Εργασία στον καύσωνα – Δεν κάνει… ζέστη στην Ελλάδα

Διανύουμε ένα καλοκαίρι παρατεταμένου καύσωνα, αποτέλεσμα της ραγδαίας κλιματικής αλλαγής όπως έχει εισβάλει στον πλανήτη μας, στη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στη γεωγραφική θέση της χώρας μας. Κύρια χαρακτηριστικά του φαινομένου είναι οι πολλές ημέρες με μέγιστες θερμοκρασίες κοντά στους 40 C και ελάχιστες στους 30 C και οι μηδενικές βροχοπτώσεις.

Ήδη, φέτος το καλοκαίρι και πριν κλείσει ο Ιούλιος έχουν καταγραφεί τρεις καύσωνες μεγάλης έντασης και διάρκειας. Ας δούμε πως προσεγγίζουν οι ειδικοί την κατάσταση αυτή αλλά και πως συνδέεται με τις συνθήκες εργασίας.

• Σύμφωνα με τον μετεωρολόγο και βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας κ. Καλλιάνο o τελευταίος καύσωνας μπορεί να θεωρηθεί ένας από τους ισχυρότερους μετά το 2010 και θα μνημονεύεται κατά καιρούς όπως και άλλοι ιστορικοί καύσωνες του παρελθόντος, αφήνοντας πίσω του πολύτιμα δεδομένα για τη μελέτη της κλιματικής τάσης και των θερμικών ακροτήτων σε μια μικρή σε έκταση χώρα όπως η Ελλάδα.
• Ο μετεωρολόγος Θοδωρής Κολυδάς παρουσιάζει τον καύσωνα, ως αποτέλεσμα του θερμικού θόλου, ενός μετεωρολογικού φαινομένου με συχνή παρουσία τα τελευταία χρόνια. « Ο θερμικός θόλος είναι μια κατάσταση στην οποία ένα ισχυρό και στάσιμο βαρομετρικό υψηλό εγκλωβίζει θερμές αέριες μάζες κοντά στην επιφάνεια της Γης, λειτουργώντας σαν καπάκι. Η ατμόσφαιρα σε τέτοιες περιπτώσεις δεν κυκλοφορεί επαρκώς, και η ζέστη παγιδεύεται στις χαμηλότερες στιβάδες, χωρίς να διαφεύγει. Έτσι, παρατηρείται συνεχής άνοδος της θερμοκρασίας, ιδίως όταν υπάρχει και η παράλληλη μεταφορά θερμών αερίων μαζών από περιοχές όπως η Βόρεια Αφρική προς την Ευρώπη», εξηγεί αρχικά ο κ. Κολυδάς ενώ συνεχίζει λέγοντας ότι μπορεί το φαινόμενο να μην είναι νέο, όμως αυτό που έχει αλλάξει είναι η ένταση και η διάρκεια τέτοιων επεισοδίων.
• Σύμφωνα με τη διαρκή ανεξάρτητη έρευνα της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΟΣΕΤΕΕ), 14 περιπτώσεις θανάτων στην εργασία από τις 25 Ιουνίου διερευνώνται για την άμεση ή έμμεση σχέση τους με τη θερμική καταπόνηση των θυμάτων. Αναφέρονται μάλιστα πολλές καταρρεύσεις εργαζομένων στον κατασκευαστικό και στον τουριστικό κλάδο, ενώ ο αγροτικός κλάδος παραμένει ‘’μαύρο κουτί’’ για τους ως επί τω πλείστο εποχικά, αλλοδαπούς εργάτες γης.
• Ο Δρ Ανδρέας Φλουρής, καθηγητής Φυσιολογίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αναλύοντας τα στοιχεία της ΟΣΕΤΕΕ σχολιάζει πως « η καταγραφή της ΟΣΕΤΕΕ μας έδωσε την ευκαιρία να εξετάσουμε συστηματικά πώς η ζέστη επηρεάζει την πιθανότητα ενός θανατηφόρου εργατικού ατυχήματος.
  Μάλιστα, μπορέσαμε να αξιολογήσουμε τη ζέστη όχι μόνο από πλευράς θερμοκρασίας, αλλά με τον σύνθετο δείκτη ΘΥΒΜΑΣ (Θερμοκρασία Υγρού Βολβού και Μαύρου Σφαιριδίου) ο οποίος λαμβάνει υπόψη του και την υγρασία, την ακτινοβολία του ήλιου καθώς και τον άνεμο ». Σχετικά με τα αποτελέσματα της μελέτης, ο Δρ Φλουρής τονίζει πως «κατ’ αρχάς, η εποχική κατανομή μιλάει από μόνη της. Τον Ιούλιο γίνεται το 14% των θανατηφόρων ατυχημάτων, περισσότερα από κάθε άλλο μήνα και σχεδόν τετραπλάσια από εκείνα του Ιανουαρίου. Συνολικά, το καλοκαίρι γίνεται το ένα στα τρία θανατηφόρα ατυχήματα.
  Επίσης, είδαμε ότι όταν η μέση μηνιαία τιμή του δείκτη ΘΥΒΜΑΣ είναι έως 21°C, δηλαδή όταν το περιβάλλον είναι δροσερό, έχουμε περίπου 16 θανατηφόρα ατυχήματα ανά μήνα. Όταν το εργασιακό περιβάλλον γίνεται σχετικά ζεστό (δηλαδή ΘΥΒΜΑΣ μεταξύ 22°C και 27°C), βλέπουμε ότι τα θανατηφόρα ατυχήματα αυξάνονται σε 20 ανά μήνα. Όταν ο δείκτης ΘΥΒΜΑΣ ξεπερνά τους 28°C, το όριο που διεθνώς θεωρείται «υψηλού κινδύνου», οι θάνατοι αυξάνονται ραγδαία: κάθε ένας βαθμός αύξησης του ΘΥΒΜΑΣ (μέση μηνιαία τιμή) συνοδεύεται από 12% επιπλέον θανατηφόρα περιστατικά.

Σε αυτό το νέο περιβάλλον κλιματικής κρίσης όπως το βιώνουμε ως πολίτες και ως εργαζόμενοι και όπως το περιγράφουν οι επιστήμονες, το Υπουργείο Εργασίας παραμένει σταθερό στο δόγμα ‘’δεν κάνει ζέστη στην Ελλάδα- οι εργαζόμενοι αντέχουν’’ και επιλέγει τη χαλαρή πολιτική της έκδοσης συμβουλευτικών, επαναλαμβανόμενων, αλληλοαναιρούμενων εγκυκλίων ενώ υπάρχει έτοιμο συμφωνημένο πλαίσιο μεταξύ των κοινωνικών εταίρων για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης. Το πλαίσιο αυτό έχει ήδη χρησιμοποιηθεί ως νομοθετική βάση από πολλές κυβερνήσεις στην Ευρώπη και από την Ιαπωνία.

Αποτελεί αδήριτη ανάγκη η άμεση έκδοση σχετικής Υπουργικής Απόφασης μέχρι την ψήφιση από τη Βουλή του σχετικού σχεδίου έως τον επόμενο Σεπτέμβριο και η εκπαίδευση των επιθεωρητών εργασίας που δίνουν μία άνιση μάχη απέναντι σε εκείνους τους εργοδότες που παραβατούν, στο πλαίσιο των ελέγχων που εκτελούν οι οποίοι τις περισσότερες φορές καταλήγουν στο εργοδοτικό επιμύθιο « τι ήρθατε να ελέγξετε ρε παιδιά; Την εφαρμογή της εγκυκλίου;;; »

Θα ακολουθήσουν και επόμενοι καύσωνες αλλά και αναμενόμενα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα μετά τις περιόδους μεγάλης ανομβρίας. Η Πολιτεία οφείλει να θωρακίσει τη χώρα και να προστατέψει όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας και την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία η οποία παρά το ότι θεωρείται διεθνώς θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, στην χώρα μας αντιμετωπίζεται ως τριτεύουσα πολιτική προτεραιότητα με τραγικό αποτέλεσμα την ανθρωποθυσία στους χώρους εργασίας.

Ο Ανδρέας Στοϊμενίδης είναι Πρόεδρος της ΟΣΕΤΕΕ και Γραμματέας Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΥΑΕ) της ΓΣΕΕ