ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ ΤΕΛΙΚΑ Η ΕΦΗΒΕΙΑ; – ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΑΠΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
Επιστήμονες του εγκεφάλου από το Columbia βρήκαν πως η “παρατεταμένη εφηβεία” είναι πραγματική. Στα 18 είμαστε σχεδόν στη μέση της.
Όλοι ξέρουμε κάποιον/κάποια που μπορεί να έχει “κλείσει” τα 30, αλλά να συμπεριφέρεται κάπως σαν να βρίσκεται ακόμα στην εφηβεία.
Σαν να έχει επιλέξει να μην ωριμάσει, γιατί (τον/την) βολεύει ποικιλοτρόπως να λειτουργεί ως παιδί. Και τι κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις; Απομακρυνόμαστε να σωθούμε, αφού αυτός ο άνθρωπος δεν αλλάζει.
Ή μήπως αλλάζει;
Μελέτη που δημοσιεύτηκε προ ημερών στο Nature Communications, απαλλάσσει τους απανταχού ανώριμους από τις “κατηγορίες”, έως το 32ο έτος της ηλικίας τους, όταν όπως ανακάλυψαν επιστήμονες του εγκεφάλου (νευροπληροφορικής) του University of Columbia, ολοκληρώνεται εγκεφαλικά η εφηβεία.
Τα ευρήματα τους αμφισβητούν «τις συμβατικές αντιλήψεις για την ανάπτυξη του εγκεφάλου», όπως γράφουν οι Times.
Χαρακτηριστικά, στη δημοσίευση υποστηρίζεται πως «ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν εξελίσσεται με ομαλό, γραμμικό τρόπο. Αντίθετα υφίσταται δραματική «επανακαλωδίωση» σε πέντε διακριτές φάσεις -ή «εποχές»-, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής.
Αυτές οι φάσεις διακόπτονται από τέσσερα βασικά σημεία καμπής, στις ηλικίες 9, 32, 66 και 83 ετών».
Η πιο συγκλονιστική ανακάλυψη της ομάδας που είχε για επικεφαλής την Alexa Mousley, υπότροφο του Gates Cambridge και επικεφαλής συγγραφέα τον καθηγητή νευροπληροφορικής Duncan Astle είναι άλλη.
«Αυτό που παραδοσιακά ονομάζουμε “εφηβεία”, στην πραγματικότητα εκτείνεται μέχρι την ηλικία των 32 ετών, μια περίοδο έντονης νευρωνικής βελτίωσης που “χτίζεται” προς το πικ της γνωστικής απόδοσης».
Η πρακτική σημασία της ανακάλυψης της παρατεταμένης εφηβείας
Οι ερευνητές υποστήριξαν πως τα ευρήματα τους μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση του λόγου που ο κίνδυνος διαταραχών ψυχικής υγείας και άνοιας διαφέρουν, κατά τη διάρκεια της ζωής μας.
O Duncan Astle εξήγησε στην Guardian ότι «πολλές νευροαναπτυξιακές, ψυχικές και νευρολογικές παθήσεις συνδέονται με τον τρόπο που είναι συνδεδεμένος ο εγκέφαλος. Πράγματι, οι διαφορές στην εγκεφαλική καλωδίωση προβλέπουν δυσκολίες με την προσοχή, τη γλώσσα, τη μνήμη και μια ολόκληρη σειρά από διαφορετικές συμπεριφορές.
Εντοπίζοντας αυτά τα σημεία καμπής, μπορούμε να στοχεύσουμε καλύτερα τις παρεμβάσεις».
Οι πέντε “εποχές” του ανθρώπινου εγκεφάλου
Όλα τα παραπάνω προφανώς και δεν είναι εικασίες ή θεωρίες. Οι επιστήμονες ανέλυσαν μαγνητικές τομογραφίες του εγκεφάλου περισσότερων από 3.800 ατόμων, από τη βρεφική ηλικία τους έως τη δεκαετία του ’90.
Επικέντρωσαν στην “καλωδίωση” του εγκεφάλου (δομικές συνδέσεις, μεταξύ των περιοχών) και το πώς μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου. Οι αλλαγές δεν είναι σταδιακές και συμβαίνουν με εκρήξεις, που επηρεάζουν τα πάντα -από τη μνήμη έως το πόσο ευάλωτοι είμαστε σε θέματα ψυχικής υγείας.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν τις πέντε “εποχές”, παρακολουθώντας δυο κύριες διαδικασίες. Η πρώτη ήταν η ολοκλήρωση (πόσο καλά συνδέονται οι απομακρυσμένες περιοχές του εγκεφάλου για αποτελεσματική, μεγάλης εμβέλειας επικοινωνία). Η δεύτερη ήταν ο διαχωρισμός, δηλαδή το πώς οι τοπικές συστάδες νευρώνων ειδικεύονται σε συγκεκριμένες εργασίες.
Έτσι, προέκυψαν τα εξής:
1) Παιδική ηλικία: Από τη γέννηση έως τα 9
Από τη γέννηση έως τα 9 μας χρόνια ζούμε την εποχή της “ανεπαρκούς καλωδίωσης”. «Οι συνδέσεις είναι περίπλοκες και καταναλώνουν ενέργεια, όπως οι τοπικές περιοχές αρχίζουν να εξειδικεύονται. Ωστόσο, οι απομακρυσμένες περιοχές αδυνατούν να συνδεθούν γρήγορα, κάτι που αλλάζει στα 9 υπάρχει βελτιστοποίηση που ενισχύει την γνωστική αποτελεσματικότητα -ανάγνωση, επίλυση προβλημάτων κλπ Την ίδια στιγμή, αυξάνονται οι κίνδυνοι ψυχικής υγείας -αυξάνεται το άγχος ή οι διαγνώσεις ΔΕΠΥ-,γιατί ο εγκέφαλος γίνεται πιο ευαίσθητος στις διαταραχές».
2) Εφηβεία: Από τα 9 έως τα 32
Λανθασμένα πίστευαν επιστήμονες πως η εφηβεία ολοκληρώνεται στα 18. Έκαναν λάθος και όσοι υποστήριξαν πως τελειώνει στα 25, με τα ευρήματα της δουλειάς του University of Cambridge να δείχνουν πως ο… αγώνας συνεχίζεται έως τα 32. «Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο εγκέφαλος βελτιώνει την καλωδίωση του για μέγιστη απόδοση. Οι απομακρυσμένες περιοχές ενσωματώνονται πιο ομαλά για σύνθετη σκέψη (πχ multitasking ή ενσυναίσθηση). Οι τοπικές περιοχές οξύνονται για εξειδίκευση (κατακτούμε μια δεξιότητα). Είναι μια περίοδος ανάπτυξης με υψηλά διακυβεύματα, που τελειώνει στην ηλικία των 32 ετών με μια μετάβαση στη σταθερότητα».
3) Ενηλικίωση: Από τα 32 έως τα 66
Όταν ολοκληρωθεί η εφηβεία, ο εγκέφαλος φτάνει -επιτέλους- σε μια μακρά περίοδο σταθερότητας. «Η νοημοσύνη, η προσωπικότητα και τα μοτίβα καλωδίωσης παραμένουν σταθερά, επιτρέποντας συνεπή λειτουργία υψηλού επιπέδου». Δεν υπάρχει σημαντική επανακαλωδίωση. Υπάρχει αξιόπιστη αποτελεσματικότητα. Στην συγκεκριμένη “εποχή”, υπάρχει η βελτιστοποιημένη νευρωνική υποδομή για καριέρα, σχέσεις και λήψη αποφάσεων. Η κοινώς λεγόμενη “ωριμότητα”. Οι ερευνητές ανέφεραν πως είναι το “πικ της κορυφαίας απόδοσης”.
4) Πρόωρο γήρας: Από τα 66 έως τα 83
Στα 66 εμφανίζονται οι πρώτες “ρωγμές”, με την λευκή ουσία του εγκεφάλου να αρχίζει να λεπταίνει ανεπαίσθητα. Αυτό επιβραδύνει την επικοινωνία μεταξύ των περιοχών. «Δεν υπάρχει απότομη πτώση, αλλά μια ήπια διάβρωση, την οποία ο εγκέφαλος αντισταθμίζει με το να στηρίζεται περισσότερο σε γνωστές τοπικές διαδρομές». “Παίζει” δηλαδή, με την εμπειρία. «Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί ως ελαφρώς πιο αργή ανάκληση, ωστόσο η συνολική λειτουργία παραμένει ισχυρή».
5) Ύστερο γήρας: Από τα 83 μέχρι… όσο πάει
Η τελευταία “εποχή” είναι της “απομόνωσης”, με την ηλικία των 83 ετών να φέρνει πιο έντονες αλλαγές. «Οι άμεσες συνδέσεις μεγάλης εμβέλειας διαταράσσονται, αναγκάζοντας τον εγκέφαλο να βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, σε απομονωμένα τοπικά δίκτυα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη περιφερειακή ανεξαρτησία αλλά και σε ευπάθειες, όπως η άνοια».
Τώρα, ξέρετε τι συμβαίνει στον εγκέφαλο σας, γιατί νιώθετε ανώριμοι, πότε θα έπρεπε να αισθάνεστε ώριμοι, πότε μπαίνει μπροστά η εμπειρία και γιατί από μια ηλικία και μετά, αυξάνεται η απειλή για άνοια.
