Ψηφιακές Πληρωμές: Το “κενό” ΦΠΑ, “ΑΤΜ” στα μπακάλικα και “μοντέλο – μετρό” στα ΚΤΕΛ

Σημαντικές αλλαγές έρχονται στο μέτωπο των πληρωμών, όπου κυρίαρχα στοιχεία είναι η μείωση της χρήσης μετρητών, η συνεχής αυξητική πορεία των ψηφιακών πληρωμών αλλά και η ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών, όπως η χρήση του IRIS ή διαδικασία πληρωμών σε μέσα μεταφοράς με χρήση κάρτας, αλλά και οι “αναλήψεις” από τα εμπορικά της γειτονιάς.

Το νέο σκηνικό περιέγραψε σε συνάντηση με τα ΜΜΕ ο Παναγιώτης Πολύδωρος, Country Manager Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας στη Mastercard, εστιάζοντας, παράλληλα,  στο πώς η ανάπτυξη των ψηφιακών πληρωμών οδήγησαν σε σημαντική ανάπτυξη τα φορολογικά έσοδα και περιόρισαν το “κενό ΦΠΑ” που σήμερα είναι στο 11%, από από 17,5% το 2021 και 29,1% το 2017.

“Τρεις αλλαγές μεταμόρφωσαν την ελληνική αγορά πληρωμών: η κυριαρχία της κάρτας, η είσοδος νέων παικτών και ο πλουραλισμός που απελευθερώνει επιλογές για τον καταναλωτή” σημείωσε ο Παναγιώτης Πολύδωρος περιγράφοντας τρία κομβικά σημεία της μεταλλαγής αυτής, που “πήγε” παράλληλα με μια σημαντική πορεία αλλαγών στην ελληνική οικονομία, από τα capital controls και μετά.

Όπως υπογράμμισε, η πορεία ξεκίνησε με τη στοχευμένη προσπάθεια περιορισμού της φοροδιαφυγής, με την κάρτα να λειτουργεί ως καταλύτης διαφάνειας.

Το δεύτερο στάδιο είχε να κάνει με τις αλλαγές στο κανονιστικό πλαίσιο, που επέτρεψε τη δραστηριοποίηση νέων παρόχων και τεχνολογικών εταιρειών, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό και επιτρέποντας στην αγορά να αποκτήσει δομή και ποικιλία.

Το τρίτο στάδιο είχε να κάνει με την ενίσχυση των μηχανισμών προστασίας του καταναλωτή, που σταθεροποίησε το οικοσύστημα και έθεσε τα θεμέλια για τη σημερινή του λειτουργία.

“Μπόνους” 500 εκατ. στα φορολογικά έσοδα

Το αποτέλεσμα, όπως σημείωσε ο Παναγιώτης Πολύδωρος, ήταν διπλό. Είχε να κάνει, με βάση τα λεχθέντα, αφενός με την ψηφιοποίηση της οικονομίας, που απέφερε σημαντικά οφέλη στο κράτος – με 400 έως 500 εκατομμύρια ευρώ επιπλέον φορολογικά έσοδα ετησίως – και αφετέρου με τις αλλαγές στην κουλτούρα των ίδιων των πολιτών, που πλέον ζητούν απόδειξη και συμμετέχουν ενεργά στη μείωση της παραοικονομίας.

Η “παθητική” και “ενεργητική¨” φοροδιαφυγή

Η Ελλάδα, μέσα από αυτά τα βήματα, πέρασε σε μια νέα εποχή πληρωμών όπου η ασφάλεια, η επιλογή και η ευκολία συνυπάρχουν σε μεγαλύτερο βαθμό από ποτέ, σημείωσε ο Παναγιώτης Πολύδωρος. Πάντως, με βάση όσα αναφέρθηκαν παραμένουν ενεργές συμπεριφορές που ενισχύουν τα φαινόμενα της φοροδιαφυγής, με αιχμή και τη χρήση μετρητών. Έτσι, καταγράφονται, με αιχμή τη φοροδιαφυγή, δύο τάσεις. Η παθητική φοροδιαφυγή, όπου π.χ. η μη έκδοση φορολογικών στοιχείων, αποδείξεων κτλ, μετά από χρήση μετρητών έχει να κάνει με αμέλεια του καταναλωτή. Υπάρχει επίσης και η “ενεργητική” φοροδιαφυγή, όπου οι συναλλασόμενοι, μετά από συνεννόηση, “μοιράζονται” το “μέρισμα” από τη μη καταβολή ΦΠΑ, φόρου κτλ.

Παραμένουν τα μετρητά στις συναλλαγές

Ουσιαστικά οι τάσεις αυτές εγγράφονται σε ένα περιβάλλον, όπου τα μετρητά παραμένουν βασικά σημεία αναφοράς στις συναλλαγές και τις προσπάθειες για πλήρη ψηφιοποίηση των συναλλαγών, με τη χρήση π.χ. του ψηφιακού ευρώ να απέχει ακόμα μακριά καθώς υπάρχουν πολλά ανοιχτά ζητήματα.

Χαρακτηριστικά, ο κ. Πολύδωρος επισήμανε ότι η ελληνική οικονομία δεν έχει απομακρυνθεί από τα μετρητά όσο ίσως θα περίμενε κανείς. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το 42% του όγκου συναλλαγών εξακολουθεί να πραγματοποιείται με φυσικό χρήμα. Όπως, πάντως, σημείωσε ο κ. Πολύδωρος, για τη Mastercard, η πραγματική πρόκληση δεν είναι η αντικατάσταση των μετρητών, αλλά η ομαλή και ισότιμη συνύπαρξη φυσικών και ψηφιακών τρόπων πληρωμής.

“Αποκέντρωση”  της πρόσβασης σε μετρητά

Στο πλαίσιο αυτό και με τις ανάγκες για πρόσβαση σε μετρητά ενεργές με δεδομένη και τη συρρίκνωση των δικτύων των τραπεζών, των ΕΛΤΑ αλλά ακόμη και των ΑΤΜ  ο κ. Πολύδωρος έκανε λόγο για μια νέα εποχή, όπου μπορεί να γίνει πράξη μια ουσιαστικά «αποκέντρωση» της πρόσβασης στο μετρητό. Αυτό έχει να κάνει με τη δυνατότητα οι έμποροι να λειτουργούν ως σημεία ανάληψης και κατάθεσης. Το μοντέλο αυτό, που εφαρμόζεται ήδη σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, μπορεί να διευρύνει θεαματικά το δίκτυο πρόσβασης σε μετρητά, ιδιαίτερα σε περιοχές με ελλείψεις σε ΑΤΜ ή περιορισμένη τραπεζική παρουσία. Ουσιαστικά τα μαγαζιά της γειτονιάς ή των χωριών μπορεί να λειτουργούν ως σημεία από όπου θα μπορούν οι πολίτες να “σηκώνουν” χρήμα.

Όπως αναφέρθηκε, το σχέδιο βρίσκεται σε τεχνική επεξεργασία και διαβούλευση με την αγορά, με την Mastercard να επιδιώκει πρώτα να αξιολογήσει τις αντιδράσεις φορέων, τεχνολογικών ομίλων και εμπόρων.

Η ώριμη πια αγορά καρτών και οι νέες τάσεις

Στο μεταξύ, ο κ. Πολύδωρος περιέγραψε και τις τάσεις στις πληρωμές με “πλαστικό” ή ψηφιακό χρήμα”. Όπως είπε  η αύξηση των πληρωμών με κάρτα έχει αρχίσει να επιβραδύνεται, όχι λόγω κάμψης στη χρήση τους αλλά επειδή η αγορά έχει φτάσει πλέον σε επίπεδα ωρίμανσης. Αναφερόμενος, δε, στην ανάπτυξης του IRIS σημείωσε ότι κάθε νέα υπηρεσία και προϊόν συμβάλλει στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος.

Έτσι, οι σημαντικότεροι μοχλοί ανάπτυξης του 2025 ήταν οι κοινωνικές πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν μέσω καρτών, η ένταξη νέων κλάδων – όπως τα ταξί – σε υποχρεωτική αποδοχή καρτών και η ψηφιοποίηση πληρωμών λογαριασμών κοινής ωφέλειας.

Η αγορά όμως δεν μένει στάσιμη, σημείωσε χαρακτηριστικά. Πλέον, το ηλεκτρονικό εμπόριο αντιστοιχεί πλέον στο ένα τρίτο των συναλλαγών, ενώ φαινόμενα όπως το AI-driven commerce αναμένεται να μεταμορφώσουν τον τρόπο που ο καταναλωτής κάνει αγορές, με πιο προσωποποιημένες και αυτοματοποιημένες εμπειρίες.

Προτεραιότητες για το 2026: Δημόσιος τομέας, τουρισμός και μεταφορές

Η επόμενη χρονιά, όπως εξήγησε, θα δώσει έμφαση στον εκσυγχρονισμό των πληρωμών σε δημόσιους φορείς και στην ενίσχυση της παρουσίας των καρτών στις εταιρικές συναλλαγές. Σημαντική είναι επίσης η στόχευση στον τουρισμό, με τη συνεργασία με την Bank of China να ανοίγει πρόσβαση σε 50 εκατομμύρια πελάτες.

Στα ΚΤΕΛ με κάρτα

Εξαιρετικά φιλόδοξο είναι και το έργο στα υπεραστικά ΚΤΕΛ, όπου σχεδιάζεται η εφαρμογή συστήματος tap-in/tap-out σε 3.500 οχήματα μέσα στο 2026, φέρνοντας την Ελλάδα πιο κοντά σε σύγχρονες ευρωπαϊκές υποδομές μετακινήσεων.

Ασφάλεια, εμπειρία και καινοτομία – ο στρατηγικός οδικός χάρτης

Η Mastercard θέτει στο επίκεντρο τρεις άξονες: την ασφάλεια, την εμπειρία χρήστη και την καινοτομία. Με επενδύσεις 11 δισ. δολαρίων τα τελευταία χρόνια σε τεχνολογίες κυβερνοασφάλειας, η εταιρεία θέλει να εξασφαλίσει ότι ο χρήστης προστατεύεται σε κάθε στάδιο της συναλλαγής. Παράλληλα, στοχεύει σε μια εμπειρία πληρωμής όπου το friction (καθυστερήσεις με πολλαπλά βήματα) θα είναι μηδενικό, με στόχο έως το 2030 όλες οι συναλλαγές να πραγματοποιούνται μέσω tokenization, χωρίς την ανάγκη εισαγωγής του 16ψήφιου αριθμού κάρτας.

Οι προμήθειες

Παράλληλα, όπως ανέφερε, ο κ. Πολύδωρος συνεχής είναι η προσπάθεια για στήριξη του επιχειρείν με εμπέδωση των ωφελειών των ψηφιακών πληρωμών. Με βάση, δε, στελέχη της αγοράς, σε σχέση με τη συζήτηση με τις προμήθειες κτλ, η ανταποδοτικότητα είναι και μετρήσιμη, μέσα από έρευνες, αλλά και πλήρως αναλογική,  καθώς μέσα από τα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης πωλήσεων και αύξησης τζίρων που διαφορετικά δεν θα υπήρχε, ειδικά για ΜμΕ.

Στο φόντο αυτό, η Mastercard επιδιώκει την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων στην Ελλάδα, φιλοδοξώντας η χώρα να αποτελέσει πεδίο για τεχνολογίες που θα εφαρμοστούν πριν από άλλες ευρωπαϊκές αγορές.