Θωμάς Μαλούτας: “Η πολυκατοικία από αξία χρήσης έγινε επενδυτικό προϊόν”

Οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στη σύγχρονη Αθήνα αποτέλεσαν τον άξονα της συζήτησης του Κώστα Μπακογιάννη με τον ομότιμο καθηγητή Ανθρωπινής Γεωγραφίας και Θεματικής Χαρτογραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, Θωμά Μαλούτα, στο podcast «Αθήνα 2050: Το μέλλον της πόλης σήμερα». Έναν άνθρωπο που γνωρίζει την πόλη εκ των έσω – από τις πολυκατοικίες και την καθημερινότητα όσων ζουν μέσα σε αυτές.

Με αφετηρία το βιβλίο του «37 ιστορίες Αθηναϊκών Πολυκατοικιών», ο κ. Μαλούτας εξήγησε πώς το μοντέλο της πολυκατοικίας της αντιπαροχής, το οποίο για δεκαετίες αποτέλεσε βασικό στήριγμα της μεσαίας τάξης, χάνει πλέον τον ρόλο του ως προσιτή κατοικία. Η πολυκατοικία μετατρέπεται από αξία χρήσης σε επενδυτικό προϊόν, δημιουργώντας νέα στεγαστική πίεση που αγγίζει πλέον και κοινωνικές ομάδες που μέχρι πρόσφατα δεν αντιμετώπιζαν τέτοιες δυσκολίες.

Στο νέο αυτό περιβάλλον, ο τουρισμός και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις επιταχύνουν τις ανατροπές στο κέντρο της πόλης. Κατοικίες που επί χρόνια φιλοξενούσαν χαμηλόμισθους και μετανάστες μετατρέπονται σε περιζήτητα «επενδυτικά κομμάτια».

«Ακόμη και ένα ημιυπόγειο στην Πατησίων μπορεί σήμερα να θεωρείται λουκουμάκι για έναν ιδιοκτήτη», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μαλούτας, μιλώντας για τον εκτοπισμό όσων δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις νέες συνθήκες.

Σε αυτό το σημείο, ο Κώστας Μπακογιάννης έθεσε το ερώτημα αν στην Αθήνα υπάρχουν «γραμμές» που για χρόνια παρέμεναν αόρατες. Πιο βαθιές από όσο φανταζόμασταν.

Ο Θωμάς Μαλούτας απάντησε ότι οι πραγματικές αυτές «γραμμές» δεν βρίσκονται μέσα στις πολυκατοικίες, αλλά ανάμεσα στις γειτονιές και στις καθημερινές διαδρομές των ανθρώπων – πού εργάζονται, πού διασκεδάζουν, πού ψωνίζουν. «Όλα αυτά», είπε, «διαμορφώνουν τα δικά τους αόρατα σύνορα».

Τα σύνορα αυτά συνδέονται, όπως σημείωσε, με την άνιση κατανομή του πλούτου και τις διαφορετικές δυνατότητες πρόσβασης. Παρέθεσε μάλιστα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: «Οι πιο προνομιούχες περιοχές, όπως η Εκάλη και το Ψυχικό, είδαν αύξηση 5% στις αντικειμενικές αξίες. Οι λιγότερο προνομιούχες περιοχές όμως έως και 30%. Αυτό είναι ένα δείγμα άνισης πολιτικής».

Ο κ. Μαλούτας τόνισε ότι η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων δεν μπορεί να βασιστεί σε μία μόνο λύση. Απαιτείται συνδυασμός παρεμβάσεων: αξιόπιστη καταγραφή των κλειστών διαμερισμάτων, ρυθμίσεις που θα θωρακίσουν το οικιστικό απόθεμα από την κερδοσκοπία και μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση που δεν θα αφήνει εκτός τους οικονομικά αδύναμους.

Ο Κώστας Μπακογιάννης συνοψίζει: «Ο τρόπος που σχεδιάζουμε μια πόλη, τη ρυθμίζουμε ή την αφήνουμε στη μοίρα της, καθορίζει αν θα ζούμε μαζί ή παράλληλα».

Η συζήτηση ανέδειξε ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα –από την πολιτεία και την αυτοδιοίκηση– θα καθορίσουν ποιοι θα μπορούν να συνεχίσουν να ζουν στην πόλη τα επόμενα χρόνια. Μια από τις πιο κρίσιμες προκλήσεις για την Αθήνα στη δεκαετία που έρχεται.