Επιχειρήσεις: Οι “καταλύτες” και το μετά το 2027 βαρόμετρο του ΑΕΠ

Ένα καλό δείγμα για το πώς πορεύεται η οικονομία αποτελεί, συνήθως, η καταγραφή των “επιδόσεων” των επιχειρήσεων “ζόμπι”, δηλαδή εκείνων που εμφανίζουν επίμονη οικονομική αδυναμία. Ουσιαστικά, μέσα από αυτές τις επιχειρήσεις μπορεί να αντληθούν συμπεράσματα για την ισχύ του οικονομικού μοντέλου που ακολουθείται, τις παθογένειες αλλά και τα ρίσκα, αλλά κυρίως για το πόσο σημαντικό είναι, μετά το 2027, οπότε και τελειώνει το Ταμείο Ανάκαμψης, ο βασικός καταλύτης για την αύξηση του ΑΕΠ, να βρεθεί ένα ανάλογο “σχήμα”.

Συγκεκριμενα με βάση τη μεθοδολογία της PwC, που εκπονεί και μια σχετική έρευνα, η στάθμιση των επιχειρήσεων “ζόμπι”, δεν βασίζεται απλώς σε έναν μεμονωμένο δείκτη, αλλά σε έναν συνδυασμό κριτηρίων, κάτι που οδηγεί σε πολυεπίπεδα συμπεράσματα, συνολικά για την οικονομία. Στόχος, της όλης καταγραφής, είναι να εντοπιστούν επιχειρήσεις που εμφανίζουν επίμονη οικονομική αδυναμία, δηλαδή, αν μια επιχείρηση παρουσιάζει, σε βάθος τριετίας: συστηματική μείωση των πωλήσεων, δηλαδή πτώση του κύκλου εργασιών άνω του 5%, αρνητική απόδοση των απασχολούμενων κεφαλαίων και μη βιώσιμο δανεισμό.

‘Ετσι, με βάση τη μελέτη της PwC Ελλάδας “Revisiting zombie firms: From survival to revival”, που παρουσιάστηκε χθες Δευτέρα (15/12), σημαντική αύξηση στον κύκλο εργασιών τους κατά την περίοδο 2015-2022, με πιο βιώσιμα επίπεδα δανεισμού και αυξημένη κερδοφορία κατέγραψαν οι ελληνικές επιχειρήσεις, επιδεικνύοντας ανθεκτικότητα μετά από μια δεκαετία αναταράξεων (κρίση χρέους και πανδημία).

Η εικόνα

Το περιβάλλον αποτυπώθηκε στα στοιχεία σχεδόν 14.000 επιχειρήσεων που αποτελούν το δείγμα της μελέτης της PwC Ελλάδας. Έτσι, το ποσοστό των επιχειρήσεων-ζόμπι μειώθηκε κάτω από 4% το 2023, σύμφωνα με τη σχετική μελέτη. Να σημειωθεί ότι το αντίστοιχο ποσοστό ήταν στο 10,8% το 2016, ενώ, εν μέσω πανδημίας, το 2020, ο δείκτης είχε εκτοξευθεί στο 20,7%.

Είναι ενδεικτικό ότι από τις περίπου 2.000 επιχειρήσεις που καταγράφονταν ως «ζόμπι» την περίοδο 2015-2021, οι δύο στις τρεις κατάφεραν τελικά να ανακάμψουν, ενώ το 14% οδηγήθηκε σε έξοδο από την αγορά. Πάντως, ποσοστό περίπου το 20% παρέμεινε εγκλωβισμένο σε καθεστώς χαμηλής βιωσιμότητας.

«Το στοιχείο αυτό δείχνει τα αντανακλαστικά της ελληνικής οικονομίας.Δύο στις τρεις επιχειρήσεις που βρέθηκαν σε κατάσταση “ζόμπι” κατάφεραν τελικά να επανέλθουν στην κανονικότητα, κάτι που επιβεβαιώνει ότι το επιχειρηματικό σύστημα έχει ενδυναμωθεί μετά την κρίση χρέους και την πανδημία» τόνισε ο κ. Κυριάκος Ανδρέου, Partner, Strategy & Markets στην PwC Ελλάδας, προσθέτοντας ότι «το θετικό κλίμα στην οικονομία αποτυπώνεται ξεκάθαρα και στο επιχειρηματικό περιβάλλον, με τη βελτίωση της συγκυρίας να ενισχύει την κερδοφορία των επιχειρήσεων και να συμβάλλει στη μείωση των μη βιώσιμων σχημάτων».

Ευάλωτοι οι μικροί

Όπως, φαίνεται από τα στοιχεία, αλλά και τονίστηκε  κατά την παρουσίαση της μελέτης, μετά την πανδημία, υπάρχει μια αποκλίνουσα πορεία, των ισχυρών με τους πιο αδύναμους, με τους τελευταίους, όμως, να συνεχίζουν να δεσμεύουν πόρους και κεφάλαια. Όμως αυτά θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε πιο παραγωγικές δραστηριότητες.

Ειδικότερα, οι μικρότερες επιχειρήσεις  παραμένουν πιο ευάλωτες. Σε κλαδικό επίπεδο, σχεδόν όλοι οι τομείς της οικονομίας  έχουν μειώσει πάνω από το ήμισυ το ποσοστό των επιχειρήσεων-ζόμπι με το Εμπόριο και τη Βιομηχανία να καταγράφουν ακόμα μεγαλύτερες μειώσεις.

Αναλυτικά, σύμφωνα με την έρευνα, από το 2015 έως το 2023, τα μερίδια ζόμπι ήταν κατά μέσο όρο 8,1% για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, 2,3% για τις ΜμΕ και 1,3% για τις μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ η Βιομηχανία, το Εμπόριο και οι Υπηρεσίες είχαν σταθερά τον μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων ζόμπι σε απόλυτους αριθμούς καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου, λόγω της μεγάλης βάσης επιχειρήσεων που διαθέτουν.

Πάντως, με βάση την έρευνα το Εμπόριο και ο Τουρισμός, τομείς που επλήγησαν από την πανδημική κρίση, ανέκαμψαν αντίστοιχες μειώσεις εταιρειών “ζόμπι” -77% και -75%. Σημαντικές μειώσεις σημειώνονται επίσης στη Βιομηχανία (-65%) και στις Υπηρεσίες (-68%), ενώ πιο περιορισμένη, αλλά σαφής, είναι η υποχώρηση στις Κατασκευές (-47%) και στις Υποδομές (-50%).

«Οι εταιρείες-ζόμπι είναι καθαρά φαινόμενο της μικροοικονομίας και εντοπίζονται στο πιο ευάλωτο κομμάτι της αγοράς», σημειώνει ο κ. Ανδρέου. «Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις παρουσιάζουν μεγάλη μεταβλητότητα: όταν η οικονομία πηγαίνει καλά, ακολουθούν, όταν όμως επιβραδύνεται, σταματούν σχεδόν αμέσως».
«Η αποκλιμάκωση είναι διάχυτη και όχι μονοδιάστατη», συμπλήρωσε ο κ. Ανδρέου, διευκρινίζοντας ότι οι κλάδοι με μεγάλη βάση επιχειρήσεων εξακολουθούν να συγκεντρώνουν και τον μεγαλύτερο αριθμό «ζόμπι» σε απόλυτα μεγέθη, ακριβώς λόγω μεγέθους.

Το “βαρόμετεο” της ανάπτυξης

Πάντως, ο κ. Ανδρέου παρά την βελτωμένη εικόνα του 2023 δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι υπάρχουν ρίσκα.  «Αν η οικονομία τρέχει με ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 1,5% έως 2%, οι επιχειρήσεις λειτουργούν σε πιο ασφαλές περιβάλλον. Αν όμως ο ρυθμός αυτός χαθεί, υπάρχει κίνδυνος να δούμε ξανά αύξηση των εταιρειών “ζόμπι”», τονίζει. Κι αυτό την ώρα που η πλειψηφία των επιχειρήσεων της χώρας, το 90% είναι μικρομεσαίες με τις πολύ μικρές να είναι στο 40%.

Γι’ αυτό, όπως είπε θωράκιση απέναντι σε έναν νέο κύκλο «ζόμπι» απαιτεί στοχευμένες κινήσεις.

Οι τρεις καταλύτες

Κεντρικό, μάλιστα, ζήτημα για τη διατήρηση ενός θετικού μομέντουμ είναι η διατήρησ ενός θετικού περιβάλλοντος, που θα ευνοεί ακόμα περισσότερο την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο, όπως αναφέρθηκε, είναι σημαντικοί οι εξής πυλώνες:

• Η ενίσχυση της κουλτούρας των συνεργασιών και του consolidation. Συνεργασίες και συμπράξεις μπορούν να δώσουν σε μικρές επιχειρήσεις πρόσβαση σε πόρους, τεχνογνωσία και αγορές που από μόνες τους δυσκολεύονται να προσεγγίσουν.
• H επιτάχυνση του επιχειρησιακού μετασχηματισμού και η ενίσχυση της καινοτομίας των επιχειρήσεων μέσω παροχής κινήτρων για ψηφιοποίηση, έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και υιοθέτηση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
• Η ενίσχυση των επιχειρήσεων μέσω στοχευμένων λύσεων χρηματοδότησης, ώστε να υποστηρίζονται αποτελεσματικότερα οι μικρές και οι μεσαίες επιχειρήσεις.

Πάντως, σε αυτό το κλίμα  υπάρχει και μια διαδικασία επιτάχυνσης συμφωνιών. Έτσι, το 2024 καταγράφηκε ως χρονιά-ρεκόρ με περίπου 12,5 δισ. ευρώ σε εξαγορές και συγχωνεύσεις, ενώ το 2025 εκτιμάται ότι θα κινηθεί ακόμη υψηλότερα.