Οι τέσσερις κίνδυνοι που φέρνουν “έρημο” στην παραγωγή

Σε ένα τριπλό κλοιό απειλών βρίσκεται η αγροτική παραγωγή, την ώρα, βέβαια, που οι τιμές παραμένουν σε υψηλά επίπεδα “ροκανίζοντας” το εισόδημα των νοικοκυριών.

Σε αυτές τις τρεις όμως απειλές έρχεται να προστεθεί και μια νέα που αφορά ασθένεια, που ενδεχομένως να βασίζεται και στην κλιματική αλλαγή, που οδηγεί σε αφανισμό χιλιάδων στρεμμάτων παραγωγής, ειδικά πυρηνόκαρπων φρούτων, όπου η χώρα έχει σημαντική διεθνή παρουσία και βέβαια παραγωγικό πλεονέκτημα.

Πιο συγκεκριμένα, κλιματική αλλαγή, η “λαίλαπα” της παραμόρφωσης και οι ασθένειες εν γένει, οι ελλείψεις σε διαθέσιμο εργατικό δυναμικό και ερήμωση της υπαίθρου, αλλά και το κόστος των εισροών αλλάζουν άρδην τα δεδομένα στην αγροδιατροφική παραγωγή, όπου εφόσον δεν υπάρξει η κατάλληλη στρατηγική, το μέλλον διαμορφώνεται άδηλο.

Χαρακτηριστικά τα όσα αναφέρθηκαν από εκπροσώπους του Αγροτικού Συνεταιρισμού Οπωροκηπευτικών Πέλλας στο πλαίσιο ενημέρωσης του προγράμματος «Frutilisious from Europe», που έχει στόχο την στήριξη της προσπάθειας εξαγωγών προϊόντων όπως τα κεράσια, τα βερίκοκα και τα ροδάκινα στις αγορές της Ελλάδας και της Γαλλίας.

Τα καμπανάκια για το κλίμα

Πρώτη απειλή έρχεται από το κλίμα, όπου βέβαια οι αλλαγές των συνθηκών έχουν φέρει τα “πάνω κάτω”. “Λόγω των καιρικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε τα τελευταία χρόνια, λόγω της κρίσης της κλιματικής, οι ποσότητες πλέον είναι πολύ δύσκολες να βγούνε”, τόνισε ο Δημήτρης Μαντοκούδης, γεωπόνος και γεωργικός σύμβουλος του συνεταιρισμού.

Ειδικά, δε, φέτος, το εύρος της καταστροφής είναι μεγάλο. “Ανά περιοχές έχουμε ζημιές που φτάνουν και το 90%. Φέτος η χρονιά είναι πάρα πολύ δύσκολη όσον αφορά τις ποσότητες των φρούτων. Γι’ αυτό είναι αυξημένες οι τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ” τόνισε ο κ. Μαντακούδης προσθέτοντας:

“Ναι, είχαμε πολύ όψιμους παγετούς, μέσα στο Μάρτιο και μέσα στον Απρίλιο, οι οποίοι κατέστρεψαν την φετινή σοδιά. Έχουν γίνει διαδικασίες, για να μπορέσουν να βγουν τα κλιμάκια του ΕΛΓΑ για να δουν το εύρος της ζημιάς έχουν γίνει δηλώσεις των ζημιών”.

Παράλληλα αναφέρθηκε και στο ζήτημα των τιμών αλλά και της δυνατότητας των παραγωγών να διασφαλίσουν επαρκές εισόδημα. “Θεωρούμε ότι μια τιμή στον παραγωγό, στο βερίκοκο, φέτος θα είναι κοντά στο 1 ευρώ. Το ίδιο και για τα νεκταρίνια και για τα επιτραπέζια ροδάκινα γιατί η ζημιά είναι πολύ μεγαλύτερη. Άμα βάλετε την διαφορά μεταξύ το ράφι και η τιμή που είναι πραγματικά στο χωράφι είναι η μέρα με τη νύχτα” τόνισε ο κ. Μαντακούδης που σημείωσε ότι ο συνεταιρισμός ιδρύθηκε για να αντιμετωπίσει αυτήν την παθογένεια στις τιμές διάθεσης των προϊόντων.

“Ναι, ιδρυθήκαμε το 2020 μετά από μια πρωτοβουλία για να μπορούμε να προμηθεύουμε τα δικά μας προϊόντα χωρίς να έχουμε πολλούς ενδιάμεσους και πάνω σε αυτή τη διαδικασία προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε οποιοδήποτε κονδύλι για να μπορέσουμε να πάμε σε εξωτερικό.

Αλλά λόγω της κλιματικής κρίσης εμείς έχουμε επενδύσει ήδη στην ανάπτυξη νέων προϊόντων. Έχουμε φυτέψει περίπου τα 400 στρέμματα ακτινίδια γιατί θεωρούμε ότι είναι ένα προϊόν το οποίο αφήνει το αποτύπωμα και την εμπορική του αξία στη χώρα. Γι’ αυτό και μπήκαμε στη διαδικασία να επενδύσουμε στο ακτινίδιο” τόνισε.

Ασθένειες και λόγω κλίματος

Επιπλέον ο κ. Μαντακούδης εστίασε στο ζήτημα των νέων δεδομένων με ασθένειες, που απειλούν τις καλλιέργειες. “Έχουμε και πολλά προβλήματα με τα ροδάκινα τα οποία έχουν να κάνουν λόγω της κλιματικής αλλαγής, κάποιες παραμορφώσεις που κάνουν το προϊόν μη εμπορεύσιμο και δεν μπορεί να βγει πλέον το κοστόλογιο του παραγωγού, οπότε αναγκάζεται ο παραγωγός να τα ξηλώσει για να μπει σε νέες παραγωγές”. Να σημειωθεί ότι ζήτημα της παραμόρφωσης είναι μείζον και δεν έχει αναδειχθεί παρά το γεγονός ότι, με βάση όσα αναφέρουν οι παραγωγοί, δημιουργεί συνθήκες καταστροφής της παραγωγής σε εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα.

Πέρυσι, η εκτίμηση βάζει τον “πήχη” στα 25 χιλιάδες στρέμματα, με τις φετινές προβλέψεις, μια και ο τελικός λογαριασμός γίνεται με τη συγκομιδή κι αφού, δυστυχώς, ο παραγωγός έχει επιβαρυνθεί με τα κόστη καλλιέργειας, να παραπέμπουν ακόμη και σε αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα στις περιοχές της Β. Ελλάδας και της Θεσσαλίας.

“Δεν κοιμούνται τα δέντρα”

“Τα δέντρα πρέπει να ξεκουραστούν όπως όλοι οι φυτικοί οργανισμοί πέφτουν σε λήθαργο. Οι ώρες του ληθάργου που συλλέγονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα, πλέον, είναι δύσκολο να συσσωρευτούν οπότε δεν κοιμούνται και επειδή δεν κοιμούνται σωστά, όταν ξεκινά η παραγωγική διαδικασία δεν παράγουν αυτά που πρέπει να παράξουν. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την οικονομική ζημιά που βιώνουν οι παραγωγοί και οι αγροτικοί συνεταιρισμοί” τόνισε ο κ. Μαντακούδης και πρόσθεσε:

“Η έλλειψη του χειμώνα είναι το σοβαρότερο πλήγμα. Τα ροδάκινα χρειάζονται 700 ώρες ληθάργου και εμείς συλλέγουμε 450 με 500. Ώρες ληθάργου σημαίνει από 0 έως 7,2 βαθμούς συνεχόμενο κρύο. Κάθε μέρα που περνάει γίνεται μεγαλύτερη και η ζημιά που έχουμε”.

Αφανισμός παραγωγής

Παράλληλα ο κ. Μαντακούδης σημείωσε ότι “αν τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής συνεχίσουν έτσι δυναμικά, προβλέπεται ότι η δενδροκαλλιέργεια σιγά σιγά τείνει να μειωθεί δραματικά. Για ποιο λόγο να κρατήσεις ένα δέντρο που δεν παράγει” διερωτήθηκε και έθεσε το θέμα της διαμόρφωσης μιας συνολικής στρατηγικής.

“Αν δεν υπάρχουν δραστικά μέτρα για να περιοριστεί το φαινόμενο της παραμόρφωσης, το οποίο δεν είναι κάνει με το ιό κυρίως – έχουν αποφανθεί δημόσιες υπηρεσίες και έχουν πει ότι είναι ένα είδος ακάρεου το οποίο είναι υπεύθυνο για την παραμόρφωση – το μέλλον είναι δυσοίωνο. Κάθε χρόνο θα κολλάνε επί δύο τα στρέμματα τα οποία είναι ήδη προσβεβλημένα. Υπάρχουν αγροτεμάχια τα οποία είναι εδώ και τρία χρόνια προσβεβλημένα από τον ιό της παραμόρφωσης”, πρόσθεσε.

“Αλλά δεν υπάρχει ακόμα ένα μέτρο. Το μέτρο είναι ένα. Να ξεριζωθούν και να φύγουν από την παραγωγική διαδικασία. Αυτό το φαινόμενο με την παραμόρφωση είναι πάρα πολύ δύσκολο. Δεν μπορούμε εδώ ακόμα ούτε σαν επιστήμονες να πούμε τι ακριβώς είναι. Και αυτό είναι που είναι δύσκολο στην παράγωγη”, ανέφερε και τόνισε ότι υπάρχει σε πολλές περιοχές ολική καταστροφή.”

“Τα κεράσια έχουνε πλήρη καταστροφή. Τα ροδάκινα 90% τα επιτραπέζια. Τα βιομηχανικά 50% και τα βερίκοκα περίπου 80% ζημιά. Στη δικιά μας περιοχή. Κάθε περιοχή είναι διαφορετική”, σημείωσε.

Εργατικό δυναμικό και ερήμωση της υπαίθρου

Παράλληλος και δομικός κίνδυνος, όμως, υπάρχει κι από το δημογραφικό αλλά και τη νοοτροπία που οδηγεί μακριά τον κόσμο από την ύπαιθρο. Αυτό σε συνδυασμό με τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού δημιουργεί ένα εκρηκτικό μίγμα. “Ο μέσος όρος ηλικίας των παραγωγών κυρίως είναι περίπου τα 50 – 55 έτη στη δική μας περιοχή” σημείωσε αναφερόμενος στο τι ισχύει στην περιοχή των Γιαννιτσών. Παράλληλα αναφέρεται ο κ. Μαντακούδης στην απουσία εργατών γης.

“Το εργατικό κόστος είναι τεράστιο, τα μέλη μας όλη την ποσότητα χρειαζόμασταν περίπου τους 120 εργάτες και μετά βίας φέτος έχουμε βρει 30. Οπότε πλέον βάζουμε όλοι πλάτη.

Ξαφνικά γυρίσανε στα χωράφια οι οικογένειες οι οποίες παράγουν και καλλιεργουν τα χωράφια και προσπαθούν και αυτοί να μειώσουν τα κόστη, να βοηθήσουν στο μάζεμα και στη διαδικασία όλη.

Το εργατικό δυναμικό είναι σίγουρα το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει όλη η χώρα. Ειδικά στις δικές μας περιοχές” τόνισε ο κ. Μαντακούδης.

Κόστος παραγωγής

Παράλληλο ζήτημα, βέβαια, είναι και το κόστος παραγωγής. “Ναι, καταφέρνουμε και το λειτουργικό κόστος προσπαθούμε να το έχουμε, να βγαίνουμε. Μπορούμε να προμηθεύσουμε και με μεταποιήσιμα προϊόντα του εξωτερικού. Εμείς προμηθεύουμε τα προϊόντα σε εξωτερικούς κονσερβοποιητές” σημείωσε αναφερόμενος στα μεγέθη της εδώ παραγωγής.

“Οι Γάλλοι ζήτησαν 500 τόνους. Εμείς παράγουμε 300 επιτραπέζιο ροδάκινο” σημείωσε ο κ. Μαντακούδης που ανέφερε ότι ο Συνεταιρισμός καλλιεργεί γύρω στα 900 στρέμματα, μόνο στα ροδάκινα, στα βερίκοκα και στα κεράσια. “Η χώρα έχει 178.000 στρέμματα βιομηχανικά ροδάκινα, σε βερίκοκα γύρω στις 50.000 στρέμματα και σε κεράσια έχει περίπου 100.000 στρέμματα. Έχουμε σκοπό να συσκευάζουμε μόνοι μας τα προϊόντα την επόμενη τριετία” σημείωσε και τόνισε τη σημασία της καθετοποίησης της όλης διαδικασίας παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων.

“Όσον αφορά τη νέα ΚΑΠ υπάρχουν κονδύλια για καθετοποίηση είναι, όμως, δύσκολη η χρηματοδότηση. Οι παραγωγοί δεν έχουν τη δυνατότητα να μπορούν να επενδύσουν μόνοι τους τόσο μεγάλα χρήματα, τόσο μεγάλα νούμερα για να φτιάξουν διαλογητήρια, ψυκτικούς θαλάμους, συσκευαστήρια. Οπότε όλα αυτά τα προγράμματα τα οποία τρέχουν μέσα από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης είναι καλοδεχούμενα. Απλά θα θέλαμε καλύτερους όρους”.

“Ο τζίρος μας είναι περίπου στο 1,5 εκατ. ευρώ. Ήταν, φέτος δεν θα είναι. Για τα πυρηνόκαρπα. Φέτος θα είναι πολύ λιγότερος λόγων των παγετών” τόνισε ο κ. Μαντακούδης.

Πληθωρισμός

Στην εικόνα αυτή, πάντως, εγγράφεται  και η ανοδική τάση των τιμών που συνεχίζει. Είναι ενδεικτική η αύξηση της τάξης του 8,2% με την οποία κινήθηκε σε ετήσια βάση ο πληθωρισμός στα φρούτα τον Απρίλιο. Στα, δε, λαχανικά η αύξηση ήταν στο 2,8, ενώ από μήνα σε μήνα (Μάρτιος – Απρίλιος) η αύξηση στα νωπά λαχανικά κτλ ήταν στο 2,1%.

Συνολικά, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, στο 2% κινήθηκε ο πληθωρισμός στην ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί, άλλα προϊόντα αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής, κρέατα (γενικά), νωπά ψάρια, γιαούρτι, αυγά, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενιά), ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά, καφές- κακάο- τσάι, μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμοί φρούτων. Μέρος της αύξησης αυτής αντισταθμίστηκε από τη μείωση κυρίως των τιμών σε: τυριά, ελαιόλαδο, σάλτσες- καρυκεύματα. Υπενθυμίζεται ότι ο ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού τον Απρίλιο εφέτος, “φρέναρε”, καθώς αυξήθηκε 2%, από 2,4% τον Μάρτιο και έναντι αύξησης 3,1% που σημειώθηκε επίσης σε ετήσια βάση τον Απρίλιο 2024.

Το πρόγραμμα

Να σημειωθεί ότι όπως είπε η Ευμορφία Καρυπίδου πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Οπωροκηπευτικών Πέλλας, το πρόγραμμα Frutilisious είναι, με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα πρόγραμμα το οποίο “έχει ως σκοπό και ως στόχο την ασφαλή διακίνηση και το άνοιγμα αγορών μεταξύ της Ελλάδας και της Γαλλίας. Είναι ένα τριετές πρόγραμμα το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αναδεικνύει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των φρούτων τα οποία παράγουμε εμείς σαν συνεταιρισμός.”