Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2026: Οι εκτιμήσεις για ανάπτυξη και η “νάρκη” της ακρίβειας

Ισχυρή ανάπτυξη, υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα, δραστική μείωση του χρέους και αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και της ανεργίας προβλέπει το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού που κατατίθεται τη Δευτέρα (6/10) στη Βουλή. Την ίδια ώρα προγραμματίζονται εισοδηματικές ύψους ενισχύσεις ύψους 1,7 δισ. ευρώ για το 2027,  με μειώσεις φόρων και αυξήσεις αποδοχών, επιδομάτων και έκτακτων αμοιβών

Χαρακτηριστική η αναφορά που έκανε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στο εβδομαδιαίο μήνυμά του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, “Μια μεγάλη φορολογική μεταρρύθμιση, ύψους 1,7 δισ. ευρώ, που αφορά πάνω από τέσσερα εκατομμύρια πολίτες και στηρίζει ιδιαίτερα τους νέους, κάθε οικογένεια και ειδικά τους πολύτεκνους, τους μισθωτούς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, τους συνταξιούχους, τους ένστολους, τους αγρότες και τους επαγγελματίες. Μέτρα που σημαίνουν πραγματική ανακούφιση στην καθημερινότητα: ελαφρύνσεις στους φόρους, στήριξη στη στέγη, κατάργηση του ΕΝΦΙΑ σε χιλιάδες χωριά, μείωση ΦΠΑ σε ακριτικά νησιά, και για πρώτη φορά μηδενική φορολογία σε νέους έως 25 ετών” ανέφερε ο Πρωθυπουργός που σημείωσε ότι:

“Πολλά τα μέτρα για πολλούς, λογικό να μην είναι εύκολο να υπολογιστεί το όφελος στο διαθέσιμο εισόδημα, αλλά γι’ αυτό δημιουργήσαμε την ψηφιακή εφαρμογή www.taxcalc2025.minfin.gr   μέσω της οποίας μπορείτε να δείτε αμέσως τι κερδίζετε ανάλογα με το εισόδημά σας, την οικογενειακή κατάσταση και την ηλικία σας. Η εφαρμογή δεν χρησιμοποιεί φορολογικά δεδομένα των πολιτών, ούτε αποθηκεύει στοιχεία, ενώ δεν κάνει χρήση cookies.

Οι παρεμβάσεις αυτές, μαζί με τις μόνιμες αυξήσεις στους μισθούς και στις συντάξεις, είναι το μέρισμα από την καλή πορεία της οικονομίας και τη δημιουργία πλεονάσματος που το επιστρέφουμε στην κοινωνία. Δεν εξαλείφουν, αλλά δημιουργούν ένα «ανάχωμα» στο κύμα της ακρίβειας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν συνεχίζουμε τη μάχη για τον περιορισμό της, είτε με σαρωτικούς ελέγχους στην αγορά είτε με μέτρα που εντείνουν τον ανταγωνισμό και πιέζουν τις βιομηχανίες τροφίμων και τις αλυσίδες λιανεμπορίου να συγκρατήσουν τις τιμές σε βασικά προϊόντα. Ένα τέτοιο δείγμα είναι η δέσμευση των αλυσίδων σούπερ μάρκετ για μειωμένες τιμές σε 1.000 κωδικούς που ανακοινώθηκε αυτήν την εβδομάδα και ξεκινά από τις 15 Οκτωβρίου” ανέφερε ο Πρωθυπουργός.

Νέα μέτρα

Ουσιαστικά, όπως περιέγραψε και ο Πρωθυπουργός το προσχέδιο αποτυπώνει το πακέτο των φοροελαφρύνσεων και εισοδηματικών ενισχύσεων,  που θα εφαρμοστούν το επόμενο έτος. Βέβαια, είναι ανοιχτός ο δρόμος και για νέες παροχές. Οι σχετικές ανακοινώσεις σχετίζονται, προφανώς, με τον πολιτικό σχεδιασμό της κυβέρνησης, αλλά “πατούν” και στα δημοσιονομικά δεδομένα.

Στα “σκαριά”, με βάση πληροφορίες, είναι μειώσεις στις ασφαλιστικές εισφορές αλλά κι άλλες κινήσεις. Ήδη, από την Αμοργό το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε στην ομιλία του και τη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ κατά 30% και στα μικρά νησιά των Κυκλάδων.

Πρόκειται για επέκταση του μέτρου που ανακοινώθηκε προ μηνός στη ΔΕΘ για τα νησιά έως 20.000 κατοίκων του Βορείου Αιγαίου, των Δωδεκανήσων και τη Σαμοθράκη. «Για το ζήτημα του ΦΠΑ επιφυλάσσομαι με θετική διάθεση. Καταλαβαίνω απόλυτα αυτό το οποίο λέτε. Κάναμε ένα πρώτο βήμα ως προς τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ για τα πιο ακριτικά μας νησιά. Όμως, να ξέρετε ότι αυτό το οποίο θέτετε είναι σε πρώτη προτεραιότητα για εμένα και θα κάνετε λίγο υπομονή. Πιστεύω ότι όταν θα μπορέσουμε να βρούμε τον δημοσιονομικό χώρο, η αμέσως επόμενη προτεραιότητά μας για μείωση ΦΠΑ θα αφορά τα υπόλοιπα μικρά νησιά μας», ανέφερε ο πρωθυπουργός στους εκπροσώπους των φορέων της Αμοργού.

«Οπότε, θα κάνετε λίγο υπομονή γι’ αυτό, αλλά να ξέρετε ότι στο ζήτημα αυτό δεν σας ξεχνούμε, γιατί έχουμε πια το νομικό πλαίσιο από την Ευρώπη να μπορούμε να το κάνουμε. Πρέπει να ζυγίσουμε τον δημοσιονομικό αντίκτυπο, αλλά σε κάθε περίπτωση θέλουμε να κινηθούμε σε αυτή την κατεύθυνση», διαβεβαίωσε.

Ο δημοσιονομικός “βατήρας”

Ο σχεδιασμός αυτός “πατάει” σε μια προσδοκία για επιπλέον έσοδα από τη μείωση της φοροδιαφυγής. Εκτιμάται ότι υπάρχουν “αναμονές” για μια  υπεραπόδοση 1 δισεκ. ευρώ,  ένεκα της αύξησης των ηλεκτρονικών συναλλαγών και της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων της ΑΑΔΕ, στην φορολογική καθημερινότητα. Ουσιαστικά, το ποσό αυτό προστίθεται στα σχεδόν 2 δισ ευρώ του 2024, που έχουν αναγνωριστεί κι από την Κομισιόν ότι αποτελούν έσοδα που εγγράφονται σε μόνιμη βάση κι έτσι “σηκώνουν” τον πήχη των παροχών, στη βάση των σχετικών δημοσιονομικών κανόνων και ανοίγουν “παράθυρο” για φοροελαφρύνσεις και εισοδηματικές ενισχύσεις μόνιμου χαρακτήρα.

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, στο επτάμηνο τα έσοδα του ΦΠΑ ήταν αυξημένα κατά 1,123 δισεκατ. ευρώ, δηλαδή κατά  7,7% σε σχέση με πέρσι.

Η τελευταία εκτίμηση του μακροοικονομικού σεναρίου τον Μάρτιο 2025 ήταν ρυθμός αύξησης 4,6% για το 2025 συνολικά και καθώς δεν έχει ληφθεί κάποιο νέο μέτρο για την αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ, η αύξηση αυτή οφείλεται στο ότι αποδίδουν περισσότερο τα μέτρα κατά της φοροδιαφυγής και της μείωσης του “κενού” ΦΠΑ (διασύνδεση ταμειακών μηχανών με POS, mydata κλπ.).

Ο ορίζοντας νέων ανακοινώσεων

Τούτων δοθέντων, ο πολιτικός σχεδιασμός παραπέμπει, για σχετικές ανακοινώσεις των όποιων νέων μέτρων, είτε κατά τη διάρκεια της ψήφισης του Προϋπολογισμού 2026, στην Ολομέλεια της Βουλής, τον Δεκέμβριο, είτε τον Απρίλιο του 2026, όπως έγινε πέρυσι, όταν θα επικυρωθούν τα στοιχεία της Eurostat για την ανάπτυξη και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2025.

Τα βασικά σχέδια

Στο μέτωπο των βασικών μεγεθών της οικονομίας ο νέος προϋπολογισμός θα προβλέπει επιτάχυνση της ανάπτυξης στο 2,4% για το 2026 έναντι 2,2% φέτος με κινητήρα τις επενδύσεις και την ιδιωτική κατανάλωση. Ειδικότερα εκτιμάται ότι οι επενδύσεις θα κάνουν άλμα στο 10,2% το 2026 από 5,7% φέτος ενώ οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων αναμένεται να φτάσουν τα 17 δισ. ευρώ.

Βέβαια και πέρυσι οι προβολές για επενδύσεις ήταν “φιλόδοξες” αλλά δεν επαληθεύτηκαν. Σύμφωνα με την έκθεση προόδου που υποβλήθηκε στις Βρυξέλλες τον Απρίλιο, ο ρυθμός αύξησης των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου για το 2024 μειώθηκε στο 4,5%, πολύ χαμηλότερα από το 6,7% που προέβλεπε ο προϋπολογισμός του 2025 και κάτω από το 9,1% που εκτιμούσε το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2024. Αντίστοιχα και οι εκτιμήσεις για το 2025 έχουν υποστεί διαδοχικές μειώσεις, από το 14,4% που προέβλεπε το Μεσοπρόθεσμο Διαρθρωτικό Σχέδιο, στο 8,4% και πλέον στο 5,7%, αναδεικνύοντας το βάθος του χρηματοδοτικού κενού.

Η κατανάλωση

Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να συνεχίσει να τροφοδοτεί την άνοδο του ΑΕΠ καταδεικνύοντας την ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου. Ωστόσο προβλέπεται να “φρενάρει”, αν και θα συνεχίσει να κινείται σε υψηλά επίπεδα στο 1,7% από 1,9% φέτος ενώ ο ρυθμός αύξησης της δημόσια κατανάλωσης θα επιβραδυνθεί στη περιοχή του 0,7% από 1,4% το 2025.

Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται να αυξηθούν κατά 4,5% έναντι 2,2% φέτος κυρίως λόγω της βελτιωμένης εικόνας σε τουρισμό και βιομηχανία, ενώ οι εισαγωγές θα ανεβάσουν ταχύτητα στο 4,6% από 0,9%.

Ο πληθωρισμός

Ο πληθωρισμός αναμένεται να αποκλιμακωθεί στο 2,2% από τη νέα αναθεωρημένη προς τα πάνω πρόβλεψη για 2,6% φέτος ενώ ο εναρμονισμένος δείκτης θα υποχωρήσει στο 2,2% από 3%.

Επισημαίνεται ότι ο προϋπολογισμός συντάσσεται με πρόβλεψη για μέση τιμή πετρελαίου Brent στα 64 δολάρια το βαρέλι, χαμηλότερη από τα 67,7 δολάρια φέτος.

Η ανεργία

Η ανεργία εκτιμάται ότι υποχωρήσει στο 7,4% σε εθνικολογιστική βάση, από 7,8% φέτος ενώ σύμφωνα με την έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ θα κινηθεί στο 8,6% από 9,1%.

Τα πλεονάσματα

Σε δημοσιονομικό πεδίο προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 2,4% του ΑΕΠ. Πάντως από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας δεν αποκλείουν πιθανή την υπέρβαση του στόχου  σημειώνοντας ότι φέτος το πλεόνασμα θα ξεπεράσει 4% του ΑΕΠ. Οι πρωτογενείς δαπάνες θα αυξηθούν κατά 3,6%  κατά 3,6 δισεκ. ευρώ με βάση την οροφή του Συμφώνου Σταθερότητας.

Το δημόσιο χρέος θα συνεχίσει σε τροχιά αποκλιμάκωσης και από το 145% του ΑΕΠ το 2025 θα πέσει στο 140% το 2026. Στη μείωση του χρέους θα συμβάλλει και η νέα πρόωρη αποπληρωμή δανείων ύψους 5,29 δισ. ευρώ φέτος τον Δεκέμβριο, που αφορούν δόσεις δανείων από το πρώτο μνημόνιο με αποτέλεσμα τα υπόλοιπα των διμερών δανείων να περιοριστούν στα 21 δισ. ευρώ στο τέλος του 2026 από 31,6 δισ. ευρώ στις αρχές του 2025.

Τα ρίσκα

Σε σχέση με ρίσκα για την υλοποίηση η εστίαση είναι στην όξυνση των γεωπολιτικών εντάσεων και των πιθανών παρεκκλίσεων από τη δασμολογική συμφωνία ΗΠΑ–Ε.Ε..

Χαρακτηριστική η αναφορά του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (ΓΠΚΒ), κατά την τελευταία έκθεσή του, όπου σημείωσε, ότι “μέσα σε συνθήκες εμπορικής και οικονομικής αβεβαιότητας και με γεωπολιτικές εντάσεις να εξακολουθούν να ταλανίζουν την παγκόσμια οικονομία, η Ευρωπαϊκή ΄Ένωση καλείται να πάρει γρήγορες και γενναίες αποφάσεις προκειμένου να εξασφαλίσει την στρατηγική αυτονομία και την ενεργειακή ασφάλειά της και ταυτόχρονα να ισχυροποιήσει την παραγωγική δυναμική της”. Παράλληλα το ΓΠΚΒ

αναφέρει ότι “το διεθνές μακροοικονομικό περιβάλλον διαμορφώνεται από μια σειρά σύνθετων προκλήσεων που σχετίζονται με την εμπορική πολιτική, τη γεωπολιτική δυναμική και τις δημοσιονομικές συνθήκες μεγάλων οικονομιών. Η αβεβαιότητα γύρω από το εμπόριο, είτε μέσω πιθανών αναπροσαρμογών δασμών είτε λόγω παρατεταμένων διαπραγματεύσεων, επηρεάζει τις επενδυτικές αποφάσεις και περιορίζει την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, με ιδιαίτερες επιπτώσεις στις εξαγωγικές οικονομίες.

Παράλληλα, οι εξελίξεις σε γεωπολιτικό επίπεδο επηρεάζουν τη ροή των θαλάσσιων μεταφορών, τις εφοδιαστικές αλυσίδες και τις τιμές βασικών εμπορευμάτων, γεγονός που μπορεί να αναδιαμορφώσει τον ρυθμό οικονομικής δραστηριότητας και τις πληθωριστικές τάσεις.

Επιπλέον, οι πιέσεις που σχετίζονται με τα δημόσια οικονομικά σε αναπτυγμένες χώρες με υψηλά επίπεδα χρέους τροφοδοτούν συζητήσεις γύρω από τη βιωσιμότητα των δημοσιονομικών πολιτικών και την επιβάρυνση του κόστους δανεισμού από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Η πολιτική αστάθεια στη Γαλλία, τροφοδοτεί ανησυχίες στις αγορές ομολόγων. Παρά τις προκλήσεις αυτές, η προώθηση πολυμερών και προβλέψιμων εμπορικών συμφωνιών αποτελεί θετικό βήμα για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης, τη μείωση της αβεβαιότητας και τη στήριξη των επενδύσεων. Μακροπρόθεσμα, η σταθεροποίηση του διεθνούς εμπορικού πλαισίου μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός για υψηλότερη παραγωγικότητα, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και βιώσιμη παγκόσμια ανάπτυξη.”