Η σύγκρουση Ισραήλ και Ιράν εκτοξεύει τις τιμές του πετρελαίου – Ποιες χώρες επηρεάζονται περισσότερο

Οι επιθέσεις του Σαββατοκύριακου στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν, μέσα στο κλίμα αυξανόμενης έντασης με το Ισραήλ, σηματοδοτούν μια κρίσιμη και επικίνδυνη καμπή για την παγκόσμια ενεργειακή σταθερότητα.

Αν και οι ζημιές στις ιρανικές υποδομές ακόμα εκτιμώνται, οι επιπτώσεις είναι ήδη αισθητές: οι διεθνείς τιμές πετρελαίου ανεβαίνουν και οι αγορές ανησυχούν έντονα για νέα προβλήματα στον εφοδιασμό. Σύμφωνα με το Τhe Conversation, o κίνδυνος ενός ευρύτερου ενεργειακού σοκ είναι πλέον ορατός, με πιθανές συνέπειες τόσο για τις μεγάλες οικονομίες όσο και για τις πιο ευάλωτες.

Παγκόσμιες επιπτώσεις

Το Ιράν, το οποίο διαθέτει περίπου το 9% των παγκόσμιων αποδεδειγμένων αποθεμάτων πετρελαίου, εξάγει επί του παρόντος 1,5 έως 2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, κυρίως προς την Κίνα, παρά τις μακροχρόνιες κυρώσεις των Ηνωμένων Πολιτειών.

Αν και η ιρανική παραγωγή δεν είναι τόσο ενταγμένη στις παγκόσμιες αγορές όσο αυτή της Σαουδικής Αραβίας ή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, οποιαδήποτε διακοπή της παραγωγής ή των διαύλων εξαγωγής του Ιράν – ειδικά μέσω των Στενών του Ορμούζ, από όπου διέρχεται περίπου το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου – συνιστά κίνδυνο.

Οι αγορές αντέδρασαν ήδη: Η τιμή του Brent αυξήθηκε πάνω από 6%, ενώ το αμερικανικό αργό WTI (West Texas Intermediate) αυξήθηκε πάνω από 5% αμέσως μετά τις επιθέσεις.

Αυτές οι αυξήσεις στις τιμές δεν οφείλονται μόνο σε άμεσες ανησυχίες για την προσφορά πετρελαίου, αλλά και στον φόβο ότι η ένταση στην περιοχή μπορεί να εξελιχθεί σε μεγαλύτερη σύγκρουση. Οι διεθνείς τιμές πετρελαίου μπορεί να συνεχίσουν να ανεβαίνουν όσο διαρκεί η κρίση. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι και οι τιμές των καυσίμων στην Αυστραλία θα αυξηθούν μέσα στις επόμενες εβδομάδες, καθώς συνήθως ακολουθούν τις διεθνείς με κάποια καθυστέρηση.

Το “αποτύπωμα” μιας ενδεχόμενης κλιμάκωσης στις τιμές

Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να κλιμακωθεί περαιτέρω. Ειδικά, το Ισραήλ ενδέχεται να εντείνει τις επιθέσεις του σε πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής αποδυνάμωσης της ιρανικής οικονομίας και αποτροπής μελλοντικών ενεργειών μέσω πληρεξουσίων (proxy forces).

Αν συμβεί αυτό, η πίεση στις τιμές πετρελαίου θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Σε αντίθεση με μεμονωμένα περιστατικά δολιοφθοράς, μια παρατεταμένη εκστρατεία κατά της ενεργειακής υποδομής του Ιράν θα οδηγούσε πιθανότατα σε περιορισμό της παγκόσμιας προσφοράς. Και αυτό θα ήταν σχεδόν βέβαιο αν οι ιρανικές αντεπιθέσεις διαταράξουν ναυτιλιακές οδούς ή γειτονικούς παραγωγούς.

Ποιες χώρες επηρεάζονται περισσότερο

Οι χώρες που εξαρτώνται από τις εισαγωγές πετρελαίου – ιδιαίτερα στην Ασία – είναι οι πιο εκτεθειμένες σε τέτοια σοκ βραχυπρόθεσμα.

Η Ινδία, το Πακιστάν, η Ινδονησία και το Μπανγκλαντές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής και είναι ιδιαίτερα ευάλωτες τόσο σε διακοπές εφοδιασμού όσο και σε αυξήσεις τιμών. Οι οικονομίες αυτές συνήθως διαθέτουν περιορισμένα στρατηγικά αποθέματα και αντιμετωπίζουν πιέσεις στο εξωτερικό ισοζύγιο όταν αυξάνονται οι τιμές του πετρελαίου.

Η Κίνα, αν και ο μεγαλύτερος πελάτης του Ιράν, είναι πιο προστατευμένη λόγω της διαφοροποίησης των προμηθευτών της και των μεγάλων αποθεμάτων που διαθέτει.

Ωστόσο, μία παρατεταμένη αστάθεια στον Περσικό Κόλπο θα προκαλούσε αύξηση στα ναύλα και στα ασφάλιστρα μεταφοράς ακόμη και για τα κινεζικά διυλιστήρια, ιδίως αν τα Στενά του Ορμούζ μετατραπούν σε ζώνη έντασης. Τα Στενά του Ορμούζ, που συνδέουν τον Περσικό Κόλπο με τον Κόλπο του Ομάν, είναι η μόνη θαλάσσια δίοδος από τον Περσικό Κόλπο προς τον ανοιχτό ωκεανό.

Η έκθεση της Αυστραλίας σε κίνδυνο

Η Αυστραλία δεν εισάγει πετρέλαιο απευθείας από το Ιράν. Το μεγαλύτερο μέρος του αργού πετρελαίου και των διυλισμένων προϊόντων της προέρχεται από χώρες όπως η Νότια Κορέα, η Μαλαισία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σιγκαπούρη.

Ωστόσο, επειδή οι τιμές των καυσίμων στην Αυστραλία είναι συνδεδεμένες με διεθνή σημεία αναφοράς, όπως το Brent και το Singapore Mogas, οι εγχώριες τιμές θα αυξηθούν σε αντίδραση προς τη διεθνή άνοδο των τιμών του πετρελαίου.

Οι αυξήσεις αυτές στις τιμές των καυσίμων θα έχουν αλυσιδωτές επιπτώσεις, προκαλώντας αύξηση του κόστους μεταφορών σε ολόκληρη την οικονομία. Κλάδοι όπως η γεωργία, οι μεταφορές, η αεροπορία και οι κατασκευές θα νιώσουν ιδιαίτερα την πίεση, ενώ το αυξημένο λειτουργικό κόστος είναι πιθανό να μετακυλιστεί στους καταναλωτές.

Ευρύτερες οικονομικές επιπτώσεις

Η σύγκρουση ενδέχεται επίσης να διαταράξει τις παγκόσμιες ναυτιλιακές διαδρομές, ιδιαίτερα αν το Ιράν απαντήσει μέσω πληρεξουσίων του, στοχεύοντας πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, την Αραβική Θάλασσα ή τα Στενά του Ορμούζ.

Οποιαδήποτε τέτοια διαταραχή θα μπορούσε να εκτοξεύσει τα ναυτασφάλιστρα, να προκαλέσει καθυστερήσεις στις παραδόσεις, και να επιδεινώσει τις ήδη υπάρχουσες αδυναμίες στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Σε ευρύτερο επίπεδο, ένα τέτοιο σοκ στην προσφορά θα μπορούσε να αναζωπυρώσει πληθωριστικές πιέσεις σε πολλές χώρες.

Για την Αυστραλία, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε καθυστερημένη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από την Κεντρική Τράπεζα (RBA) και να μειώσει την καταναλωτική εμπιστοσύνη, αν αυξηθεί σημαντικά το κόστος των καυσίμων για τα νοικοκυριά. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι κεντρικές τράπεζες ενδέχεται να υιοθετήσουν πιο επιφυλακτική στάση σχετικά με τις μειώσεις επιτοκίων, αν η πετρελαϊκά προερχόμενη πίεση στον πληθωρισμό αποδειχθεί επίμονη.

Μία νέα απειλή για την ενεργειακή σταθερότητα

Οι επιθέσεις στις πετρελαιοπηγές του Ιράν και η πιθανότητα περαιτέρω κλιμάκωσης αποτελούν ανανεωμένη απειλή για τη σταθερότητα της παγκόσμιας ενέργειας. Αν και η Αυστραλία δεν εισάγει πετρέλαιο από το Ιράν, παραμένει έκθετη.

Μια παρατεταμένη εκστρατεία από το Ισραήλ εναντίον των ενεργειακών υποδομών του Ιράν θα μπορούσε να εντείνει αυτούς τους κινδύνους, οδηγώντας σε ευρύτερο ενεργειακό σοκ που θα επηρέαζε όλες τις οικονομίες που εξαρτώνται από εισαγωγές πετρελαίου.

Η διαχείριση στρατηγικών αποθεμάτων και η διπλωματική εμπλοκή θα είναι κρίσιμες για τον περιορισμό των επιπτώσεων αυτής της κρίσης.