“ΜΕ ΕΧΟΥΝ ΔΙΩΞΕΙ ΑΠΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΠΑΡΤΙ” – Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΚΛΟΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Για τους περισσότερους, οι κλόουν και οι ανιματέρ είναι απλώς οι άνθρωποι που αναλαμβάνουν να διασκεδάσουν τα παιδιά στα πάρτι. Όμως, όσοι βρίσκονται μέσα στο επάγγελμα ξέρουν καλά πως πρόκειται για κάτι πολύ πιο απαιτητικό. Η Αντωνία Τσατσαμπά, με 15 χρόνια εμπειρίας στην πλάτη της, εξηγεί πώς είναι να δουλεύεις σε έναν χώρο που απαιτεί πάντα αστείρευτη ενέργεια και καλή διάθεση, ακόμα κι όταν οι συνθήκες δεν είναι πάντα ιδανικές.

Η ίδια μιλά στο NEWS 24/7 για τις δυσκολίες που έχει συναντήσει μέσα σε αυτά τα χρόνια, για τις φορές που χρειάστηκε να κάνει τον κόσμο να γελά ενώ μέσα της ένιωθε διαφορετικά, αλλά και για το πώς το επάγγελμα έχει αλλάξει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.

Παράλληλα, αναφέρεται στις προκαταλήψεις που υπάρχουν στο επάγγελμα, όπως το age shaming και η έμφαση στην εξωτερική εμφάνιση, ενώ περιγράφει τι σημαίνει για την ίδια αυτή η καθημερινή “κατάθεση ψυχής” που απαιτεί η δουλειά της.

-Αντωνία, πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με την τέχνη του ανιματέρ; Ήταν παιδικό σου όνειρο ή προέκυψε στην πορεία;

Η αλήθεια είναι πως δεν είχα κανένα ερέθισμα για αυτήν την τέχνη για πολλά χρόνια. Ήμουν νηπιαγωγός, απόφοιτη του Παιδαγωγικού του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά το πτυχίο μου ξεκίνησα να εργάζομαι ως νηπιαγωγός σε ιδιωτικά σχολεία. Όταν όμως ήρθε η οικονομική κρίση, η εύρεση δουλειάς στον τομέα μου έγινε εξαιρετικά δύσκολη. Έκανα επιπλέον σπουδές στη συμβουλευτική και την ειδική αγωγή, προσπαθώντας να βρω θέση σε κέντρα ειδικής αγωγής ή δυσλεξίας, ώστε να συνδυάσω τις γνώσεις μου. Παρ’ όλα αυτά, τότε δεν έβρισκα καμία σταθερή επαγγελματική διέξοδο.

Την ίδια περίοδο, ο σύντροφός μου -με τον οποίο είμαστε μαζί πολλά χρόνια- αποφάσισε να μάθει την τέχνη της ταχυδακτυλουργίας. Εγγράφηκε σε σχολή στην Αθήνα, αγόρασε τον απαραίτητο εξοπλισμό και, καθώς και οι δύο είχαμε μείνει χωρίς δουλειά, αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε παιδικά πάρτι. Εκείνος ως ταχυδακτυλουργός κι εγώ, με τις γνώσεις μου ως νηπιαγωγός, εντάχτηκα στην ομάδα ως ανιματέρ. Πηγαίναμε μαζί και απασχολούσαμε τα παιδιά.

Στην ουσία, η ιδέα ήταν δική του -εγώ ακολούθησα στην πορεία. Στην αρχή δεν ήξερα καν τι ακριβώς περιλάμβανε. Το έκανα καθαρά για βιοποριστικούς λόγους, να δω πώς είναι. Όμως, η εμπειρία μου με τα παιδιά και η προηγούμενη δουλειά μου σε ιδιωτικά νηπιαγωγεία με βοήθησαν να μπω πολύ γρήγορα στον ρόλο. Μου φάνηκε οικεία δουλειά και προσαρμόστηκα εύκολα.

Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη. Κλείσαμε συνεργασίες, βρήκαμε μια σημαντική διέξοδο σε μια περίοδο επαγγελματικής αβεβαιότητας και τελικά η δουλειά έμεινε. Δεν ήταν ένα παιδικό όνειρο που κυνηγούσα, αλλά κάτι που ήρθε μόνο του στη ζωή μου -και στην πορεία το αγάπησα πραγματικά.

-Πιστεύεις ότι στην Ελλάδα η τέχνη του κλόουν εκτιμάται όσο της αξίζει; Πώς βλέπεις το μέλλον του επαγγέλματος εδώ;

Δυστυχώς, στην Ελλάδα η τέχνη του κλόουν δεν εκτιμάται όσο θα έπρεπε. Υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση γύρω από αυτό το επάγγελμα, καθώς πολλοί το βλέπουν μόνο επιφανειακά -σαν κάτι απλό, παιδικό ή ακόμα και αστείο χωρίς ουσία. Θεωρούν ότι απλά φοράς μια στολή, κάνεις λίγα αστεία και αυτό είναι. Όμως, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική.

Η τέχνη του κλόουν απαιτεί τεράστια υπομονή, ευαισθησία και αστείρευτη ενέργεια.

Είναι μια πολύπλευρη δουλειά που ζητάει δεξιότητες θεατρικές, επικοινωνιακές, ακόμα και παιδαγωγικές, ειδικά όταν απευθύνεσαι σε παιδιά, που είναι ένα απαιτητικό κοινό. Είναι μια τέχνη που προϋποθέτει βαθιά σύνδεση με το κοινό, ικανότητα να “διαβάζεις” τις ανάγκες του κάθε παιδιού ή ενήλικα, να προσαρμόζεις την παράσταση ανάλογα και να δημιουργείς αληθινές, ζωντανές στιγμές χαράς και γέλιου. Πολλές φορές, όμως, αυτή η δουλειά υποτιμάται ή δεν παίρνει τη θέση που της αξίζει στον χώρο της τέχνης και της κοινωνίας. Είναι πραγματικά κρίμα, γιατί πίσω από κάθε κλόουν κρύβεται ένας καλλιτέχνης που αφιερώνει χρόνο, κόπο και ψυχή για να φέρει φως και ζωντάνια στους ανθρώπους γύρω του.

-Πώς νιώθεις όταν βλέπεις ανθρώπους, ειδικά παιδιά, να γελούν με τα νούμερά σου; Ποια είναι για σένα η δύναμη του γέλιου;

Είναι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της ζωής μου. Άργησα να το συνειδητοποιήσω, να καταλάβω πόσο μεγάλη χαρά μπορείς να δώσεις απλά φορώντας μια στολή και πηγαίνοντας να σε δουν τα παιδιά. Δεν είναι μόνο η στολή, είναι η παρουσία, το βλέμμα, το πώς πλησιάζεις ένα παιδί. Πόση χαρά μπορούν να πάρουν, πόση έκπληξη μπορείς να τους δημιουργήσεις. Συναισθήματα χαράς, καθαρά και έντονα.

Όλο αυτό άρχισα να το καταλαβαίνω στην πορεία. Ότι πέρα απ’ όλα, πέρα από την ανάγκη να δουλέψω, πέρα από την καθημερινότητα, υπάρχει και αυτή η τεράστια χαρά που βλέπεις στα μάτια των παιδιών. Όταν βλέπουν μπροστά τους έναν κλόουν ή τον αγαπημένο τους ήρωα και ξαφνιάζονται. Για παράδειγμα, τώρα που είναι της μόδας οι στολές, βλέπεις ένα παιδάκι που ντύνεται Σπάιντερμαν και ξαφνικά βλέπει τον Σπάιντερμαν μπροστά του στο πάρτι του… και τρελαίνεται! Ή ένα κοριτσάκι που βλέπει την Έλσα από το Frozen και νιώθει ότι ήρθε πραγματικά η Έλσα στο πάρτι του!

Και εκείνη τη στιγμή συμβαίνει κάτι πολύ δυνατό. Αυτό το παιδί θα θυμάται για μια ζωή ότι “ήρθε ο ήρωάς μου στο πάρτι μου”. Ότι “όταν ήμουν μικρή, ήρθε η Έλσα, ήρθε ο Σπάιντερμαν και έπαθα πλάκα”. Αυτό το “έπαθα πλάκα” το έχω δει στα μάτια τους, το έχουν πει τα ίδια τα παιδιά. Και είναι στιγμές που μένουν χαραγμένες μέσα τους.

-Ποιο είναι το πιο δύσκολο κομμάτι της δουλειάς σου, που δεν φαντάζεται ο κόσμος;

Ένα δύσκολο κομμάτι είναι η πίεση: να προλάβεις τους χρόνους, να φτάσεις στην ώρα σου, να μετακινηθείς μέσα στην πόλη, να κάνεις τρία πάρτι την ίδια μέρα. Είναι σωματική και ψυχολογική καταπόνηση.

Και φυσικά, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να κρατήσεις απασχολημένα τα παιδιά. Ήδη είναι δύσκολο να τους τραβήξεις την προσοχή. Πόσω μάλλον να τους τη διατηρήσεις για μία ή και δύο ώρες. Και η ευθύνη είναι τεράστια: να γελάσουν, να περάσουν καλά, να νιώσουν ότι κάποιος ήρθε γι’ αυτά, να τους μείνει αξέχαστο.

Και ξέρεις, όταν πας σε ένα πάρτι, μπαίνεις στον χώρο κάποιου άλλου. Στο σπίτι του. Δεν ξέρεις ποιος είναι, πώς είναι, πώς θα σε αντιμετωπίσει. Δεν σημαίνει ότι όλοι είναι ευγενικοί ή καλόβολοι. Υπάρχει και η άλλη πλευρά.

Μου έχει τύχει να με διώξουν. Κυριολεκτικά. Να μου πετάνε τα πράγματα έξω από την πόρτα. Μόνο με τις κλωτσιές δεν με πέταξαν.

Μάζεψα τα πράγματά μου, τα πήρα στα χέρια και έφυγα κλαίγοντας. Και όλα αυτά επειδή λέει “δεν ήμουν αυτό που περίμεναν”. Δεν σου δίνουν ευκαιρία να εξηγήσεις, ούτε να προσπαθήσεις. Ήταν τρομερά άσχημο περιστατικό. Αυτά είναι πράγματα που δεν τα φαντάζεται ο κόσμος. Νομίζουν ότι απλά “πάω, ντύνομαι, παίζω, γελάω”, όμως δυστυχώς δεν είναι έτσι.

-Υπάρχει κάποιο περιστατικό από παράσταση ή εκδήλωση που έχει χαραχτεί έντονα στη μνήμη σου;

Ναι, έχω ζήσει πολλά συγκινητικά περιστατικά που έχουν μείνει χαραγμένα στη μνήμη μου. Θυμάμαι, για παράδειγμα, μία φορά που με είχε καλέσει ένας μπαμπάς στα γενέθλια της κόρης του. Δεν μου είχε πει πολλά, απλώς ήθελε να έρθω στο πάρτι της μικρής. Όταν έφτασα, είδα πολλά παιδάκια και περάσαμε όλοι μαζί υπέροχα. Το κοριτσάκι χόρεψε, γέλασε, διασκέδασε με την ψυχή του. Η μαμά της είχε φύγει από τη ζωή, είχε πεθάνει. Και εκείνη η στιγμή, το να δω το κοριτσάκι να παίρνει τόση χαρά, να ξεφεύγει από τη σκληρή πραγματικότητα της απώλειας, ήταν για μένα μια τεράστια τιμή και χαρά.

Ένιωσα ότι πραγματικά πρόσφερα κάτι πολύ σημαντικό, έστω και για λίγο, σε μια παιδική ψυχή που το είχε τόσο ανάγκη.

Θυμάμαι μια φορά που με κάλεσε μια οικογένεια η οποία μόλις είχε μετακομίσει στην Ελλάδα από το εξωτερικό. Ήταν μόνοι τους εδώ, χωρίς συγγενείς ή μεγάλο κοινωνικό κύκλο, και το παιδί τους ήταν το μοναδικό παιδάκι στο πάρτι. Ήταν μικρούλης και, όταν εμφανίστηκα αποκλειστικά για εκείνον, η χαρά που φώτισε το πρόσωπό του ήταν πραγματικά ανεκτίμητη. Ένιωσε ξεχωριστός, σημαντικός, σαν να ήταν ο πρωταγωνιστής σε μια γιορτή φτιαγμένη μόνο για εκείνον. Εκείνη η στιγμή μού έδειξε ξεκάθαρα πόσο μεγάλη αξία έχει να προσφέρεις χαρά σε ένα παιδί -ιδιαίτερα όταν οι συνθήκες γύρω του είναι δύσκολες και μοναχικές. Οι γονείς του με ευχαρίστησαν θερμά, όμως η μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη ήταν στα μάτια του ίδιου του παιδιού. Κι αυτό είναι κάτι που, ακόμα και χρόνια μετά, μπορεί να το κρατά μέσα του ως μια ζεστή, τρυφερή ανάμνηση.

-Πόσο σημαντική είναι η ηλικία και η εμφάνιση για τον ρόλο του ανιματέρ στα παιδικά πάρτι;

Η ηλικία είναι απλά ένας αριθμός και δεν έχει καμία σημασία όταν πρόκειται για τη δουλειά με παιδιά ή για την τέχνη του κλόουν γενικότερα. Αυτό που πραγματικά μετράει είναι η ικανότητα να επικοινωνείς, να είσαι χαρούμενος, γλυκός και ήρεμος, να μπορείς να διαχειριστείς καταστάσεις με υπομονή και αγάπη. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με μεγάλη εμπειρία και ωριμότητα που δεν είναι «πιτσιρίκια» αλλά διαθέτουν όλη αυτή τη ζεστασιά και την ενέργεια που απαιτεί η δουλειά, και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Δυστυχώς, ακόμα και στον χώρο μας συχνά συναντάς το φαινόμενο του ηλικιακού ρατσισμού -άνθρωποι που κρίνουν την αξία κάποιου μόνο από την εμφάνιση ή την ηλικία του, αγνοώντας πλήρως την ουσία και την προσφορά του. Προσωπικά, αρνούμαι να συνεργαστώ με τέτοιους ανθρώπους, γιατί θεωρώ ότι τέτοιες στενές αντιλήψεις είναι όχι μόνο άδικες, αλλά και περιοριστικές για την τέχνη και τη δημιουργία.

-Ο ρόλος του κλόουν έχει συνδεθεί με το παιδικό κοινό. Θεωρείς πως οι ενήλικες έχουμε ανάγκη έναν “κλόουν” στην καθημερινότητά μας;

Ναι, οι ενήλικες έχουμε ανάγκη έναν “κλόουν” στην καθημερινότητά μας για να ξεφεύγουμε από τα βάσανά μας. Στα πάρτι, βλέπεις ότι πολλοί γονείς συμμετέχουν στα παιχνίδια και στη διαδραστική επικοινωνία, γιατί έχουν την ανάγκη να διασκεδάσουν, να ξεχαστούν. Η παρουσία ενός κλόουν ή ανιματέρ βοηθάει τους ανθρώπους να ξεφύγουν από την καθημερινότητα, να χαμογελάσουν και να ζήσουν στιγμές χαράς. Τα παιδικά πάρτι πλέον είναι και μια πηγή διασκέδασης για τους ενήλικες, δείχνοντας πόσο σημαντικό είναι το γέλιο και η ψυχαγωγία σε όλες τις ηλικίες.

-Εσύ πόσο “κλόουν” είσαι στην προσωπική σου ζωή; Υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στην περσόνα και την πραγματική σου ταυτότητα;

Εγώ έχω την τρέλα μέσα μου, δεν γίνεται αλλιώς να βγει η ζωή. Αυτή η ανεμελιά, αυτή η ζωντάνια, είναι κομμάτι του εαυτού μου και με βοηθάει πολύ σε αυτή τη δουλειά. Η επαφή με τα παιδιά, η ανάγκη να βγω μπροστά και να προσφέρω χαρά, μου έχει δώσει μεγάλη ψυχική ανάταση, ακόμα και σε δύσκολες περιόδους που ήμουν πεσμένη ψυχολογικά λόγω προσωπικών απωλειών. Είναι σαν να παίρνω μια βαθιά ανάσα και να ξεφεύγω από τη στεναχώρια όταν βρίσκομαι εκεί, με τα παιδιά.

Αυτό που θέλω να πω κλείνοντας, είναι πως ο κλόουν δεν είναι απλώς μια στολή και λίγα αστεία. Είναι μια στάση ζωής, μια επιλογή να βλέπεις τον κόσμο με περισσότερη καλοσύνη, περισσότερη αγάπη και χιούμορ. Εύχομαι όλοι μας να βρίσκουμε, έστω και για λίγο κάθε μέρα, εκείνη τη σπίθα που μας κάνει να χαμογελάμε αληθινά. Γιατί το γέλιο, μικρό ή μεγάλο, είναι αυτό που μας κρατά ζωντανούς!