Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους: Δύο πηγές αβεβαιότητας για την πορεία της οικονομίας

Όπως τονίζει η Έκθεση, το 2025 εξελίσσεται σε χρονιά ασυνήθιστα υψηλής γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας. Το παγκόσμιο οικονομικό κλίμα παρουσιάζει ραγδαία επιδείνωση λόγω της συνεχιζόμενης κλιμάκωσης των εμπορικών εντάσεων και της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ
24 Ιουνίου 2025 19:33

Η επικαιροποιημένη βασική εκτίμηση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους για το ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ για το 2025 αναθεωρήθηκε οριακά προς τα κάτω, στο 2,2%, με εύρος πρόβλεψης μεταξύ 2,1% και 2,3%. Όπως αναφέρεται, στην δεύτερη Τριμηνιαία Έκθεση που δημοσιοποιήθηκε σήμερα, για το αναθεώρηση οφείλεται σε δύο πηγές αβεβαιότητας που ενδεχομένως θα επιδεινώσουν το επενδυτικό κλίμα και την καταναλωτική εμπιστοσύνη. Αφενός η συνεχιζόμενη ρητορική περί επιβολής δασμών και αφετέρου η πρόσφατη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή.

Με βάση το Γραφείο, η επιτάχυνση της υλοποίησης μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης μπορεί να ενισχύσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής οικονομίας. Αιτίες που ενδέχεται να σχετίζονται με καθυστερήσεις στην υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων του ΤΑΑ, και γενικότερα με το επίπεδο ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής οικονομίας, επισημαίνονται στις πρόσφατες προτάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 4 Ιουνίου 2025 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

Μεταξύ άλλων, αναφέρονται η ανάγκη για ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, επιτάχυνση στο χρόνο απονομής δικαιοσύνης που, παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, παραμένει από τους μεγαλύτερους στην EE, περαιτέρω ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης, αξιοποίηση της πλατφόρμας Strategic Technologies for Europe Platform (STEP) για επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς, και βελτίωση της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες.

Διεθνής αβεβαιότητα

Όπως τονίζει η Έκθεση, το 2025 εξελίσσεται σε χρονιά ασυνήθιστα υψηλής γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας. Το παγκόσμιο οικονομικό κλίμα παρουσιάζει ραγδαία επιδείνωση λόγω της συνεχιζόμενης κλιμάκωσης των εμπορικών εντάσεων και της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή. Τα παραπάνω δημιουργούν αστάθεια στις διεθνείς χρηματαγορές, σημαντική αύξηση στα ασφάλιστρα κινδύνου διακίνησης πετρελαίου και φυσικού αερίου, δυσμενείς συνθήκες για το διεθνές εμπόριο, μείωση προβλεψιμότητας για επενδυτές και νοικοκυριά, και αν διατηρηθούν, και πολύ περισσότερο αν διαρκέσουν ή/και ενταθούν, απειλούν με ένα νέο πληθωριστικό κύμα και επιβράδυνση της ανάπτυξης.

Η επιβολή ευρείας κλίμακας δασμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα αντίμετρα από άλλες χώρες έχουν αποσταθεροποιήσει το διεθνές εμπόριο και έχουν επηρεάσει αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα παγκοσμίως. Η ανάγκη για σταθερότητα, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και διεθνή συνεργασία είναι επιτακτική, καθώς μόνο μέσα από συντονισμένες πολιτικές μπορεί να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα και να βελτιωθούν οι προοπτικές για την παγκόσμια ανάπτυξη. Η ΕΕ καλείται να δράσει άμεσα και συντονισμένα: αποφυγή περαιτέρω εμπορικής διάσπασης, με συνδυασμό δημοσιονομικής υπευθυνότητας και ενίσχυσης επενδύσεων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για αύξηση της παραγωγικότητας και βιώσιμη ανάπτυξη.

Μέσα σε αυτό το διεθνές περιβάλλον σημαντικών προκλήσεων και ρίσκων, η Ελληνική οικονομία διατηρεί την ανοδική της πορεία με οδηγό τις καλές δημοσιονομικές επιδόσεις και την εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών. Οι δημοσιονομικές επιδόσεις και η πορεία αποκλιμάκωσης του δημοσίου χρέους οδήγησαν τον οίκο αξιολόγησης Standard and Poor’s σε νέα αναβάθμιση του αξιόχρεου της χώρας εντός της επενδυτικής βαθμίδας.

Η βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας μέσω επενδύσεων, καινοτομίας και παραγωγικότητας της οικονομίας είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για την σύγκλιση του εισοδήματος των πολιτών της χώρας με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο και την διατήρηση ισχυρής ανάπτυξης και μετά το 2026. Για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι απαραίτητο να ενταθούν οι προσπάθειες για μεταρρυθμίσεις, βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημοσίου τομέα, απλοποίηση ρυθμιστικών πλαισίων για προσέλκυση επενδύσεων, και με οδηγό την δημοσιονομική σύνεση, αξιοποίηση του δημοσιονομικού χώρου για ενίσχυση της παραγωγικής δυναμικής της χώρας.

Ένα αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί η πρόσφατη αύξηση της Ευρωπαϊκής παρουσίας στο ελληνικό εμπορικό τραπεζικό σύστημα. Η εξέλιξη αυτή συνεισφέρει στον βαθμό εξωστρέφειας του τραπεζικού συστήματος, ενισχύοντας τις προοπτικές για προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και αύξηση διασυνοριακών τραπεζικών συνεργασιών στο μέλλον. Αποτελεί επίσης ένδειξη για βελτίωση του βαθμού εμπιστοσύνης της Ευρωπαϊκής τραπεζικής κοινότητας στην Ελληνική οικονομία, κάτι που συνδέεται και με την απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας.

Το δημοσιονομικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης βελτιώθηκε σημαντικά το 2024, και το πρωτογενές ισοζύγιο αναμένεται να διατηρηθεί θετικό και τα επόμενα χρόνια εφόσον η οικονομία επιτυγχάνει ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες προβλέπουν ετήσια μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ κατά μια ποσοστιαία μονάδα. Η Ελλάδα μειώνει τον λόγο αυτό με πολύ γρηγορότερους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, ενώ και οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περί μείωσης του χρέους για το μέλλον είναι ευνοϊκές.

Οι δασμοί

Με βάση όσα αναφέρει η Έκθεση, συνεισφέροντας στον δημόσιο διάλογο σχετικά με τις επιπτώσεις της δασμολογικής πολιτικής των ΗΠΑ, παρουσιάζονται ενδεικτικά αποτελέσματα μιας ευρύτερης ερευνητικής μελέτης του Γραφείου που επιδιώκει να προσδιορίσει τις άμεσες επιπτώσεις των δασμών στις εξαγωγές της χώρας μας, λαμβάνοντας υπόψη το αντίστοιχο γεγονός της επιβολής δασμών από τις ΗΠΑ κατά το διάστημα 2018-2019.

Καθώς η επιβολή δασμών είναι επίκαιρη, αφορά τις εξαγωγές που συνιστούν βασική συνιστώσα τόσο της ανάπτυξης της οικονομίας όσο και της κατάστασης του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας, και θέλοντας να διατυπώσουμε προτάσεις πολιτικής ενίσχυσης των εξαγωγικών κλάδων και επιχειρήσεων, το Γραφείο προχώρησε σε ποσοτικοποίηση των άμεσων επιπτώσεων των δασμών για 17 κλάδους εξαγωγών για το διάστημα 2018–2021, μετά την επιβολή επιπρόσθετων δασμών από τις ΗΠΑ το 2018 και 2019.

Υπό τον περιορισμό της διαθεσιμότητας συγκεκριμένων στατιστικών δεδομένων σε επίπεδο κλάδου και επιχειρήσεων, και με τη χρήση ενός εμπειρικού υποδείγματος, διαπιστώσαμε τα εξής.

Πρώτον, στο σύνολο των κλάδων που εξετάσαμε οι επιπτώσεις των δασμών στις ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ ήταν περιορισμένες.

Δεύτερον, εντοπίσαμε συγκεκριμένους κλάδους που είχαν αρνητικές μέσες επιπτώσεις, όπως τα “παρασκευασμένα λαχανικά, φρούτα εκτός από ελιές”, “Τσιμέντα υδραυλικά”, “Ορυκτά καύσιμα” και “Τεχνουργήματα από χάλυβα”.

Τρίτον, εντοπίσαμε και κλάδους με θετικές μέσες επιπτώσεις, όπως το “Αργίλιο” και τα “Μηχανήματα”. Οι κλάδοι με θετικές επιπτώσεις χαρακτηρίζονται από ευελιξία στην αντιμετώπιση ή αποφυγή των δασμών, ενώ οι κλάδοι με αρνητικές επιπτώσεις απαιτούν ενίσχυση προκειμένου να δημιουργήσουν νέες εξαγωγικές αγορές ή να υιοθετήσουν ανταγωνιστικές πολιτικές τιμολόγησης, απορροφώντας μέρος των δασμών.

Στο πλαίσιο αυτό, διατυπώνουμε προτάσεις πολιτικής για την ενίσχυση των κλάδων που είναι πιο ευάλωτοι σε δασμούς, υπό το πρίσμα ότι οι εξαγωγές συνεισφέρουν σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη και στο εμπορικό ισοζύγιο.