όταν λέω όσα βλέπω. Μερικά πράγματα δεν είναι όμορφα, αλλά πάντα προσπαθώ να δώσω μια θετική προοπτική, όχι μόνο να περιγράψω το πρόβλημα αλλά να δείξω μια κατεύθυνση. Η απάντηση σε αυτό μοιάζει πάντα ίδια: Ενημέρωση. Αντίσταση. Γνώση. Ενότητα. Δεν ξέρω αν όλα αυτά με κάνουν πολιτικοποιημένο.

Μετά από τόσα χρόνια στη μουσική σκηνή, νιώθεις ότι έχεις έχεις πετύχει όσα ήθελες;
Ο στόχος μου ήταν να καταπραΰνω τον πόνο, να δείξω στους ανθρώπους σαν εμένα, που ίσως νιώθουν εξόριστοι από ότι θεωρείται κανονικότητα, ότι δεν είναι μόνοι. Να τους πω: «Σε βλέπω, σε νιώθω».

Ήθελα επίσης να εξελιχθώ: να γράφω καλύτερα, να παίζω καλύτερα, να αποδίδω καλύτερα στις συναυλίες. Νομίζω πως το έχω πετύχει, όχι όσο θα ήθελα, αλλά είναι μια διαρκής διαδικασία. Δεν θα σκεφτώ ποτέ ότι: εντάξει, τελείωσα τα κατάφερα.

Ποια είναι η γνώμη σας για τον Πρόεδρο Donald Trump;
Όταν το σώμα έχει συμπτώματα, η ασθένεια υπάρχει ήδη. Ο Trump είναι το σύμπτωμα, όχι η ασθένεια. Όλα όσα συμβαίνουν στην Αμερική τώρα κρύβονται πίσω από την κυριαρχία ενός συμπτώματος. Η ασθένεια της Αμερικής είναι η εξόντωση των ιθαγενών, η δουλεία, ο έλεγχος της χώρας από τους πλούσιους, το μίσος για να αναφέρω μερικές παραμέτρους. Αυτά είναι τα πραγματικά αίτια που οι Αμερικανοί δεν θέλουν να τα αντικρύσουν.

Πιστεύετε ότι οι ΗΠΑ επιστρέφουν στις ταραγμένες δεκαετίες του ’60 και ’70;
Δεν πιστεύω ότι επιστρέφουν γιατί δεν κατάφεραν ποτέ να αποφύγουν τις ταραχές. Οι ΗΠΑ από την αρχή αντιμετώπιζαν τέτοια προβλήματα και θα συνεχίσουν να τα αντιμετωπίζουν μέχρι να αναγνωρίσουν τον πόνο και τη βία που έχουν σπείρει μέσα και έξω από τα σύνορά τους.

Πάντως δίσκοι σας όπως το «Winter in America» ηχούν προφητικοί.
Δεν είμασταν προφήτες, ο δίσκος ήταν η δική μας ματιά στα γεγονότα της εποχής. Είπαμε την αλήθεια για όσα είδαμε. Αν αυτές οι παρατηρήσεις μας για την κατάσταση στις ΗΠΑ ισχύουν σήμερα το θεωρώ αξιολύπητο, πολύ θλιβερό. Έπρεπε όλοι μας να τα είχαμε καταφέρει καλύτερα.

Πάντως η ακροδεξιά προελαύνει στις δυτικές χώρες.
Η άνοδος της ακροδεξιάς είναι εκδήλωση μίας βαθιάς κοινωνικής ανασφάλειας που εκμεταλλεύονται οι πολυεθνικές εταιρείες, τα μέσα ενημέρωσης και οι πολιτικοί που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν τον λαό. Όταν οι πολίτες διαβιώνουν σε μια οικονομική αστάθεια, χωρίς την εκπαίδευση που θα τους κάνει να αναπτύξουν κριτική σκέψη, και βομβαρδίζονται από την παραπληροφόρηση, είναι έτοιμοι να πιστέψουν οτιδήποτε απευθύνεται στα κατώτερα ένστικτά τους όπως τον φόβο και το μίσος.

Η μουσική μπορεί να ξυπνήσει το πνεύμα της αντίστασης;
Η μουσική είναι παγκόσμια γλώσσα. Μιλάει χωρίς να έχει ανάγκη τον λόγο. Οι στίχοι μεταφέρουν ισχυρά μηνύματα με συμβολικές λέξεις και φράσεις. Όπως ακριβώς οι φυλές της Δυτική Αφρικής χρησιμοποιούσαν τα τύμπανα ή τα τραγούδια και οι ύμνοι των προγόνων μου που έδιναν το σύνθημα για τις εξεγέρσεις.

Σήμερα η μουσική έχει την ίδια δύναμη εμπνέει, καταπραΰνει, ενώνει. Η αντίσταση ποτέ δεν σταμάτησε να υπάρχει. Πάντα έβλεπα ανθρώπους που αρνούνταν να υποστούν οποιοδήποτε έλεγχο στη ζωή τους που δεν επέτρεπαν στην οικογένεια τους να ξεγελαστεί και να συμβιβαστεί. Η μουσική δεν χρειάζεται να ξυπνήσει το πνεύμα της αντίστασης γιατί η μουσική σημαίνει και θα σημαίνει αντίσταση. Μπορεί να είναι χρήσιμη ως εργαλείο, ως τροφή για την αντίσταση, ως παυσίπονο για τις πνευματικές πληγές της μάχης. Και τα εφόδια της είναι ατελείωτα. Κρατείστε τα μάτια και τα αυτιά σας ανοιχτά. Βρίσκεται παντού γύρω σας.