ΜΟΥΡΑΝΤ ΣΟΥΝΤΑΝΙ, ΓΙΑΤΙ ΓΡΑΦΕΙΣ ΠΟΙΗΣΗ ΕΝΩ ΠΕΦΤΟΥΝ ΒΟΜΒΕΣ ΣΤΗ ΓΑΖΑ;

Στο σπίτι του Μουράντ Αλ Σουντάνι, σε ένα χωριό κοντά στη Ραμάλα,  υπήρχαν μόλις δύο βιβλία. Το Κοράνι και ένα μυθιστόρημα ενός Γάλλου συγγραφέα χωρίς εξώφυλλο.

Ο Μουράντ μεγάλωσε, σπούδασε και έζησε την πρώτη Ιντιφάντα. Όταν οι άντρες του χωριού βγήκαν από τη φυλακή, αυτός τους ζήτησε να ενταχθεί στο κίνημα της Φατάχ. Έκτοτε, δε σταμάτησε να γράφει, φυλακίστηκε και είδε φίλους και συναδέλφους του να δολοφονούνται από το Ισραήλ.

Σήμερα είναι επικεφαλής της Ένωσης Παλαιστινίων Συγγραφέων, μέλος της PLO και συνεργάτης της UNESCO για τα θέματα πολιτισμού στην Παλαιστίνη.

Τον συναντήσαμε στη Θεσσαλονίκη, στην οποία έφτασε από τη Ραμάλα της Δυτικής Όχθης, αφού πρώτα το Ισραήλ του έδωσε άδεια να περάσει τα σύνορα και να παραστεί στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.

Συζητήσαμε πόση σημασία έχει να γράφεις ποίηση ενώ πέφτουν βόμβες, τον τον Καζαντζάκη, τον Οδυσσέα και τους Παλαιστίνιους συγγραφείς που δολοφονεί το Ισραήλ.

Πιστεύετε ότι είναι δυνατόν να εξηγήσετε σε έναν άνθρωπο στην Ελλάδα, πως νιώθετε μέσα σε αυτήν την ιστορία;
Το έχει κάνει ο Όμηρος. O Οδυσσέας έζησε πολλές ιστορίες και πολέμους, μέχρι να επιστρέψει στην Ιθάκη, στην πατρίδα του, στη γυναίκα του και στο σπίτι του.

Αυτή η διαδρομή επαναλήφθηκε στον πόλεμο του 1982. Τα πλοία από την Βυρηττό που μετέφεραν τους Παλαιστινίους μαχητές, τον Γιασέρ Αραφάτ και την Παλαιστινιακή ηγεσία ήταν ελληνικά και κυπριακά. Διέσχισαν τη θάλασσα προς την Τυνησία και οι Παλαιστίνιοι μαχητές έμοιαζαν με τον Οδυσσέα, όταν ξεκίνησε το μακρύ ταξίδι του, όπως το διηγείται ο Όμηρος.

Ο Οδυσσέας θέλει να επιστρέψει στην πατρίδα του, στη γη του και στην οικογένειά του. Η αρχαία επική ποίηση, γίνεται η νέα επική ποίηση, και αυτό που συμβαίνει τώρα στη Γάζα είναι η νέα Τροία. Μόνο που η Γάζα είναι πιο τρομακτική.

Είναι ακόμα σημαντικό να γράφεις ποιήματα ενώ σε πυροβολούν, ενώ σε βομβαρδίζουν;
Οι σκέψεις μας είναι δικές μας, μας ανήκουν. Όταν έχετε τις σκέψεις σας και την πένα σας, θα είστε γενναίοι. Θα αγωνίζεστε. Θα γράφετε την ιστορία του τόπου σας. Αυτό είναι που θέλουμε και εμείς. Θέλουμε τα παιδιά μας, να θυμούνται όλα όσα συνέβησαν στον παλαιστινιακό λαό.

Οι συγγραφείς της Γάζας και οι λογοτέχνες της Γάζας γράφουν εξαιρετική λογοτεχνία και δημιουργικά έργα. Όπως η ποιήτρια Αλάα αλ-Κταράουι. Έγραψε πολλά ποιήματα μετά τη δολοφονία τεσσάρων από τα παιδιά της.

Ένας μεγάλος δάσκαλος μου, που ονομάζεται Khaled Abu Khaled, είναι μαχητής, ζωγράφος και μεγάλος ποιητής, μου είπε μια μέρα: «για να γίνεις καλός μαχητής, πρέπει να αγαπάς τη ζωή. Πρέπει να αγαπάς τα λουλούδια. Πρέπει να αγαπάς τον ήχο της χώρας σου».

Σε αυτό το βιβλίο, επιστρέφω στην παιδική μου ηλικία. Στο χωριό μου. Θυμάμαι τα πάντα. Η πέτρα είναι διαφορετική από τις άλλες πέτρες του κόσμου. Όταν περπατάω στα βουνά. Πιάνω μερικές πέτρες, και τις διαβάζω, για να καταλάβω τον εαυτό μου. Ανήκω στην πέτρα. Αυτή είναι η πέτρα μου, και ανήκει στη γη μου. Επειδή συνδέεται με τα παιδιά της Παλαιστίνης, που αγωνίζονται και αγωνίστηκαν, όπως ο Faris Odeh.

Πως είναι σήμερα η ζωή για εσένα στη Δυτική Όχθη;
Η γη μας και οι πόλεις μας είναι γεμάτες checkpoints. Δεν μπορώ να πάω στην Ιερουσαλήμ. Επειδή φυλακίστηκα το 2002, δεν μου δίνουν άδεια εισόδου. Η μητέρα μου βρίσκεται στη Γάζα και θα κάνει θεραπεία για τον καρκίνο στο νοσοκομείο του Αλ Κουντς, αλλά δεν μπορώ να βρεθώ δίπλα της.

Ποια περίοδο ήσασταν στη φυλακή;

Ήμουν στη φυλακή το 2002, κατά τη διάρκεια της δεύτερης Ιντιφάντα. Δε θέλω να το περιγράψω, γιατί αυτό που συμβαίνει στη Γάζα τώρα, δεν μπορεί να συγκριθεί με την πρώτη ή τη δεύτερη ιντιφάντα. Η φυλακή ήταν όπως το Αμπού Γκράιμπ. Μια φρικτή κατάσταση. Χωρίς φαγητό, χωρίς ρούχα. Και όταν μας έδιναν φαγητό, μας χτυπούσαν.

Η ισραηλινή κατοχή είναι η μόνη στον κόσμο που δεν αφήνει το πτώμα του κρατούμενου στην οικογένειά του. Εκατοντάδες Παλαιστίνιοι παραμένουν άταφοι.

Υπάρχουν δύο αντικειμενικά γεγονότα. Το ένα είναι ότι το Ισραήλ κατά κάποιο τρόπο κερδίζει την στήριξη των δυτικών κυβερνήσεων. Το άλλο είναι ότι οι Παλαιστίνιοι εξακολουθούν να αντιστέκονται μέσα στους βομβαρδισμούς και τη δολοφονία ηγετικών στελεχών. Πώς εξηγείτε αυτά τα δύο γεγονότα;
Είμαι στο σπίτι μου και ένας κλέφτης έρχεται και κλέβει το σπίτι μου. Τι θα κάνετε; Αν ένας κλέφτης πάει στο σπίτι σας και σκοτώσει τα παιδιά σας, σκοτώσει τη γυναίκα σας, τι κάνετε; Ο Γιασάν Καναφάνι το 1972, ρωτήθηκε σε μια συνέντευξη, αν θέλει να είναι σε διάλογο με τους Ισραηλινούς. Και είπε: «Διάλογος; Το σπαθί με το λαιμό να έρθει σε διάλογο;»

Υπάρχει μια εικόνα στο μυαλό μου, του Σινουάρ Γιαχία, ηγετικού στελέχους της Χαμάς. Πιστεύω πως αυτή η εικόνα του, πριν τον σκοτώσει το ισραηλινό drone, περιγράφει πολλά για την παλαιστινιακή αντίσταση, πώς ακόμα και την τελευταία στιγμή πριν πεθάνει, προσπαθεί να πετάξει κάτι στο drone.

Ακόμα κι αν σκοτωθούν όλοι οι Παλαιστίνιοι, τα δέντρα θα πολεμήσουν, οι ήχοι θα πολεμήσουν, τα λουλούδια θα πολεμήσουν. Δεν υπάρχει λευκή σημαία για να σηκωθεί.

Ποιες ήταν οι εικόνες που σας έκαναν να δημιουργήσετε;
Όταν βρίσκεσαι κάτω από συνθήκες κατοχής, πρέπει να γράφεις για την ελευθερία, την αντίσταση, τον έρωτα και τη γη. Δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ της γης και του ανθρώπου στην παλαιστινιακή λογοτεχνία.

Μου αρέσει αυτό που έγραψε ο Νίκος Καζαντζάκης, στο σπουδαίο του βιβλίο, Αναφορά στον Γκρέκο. Σε ένα σημείο λέει στο γιο του, όταν βλέπει κάποιον μαχητή, να φίλα τα παπούτσια του, γιατί αυτά μας δίνουν ελευθερία.

Τα ποιήματα και τα μυθιστορήματα, έσπασαν την κατοχή. Οι λέξεις ραγίζουν την καρδιά της κατοχής. Όταν γράφεις, αντιστέκεσαι.

Πριν έρθω στην Ελλάδα, τηλεφώνησα σε έναν φίλο μου που βρίσκεται στη Γάζα. Ανήκει στην PLO και φυλάει ένα χωριό μας. Σηκώνει το τηλέφωνο, τον ρωτάω: Τι κάνεις; Μια χαρά, μου απαντά. Με τι ασχολείσαι, τον ρωτάω.

Οι Ισραηλινοί στρατιώτες τον πυροβόλησαν. Εκείνος ανταπέδωσε. Η σύνδεση διακόπηκε. Οι Ισραηλινοί στρατιώτες τον σκότωσαν. Ο ήχος αυτός, αυτή τη στιγμή, είναι ακόμη στο μυαλό μου.

Όταν γράφουμε, τα θυμόμαστε όλα αυτά. Τους ήχους, τις εικόνες. Τα πάντα.

Γίνεται συζήτηση για την πολιτική αντίσταση και τη στρατιωτική αντίσταση. Διαχωρίζετε αυτά τα δύο;
Όχι, χρειαζόμαστε και τα δύο. Είμαστε κάτω από συνθήκες κατοχής. Τα Ηνωμένα Έθνη είπαν, αν βρίσκεστε υπό συνθήκες κατοχής, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όλα τα μέσα για να αντισταθείτε.

Πώς αισθάνεστε για τη θέση της Ελλάδας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών που βοηθούν το Ισραήλ σε αυτόν τον πόλεμο, σε αυτήν την γενοκτονία;
Ο ελληνικός λαός αντιμετώπισε την κατοχή και ξέρει τι σημαίνει κατοχή. Υπέφεραν όπως οι Παλαιστίνιοι. Αφού λοιπόν υποφέρατε, γιατί βοηθάτε τον κατακτητή;

Ελπίζουμε οι άνθρωποι να πουν στην κυβέρνησή τους, σταματήστε να βοηθάτε τους δολοφόνους. Σταματήστε να βοηθάτε την ισραηλινή τρομοκρατία. Πρέπει να βοηθήσετε το θύμα.

Αυτοί κλέβουν τα πάντα και λένε ψέματα συνέχεια στα ΜΜΕ. Αν έρθετε στην Παλαιστίνη, μόνο τότε θα καταλάβετε την κατοχή. Πρέπει να δείτε το πραγματικό πρόσωπο, όχι τη μάσκα της κατοχής.

Το Σάββατο, πριν από την παρουσίασή σας στην Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, υπήρχε μια άλλη εκδήλωση από την ισραηλινή πρεσβεία που ακυρώθηκε, μετά από παρέμβαση Ελλήνων εκδοτών και ακτιβιστών. Πολλοί άνθρωποι τώρα, μετά την εκδήλωση, λένε ότι αυτή ήταν μια πράξη αντισημιτισμού.
Αυτό είναι το σπαθί που σηκώνεται ενάντια σε όποιον λέει όχι στο Ισραήλ.

Λένε ότι επέβαλαν την σιωπή στους Εβραίους λογοτέχνες.
Έχω έναν φίλο ποιητή στη Γάζα που λέγεται Σαλίμ αλ Ναφάρ. Είναι στενός μου φίλος και στην αρχή του πολέμου, ξεκίνησε να έρθει από τη Γάζα στη Δυτική Όχθη, για να μείνει στο σπίτι μου. Βομβάρδισαν το κτίριό του, σκότωσαν αυτόν και ολόκληρη την οικογένειά του. Μέχρι τώρα, τα σώματα τους είναι κάτω από το γκρεμισμένο κτίριο.

Από την αρχή του πολέμου στη Γάζα, έχουν σκοτώσει περισσότερους από 40 ποιητές, καλλιτέχνες και τραγουδιστές και παραπάνω από 200 δημοσιογράφους.

Δεν θέλουν κανέναν να μεταφέρει την αλήθεια.

Από το 1972 έχουν δολοφονήσει όλους τους συγγραφείς που ίδρυσαν την Παλαιστινιακή Ένωση, τον Ghassan Kanafani, τον Kamal Nasser, τον Kamal Odwan, τον Majid Abusharar, τον Hani Jawharia, τον Ali Fouda, τον Akram Izaiter, τον Osama Sartawi.

Το Ισραήλ, όλα αυτά τα χρόνια, σκότωσε δεκάδες σπουδαίους Παλαιστίνιους συγγραφείς.

Μπορείτε να μας διηγηθείτε την ιστορία ενός από αυτούς;
Ο Ghassan Kanafani ήταν κομμουνιστής που ζούσε στη Βηρυτό, συγγραφέας και μυθιστοριογράφος. Η Μοσάντ έβαλε βόμβα στο αυτοκίνητό του και εξερράγη. Δολοφόνησαν το μικρό του παιδί και όλη την οικογένεια του.

Το σώμα του ήταν διαμελισμένο, αλλά το ρολόι του βρέθηκε πάνω σε ένα κτίριο. Το ρολόι λειτουργούσε ακόμη. Αυτή είναι η παλαιστινιακή ώρα. Η ώρα της αντίστασης, που συνεχίζει να κυλά.