Η ακρίβεια χτυπά τους πιο αδύναμους

Η ακρίβεια χτυπά τους πιο αδύναμους με βάση την τελευταία έκδοση του τεύχους του ΚΕΠΕ για τις οικονομικές εξελίξεις (αριθ,. 57) ανάλυση του ερευνητή του Κέντρου Γιώργου Ιωαννίδη. Όπως αναφέρει, το πληθωριστικό σοκ του 2022 έπληξε κυρίως τα άκρα της ηλικιακής πυραμίδας, και η ομάδα που κατάφερε να προστατευτεί περισσότερο είναι εκείνη των 45-54 ετών. Όμως, η αποκλιμάκωση των τιμών (2023 και 2024), μολονότι αφορούσε όλες τις ηλικιακές ομάδες, επιδείνωσε περαιτέρω τη θέση των νεότερων και των γηραιότερων νοικοκυριών.

Παράλληλα όπως αναφέρει ο ερευνητής του ΚΕΠΕ, πέρα από την ηλικιακή διάσταση, υπάρχει και η κοινωνική. Όπως αναφέρει η σχετική δαπάνη του φτωχότερου 20% των νοικοκυριών (P20) για την κάλυψη αναγκών σίτισης, στέγασης και επικοινωνίας είναι σημαντικά υψηλότερη από την αντίστοιχη δαπάνη του πλουσιότερου 20% (R20).

Σύμφωνα με τη μελέτη, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι το πληθωριστικό σοκ της περιόδου 2020-2021 εκτονώθηκε και οι συνέπειές του ήταν συγκυριακές. Δυστυχώς, η κατάσταση δεν είναι έτσι. Ο πληθωρισμός μετρά τη μεταβολή των τιμών από έτος σε έτος, κατά συνέπεια «δεν έχει μνήμη». Επομένως, η εξίσωση των ρυθμών πληθωρισμού μεταξύ πλουσιότερων και φτωχότερων νοικοκυριών μετά το 2023 απλά σημαίνει ότι δεν μεταβλήθηκε η σχετική θέση των δύο ομάδων κατά τα δύο αυτά έτη. Ωστόσο, η σχετική θέση τους είχε ήδη μεταβληθεί από τις εξελίξεις των προηγούμενων δύο ετών (2021 και 2022). Π

Σε ό,τι αφορά τη μέση απόκλιση του πληθωρισμού των φτωχότερων από τον εθνικό μέσο όρο (που αντιστοιχεί στο επανεκτιμημένο «επίσημο» ρυθμό πληθωρισμού), αυτή διαμορφώνεται σε περίπου μία ποσοστιαία μονάδα. Αντιθέτως, τα πλουσιότερα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν ένα ΔΤΚ που κινείται σταθερά από 1 έως 1,5 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον εθνικό μέσο όρο

Συνεπώς, το πληθωριστικό σοκ της περιόδου 2021-2022 εδραίωσε μια κατάσταση όπου τα φτωχότερα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν σταθερά υψηλότερο μέσο επίπεδο τιμών σε σχέση με τα πλουσιότερα. Αντίστοιχα, η εξίσωση των ετήσιων ρυθμών πληθωρισμού κατά τα έτη 2023 και 2024 είχε ως αποτέλεσμα την παγίωση της ανισότητας, δεν προκάλεσε επιδείνωση αλλά ούτε και βελτίωση.

Δαπάνες

Όπως φαίνεται, με βάση την έρευνα του ΚΕΠΕ, η σχετική δαπάνη του φτωχότερου 20% των νοικοκυριών (P20) για την κάλυψη αναγκών σίτισης, στέγασης και επικοινωνίας είναι σημαντικά υψηλότερη από την αντίστοιχη δαπάνη του πλουσιότερου 20% (R20). Ενδεικτικά, κατά το έτος 2022, το 53,1% της συνολικής δαπάνης του P20 προσανατολίστηκε στην ικανοποίηση των αναγκών σίτισης, στέγασης και επικοινωνίας, ενώ το αντίστοιχο μέγεθος για το R20 διαμορφώθηκε σε 33,7% και για το R10 σε 30,4%. Από την περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων προκύπτει πως για το P20 η υψηλότερη σχετική δαπάνη: (α) για τρόφιμα, οφείλεται στα άλευρα (ψωμί, δημητριακά, αλεύρι κλπ.), στο κρέας, στα γαλακτοκομικά και στα λαχανικά, (β) για στέγαση, οφείλεται κυρίως στις δαπάνες φωτισμού, θέρμανσης και ενοικίου και, (γ) για επικοινωνίες, οφείλεται στις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας.

Αντιθέτως, τα πλουσιότερα νοικοκυριά προσανατολίζουν μεγαλύτερο τμήμα των δαπανών τους στις μετακινήσεις, στις δαπάνες αναψυχής, στις δαπάνες ξενοδοχείων-καφέ-εστιατορίων και στις λοιπές δαπάνες (στις οποίες περιλαμβάνονται οι προσωπικές δαπάνες καλλωπισμού, η αγορά κοσμημάτων αλλά και οι πάσης φύσης ασφάλειες και υπηρεσίες τρίτων προς το νοικοκυριό). Το 2022, οι παραπάνω δαπάνες αντιστοιχούσαν στο 38,0% και 39,7% του R20 και R10 αντίστοιχα έναντι μόλις 24,4% του P20. Η υψηλότερη σχετική δαπάνη των πλουσιότερων νοικοκυριών: (α) για μεταφορές, οφείλεται στην αγορά μεταφορικών μέσων, (β) για αναψυχή, οφείλεται σε δαπάνες μεγάλων μέσων αναψυχής και μουσικών οργάνων και, (γ) για άλλα αγαθά και υπηρεσίες, οφείλε

Τάσεις

Σε σχέση με τις καταναλωτικες τάσεις το ΚΕΠΕ αναφέρει: Οι φτωχοί τρώνε περισσότερο ψωμί και μακαρόνια, μετακινούνται με λεωφορείο, ζεσταίνουν το σπίτι τους με υγραέριο ή ξύλα, πάνε σινεμά. Οι πλούσιοι τρώνε περισσότερα γλυκά, βγαίνουν πιο συχνά έξω, πάνε διακοπές στο εξωτερικό, μετακινούνται με το δικό τους μέσο και δαπανούν πολύ περισσότερα σε είδη προσωπικής φροντίδας και είδη πολυτελείας. Ο θάνατος τα «εξισώνει», αφού η αύξηση του εισοδήματος δεν φαίνεται να χρηματοδοτεί πολύ πιο ακριβές κηδείες (η απόλυτη δαπάνη κηδειών του πλουσιότερου 20% των νοικοκυριών είναι μόλις 0,3 φορές υψηλότερη από του φτωχότερου 20%).