ΤΑ ΔΕΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΦΕΡΕ ΤΟ GLOBAL SUMUD FLOTILLA

Ο μεγάλος Κοινωνικός Στόλος Αλληλεγγύης, το Global Sumud Flotilla, που προσπάθησε να προσεγγίσει την πολύπαθη Γάζα πριν λίγες ημέρες και τα πληρώματά του απήχθησαν από το κράτος του Ισραήλ λίγα μίλια πριν καταφέρουν να παραδώσουν την ανθρωπιστική βοήθεια που μετέφεραν, έχει περάσει στην ιστορία.

Οι ακτιβιστές του κατάφεραν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε την αποτελεσματικότητα της συλλογικής δράσης. Δεν είναι όλα μάταια, αντιθέτως· όταν οι πολίτες αναλαμβάνουν το ρίσκο να πράξουν υπέρ του δικαίου με έναν ευρυματικό, ευρύ και διεθνικό τρόπο τότε μπορούν να έχουν θεσμική και πολιτική επίδραση αλλά κυρίως να αλλάξουν νοοτροπίες και τρόπους θέασης που πλήττουν τους ισχυρούς.

Το GSF αποτέλεσε την πλέον ορατή κοινωνική κίνηση στον 21ο αιώνα έπειτα από το αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα, τα Occupy και τις Πλατείες. Και υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι.

1. Δεν ήταν μια one – off πρωτοβουλία αλλά το καταστάλαγμα της τεράστιας αλληλεγγύης στον λαό της Παλαιστίνης που αναπτύχθηκε παγκοσμίως από το 2023 τουλάχιστον. Δεν ήταν μια διαφορετική κίνηση πεισμένων, ένα πυροτέχνημα αναπάντεχο γι΄αυτό κι εντυπωσιακό, αλλά η κλιμάκωση μιας ακολουθίας ενεργειών που περιελάμβαναν διαδηλώσεις, μποϊκοτάζ, θεσμική πίεση σε κράτη και κόμματα, απεργίες, αποκλεισμούς, συλλογές υπογραφών. Παράλληλα “πάτησε” πάνω στην εμπειρία του Freedom Flotilla Coalition που πλέει πολλά χρόνια προς τη Γάζα, καθώς και σε όσα γύμνασαν πολιτικά και κινηματικά τους ακτιβιστές του Global March to Gaza στην Αίγυπτο και του Sumud Convoy τον περασμένο Ιούνιο.

2. Έγινε στο σωστό χρόνο. Η συγκυρία της Συνόδου των Ηνωμένων Εθνών, η κατά κύματα αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους από ισχυρά κράτη και οι παρασκηνιακές ενέργειες του Τραμπ για εκεχειρία συνέπεσαν με την πλεύση πάνω από 40 καραβιών – για πρώτη φορά τόσα πολλά – προς τη Γάζα.

3. Είχε πραγματικό ρίσκο. Το Ισραήλ δεν διστάζει να δολοφονεί πεινασμένους σε ουρές ή παιδιά, δεν διστάζει να φυλακίζει και να βασανίζει χωρίς δίκες, να ισοπεδώνει νοσοκομεία και υποδομές. Το πολεμικό ναυτικό του βρέθηκε μπροστά την μεγαλύτερη Flotilla που έπλευσε ποτέ προς το έδαφος που έχει παρανόμως αποκλείσει, τη Γάζα. Εύκολα θα μπορούσε να συμβεί κάποιο μοιραίο λάθος στην αναχαίτιση και απαγωγή, εύκολα κάποιος θα μπορούσε να καταλήξει στη φυλακή, όπου για ώρες ή μέρες δεν είχαμε πρόσβαση σε νερό ή τροφή, σε φάρμακα ή τουαλέτα και πολλά άλλα. Η αυξημένη επικινδυνότητα του εγχειρήματος, η ενσώματη δράση τόσων πολλών αφενός ήταν σαφής σε όλους όσους παρακολούθησαν, αφετέρου ανέβαζε κατακόρυφα τον πήχη της απήχησης.

4. Το τεράστιο αυτό εγχείρημα είχε οργανωτικές, πολιτικές και επιχειρησιακές μέριμνες των οποίων το εύρος ούτε οι πιο έμπειροι ακτιβιστές δεν μπορούσαν να φανταστούν όταν ξεκινούσαν. Η διαρκής διαβούλευση, η τακτική “προχωράμε διορθώνοντας λάθη”, η προσαρμογή στον καιρό και τις επιθέσεις του Ισραήλ, ο συγχρονισμός τόσων ετερόκλητων ανθρώπων και αποστολών ήταν ένα θαύμα που μόνο το πείσμα και το γεγονός πως όλος αυτός ο κόπος είναι για την πιο δίκαιη υπόθεση των καιρών μας το έκανε εφικτό. Το πείσμα ως κινηματικός πόρος είναι το χαμένο κλειδί που πάντα ήταν στην τσέπη μας.

5. Ποια ήταν η ηγέτιδα, ο αρχηγός του Στόλου; Ποιος οργάνωσε τόσα πράγματα, τόσο σύντομα; Η απάντηση, αν δεν αποδεχόμαστε εκείνη του Νετανιάχου που μας χαρακτήρισε ως “Στόλο της Χαμάς”, είναι ευθαρσώς “κανείς”. Ούτε η Γκρέτα, ούτε ο Τιάγκο, ούτε η Ρίμα. Η συλλογική αυτή δράση προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα τις καλύτερες ποιότητες των κινημάτων που είδαμε τον 21ο αιώνα. Επινοήθηκε με ακόμα πιο επιχειρησιακά ευρηματικό τρόπο μια ηγεσία χωρίς ηγέτες (leaderless leadership), χωρίς αυτό να συνιστά αντίφαση εν τοις όροις. Η ανάγκη για ηγεσία, δηλαδή για συντονισμό ή, καλύτερα, ενορχήστρωση, η ανάγκη για αποφάσεις σε εύλογο χρόνο επιτελέστηκε, προφανώς όχι χωρίς προβλήματα, λάθη ή πικρίες λόγω του όγκου του εγχειρήματος. Οι άνθρωποι μπορούν να συνεννοούνται, να διαβουλεύονται και να διαφωνούν ποιοτικά, χωρίς να απαιτείται να υπάρχει ο αρχηγός – πατέρας, ακόμα κι όταν αυτά για τα οποία χαλούν το χρόνο τους είναι άκρως σημαντικά.

6. Η ευρύτητα του στόλου ήταν άνευ προηγούμενου. Τόσες θρησκείες, τόσες φυλές, τόσες εθνικότητες, τόσες, έστω κοντινές, πολιτικά ιδεολογίες. Ο παγκόσμιος Νότος συνάντησε τη Δύση κι άνθρωποι αντιεξουσιαστικών καταβολών ήταν στα ίδια πλοία με αγωνίστριες εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων. Η πρόνοια του ανοιχτού προς το δυνατόν περισσότερους επικράτησε. Ας είναι σαφές: κάθε συνθήκη του κλειστού, του στρατοπέδου των συνεπών βαφτίζεται από τη γέννα της στην ανημπόρια.

7. Η καινοτομία των τόσων πολλών πλεούμενων για πρώτη φορά ήταν άκρως εντυπωσιακή, έσπερνε τον ενθουσιασμό παγκοσμίως. Τα πλοία των πολιτών, τα πλοία της κοινωνίας, τα πλοία που φτιάχτηκαν από τα κάτω, στολισμένα με 44 σημαίες, με ζωγραφιές, με κεφίγιες και την τετράχρωμη της Παλαιστίνης, πλέουν μέσα στη Μεσόγειο, πάνε στην Νοτιοανατολική εσχατιά της να βοηθήσουν το δυνατόν περισσότερο. Εκατοντάδες κάμερες των ίδιων των ακτιβιστών “τραβούσαν” το διαρκές γεγονός, ένα τεράστιο πολλαπλά τοποθετημένο ηχείο σε όλες τις πόλεις του κόσμου αναμετέδιδε μέσα από τις πλατφόρμες των κοινωνικών δικτύων το τι, το πως και το πότε, αδιαμεσολάβητα. Η καινοτομία, η εντύπωση, η επικοινωνία αντιστοιχίζεται με τον ψυχισμό της εποχής μας, γίνεται όπλο ασύγκριτα πιο επιδραστικό από την ισραηλινή προπαγάνδα.

8. Το Global Sumud Flotilla πάταγε πάνω σε ιδεολογικούς γρανίτες, δεν το έφερε το κύμα. Η δράση του αναπτύχθηκε ενάντια στον αιματηρό ιμπεριαλισμό ενός κράτους – δολοφόνου. Μίλησε και έπραξε ενάντια στον αποικιοκρατικό εποικισμό της Δυτικής Όχθης και την θανατοπολιτική ως στρατηγική του Ισραήλ. Κατανόησε και στηλίτευσε πως η δράση είναι αμιγώς και απολύτως διεθνιστική προς τους πιο αδικημένους της γης. Και μάλιστα ένας διεθνισμός πιο προωθημένος ή πιο εύλογος από εκείνον, λόγου χάρη, του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης. Η διαθεσιμότητα για φιλοπαλαιστινιακή δράση δεν ήρθε χωρίς σκέψη, χωρίς μελέτη, χωρίς εμπέδωση του τι συμβαίνει. Από τα διαβάσματα του Didier Fassein και του Illan Pappe μέχρι της Francesca Albanese και του Enzo Traverso που γράφουν χρόνια για όσα συμβαίνουν εκεί, μέχρι το διαρκές σκρολάρισμα στην ειδησεογραφία για το τι συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο στα παλαιστινιακά εδάφη, οι ακτιβιστές ήταν ενήμεροι και καταρτισμένοι ιδεολογικά.

9. Το GSF δεν θα μπορούσε να υπάρξει ως μεγάλο κοινωνικό γεγονός αν δεν είχε ευθεία σύνδεση με τη στεριά, αν δεν είχε την αλληλεγγύη της. Έπειτα από την έξοδο μας στη φυλακή κατανοήσαμε πόσοι άνθρωποι μας παρακολουθούσαν, μετά είδαμε τις απεργίες και τις συγκεντρώσεις αλλά αυτά δεν έγιναν τυχαία, ήταν η προϋπόθεση της πλεύσης μας στη Γάζα. Δίκτυα αλληλέγγυων δημιουργήθηκαν εξαρχής κι άλλα συνδέθηκαν ξανά και με πολλαπλούς τρόπους. 500 άνθρωποι στη θάλασσα κινδύνευαν και έπρεπε να γίνει ό, τι είναι δυνατόν για να γυρίσουν σώες. Έγιναν όσα έπρεπε έτσι ώστε κράτη και διακρατικές οντότητες όπως η ΕΕ ή ο ΟΗΕ να απαιτήσουν το ασφαλές μας πέρασμα, να αναγκαστούν σε μετατοπίσεις που χωρίς τη δράση αυτή δεν θα τις έκαναν.

10. Το Sumud των Παλαιστίνιων, η επιμονή, η υπομονή, η ανθεκτικότητα και η πίστη τους. Πώς να μην τα δώσεις όλα όταν έτσι μάχονται εκείνοι στους όποιους πας; Όταν αυτοί που τους αδικούν είναι τύρρανοι που στα μάτια μας δεν έχουμε ξαναδεί; Πρόκειται για μια έγκλιση ιδεολογική, παράγει, δηλαδή, υποκείμενα που (εγ)καλούνται να δράσουν και παράλληλα είναι μια κίνηση εμμένειας (ετυμολογικά εδώ αλλά και φιλοσοφικά), αυταίτια μέσα στην Ιστορία που με το σφρίγος της λάμπει κι αναγκάζει σε δράση.

Ο Βασίλης Ρόγγας, μέλος του πληρώματος στο πλοίο Οξυγόνο του Global Sumud Flotilla, είναι Διδάκτορας Κοινωνιολογίας