Τι αλλάζει στον έλεγχο της αγοράς; Το νέο… σουηδικό “οπλοστάσιο” κατά της ακρίβειας

Μια εικόνα των ελεγκτικών αρχών της αγοράς, που παραπέμπει σε επικαλύψεις αρμοδιοτήτων, πολυδιάσπαση ευθυνών, αποπροσανατολισμό του πολίτη περιέγραψε ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος, μιλώντας στο Υπουργικό Συμβούλιο, χθες, τονίζοντας ότι απαιτείται “γύρισμα σελίδας” και σύσταση μιας ισχυρής εθνικής Αρχής η οποία θα αναλάβει συνολικά την εποπτεία της αγοράς και την προστασία του καταναλωτή, στα πρότυπα αρχών άλλων χωρών.

“Σήμερα υπάρχει μια σοβαρή πανσπερμία αλλά και αλληλοκάλυψη υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων με αποτέλεσμα η προστασία των δικαιωμάτων του καταναλωτή να τίθεται εν αμφιβόλω με ταυτόχρονη διατήρηση καταχρηστικών συμπεριφορών εις βάρος του.

Ενδεικτικά μπορεί να αναφερθεί η ύπαρξη δύο σημείων για την υποδοχή καταγγελιών με την λειτουργία δύο διαφορετικών τηλεφωνικών κέντρων, ενώ οι πολίτες δεν γνωρίζουν ποιες αρμοδιότητες έχει ο κάθε φορέας που δέχεται τις καταγγελίες” ανέφερε ο κ. Θεοδωρικάκος.

Στο φόντο αυτό ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης άναψε το “πράσινο” φως για μια Νέα Αρχή που θα προκύψει από τη συνένωση του Συνηγόρου του Καταναλωτή, Υπηρεσιακών Μονάδων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου που αφορούν την προστασία του καταναλωτή και της ΔΙΜΕΑ.

Η Νέα Ανεξάρτητη Αρχή Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή θα προσομοιάζει με αντίστοιχες αρχές ευρωπαϊκών κρατών – όπως η Δανία και η Ιταλία – και κυρίως με τη Σουηδική Αρχή Προστασίας του Καταναλωτή. Όπως μάλιστα, αναφέρεται, από το ΥΠΑΝ, θα είναι “ένα επιτυχημένο μοντέλο με αρμοδιότητες: την εποπτεία της αγοράς, την προώθηση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, την αντιμετώπιση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, την επίλυση διαφορών, τη συμβουλευτική υποστήριξη και την προστασία των εύθραυστων (ηλικιωμένων, άτομα με αναπηρίες κοκ) καταναλωτών.

Όπως τόνισε  ο κ. Μητσοτάκης το  Σουηδικό μοντέλο είναι αυτό το οποίο επιχειρεί η κυβέρνηση να εφαρμόσει στην Ελλάδα και αφορά στη δημιουργία μιας ενιαίας Αρχής η οποία θα λειτουργεί παράλληλα με την Αρχή Ανταγωνισμού, θα πλαισιώνεται από υφιστάμενα στελέχη του Συνηγόρου του Καταναλωτή, της Γενικής Διεύθυνσης Αγοράς, της ΔΙΜΕΑ και ο ρόλος της θα είναι ο ουσιαστικός έλεγχος της αγοράς.

Το Σουηδικό μοντέλο

Αναλυτικά, με βάση τα όσα παρουσίασε ο αρμόδιος υπουργός Τάκης Θεοδωρικάκος, χθες, στο Υπουργικό Συμβούλιο, η νέα Αρχή  θα έχει την ευθύνη των ελέγχων, θα εξετάζει τις καταγγελίες καταναλωτών θα μπορεί να επιβάλλει κυρώσεις και πρόστιμα  αλλά  και να επεμβαίνει  για την εξωδικαστική επίλυση των διαφορών μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών. Η Ανεξάρτητη Αρχή Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή θα προσομοιάζει με αντίστοιχες αρχές ευρωπαϊκών κρατών – όπως η Δανία και η Ιταλία – και κυρίως με τη Σουηδική Αρχή Προστασίας του Καταναλωτή (Konsumentverket).

Πρόκειται για ένα μοντέλο με αρμοδιότητες: την εποπτεία της αγοράς, την προώθηση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, την αντιμετώπιση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, την επίλυση διαφορών, τη συμβουλευτική υποστήριξη και την προστασία των εύθραυστων (ηλικιωμένων, άτομα με αναπηρίες κοκ) καταναλωτών. Παρεμβαίνει  σε υποθέσεις μείζονος σημασίας για το δημόσιο συμφέρον, ερευνά αυτεπάγγελτα, προειδοποιεί, επιβάλλει πρόστιμα  και  εφόσον το κρίνει αναγκαίο  προσφεύγει  στα δικαστήρια κατά επιχειρήσεων που παραβιάζουν τη νομοθεσία.

Η  Ελληνική Αρχή Εποπτείας της Αγοράς θα είναι Ανεξάρτητη διοικητική αρχή, υποκείμενη σε κοινοβουλευτικό έλεγχο στο πρότυπο της ΑΑΔΕ, με όργανα διοίκησης το  Διοικητή και τρείς  Υποδιοικητές, πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης με 5ετή θητεία. Οι Υποδιοικητές θα έχουν αρμοδιότητες : Εποπτείας και Ελέγχου Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή, Συνηγόρου του Καταναλωτή και τέλος Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών της Αρχής.

Η δομή

Με βάση το ΥΠΑΝ, τα όργανα διοίκησης είναι ο Διοικητής και τρεις (3) Υποδιοικητές, πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης με 5ετή θητεία.

Ι. Διοικητής

Επικεφαλής της Αρχής, υπεύθυνος για τη στρατηγική, τη διοίκηση και τη συνολική λειτουργία της.

Αρμοδιότητες: διεύθυνση της λειτουργίας της Αρχής, στρατηγικός σχεδιασμός, εποπτεία, έγκριση κανονισμών, εκπροσώπηση Αρχής στο Εθνικό Συμβούλιο Καταναλωτή και Αγοράς (Ε.Σ.Κ.Α.), εν γένει εκπροσώπηση Αρχής.

Υποδιοικητές 

Θα οριστούν τρεις Υποδιοικητές με τις ακόλουθες αρμοδιότητες:

(Α) Υποδιοικητής Εποπτείας και Ελέγχου Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή. (Β) Υποδιοικητής – Συνήγορος του Καταναλωτή.

(Γ) Υποδιοικητής Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών της Αρχής

Η στελέχωση, δε, θα γίνει με μεταφορά οργανικών θέσεων στις αντίστοιχες θέσεις, με σύσταση θέσεων ειδικών συμβούλων και ειδικών συνεργατών και με πιμέτρηση και πρόβλεψη οργανικών θέσεων. Μάλιστα θα προβλέπεται εσωτερική και εξωτερική κινητικότητα (κατά παρέκκλιση των ισχυουσών διατάξεων), αλλά και διαδικασίες κατά παρέκκλιση ΑΣΕΠ (σε διαδικασίες επιλογής προϊσταμένων οργανικών μονάδων που λειτουργούν σε επίπεδο γενικής διεύθυνσης ή αυτοτελούς διεύθυνσης, επιτρέπεται να συμμετέχουν υποψήφιοι που δεν υπηρετούν στην Αρχή ή σε άλλον φορέα Γενικής Κυβέρνησης).

Η, δε, χρηματοδότηση γίνεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, τα ευρωπαϊκά προγράμματα (π.χ. Consumer Programme), ενώ βέβαια, θα βάζει και καταναλωτής το χέρι στην τσέπη με ένα παράβολο, που θα προβλεφθεί για την υποβολή καταγγελιών. Επίσης θα προβλέπεται κι ένα  ποσοστό εσόδων από διοικητικά πρόστιμα.

Παράλληλες κινήσεις κατά της ακρίβειας

Πέρα από τη δημιουργία της νέας Αρχής, η κυβέρνηση, με βάση όσα ανέφερε ο κ. Θεοδωρικάκος, για να θωρακίσει τον καταναλωτή, προωθεί τη δημιουργία ειδικής εφαρμογής για τα κινητά τηλέφωνα (app) μέσω της οποίας οι καταναλωτές θα μπορούν να ενημερώνουν και να κινητοποιούν  τους ελεγκτικούς μηχανισμούς.

Η εφαρμογή θα είναι έτοιμη εντός του ερχόμενου φθινοπώρου και  μέσω αυτής οι καταναλωτές θα μπορούν να προχωρούν σε καταγγελίες για τις παραπλανητικές προσφορές και άλλες παραβάσεις που πέφτουν στην αντίληψη τους ενώ θα έχουν  και τη δυνατότητα να επισυνάπτουν φωτογραφικό ή βιντεοληπτικό υλικό, το οποίο θα είναι χρονοσημασμένο και γεωεντοπισμένο από την ίδια την εφαρμογή και θα αποτελεί αποδεικτικό υλικό.

Επίσης, μέσω άλλης εφαρμογής app το e-Καταναλωτής θα παρέχει καθημερινή ενημέρωση για τα σημεία όπου θα διαμορφώνεται η χαμηλότερη τιμή ανά προϊόν.

Άλλες ρυθμίσεις

Επιπλέον, το επόμενο διάστημα  έρχονται και  μια σειρά πρόσθετων ρυθμίσεων όπως η ειδική σήμανση σε προϊόντα σούπερ μάρκετ τα οποία κυκλοφορούν σε μικρές συσκευασίες (μειωμένο μέγεθος) για την  αποτροπή φαινομένων shrinkflation, αλλά και οι λαϊκές αγορές που θα είναι αποκλειστικά για παραγωγούς.

Επίσης, το υπουργείο Ανάπτυξης προχωρά και στην αλλαγή του τρόπου εμπορίας αγροτικών προϊόντων και πλέον τα τιμολόγια  θα εκδίδονται μαζί με τα δελτία αποστολής. Η τιμή που θα  αναγράφεται  θα είναι ενδεικτική. Όταν εκδοθεί το οριστικό τιμολόγιο μέχρι τις 15 του επόμενου μήνα από την ημερομηνία της αποστολής, η ενδεικτική τιμή  θα μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί κατά 10% αναλόγως των συνθηκών της αγοράς (τιμή εκκαθάρισης).

Το οριστικό τιμολόγιο θα  εξοφλείται όχι σε 60 μέρες, αλλά σε 30 μέρες από την έκδοση του, ενώ η εξόφληση του οριστικού τιμολογίου, έστω μετά από 75 μέρες,  θα εντοπίζεται από την ΑΑΔΕ (μέσω τραπεζών), χωρίς να χρειάζεται να υπάρξει καταγγελία από τον παραγωγό- αγρότη και επιβάλλεται πρόστιμο.

Παραγωγοί και λαϊκές αγορές

Επίσης, προβλέπεται το άνοιγμα των λαϊκών αγορών στον ανταγωνισμό, με είσοδο, όπως αναφέρει το ΥΠΑΝ, περισσότερων παραγωγών. Επίσης προωθείται η θεσμοθέτηση –ως δυνατότητα με απόφαση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.- λαϊκών αγορών μόνο για παραγωγούς. Το μέτρο αυτό, με βάση το ΥΠΑΝ, μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, άρα στη βελτίωση της ποιότητας, αλλά και των τιμών των προϊόντων. Πάντως, με βάση όσα ανέφερε ο κ. Θεοδωρικάκος, η συμβολή των Δήμων κρίνεται απαραίτητη πολιτικά και διαχειριστικά.