Οι αντοχές του πληθωρισμού εντείνουν τις ανισότητες – Οι “αναμονές” για το 2026

Με τις ανάγκες για θέρμανση, ante portas, αλλά και τα κόστη στέγασης αλλά και για την κάλυψη βασικών ειδών διατροφής να αποτελούν μεγάλο “πονοκέφαλο” για τα νοικοκυριά, ιδιαίρερα τα πιο αδύναμα, τα ζητήματα του πληθωρισμού παραμένουν στην πρώτη γραμμή.

Έτσι, σε μια περίοδο που οι δαπάνες για τα παιδιά (εκπαίδευση, σχολικά κτλ) έχουν “τραβήξει” ρευστό, σε επίπεδο ηλεκτρικής ενέργειας, η άνοδος της χονδρικής τιμής από τα 73 ευρώ/MWh σε επίπεδα πέριξ των 90 ευρώ/MWh δημιουργεί ανησυχία για πιθανές αυξήσεις τα πράσινα τιμολόγια. Επίσης, σε ανοδική τάση είναι και τα καύσιμα, ένεκα της ανόδου, περίπου στο 4% των διεθνών τιμών πετρελαίου Brent, κάτι που δίνει σήμα για πιθανή “τσιμπημνένη” τιμή στο πετρέλαιο θέρμανσης. “Σύμμαχος” πάντως για την αλυσίδα λιανικής και τον καταναλωτή είναι η ισοτιμία ευρώ – δολαρίου που ευνοεί το πρώτο και κάπως βελτιώνει την εικόνα. Σημειωτέον, ότι το πετρέλαιο τιμολογείται σε δολάρια.

Η στέγη

Πέρα από την ενέργεια, σε επίπεδο στέγης τα πράγματα παραμένουν δύσκολα. ενδεικτικό ότι σε επίπεδο στέγης η ΤτΕ καταγράφει αύξηση 7,3% στις τιμές των διαμερισμάτων το δεύτερο τρίμηνο, ενώ το 9% η εκτίναξη του 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ. Περαιτέρω ανατιμήσεις, επίσης, κατά 2,5% καταγράφηκαν στα οικοδομικά υλικά συνολικά τον Αύγουστο εφέτος, καθώς μείωση τιμών υπήρξε μόνο στον σίδηρο οπλισμού κατά 1,8%.

Όπως ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ, ο γενικός δείκτης τιμών υλικών κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών παρουσίασε αύξηση 2,5% τον Αύγουστο 2025 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Αυγούστου 2024, έναντι αύξησης 5,6% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση των αντίστοιχων δεικτών το 2024 με το 2023. Κάτι που συνεχίζει να τροφοδοτεί το ανοδικό σπιράλ τιμών και στη στέγη.

Για όλα τούτα, πριν λίγες μέρες στον ΑΝΤ1 ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Τάκης Θεοδωρικάκος επισήμανε ότι «το μεγαλύτερο πρόβλημα ακρίβειας σχετίζεται με τη στέγη και την ενέργεια» και ανέφερε ότι «τα έξοδα για το νοίκι μειώνονται κατά 8%, καθώς το κράτος από τον Νοέμβριο επιστρέφει ένα νοίκι και για τις τιμές της ενέργειας παρενέβη ο ίδιος ο πρωθυπουργός».

Καμπανάκι Στουρνάρα για τον πληθωρισμό

Πάντως, “ορίζοντα  αντοχών” για την κίνηση του πληθωρισμού έδωσε ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας στον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος, με θέμα «Η Βόρεια Ελλάδα ως μοχλός ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία». “Στο πεδίο των τιμών, ο γενικός πληθωρισμός, παρότι παρουσίασε στοιχεία επιμονής από το Μάιο έως και τον Ιούλιο του 2025, κυρίως λόγω του υψηλού πληθωρισμού των υπηρεσιών αλλά και της αύξησης των τιμών στα είδη διατροφής, τον Αύγουστο υποχώρησε στο 3,1%, μειώνοντας τη θετική διαφορά σε σχέση με τον πληθωρισμό της ευρωζώνης. Για το 2025  εκτιμάται ότι θα παραμείνει σχετικά υψηλός, γύρω στο 3%, αντανακλώντας κυρίως το θετικό παραγωγικό κενό της ελληνικής οικονομίας, προτού αποκλιμακωθεί σταδιακά το επόμενο έτος, ενισχύοντας τα πραγματικά εισοδήματα” τόνισε.

Αψιμαχίες για τις τιμές

Στο φόντο αυτο εγγράφεται, η αντιπαράθεση μεταξύ αλυσίδων σούπερ μάρκετ και Υπουργείου Ανάπτυξης την εβδομάδα που πέρασε, με αιχμή τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν. Προφανώς, οι τιμές κρίνουν, μεταξύ άλλων, κι ως ένα βαθμό τις πολιτικές εξελίξεις. Γι’ αυτό, ο Υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, χαρακτηριστικά, ανέφερε , μιλώντας στον ΣΚΑΪ, χθες, ότι οι έλεγχοι θα συνεχιστούν με την ίδια ένταση και το επόμενο διάστημα». Παράλληλα, για την πρωτοβουλία μείωσης τιμών σε βασικά προϊόντα, τόνισε πως «απαίτησα – εκφράζοντας την κοινωνία – να αναλάβουν την πρωτοβουλία να μειώσουν τις τιμές σε πάνω από 1.000 κωδικούς και πιστεύω ότι ότι μέσα στον Οκτώβριο θα ανταποκριθούν στην υποχρέωσή τους να στηρίξουν εκείνους τους πολίτες που δυσκολεύονται περισσότερο».

Πέρα από τις σφοδρές αντιδράσεις των αλυσίδων, έχει ενδιαφέρον σχετική ανακοίνωση, που αναρτήθηκε , στην επίσημη σελίδα Facebook του Πανελλαδικού Σωματείου Εργατοϋπαλλήλων Επιχείρησης Ε.Υ.Σκλαβενίτης, κι όπου ασκείται έντονη κριτική στην επιβολή προστίμου στην επιχείρησης.

Όπως σημειώνει το Σωματείο  Πανελλαδικό Σωματείο Εργατοϋπαλλήλων Επιχείρησης Ε.Υ.Σκλαβενίτης, “κάθε νοήμων άνθρωπος καταλαβαίνει πως τέτοιες πρακτικές αποσκοπούν να μετατοπίσουν την υπαρκτή κοινωνική δυσαρέσκεια – για την ακρίβεια, τα υπέρογκα ενοίκια, για τις χρεώσεις στο ρεύμα, για τις καθημερινές δυσκολίες διαβίωσης – σε άλλες κατευθύνσεις.”

Οι προτεραιότητες

Με την αγορά στα σούπερ μάρκετ να έχει μια έστω και αχνή ανοδική τάση, από άποψή όγκων, αλλά να “τραβά” το μέγιστο της αγοραστικής δύναμης, είναι προφανές ότι οι άλλες δαπάνες μπαίνουν σε μια “βάσανο” αναλυτικής αξιολόγησης. Έτσι, π.χ. τα ψυγεία π.χ. κινούνται από άποψη πωλήσεων, με βάση πηγές της αγοράς, πτωτικά κατά 5% περίπου και οι  συσκευές τηλεόρασης κατά 4%.

Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση την έρευνα οικογενειακών προϋπολογισμών 2024 από την ΕΛΣΤΑΤ, στα είδη διατροφής, στη στέγαση και στις μεταφορές καταναλώνουν τα περισσότερα οι πολίτες της χώρας. Μάλιστα, η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές, το 2024, ανήλθε στα 20.694,48 ευρώ (1.724,54 το μήνα), καταγράφοντας αύξηση 3,6%, σε τρέχουσες τιμές σε σχέση με το 2023.

Ανισότητες

Επιπλέον:

-Το 50% των νοικοκυριών δαπανούν περισσότερα από 1.338 ευρώ το μήνα.

-Τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιασμένη κατοικία δαπανούν το 17,1% του προϋπολογισμού τους, κατά μέσο όρο, για ενοίκιο.

–Το μερίδιο της μέσης δαπάνης για είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά και στέγαση των νοικοκυριών του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 55,9% των δαπανών των νοικοκυριών, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 24,7%.

-Η υψηλότερη μέση ετήσια δαπάνη καταγράφηκε στην περιφέρεια Αττικής και ανήλθε σε 24.363,24 ευρώ, ενώ η χαμηλότερη στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος και ανήλθε σε 14.214,96 ευρώ.

-Η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών το 2024 εμφανίζεται μειωμένη κατά 16,6% σε σύγκριση με το 2008.

-Η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για αγορές, το 2024, ανήλθε σε 20.694,48 ευρώ (1.724,54 ευρώ το μήνα), καταγράφοντας ετήσια αύξηση 3,6% σε σχέση με το 2023 (1.663,82 ευρώ). Σε σταθερές τιμές, η μέση ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών αυξήθηκε σε ποσοστό 1% ή 213,55 ευρώ, λόγω της επίδρασης του πληθωρισμού, σύμφωνα με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του 2024 που ήταν 2,6%.

–Η μέση ετήσια δαπάνη για κάθε άτομο, το 2024, ανήλθε στα 8.740,20 ευρώ, καταγράφοντας αύξηση 3,7% (310,68 ευρώ ετησίως) σε σύγκριση με το 2023 (8.429,52 ευρώ).

Βασικές διαπιστώσεις:

-Το μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών του μέσου προϋπολογισμού των νοικοκυριών, σε τρέχουσες τιμές, αφορά:

*στα είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά (20,7%),

*στη στέγαση (14,4%) και

*στις μεταφορές (13,3%), ενώ το μικρότερο μερίδιο των δαπανών (2,2%) αντιστοιχεί στην ασφάλεια και τις οικονομικές υπηρεσίες.

Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση δαπανών των νοικοκυριών, σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα (2023), παρουσιάζεται στις ομάδες:

*αναψυχή και πολιτισμός (13,5%),

*ένδυση και υπόδηση (9,5%) και

*εστιατόρια, καφενεία και ξενοδοχεία (6,5%),

ενώ μείωση 1,1% καταγράφεται στα διαρκή αγαθά και τις επικοινωνίες.

Κέντρο και περιφέρεια

Με βάση, δε, την ΕΛΣΤΑΤ, τα νοικοκυριά που διαμένουν σε αγροτικές περιοχές δαπανούν κατά μέσο όρο 1.296,41 ευρώ τον μήνα, ενώ αυτά που διαμένουν σε αστικές περιοχές 1.821,26 ευρώ. Επομένως, τα νοικοκυριά που διαμένουν σε αγροτικές περιοχές δαπανούν, κατά μέσο όρο, 28,8% λιγότερο από τα νοικοκυριά που διαμένουν σε αστικές περιοχές.

Τα νοικοκυριά που διαμένουν στην περιφέρεια Αττικής δαπανούν, κατά μέσο όρο, το 117,7% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της χώρας, ενώ αυτά που διαμένουν στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας το 68,7% αυτής.

Το 2024, σε σύγκριση με το 2023, τα νοικοκυριά που διαμένουν στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας αύξησαν τις δαπάνες τους, κατά μέσο όρο 9,8%, ενώ αυτά που διαμένουν στην περιφέρεια Πελοποννήσου κατά 1,4%.

Οι “έχοντες”

Πάντως, ισχυρή ανάπτυξη για την Ελλάδα το 2024 διαπιστώνεται από 16η έκδοση του “Global Wealth Report” της Allianz, η οποία εξετάζει διεξοδικά την κατάσταση που επικρατεί στα περιουσιακά στοιχεία και στο χρέος των νοικοκυριών σε σχεδόν 60 χώρες.  Πιο συγκεκριμένα, τα ακαθάριστα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία των ελληνικών νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 5,7%, ξεπερνώντας τον περιφερειακό μέσο όρο του 4,6%. Οι τίτλοι αποτέλεσαν τον κύριο μοχλό ανάπτυξης, σημειώνοντας εντυπωσιακή αύξηση 16,8%. Η αύξηση αυτή οφείλεται εν μέρει στις αγορές τίτλων, οι οποίες έφτασαν σε νέο ρεκόρ ύψους 10,3 δισ. ευρώ.  Οι εισροές αυτές, σε ομόλογα και αμοιβαία κεφάλαια όπως τα ETFs, υπήρξαν δυνατές χάρη σε σημαντικές ανακατανομές κεφαλαίων από τραπεζικές καταθέσεις.

Συνολικά, οι Έλληνες αποταμιευτές απέσυραν 4,7 δισ. ευρώ από τις τράπεζες, με αποτέλεσμα οι τραπεζικές καταθέσεις να μειωθούν κατά 2,1%. Συνολικά, οι καθαρές νέες αποταμιεύσεις αυξήθηκαν κατά 50% σε 5,9 δισεκατομμύρια ευρώ, αν και παραμένουν κάτω από τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.   Ρυθμιζόμενη για τον πληθωρισμό, η αύξηση το 2024 διαμορφώθηκε στο 2,6%. Η αγοραστική δύναμη των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων βρίσκεται πλέον 10,6% υψηλότερα από τα προ-πανδημίας επίπεδα του 2019.  Αντίθετα, ολόκληρη η Δυτική Ευρώπη παραμένει κάτω από αυτά τα επίπεδα (-2,4%). Η Ελλάδα τα κατάφερε πολύ καλύτερα από πολλούς ευρωπαίους γείτονες σε μία περίοδο υψηλού πληθωρισμού, διαπιστώνουν οι συντάκτες της έρευνας.