ΥΠΕΘΟ: Τι αλλάζει με τις ποινικές διώξεις για τους υπερχρεωμένους;

Παρέμβαση επιχειρεί να κάνει στο μέτωπο του ιδιωτικού χρέους η κυβέρνηση το νέο πολυνομοσχέδιο το οποίο έθεσε προς δημόσια διαβούλευση στο opengov.gr o υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης.

Πιο συγκεκριμένα, στο νομοσχέδιο που αφορά στη ρύθμιση των σχολαζουσών κληρονομιών, τα άρθρα 179-181 αφορούν στους υπερχρεωμένους για τους οποίους προωθούνται μια σειρά από ρυθμίσεις.

Προβλέπεται, ουσιαστικά,  η παύση των ποινικών διώξεων για όσους πτωχεύουν, η δωρεάν κρατική συμβουλευτική για να αποφευχθεί το κλείσιμο επιχειρήσεων, ενώ προωθούνται ειδικές ρυθμίσεις για όσους μπαίνουν στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών.

Αναλυτικά οι βασικές αλλαγές με τις υπό διαβούλευση ρυθμίσεις:

1. Σταματά η απειλή της φυλάκισης για όσους πτωχεύουν κι έχουν οφειλές

Μέχρι και σήμερα αυτό που ισχύει φέρνει αντιμέτωπο με ποινικές διώξεις όποιον  ή όποια κηρύσσει πτώχευση, σε περίπτωση που χρωστάει προς το Δημόσιο και τα ΑσφαλιστικάΤαμεία.

Ουσιαστικά η διάταξη έρχεται να “ελαφρωσει” τα δικαστήρια από ένα μεγάλο φόρτο υποθέσεων αλλά και “δώσει νεύμα” συμμόρφωσης και επανεκκίνησης σε φυσικά πρόσωπα που δυσκολεύονται να αποπληρώσουν χρέη.

Συγκεκριμένα προβλέπεται

• Άμεση  αναστολή δίωξη για χρέη σε εφορία και ΕΦΚΑ, που βγαίνει με την έκδοση της απόφασης της πτώχευσης (ή η εγγραφή στο Μητρώο Φερεγγυότητας).
• Οριστική απαλλαγή και «δεύτερη ευκαιρία»: αν ο οφειλέτης ολοκληρώσει τη διαδικασία και απαλλαγεί νόμιμα από τα χρέη του μετά την παρέλευση 1 ή 3 ετών, τότε το αδίκημα διαγράφεται τελείως (εξάλειψη του αξιοποίνου).

Συγκεκριμένα, στον ν.4738/2020 προστίθεται νέο Άρθρο 198Α που προβλέπει, μεταξύ άλλων, αναστολή και εξάλειψη αξιοποίνου σε περίπτωση πτώχευσης. H ποινική δίωξη για τα αδικήματα περί μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και τρίτους, και περί επιβολής κυρώσεων κατά των καθυστερούντων την καταβολή και την απόδοση εισφορών στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, αναστέλλεται από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευση του οφειλέτη ή διατάσσει την καταχώριση του ονόματος ή της επωνυμίας του, κατά περίπτωση, στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας (…)  Σε περίπτωση απαλλαγής του οφειλέτη κατά το άρθρο 192 και 195, το αξιόποινο για τα παραπάνω αδικήματα εξαλείφεται. Για τους ίδιους λόγους ή αν συντρέχει η περίπτωση του πρώτου εδαφίου, αναβάλλεται η εκτέλεση της ποινής ή διακόπτεται η εκτέλεση αυτής που άρχισε. Όσο διαρκεί η αναστολή άσκησης ή εμποδίζεται η συνέχιση της ποινικής δίωξης κατά το παρόν άρθρο, αναστέλλεται η παραγραφή του ποινικού αδικήματος…

2. Προληπτικά μέτρα και συμβουλευτική

Προβλέπεται, επίσης, η δημιουργία ενός «Μηχανισμού Έγκαιρης Προειδοποίησης» δηλαδή διαδικασίες για πρόληψη θεμάτων κόκκινων χρεών. Ήδη εκπαιδεύονται ειδικοί Σύμβουλοι «έγκαιρης προειδοποίησης» και το υπουργείο, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και της Κοινωνίας της Πληροφορίας (ΚτΠ), θα χορηγεί voucher (κουπόνι) καλύπτοντας τα έξοδα για επαγγελματίες που κινδυνεύουν.

Πώς θα λειτουργεί;

Όταν ο «Μηχανισμός Έγκαιρης Προειδοποίησης» στέλνει τη σχετική προειδοποίηση (υψηλός κίνδυνος αφερεγγυότητας), ο επαγγελματίας θα λαμβάνει δωρεάν επιταγή (voucher). Με αυτήν θα πληρώνει πιστοποιημένους συμβούλους για να του ετοιμάσουν εξειδικευμένο πλάνο διάσωσης.

Ωστόσο το πρόγραμμα δεν καλύπτει μόνο οικονομικές/νομικές συμβουλές, αλλά και υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης και εμψύχωσης (mentoring), αναγνωρίζοντας το τεράστιο ψυχικό κόστος της υπερχρέωσης. Ουσιαστικά στηρίζει (νομικά, επιστημονικά αλλά και ψυχολογικά) να ορθοποδήσουν και να συνεχίσουν να τηρούν τις ρυθμίσεις τους.

Οι δυνητικοί δικαιούχοι θα υποβάλλουν αίτηση παροχής υπηρεσιών, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας Μηχανισμού Έγκαιρης Προειδοποίησης, της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Με κοινή, δε, απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, θα καθορίζονται οι προϋποθέσεις, οι δυνητικοί δικαιούχοι, τα κριτήρια επιλεξιμότητας, η διαδικασία, οι όροι, ο ειδικότερος χρόνος υλοποίησης του προγράμματος.

3. Το πλαίσιο επιδότησης των ευάλωτων και ο Φορέας

Επίσης, σύμφωνα με τη νέα διάταξη, αν ένας ευάλωτος οφειλέτης που λαμβάνει επίδομα μπει στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό και υπογράψει νέα σύμβαση ρύθμισης, η παλιά κρατική συνεισφορά διακόπτεται αυτόματα.

Ο στόχος είναι να μεταφερθεί ο οφειλέτης στο νέο πλαίσιο προστασίας του εξωδικαστικού με παράλληλο περιορισμό των παλαιότερων επιδοτήσεων. Ουσιαστικά για τους ευάλωτους οφειλέτες που επρόκειτο να παραδώσουν την κατοικία τους στον υπό ίδρυση Φορέα Ακινήτων λαμβάνοντας παράλληλα κρατική ενίσχυση, προβλέπεται  παύση της ενίσχυσης μια και με τον Φορέα ο ίδιος, ο οφειλέτης, θα μπορεί να αξιοποιεί το σπίτι του με ένα είδος ενοικίου.

Τέλος παραμένει η δυναότητα για τους φορολογούμενους να επιλύσουν οριστικά και αμετάκλητα τις φορολογικές τους διαφορές μέσω εξώδικης διαδικασίας, αποφεύγοντας τα δικαστήρια. Αυτό γίνεται με ρύθμιση στο Ν/Σ για την παράταση λειτουργίας της ειδικής Επιτροπής έως τον Ιούλιο του 2026. Έτσι, όσοι και όσες επιλέξουν τον εξωδικαστικό δρόμο μπορούν να εξασφαλίσουν «κούρεμα» έως 75% σε πρόστιμα και προσαυξήσεις, καθώς και αποπληρωμή των οφειλών τους σε έως 24 μηνιαίες δόσεις.
Για να καταστεί οριστική η συμφωνία, ο φορολογούμενος οφείλει εντός δέκα εργάσιμων ημερών να καταβάλει τουλάχιστον το 30% του κύριου φόρου ή το 25% του αυτοτελούς προστίμου. Ποσά που έχουν ήδη πληρωθεί συμψηφίζονται. Αν παραβιαστεί κάποιος όρος ή καθυστερήσουν δύο συνεχόμενες ή οι δύο τελευταίες δόσεις, ο συμβιβασμός ακυρώνεται αναδρομικά και η αρχική οφειλή επανέρχεται.

Μετά την επεξεργασία των ισχυρισμών του φορολογουμένου, η Επιτροπή διαμορφώνει συγκεκριμένη πρόταση με αναλυτική καταγραφή του κύριου φόρου, των πρόσθετων φόρων, των τόκων, προσαυξήσεων και προστίμων, συνοδευόμενη από πλήρη αιτιολόγηση.

Ο φορολογούμενος έχει προθεσμία πέντε εργάσιμων ημερών για να αποδεχθεί την πρόταση, να επιλέξει τον αριθμό των δόσεων και να υπογράψει το σχετικό έγγραφο. Ακολουθεί η σύνταξη πρακτικού εξώδικης επίλυσης, το οποίο δημοσιεύεται στον ιστότοπο του Υπουργείου με διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων. Το πρακτικό αποτελεί εκτελεστό τίτλο και το οριστικοποιημένο ποσό βεβαιώνεται ως δημόσιο έσοδο, ενώ η αρχική οφειλή διαγράφεται.

Εάν ο αιτών δεν αποδεχθεί την πρόταση και συνταχθεί πρακτικό ματαίωσης, η ανασταλείσα δίκη συνεχίζεται μετά από αίτηση οποιουδήποτε διαδίκου· αν δεν ζητηθεί συνέχιση εντός 60 ημερών, η δίκη καταργείται.

Εκπτώσεις

Με την ολοκλήρωση του συμβιβασμού και την καταβολή τουλάχιστον 30% του κύριου φόρου εντός δέκα εργάσιμων ημερών, η υπόλοιπη οφειλή μπορεί να εξοφληθεί σε έως 24 δόσεις. Οι εκπτώσεις σε πρόσθετους φόρους, τόκους, προσαυξήσεις και πρόστιμα διαμορφώνονται ως εξής:

• 75% για εφάπαξ εξόφληση
• 65% για 2–4 δόσεις
• 55% για 5–8 δόσεις
• 50% για 9–12 δόσεις
• 45% για 13–16 δόσεις
• 40% για 17–20 δόσεις
• 35% για 21–24 δόσεις.