“Μεσανατολικός” ιός προβληματίζει την οικονομία – Τι θα γίνει σε τουρισμό, μεταφορές και ενέργεια

Με τα μάτια στραμμένα στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή είναι το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, καθώς μια ενδεχόμενη περαιτέρω κλιμάκωση μπορεί να επηρεάσει καταλυτικά την ελληνική οικονομία και ιδιαίτερα τον τουρισμό, που αποτελεί και τον βασικό “πνεύμονα” της οικονομίας.

«Η κλιμάκωση στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι πολύ ανησυχητική και εγκυμονεί κινδύνους ίσως για ευρύτερη ανάφλεξη. Η κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή παρακολουθεί τις εξελίξεις από πολύ κοντά» ανέφερε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης, σε συνέντευξή του, την Παρασκευή, στον ΣΚΑΪ, σε ερώτηση για τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς εναντίον Ιρανικών στόχων από το Ισραήλ σήμερα.

Προφανώς μια επιδείνωση και γενικότερη ανάφλεξη στη Μεσογειακή γειτονιά δημιουργεί έντονο “πονοκέφαλο” για πιθανά “απόνερα” σε τομείς, όπως η ενέργεια, ο τουρισμός, οι εξαγωγές, αλλά και οι θαλάσσιες μεταφορές. Να σημειωθεί ότι η περιοχή είναι μια σημαντική αγορά, τόσο για τον τουρισμό, με χιλιάδες επισκέπτες από τις περιοχές αυτές του Κόλπου και του Ισραήλ, με έντονη τάση ανόδου, αλλά και για τα ελληνικά προϊόντα, καθώς οι εξαγωγές προς τις αγορές της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής που αντιστοιχούν στο 1,8% του ΑΕΠ.

Παράλληλα, η ζώνη αυτή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής δια της Ερυθράς Θάλασσας είναι ο προθάλαμος για τον Πειραιά αλλά και μια σημαντική “θαλάσσια λεωφόρος”. Στο πρόσφατο, δε, παρελθόν, οι επιθέσεις των Χούθι επηρέασαν την κίνηση στον Πειραιά, καθώς πλοία άλλαξαν διαδρομές κάνοντας τον περίπλου της Αφρικής, επιφέροντας σημαντικές μειώσεις στις προσεγγίσεις στο πρώτο λιμάνι της χώρας αλλά και εκτινάσσοντας τα κόστη στις μεταφορές.

Ειδικά στον Περσικό Κόλπο, τα μάτια είναι στραμμένα στο Στενά του Ορμούζ, που είναι ένα από τα βασικά θαλάσσια περάσματα στη Μέση Ανατολή, από όπου διέρχεται το 25% του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου. Από την περιοχή περνούν δεκάδες δεξαμενόπλοια καθημερινά καθώς δεν είναι μόνο οι ποσότητες Ιρανικού πετρελαίου, που διακινείται, σε χώρες, βέβαια, εκτός Δύσης πχ Ινδία μια και υπάρχει σχετικό εμπάργκο, αλλά και το Ιρακινό πετρέλαιο ή ποσότητες από το Κουβέιτ. Να σημειωθεί ότι σημαντικές είναι οι ποσότητες που υποδέχονται  τα διυλιστήρια της Ελλάδας, της HELLENiQ ENERGY και της Motor Oil, από το Ιράκ και εμπόδια στη διακίνηση θα οδηγήσουν σε αναπροσανατολισμό των πηγών προμήθειας.

Στο μεταξύ με βάση το Reuters, Ελλάδα και Βρετανία καλούν τον στόλο της εμπορικής ναυτιλίας τους να αποφεύγει τον πλου μέσω του Κόλπου του Άντεν και να καταγράφουν όλα τα ταξίδια που πραγματοποιούνται μέσω των Στενών του Ορμούζ μετά τις επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν την Παρασκευή. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες κλήθηκαν να στείλουν στοιχεία για τα πλοία τους που διαπλέουν το Στενό του Ορμούζ στο υπουργείο Ναυτιλίας της Ελλάδας, σύμφωνα με ένα από τα έγγραφα που εξέδωσε η ελληνική ναυτιλιακή ένωση.

«Λόγω των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή και της κλιμάκωσης των στρατιωτικών ενεργειών στην ευρύτερη περιοχή, το (ελληνικό) Υπουργείο Ναυτιλίας… καλεί επειγόντως τις ναυτιλιακές εταιρείες να στείλουν… τα στοιχεία των πλοίων ελληνικής ιδιοκτησίας που πλέουν στη θαλάσσια περιοχή του Πορθμού του Ορμούζ» αναφέρει το έγγραφο.

Ο τουρισμός

Στο όλο αυτό σκηνικό εκείνοι κι εκείνες που είναι οι πλέον προβληματισμένοι και προβληματισμένες είναι όσοι και όσες έχουν παρουσία στην τουριστική οικονομία. Σε μια δύσκολη χρονιά λόγω πληθωρισμού έρχεται και πάλι το γεωπολιτικό ρίσκο να αποδείξει ότι ο τουρισμός είναι μια πολύ ευαίσθητη υπόθεση. Όπως αναφέρουν στελέχη του κλάδου, μια γενικότερη ανάφλεξη θα δημιουργήσει κλίμα ανάσχεσης των κρατήσεων για την περιοχή. Κι αυτό όταν οι πορεία των αφίξεων είναι αυξητική, μεν σε κάποιους προορισμούς, όμως μεγάλο μέρος της κίνησης “απορροφάται” από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ή από φτηνά All Inclusive ξενοδοχεία, ενώ η μέση δαπάνη κάπως φρενάρει.

Είναι ενδεικτικό ότι την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2025, το ταξιδιωτικό ισοζύγιο εμφάνισε πλεόνασμα 398,4 εκατ. ευρώ, έναντι πλεονάσματος 471,2 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2024. Αύξηση κατά 45,7 εκατ. ευρώ (4,4%) παρουσίασαν οι ταξιδιωτικές εισπράξεις, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 1.072,7 εκατ. ευρώ. Όμως, η άνοδος των ταξιδιωτικών εισπράξεων οφείλεται στην αύξηση της εισερχόμενης ταξιδιωτικής κίνησης κατά 5,4%, καθώς η μέση δαπάνη ανά ταξίδι μειώθηκε κατά 1,1%.

Όπως αναφέρουν, δε, συγκρίνοντας και με τις προηγούμενες χρονιές, η ροή των κρατήσεων, μετά το πέρας ισχύος των πρώτων πακέτων προσφορών για τις πρόωρες κρατήσεις – pre booking – έχει επιβαρυνθεί, κάτι που σε συνδυασμό με μια σειρά εξωγενών παραγόντων π.χ. διεθνής αβεβαιότητα κτλ, δημιουργεί αγωνίες για την πορεία της φετινής χρονιάς. Κι αυτό όταν η σεζόν ξεκινά από μια αφετηρία με υψηλό “πήχη’ καθώς το 2024 ήταν χρονιά ρεκόρ.

Χαρακτηριστική και η αναφορά που έκανε ο Πρόεδρος της ΠΟΞ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων) και Α’ Αντιπρόεδρος του ΣΕΤΕ (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων), Γιάννης Χατζής, με ανάρτησή του στο “Χ”:  “Η ισραηλινή αγορά έχει δείξει ανθεκτικότητα σε αντίστοιχες κρίσεις. Το σημερινό πλήγμα στο Ιράν ίσως φέρει περιορισμένες ακυρώσεις, αλλά ο απολογισμός έπεται. Πρώτη προτεραιότητα παραμένει η ασφάλεια των αμάχων, που βρίσκονται ξανά στο επίκεντρο”.

Να σημειωθεί, επίσης, ότι οι περιοχές του Κόλπου και βέβαια το Ισραήλ έχουν ισχυρό αποτύπωμα στον Ελληνικό τουρισμό. Είναι ενδεικτικό ότι το πρώτο πεντάμηνο η αύξηση αφίξεων στο ΔΑΑ Ελ. Βενιζέλος από την περιοχή του Κόλπου είναι μεγάλη., με το 2024 να αποτελεί χρονιά ρεκόρ για τις αφίξεις από την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Η σημασία της αγοράς

Με βάση τα στοιχεία του ΔΑΑ, μερίδιο 7% έχει στην επισκεψιμότητά του μεγαλύτερου ελληνικού αεροδρομίου για το 2024 η περιοχή της Μέσης Ανατολής. Συγκεκριμένα 2,2 εκατομμύρια διακινήθηκαν επιβάτες μετ’ επιστροφής το 2024 από το ΔΑΑ. Προφανώς, μεγάλο μερίδιο των αξιοποίησαν το ΔΑΑ ως κόμβο για πρόσβαση σε άλλους προορισμούς/προελεύσεις. Επίσης καταγράφεται +33% αύξηση στην επισκεψιμότητα επιβατών για τη Μέση Ανατολή τους πρώτους 5 μήνες του 2025 σε σύγκριση με το 2024.

Την ίδια ώρα το Ισραήλ, κατέχει μερίδιο 43% στην κίνηση PAX (επιβατική κίνηση (PAX) – ο αριθμός των επιβατών που μεταφέρει μια αεροπορική εταιρεία) στη Μέση Ανατολή για το 2024 με 951 χιλιάδες επιβάτες PAX μετ’ επιστροφής.

Μάλιστα, καταγράφεται αύξηση +57% στην κίνηση PAX για το Ισραήλ τους πρώτους 5 μήνες του 2025 σε σύγκριση με το 2024. Για την περίοδο των πρώτων 5 μηνών, το Ισραήλ έχει μερίδιο 52% στην κίνηση στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Το 61% της κίνησης PAX ταξίδεψε με ισραηλινές αεροπορικές εταιρείες (Air Haifa, Arkia, El-Al & Israir) του 5 μήνες του 2025 σε σύγκριση με το 2024

Πριν λίγες μέρες, την Πέμπτη, μάλιστα σε εκδήλωση για τα της Gulf Air, του εθνικού αερομεταφορέα του Βασιλείου του Μπαχρέιν, τονίστηκε ότι η αύξηση της κίνησης μεταξύ Μπαχρέιν – Αθήνας ήταν εντυπωσιακή. έφτασε το 102% το 2024 έναντι της προπανδημικής χρονιάς του 2019.

«H Gulf Air εκτελεί πτήσεις από και προς την Αθήνα πάνω από 40 χρόνια. Από τον Μάρτιο του 2001, οπότε και λειτούργησε για πρώτη φορά το «Ελευθέριος Βενιζέλος», η εταιρεία έχει μεταφέρει 1,01 εκατ. επιβάτες και έχει διαθέσει περισσότερες από 1 εκατ. θέσεις στις 12.000 πτήσεις που έχει εκτελέσει, όπως ανέφερε η κα Ιωάννα Παπαδοπούλου, διευθύντρια Επικοινωνίας και Μάρκετινγκ του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, στο πλαίσιο της εκδήλωσης.

Πετρέλαιο

Στο μέτωπο της ενέργειας η κλιμάκωση της κρίσης έχει επιφέρει σημαντική άνοδο των τιμών. Σε μηνιαία βάση αυτή ανέρχεται στο 12% περίπου με την τιμή να κινείται πέριξ των 74 δολαρίων. Προσωρινά έφτασε, χθες, και τα 79 δολάρια το βαρέλι, πριν υποχωρήσει – αύξηση άνω του 5% μέσα στην ημέρα που είναι και η μεγαλύτερη ημερήσια άνοδος από το 2022.

Παράλληλα, ο χρυσός, ως παραδοσιακό «καταφύγιο» σε περιόδους έντασης, ενισχύθηκε σημαντικά, φτάνοντας τα 3.416 δολάρια ανά ουγγιά και πλησιάζοντας τα ιστορικά υψηλά του Απριλίου.

Την ίδια ώρα, οι τιμές του φυσικού αερίου παρέμεναν σε υψηλά επίπεδα, με το ολλανδικό TTF να έχει ξεπεράσει τα 37 ευρώ/MWh, με μηνιαία άνοδο άνω του 7,50%. Κι αυτό σε μια περίοδο με αναμονές αυξήσεων στις τιμές.

Με βάση τον χρηματιστηριακό αναλυτή, δε,  Μάνο Χατζηδάκη, επί του παρόντος πάντως, η διένεξη Ισραήλ – Ιράν βρίσκεται στο προσκήνιο, με σημείο αναφοράς των Αγορών τις διακυμάνσεις στην τιμή του “Μαύρου Χρυσού”. “Το Ιράν μπορεί να είναι ένα σχετικά μικρό μέγεθος Πετρελαιοπαραγωγού, ωστόσο η γεωπολιτική θέση του είναι αυτή που επηρεάζει την μεταβολή της τιμής του Αργού Πετρελαίου. Το 4,8% της Παγκόσμιας παραγωγής, ή 4,3 εκατ. βαρέλια ημερησίως παράγονται από το Ιράν. Στην μεγάλη εικόνα όμως, το 31% της Παγκόσμιας παραγωγής έρχεται από την ευρύτερη Περιοχή του Περσικού Κόλπου, εκ των οποίων το 20% διακινείται με πλοία από τα Στενά του Ορμούζ και το υπόλοιπο 11% από αγωγούς.

Στο στενότερο σημείο τους, τα Στενά έχουν πλάτος 29 ναυτικά μίλια (54 χιλιόμετρα). Στην μία πλευρά των Στενών είναι το Ομάν και στην άλλη άκρη το Ιράν. Ένας ενδεχόμενος αποκλεισμός αυτού του περάσματος θα δημιουργούσε σοβαρό πρόβλημα στην Εφοδιαστική Αλυσίδα, αφού οι απώλειες τέτοιων ποσοτήτων από τις Αγορές και με δεδομένο τον μερικό αποκλεισμό της Ρωσίας από την προσφορά, θα σήμαινε μετατόπιση του σημείου ισορροπίας σημαντικά υψηλότερα, με ότι αυτό συνεπάγεται για τον πληθωρισμό και την στάση των Κεντρικών Τραπεζών.

Τα υπόλοιπα σενάρια περί επιθέσεων σε βάθος χρόνου είναι σχετικά διαχειρίσιμα, στο παρελθόν τουλάχιστον η επίδραση τέτοιων γεγονότων είχε βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο στις Αγορές.

Επομένως, αν τελικώς η κατάσταση εκτονωθεί με κάποια αντίποινα που δεν θα δημιουργούν πρόβλημα στην Εφοδιαστική Αλυσίδα, η παρούσα συγκυρία ενδεχομένως να δημιουργεί ευκαιρίες εισόδου στην Αγορά τόσο για βραχυπρόθεσμους, όσο και για μακροπρόθεσμους επενδυτές.”

Πληθωρισμός

Είναι προφανές ότι στο σκηνικό αυτό είναι δεδομένο ότι μια συνέχιση της έντασης θα “δώσει’ καύσιμο στον πληθωρισμό. Ήδη, με βάση την ΕΛΣΤΑΤ,  επιταχύνθηκε σημαντικά ο ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού τον Μάιο εφέτος, καθώς αυξήθηκε 2,5%, από 2% τον Απρίλιο και έναντι αύξησης 2,4% τον Μάιο 2024. Ενώ, δεν προοιωνίζεται θετικά η αύξηση κατά 0,2% στη μηνιαία σύγκριση (Μάιος προς Απρίλιο), ενώ πέρυσι στην ίδια σύγκριση είχε υπάρξει μείωση 0,3%.

Ανατιμήσεις καταγράφηκαν τόσο στα τρόφιμα και είδη διατροφής, όσο στις υπηρεσίες και στην ενέργεια. Σε ένα έτος, ξεχωρίζουν: Φρούτα (13,2%), Καφές- κακάο- τσάι (12,3%), Ενοίκια κατοικιών (10,9%), Ηλεκτρισμός (18%), Φυσικό αέριο (11,1%), Ένδυση- υπόδηση (6,6%), Πακέτο διακοπών (8,5%), Ασφάλιστρα υγείας (7%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (6,8%) και Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (5,5%). Στον αντίποδα, συνεχίστηκε η μεγάλη πτώση στην τιμή του ελαιόλαδου (34,4%).

Αλλά, και σε έναν μήνα, εκτός από τις νέες αυξήσεις τιμών σε είδη διατροφής, υπήρξαν περαιτέρω ανατιμήσεις, μεταξύ άλλων, σε: Τσιγάρα (1,2%), Ένδυση και υπόδηση (2,7%), Ενοίκια κατοικιών (0,6%) και Ηλεκτρισμό (8,4%).

Το Χρηματιστήριο Αθηνών

Σε ένα τέτοιο κλίμα προβληματισμός επικρατεί στη χρηματιστηριακή αγορά, που όμως έχει γράψει σημαντικά κέρδη εσχάτως. Με πτώση, αλλά μακριά από τα χαμηλά ενδοσυνεδριακά επίπεδα, έκλεισαν την Παρασκευή οι τιμές των μετοχών στην τελευταία συνεδρίαση της εβδομάδας στο Χρηματιστήριο Αθηνών, με την αγορά να επηρεάζεται από το παγκόσμιο αρνητικό κλίμα.

Έτσι, η τελευταία συνεδρίαση της εβδομάδας που διέκοψε το ανοδικό σερί των προηγούμενων δύο εβδομάδων, χρεώνοντας τον Γενικό Δείκτη με εβδομαδιαίες απώλειες 0,4%. Στο ίδιο διάστημα, ο κλαδικός δείκτης των Τραπεζών σημείωσε απώλειες 0,78%.

Από την αρχή του χρόνου ο ΓΔ σημειώνει κέρδη 24,89% και ο ο δείκτης των τραπεζών κέρδη 41,9%. Με βάση αναλυτές το όλο κλίμα επηρεάζεται από τη γεωπολιτική κατάσταση. “Το γεωπολιτικό ρίσκο αυξάνεται μετά τις Ισραηλινές επιθέσεις στο Ιράν”, τονίζει η Eurobank Equities. “Η κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή, θα επηρεάσει και το Χ.Α.”, τονίζει η Optima Bank.

“Παρασκευή και 13: Η ανησυχητική κλιμάκωση σήμερα το πρωί αποτελεί πλήγμα για την επενδυτική ψυχολογία και έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή, μετά από κάποια μακροοικονομική βελτίωση και αισιόδοξες προοπτικές για το υπόλοιπο του έτους. Ενώ περιμένουμε περαιτέρω ειδήσεις και απάντηση από το Ιράν, είναι πιθανό να δούμε περαιτέρω επιδείνωση του κλίματος, καθώς οι επενδυτές μείωσαν τις θέσεις τους ενόψει του Σαββατοκύριακου. Ως εκ τούτου, αναμένουμε ότι το Χ.Α θα παραμείνει σε επαφή με τις Ξένες Αγορές και θα συσχετιστεί αναλόγως”, αναφέρει στις δικές της εκτιμήσεις η Beta Sec.

“Η σημερινή συνεδρίαση, δυστυχώς, εξελίχθηκε με νέα εστία κινδύνου στη γεωπολιτική σκακιέρα, καθώς η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν δεν αναμένεται να μείνει αναπάντητη. Ήδη καταγράφεται σημαντική άνοδος στο Πετρέλαιο. Οι Αγορές, συνήθως, προσπερνούν παρόμοια γεγονότα αργά, η γρήγορα, ανάλογα βέβαια με τις εξελίξεις. Ωστόσο, καθώς θα χτυπηθεί η διάθεση για ανάληψη ρίσκου και οι προβλέψεις σε παρόμοιες περιπτώσεις είναι επισφαλείς, επιλέγουμε να παραμείνουμε στο περιθώριο σε πρώτη φάση”, τονίζει η Depolas Investment Services.

“Με απώλειες ολοκλήρωσε ο ΓΔ αυτή την εβδομάδα, αφού οι εξελίξεις στην Μέση Ανατολή επηρεάζουν αρνητικά τις Αγορές Παγκοσμίως. Χωρίς αμφιβολία η διαμάχη Ισραήλ – Ιράν θα επηρεάσει την βραχυπρόθεσμη τάση της Αγοράς μας, καθώς η αβεβαιότητα επιστρέφει στην Περιοχή μας, ενώ σημαντικό είναι ποια θα είναι η επίδραση της γεωπολιτικής έντασης στον Τουριστικό προϊόν (είναι σημαντικό κομμάτι της Ελληνικής Οικονομίας) της Χώρας μας, αν και ακόμα είναι πολύ νωρίς για εκτιμήσεις, ή συμπεράσματα. Στα θετικά της εβδομάδας ξεχωρίζουμε την επιτυχία που σημείωσε η ΑΜΚ της IDEAL. Την Τετάρτη 18/6 η FED θα ανακοινώσει την απόφαση της για τα επιτόκια, ενώ την ίδια μέρα θα διεξαχθεί η γ.σ. της ΜΟΗ. Την Πέμπτη έχουμε τις Γενικές Συνελεύσεις των ΕΛΠΕ , KOYEΣ και ΠΕΤΡΟ. Τεχνικά οι επόμενες αντιστάσεις εντοπίζονται στα επίπεδα των 1890 – 1900 μονάδων, ενώ η πρώτη σημαντική στήριξη στις 1800 μονάδες”, σύμφωνα με την Merit Sec.