Δασμοί Τραμπ: Τα ρίσκα και οι απώλειες για την ελληνική οικονομία

Σε  μείωση της ανταγωνιστικότητας για τα ελληνικά προϊόντα αναμένει να οδηγήσουν οι δασμοί  30%, που σχεδιάζει ο πρόεδρος Τραμπ για την ΕΕ.

Έτσι, τρόφιμα, ποτά, φάρμακα και βιομηχανικά προϊόντα θα αντιμετωπίσουν αυξημένο κόστος, κάτι που πιθανώς να μειώσει τις εξαγωγές κατά 20-25% και να φέρει απώλειες τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ.

Στο φόντο αυτό εκπρόσωποι της αγοράς αναφέρουν ότι τα ελληνικά προϊόντα θα γίνουν ακριβότερα στην αμερικανική αγορά και λιγότερο ανταγωνιστικά σε σχέση με άλλα ομοειδή προϊόντα που εξάγονται στην Αμερική από άλλες χώρες στις οποίες έχουν επιβληθεί μικρότεροι δασμοί από την αμερικανική κυβέρνηση.

Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του προέδρου του Ε.Β.Ε.Π., Βασίλη Κορκίδης, σύμφωνα με τον οποίο «η τρέχουσα κατάσταση δείχνει πως τα περιθώρια στενεύουν, ενώ η ανακοίνωση για εφαρμογή 30% δασμών, από 1η Αυγούστου 2025, θέτει ουσιαστική πίεση και αυξάνει τον κίνδυνο εμπορικού πολέμου. Όλοι θέλουμε και ελπίζουμε πως, παρά τις δυσκολίες που προέκυψαν, η ΕΕ θα επιτύχει τελικά μια επωφελή εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ για το σύνολο των 27 χωρών».

Με βάση το ΕΒΕΠ, στο σημερινό σενάριο της απειλής δασμών 30%, το πρόσθετο κόστος για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές μπορεί να ξεπεράσει τα €150 δις ετησίως, αν εφαρμοστούν καθολικά στα €532 δις των εξαγωγών, ενώ το πραγματικό πλήγμα θα διαφέρει ανά κλάδο σύμφωνα με τον επισυναπτόμενο πίνακα*. 

Αρκετές επιχειρήσεις με βάση το ΕΒΕΠ θα μετακυλήσουν το κόστος στους καταναλωτές, ειδικά σε φάρμακα και μηχανήματα και άλλες σε εξαγωγές οίνου, αγροτικών προϊόντων και αυτοκινήτων μπορεί να χάσουν μερίδιο αγοράς λόγω αυξημένης τελικής τιμής. Μια εναλλακτική εκτίμηση, με την υπόθεση πτώσης της ζήτησης 15-25% λόγω δασμών, μειώνει τις πωλήσεις από  €100 έως 130 δις και προσθέτει δαπάνες από τις απώλειες του μεριδίου της αγοράς.

Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών Γιάννης Μπρατάκος επισημαίνει ότι “η ανακοίνωση της κυβέρνησης των ΗΠΑ  για την επιβολή οριζόντιων δασμών 30% στα ευρωπαϊκά προϊόντα από την 1η Αυγούστου προκαλεί εύλογη ανησυχία στην ελληνική επιχειρηματική κοινότητα. Αυτή η απόφαση, εάν τεθεί σε εφαρμογή, δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις για την ελληνική επιχειρηματικότητα και την ευρωπαϊκή οικονομία συνολικά. Αποτελεί άμεσο πλήγμα για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις και πλήττει ευθέως τη διεθνή ανταγωνιστικότητα κρίσιμων κλάδων της ελληνικής οικονομίας, ιδιαίτερα του αγροδιατροφικού τομέα”. Και συμπληρώνει: “Ο ανταγωνισμός από τρίτες χώρες – που δεν υπόκεινται σε αντίστοιχους δασμούς – αναμένεται να ενταθεί, με άμεσες απώλειες για τα μερίδια αγοράς των ελληνικών προϊόντων, ειδικά σε κατηγορίες όπου το κριτήριο της τιμής είναι καθοριστικό”.

Καταλήγοντας ο Γιάννης Μπρατάκος υπογραμμίζει ότι “μέχρι την 1ηΑυγούστου μεσολαβούν δύο εβδομάδες, κατά τη διάρκεια των οποίων η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ“.

Το κρασί

Οι οινοπαραγωγικές εταιρείες της ΕΕ επίσης κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου όσον αφορά στον αποκλεισμό του κρασιού από τη συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ

Ο Ευρωπαϊκός Φορέας Οινοπαραγωγής -CEEV- του οποίο ιδρυτικό μέλος αποτελεί ο Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου, πληροφορήθηκε ότι το κρασί ενδέχεται να μην περιληφθεί στην εμπορική πρόταση της ΕΕ που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συμφωνίας με την κυβέρνηση των ΗΠΑ.

«Είμαστε βαθιά ανήσυχοι για τον πιθανό αποκλεισμό του κρασιού από τον κατάλογο των ευαίσθητων προϊόντων που περιλαμβάνονται στο πακέτο συμφωνίας», δήλωσε ο Στέλλιος Μπουτάρης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου. «Ο Ευρωπαϊκός αμπελοοινικός τομέας διανύει ήδη μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο και η οριστική καθιέρωση ενός δασμού ad valorem θα επιδεινώσει αυτή την κρίση και θα βλάψει χιλιάδες οινοποιεία και αμπελουργούς σε όλη την ΕΕ και φυσικά στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου, καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει ότι το κρασί θα παραμείνει αναπόσπαστο μέρος του πακέτου διαπραγμάτευσης με την κυβέρνηση των ΗΠΑ».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής παραμένουν ο μεγαλύτερος προορισμός εξαγωγών για τα κρασιά της ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας το 27% των εξαγωγών κρασιού της ΕΕ σε αξία και το 21% σε όγκο. Ειδικότερα για το Ελληνικό κρασί, οι ΗΠΑ αποτελούν την δεύτερη πιο σημαντική αγορά με 19% της αξίας των συνολικών εξαγωγών, καθιστώντας την αγορά των ΗΠΑ θεμελιώδη για την οικονομική βιωσιμότητα του οινοπαραγωγικού τομέα της Ελλάδας και των αγροτικών κοινοτήτων που αυτός συντηρεί.

Η ζημία που έχει προκληθεί στις πωλήσεις των Ευρωπαϊκών κρασιών από τον περασμένο Απρίλιο οπότε επιβλήθηκε δασμός εισαγωγής 10% στις ΗΠΑ εκτιμάται σε περίπου 12%. Εάν ο δασμός των ΗΠΑ οριζόταν στο εύρος [17-20]%, και λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία – η αξία του δολαρίου ΗΠΑ ήδη έχει μειωθεί κατά 15% σε σύγκριση με το ευρώ – η εκτιμώμενη ζημία θα έφτανε το 30%.

Η αξιολόγηση των εμπορικών σχέσεων ΕΕ-ΗΠΑ στον τομέα του οίνου πρέπει να υπερβαίνει τα στατιστικά στοιχεία εξαγωγών. Η αξιολόγηση του οικονομικού πλεονάσματος που κατέχουν οι ΗΠΑ από την πώληση των Ευρωπαϊκών και ειδικότερα των Ελληνικών οίνων θα πρέπει επίσης να αποτελεί μέρος της εξίσωσης.

«Οι ευρωπαϊκές εξαγωγές οίνου δεν βλάπτουν την οικονομία των ΗΠΑ – αντίθετα, την στηρίζουν», δήλωσε ο Πρόεδρος του ΣΕΟ. «Λόγω του τρι-επίπεδου συστήματος (three tier system) διανομής αλκοόλ στις ΗΠΑ – υφίσταται διαχωρισμός παραγωγού/εισαγωγέα, διανομέα και λιανοπωλητή, εκτιμάται ότι για κάθε 1,00 δολάριο που παράγεται από τις εξαγωγές ευρωπαϊκού κρασιού προς τις ΗΠΑ, τα Αμερικανικά Δίκτυα Διανομής και ο τομέας HORECA κερδίζουν 4,50 δολάρια. Το Ευρωπαϊκό κρασί ύψους 4,88 δισεκατομμυρίων ευρώ που εξήχθη στις ΗΠΑ το 2024 εκτιμάται ότι απέφερε έσοδα 22 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις αμερικανικές εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στα τρία επίπεδα της αγοράς», πρόσθεσε ο κος Μπουτάρης.

Η ΤτΕ

Στο μεταξύ, ανάλυση που περιλαμβάνεται στην Νομισματική Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας αναδεικνύει τις έμμεσες επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου ΕΕ – ΗΠΑ.

Όλα αυτά είναι πιθανό να οδηγήσουν σε επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ελληνικού ΑΕΠ, σημειώνει η ΤτΕ. Το μέγεθος της επίπτωσης εξαρτάται σημαντικά από την ένταση των διαταραχών στην εξωτερική ζήτηση και στην αβεβαιότητα. Ειδικά στο χειρότερο σενάριο που η αβεβαιότητα αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο οι επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να είναι σημαντικές.

Τα απόνερα

Η Τράπεζα της Ελλάδας περιγράφει αναλυτικά την αλυσιδωτή αντίδραση που μπορεί να προκαλέσουν οι δασμοί Τραμπ και ειδικά η αυξημένη αβεβαιότητα γύρω από το διεθνές εμπόριο:

1.  Η μείωση της εξωτερικής ζήτησης οδηγεί σε περιορισμό των ελληνικών εξαγωγών, προκαλώντας συρρίκνωση της συνολικής ζήτησης στην ελληνική οικονομία.

2. Καθώς η εξωτερική ζήτηση εξασθενεί, οι επιχειρήσεις περιορίζουν την παραγωγή, γεγονός που συνεπάγεται μείωση του πραγματικού ΑΕΠ.

3. Η πτώση της παραγωγής, με τη σειρά της, μειώνει τη ζήτηση εργασίας, ασκώντας καθοδικές πιέσεις στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα και στο κόστος εργασίας, καθώς και στη ζήτηση κεφαλαίου.

4. Παράλληλα, η υποχώρηση της συνολικής ζήτησης οδηγεί σε πτώση του πληθωρισμού, καθώς οι επιχειρήσεις μειώνουν τις τιμές τους ανταποκρινόμενες στο χαμηλότερο κόστος εργασίας.

5. Επιπρόσθετα, η μείωση του εισοδήματος των νοικοκυριών οδηγεί σε πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης, επιτείνοντας περαιτέρω τη συρρίκνωση της συνολικής ζήτησης.

Όσον αφορά τις επιδράσεις από την αύξηση της οικονομικής αβεβαιότητας, αυτή επηρεάζει αρνητικά την επενδυτική και καταναλωτική ζήτηση. Με τη σειρά της, η μείωση της εγχώριας ζήτησης οδηγεί σε περιορισμό της απασχόλησης και των μισθών, γεγονός που επιτρέπει στις επιχειρήσεις να μειώσουν τις τιμές τους, δημιουργώντας αποπληθωριστικές πιέσεις.

Τα σενάρια

Σε μια προσπάθεια ποσοτικοποίησης των επιπτώσεων της διεθνούς εμπορικής αναταραχής και αβεβαιότητας στην ελληνική οικονομία η Τράπεζα Της Ελλάδας αξιοποιεί δύο σενάρια, το ήπιο και το δυσμενές, που επηρεάζουν τις βασικές προβλέψεις για τα επόμενα έτη.

Σημειώνεται πως η ΤτΕ προβλέπει ανάπτυξη 2,3% το 2025, 2% το 2026 και 2,1 το 2027. Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αναμένεται να αναπτυχθούν με ρυθμούς 7,7%, 7,3% και 1,2% αντίστοιχα. Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί με ρυθμό 2,1% το 2025 και από 2% το 2026 και το 2027.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις την περίοδο 2025-2027:

1.      Το πραγματικό ΑΕΠ στο δυσμενές σενάριο μειώνεται αθροιστικά κατά 0,5 ποσ. μον., ενώ στο ήπιο αυξάνεται κατά 0,3 ποσ. μον.

2.      Η ιδιωτική κατανάλωση στο δυσμενές σενάριο μειώνεται αθροιστικά κατά 0,7 ποσ. μον., ενώ στο ήπιο αυξάνεται κατά 0,5 ποσ. μον.

3.      Οι ιδιωτικές επενδύσεις στο δυσμενές σενάριο μειώνονται αθροιστικά κατά 4,5 ποσ. μον., ενώ στο ήπιο αυξάνονται κατά 2,2 ποσ. μον.

4.      Η απασχόληση στο δυσμενές σενάριο μειώνεται αθροιστικά κατά 0,4 ποσ. μον., ενώ στο ήπιο αυξάνεται κατά 0,2 ποσ. μον.

5.      Το ισοζύγιο αγαθών (εξαγωγές μείον εισαγωγές) στο δυσμενές σενάριο βελτιώνεται αθροιστικά κατά 0,3 ποσ. μον., ενώ στο ήπιο επιδεινώνεται κατά 0,3 ποσ. μον. Η βελτίωση του ισοζυγίου οφείλεται στη σημαντική μείωση των εισαγωγών, λόγω χαμηλότερης εγχώριας ζήτησης και ειδικότερα των επενδύσεων.

6.      Ο πληθωρισμός βάσει του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) στο δυσμενές σενάριο μειώνεται αθροιστικά κατά 0,3 ποσ. μον., ενώ στο ήπιο αυξάνεται κατά 0,1 ποσ. μον.