Τι φέρνει η γεωπολιτική αναταραχή σε επενδύσεις, εξαγωγές και τουρισμό

Σημαντικά “απόνερα” στην επενδυτική δραστηριότητα και εν γένει στην οικονομία φέρνει η γενικότερη γεωπολιτική αναταραχή που αποτελεί, πλέον, και μια κρίσιμη μεταβλητή για τα επόμενα βήματα της χώρας.

Ήδη, με τον πόλεμο των δασμών αλλά και τους “κανονικούς” πολέμους στην ευρύτερη “γειτονιά” σε εξέλιξη το κλίμα αβεβαιότητας εντείνεται επηρεάζοντας τομείς όπως ο τουρισμός, το διεθνές εμπόριο αλλά και οι επενδύσεις.

Τουρισμός

Ήδη, για κρίσιμο στοίχημα για τον ελληνικό τουρισμό το 2026, οπότε και αναμένεται να αποτυπωθούν ευκρινέστερα στον κλάδο οι επιπτώσεις από τις γεωπολιτικές εντάσεις και τους οικονομικούς πολέμους, έχουν κάνει λόγο πολλοί φορείς του κλάδου.

«Ήδη μπαίνουμε σε μία περίοδο με βάση τις γεωπολιτικές εξελίξεις, τους δασμούς και τους οικονομικούς πολέμους που δημιουργεί νέα δεδομένα, τα οποία από το 2026 και μετά πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε με μια εφαρμοσμένη στρατηγική. Η λέξη ανθεκτικότητα αποκτά ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα», τόνισε  στην αρχή του καλοκαιριού ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, Γιάννης Παράσχης, στο πλαίσιο της παρουσίασης της μελέτης του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ) με θέμα «Η συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία το 2024».

Ουσιαστικά, η ελληνική αλλά και η διεθνής τουριστική βιομηχανία αναμένει το πώς θα “μεταβολίσει” σε όρους ζήτησης, η κοινή γνώμη τα “απόνερα” των εμπορικών πολέμων, τη γεωπολιτική αναταραχή και τις επιπτώσεις του πληθωρισμού, από την έναρξη της περιόδου των κρατήσεων για του χρόνου.

Εξαγωγές

Αυξανόμενη ανησυχία, την ίδια ώρα, επικρατεί στους Έλληνες εξαγωγείς, ένεκα του διεθνούς κλίματος. Σύμφωνα, δε, με ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), επί των προσωρινών στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, οι εξαγωγές μειώθηκαν, κατά το μήνα Ιούνιο του 2025 καθώς περιορίστηκαν, κατά 358,7 εκ. ευρώ ή κατά -8,3% και ανήλθαν σε 3,94 δισ. ευρώ έναντι 4,30 δισ. ευρώ κατά τον ίδιο μήνα του έτους 2024. Εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, έχουμε αύξηση (3.7%), με αποτέλεσμα οι εξαγωγές να αγγίξουν τα 3,07 δισ. ευρώ από 2,96 δισ. ευρώ, δηλαδή διευρύνθηκαν κατά 108.8 εκατ. ευρώ.

Να σημειωθεί ότι ο Πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων, κ. Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, σχολιάζοντας τη συγκυρία, ανέφερε ότι «το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον ζει μια νέα εποχή γεωπολιτικών αλλαγών, νέων συνθηκών, πολέμων και παρ’ όλα αυτά οι ελληνικές εξαγωγές άντεξαν στο πρώτο εξάμηνο του 2025 και κατέγραψαν αύξηση 5,5%, χωρίς πετρελαιοειδή και μείωση -4,9%, με τα πετρελαιοειδή, σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2024». Οι ελληνικές εξαγωγές – χωρίς τα πετρελαιοειδή – καταγράφουν μια συνεχιζόμενη αύξηση από την αρχή του χρόνου.

Πιο συγκεκριμένα:

• Ιανουάριος αύξηση 9,9%,
• Φεβρουάριος 5,8%,
• Μάρτιος 6,7%,
• Απρίλιος -2,7%,
• Μάιος 9,1%
• και Ιούνιος 3,7% σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα.

Ανησυχητική είναι η αύξηση που καταγράφεται στο εμπορικό έλλειμμα, τον μήνα Ιούνιο, κατά 33,2% με πετρελαιοειδή ή κατά 20,5% χωρίς, σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα. Όταν όμως εξετάζουμε το εξάμηνο, βλέπουμε πως υπάρχει ελαφριά υποχώρηση του εμπορικού ελλείμματος (με πετρελαιοειδή) κατά -1,3% και μικρή αύξηση (χωρίς πετρελαιοειδή) κατά 3,6%, σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2024.

Η Ευρώπη είναι ο κυριότερος πελάτης της Ελλάδος με το 58,4% των ελληνικών εξαγωγών, με πετρελαιοειδή, ή το 66,9% των ελληνικών εξαγωγών χωρίς τα πετρελαιοειδή, να αποστέλλονται στην Ε.Ε., τον μήνα Ιούνιο. Ο αυξημένος συντελεστής 15% για όλα τα προϊόντα και 50% για τα προϊόντα χάλυβα-αλουμίνιο θα έχει ως αποτέλεσμα οι εξαγωγές προς τις χώρες της Ε.Ε. να δεχθούν πλήγμα. Το σύνολο τις ευρωπαϊκής οικονομίας θα δεχθεί πλήγμα, λόγω της αναμενόμενης μείωσης των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ, άρα κατ’ επέκταση ο ευρωπαίος καταναλωτής θα έχει μικρότερη αγοραστική δύναμη.

Σημειωτέων τα στοιχεία που αφορούν το εμπόριο της Ελλάδος με τις ΗΠΑ δείχνουν αύξηση των ελληνικών εξαγωγών κατά 4,2%, σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2024 και μείωση των εισαγωγών κατά -17,7%. Αποτέλεσμα των παραπάνω αποτελεί η έντονη συρρίκνωση του εμπορικού ελλείμματος κατά -82,3%, στους έξι πρώτους μήνες του 2025.

Ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων έχει κάνει πολύ συγκεκριμένες και στοχευμένες προτάσεις στην Πολιτεία προκειμένου να λυθούν χρόνια προβλήματα αλλά και να ενισχυθούν οι ελληνικές εξαγωγές. Μέτρα για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών εξαγωγών καλείται να λάβει και η Ε.Ε., η οποία δέχεται στο σύνολο της πλήγμα, με τον δασμό των ΗΠΑ.

Εκτιμήσεις ΕΚΤ

Την ίδια ώρα, η εμπορική συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ είναι κοντά στο βασικό σενάριο που είχε υποθέσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά η αβεβαιότητα παραμένει σε βασικούς τομείς όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα και τους ημιαγωγούς, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ στο International Business Council του World Economic Forum.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Ευρωσυστήματος για τον Ιούνιο, όπως επισήμανε η πρόεδρος της ΕΚΤ, η ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί το γ’ τρίμηνο, καθώς θα εξασθενήσει η επίδραση της πρόωρης υλοποίησης μέτρων.

Ωστόσο, επισημαίνει η Λαγκάρντ, το αποτέλεσμα της εμπορικής συμφωνίας είναι πολύ χαμηλότερο από το «ακραίο» σενάριο της ΕΚΤ που υπέθετε δασμούς άνω του 20% για τα προϊόντα της ευρωζώνης. Παρά την ετοιμότητα της ευρωζώνης και τις προβλέψεις, η Κριστίν Λαγκάρντ τονίζει πως η αβεβαιότητα παραμένει, ιδίως όσον αφορά στους δασμούς στα φαρμακευτικά προϊόντα και στους ημιαγωγούς οι οποίοι παραμένουν ακαθόριστοι. Μάλιστα, όπως επισημαίνει η πρόεδρος της ΕΚΤ, τα φαρμακευτικά προϊόντα  αντιπροσωπεύουν πάνω από το ένα πέμπτο των εξαγωγών της ευρωζώνης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και  κατέγραψαν ισχυρή αύξηση της παραγωγής κατά τη διάρκεια το πρώτου τριμήνου του έτους.

Όπως έκανε γνωστό στην ομιλία της η Λαγκάρντ, οι προβλέψεις του Σεπτεμβρίου αναμένεται  να λάβουν υπόψιν τις επιπτώσεις της εμπορικής συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ για την οικονομία της ευρωζώνης, δεδομένου ότι τώρα θα υπάρχουν περισσότερο απτά αποτελέσματα, με τις προσεχείς προβλέψεις να είναι εκείνες θα καθοδηγήσουν τις αποφάσεις της ΕΚΤ τους επόμενους μήνες.

Παρά την επικρατούσα εμπορική ένταση, η Λαγκάρντ, επισήμανε πως  οι «ΗΠΑ είναι – και θα παραμείνουν – ένας σημαντικός εμπορικός εταίρος» για την ευρωζώνη, αλλά και στο πλαίσιο αυτό «η Ευρώπη θα πρέπει επίσης να επιδιώξει την εμβάθυνση των εμπορικών της σχέσεων με άλλες χώρες, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα της εξαγωγικής της οικονομίας».

Επενδύσεις

Την ίδια ώρα, η παγκόσμια επενδυτική δραστηριότητα Ιδιωτικών Κεφαλαίων επιβραδύνεται σημαντικά εν μέσω της αυξανόμενης γεωπολιτικής και εμπορικής αβεβαιότητας, σύμφωνα με την έκθεση «Ο Παλμός των Ιδιωτικών Κεφαλαίων» (Pulse of Private Equity) της KPMG.

Οι παγκόσμιες επενδύσεις ιδιωτικών κεφαλαίων μειώθηκαν από 505,3 δισ. δολάρια το α’ τρίμηνο του 2025 σε 363,7 δισ. δολάρια το β’ τρίμηνο, με τον όγκο των συμφωνιών να μειώνεται από 4.527 σε 3.769. Η παραπάνω πτώση αντανακλά την έντονη επιφυλακτικότητα των επενδυτών λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων, των μεταβαλλόμενων παγκόσμιων εμπορικών συνθηκών και της αβεβαιότητας γύρω από τις αμερικανικές δασμολογικές πολιτικές, σύμφωνα με τη δεύτερη έκδοση της έκθεσης «Ο Παλμός των Ιδιωτικών Κεφαλαίων» της KPMG.

Ανά περιφέρεια, η επιβράδυνση ήταν πιο έντονη στην Αμερική, όπου οι επενδύσεις μειώθηκαν από 319,8 δισ. δολάρια σε σχεδόν 214 δισ. δολάρια. Οι ΗΠΑ απορρόφησαν τη μερίδα του λέοντος, με 202 δισ. δολάρια σε 1.608 συμφωνίες. Η περιοχή EMA (Ευρώπη, Μέση Ανατολή & Αφρική) σημείωσε επίσης πτώση από 136,6 δισ. δολάρια σε 117,4 δισ. δολάρια σε σύνολο 1.669 συμφωνιών.

Η περιοχή ASPAC (Ασία-Ειρηνικός) υπέστη τη μεγαλύτερη πτώση, από 36,2 δισ. δολάρια σε μόλις 20,8 δισ. δολάρια, ενώ οι συμφωνίες μειώθηκαν από 282 σε 220.

Οι ανθεκτικοί κλάδοι

Παρά τη συνολική πτώση, ορισμένοι τομείς επέδειξαν εντυπωσιακή ανθεκτικότητα. Οι Βιοεπιστήμες ξεχώρισαν με επενδύσεις 6,9 δισ. δολάρια ως τα μέσα του έτους, υπερβαίνοντας τα 4,2 δισ. δολάρια του 2024. Ισχυρή πορεία παρουσίασαν επίσης οι τομείς Υγείας (79,3 δισ. δολάρια), Ενέργειας & Φυσικών Πόρων (110,8 δισ. δολάρια) και Υποδομών (74,4 δισ. δολάρια), όλοι ήδη πάνω από τα ετήσια σύνολα του 2024.

Όπως δήλωσε ο Gavin Geminder, επικεφαλής Επενδύσεων και Ιδιωτικών Κεφαλαίων της KPMG International «βλέπουμε σαφώς μια στροφή των επενδύσεων σε εγχώριες και περιφερειακές εταιρείες λόγω της αβεβαιότητας στις εμπορικές πολιτικές. Ωστόσο, οι επενδυτές δεν θα χάσουν την ευκαιρία για παγκόσμιες συμφωνίες εάν προκύψουν πραγματικά εξαιρετικά περιουσιακά στοιχεία.»

Στο φόντο αυτό ο Δημήτρης Λαμπρόπουλος, συνέταιρος και επικεφαλής Συμβουλευτικής Συναλλαγών της KPMG στην Ελλάδα δήλωσε: «Η επενδυτική δραστηριότητα στην παγκόσμια αγορά Iδιωτικών Kεφαλαίων παρουσίασε σημαντική πτώση (τόσο σε αξία όσο και σε αριθμό συναλλαγών) σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, καθώς η αβεβαιότητα γύρω από εμπορικούς δασμούς και οι γεωπολιτικές εντάσεις δημιούργησε περαιτέρω απόκλιση στις προσδοκίες μεταξύ αγοραστών και πωλητών αναφορικά με τις αποτιμήσεις. Παρά το αρνητικό κλίμα, οι τομείς της τεχνολογίας και οι δευτερογενείς συναλλαγές λειτούργησαν ως βασικοί μοχλοί ανάπτυξης, προσφέροντας ευκαιρίες διαφοροποίησης και ρευστότητας. Επιπλέον, οι μικρομεσαίες συναλλαγές εξαγορών αναδείχθηκαν ως πιο ελκυστικές σε σχέση με τις μεγάλες, καθώς απαιτούν μικρότερη μόχλευση και προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία σε ένα περιβάλλον αυξημένου ρίσκου. Για το Β’ εξάμηνο του 2025, οι εκτιμήσεις δείχνουν συγκρατημένη αισιοδοξία: αναμένεται σταδιακή ανάκαμψη των συναλλαγών εφόσον υπάρξει μεγαλύτερη σαφήνεια στις εμπορικές πολιτικές και στα επιτόκια, με έμφαση στη δημιουργία οργανικής ανάπτυξης με την αξιοποίηση τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη»

Προβλέψεις

Όπως αναφέρει η μελέτη, καθώς πλησιάζουμε στο γ’ τρίμηνο του 2025, οι επενδυτές ιδιωτικών κεφαλαίων σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται να παραμείνουν επιφυλακτικοί, έως ότου υπάρξει μεγαλύτερη σταθερότητα στις αγορές και περισσότερη προβλεψιμότητα γύρω από τις δασμολογικές πολιτικές των ΗΠΑ. Η προσοχή των επενδυτών θα συνεχίσει να στρέφεται κυρίως σε: ποιοτικά περιουσιακά στοιχεία, ανθεκτικούς κλάδους, όπως υποδομές, ενέργεια και υγεία, καθώς και σε εταιρείες με επίκεντρο τις εγχώριες αγορές.

Όπως σημείωσε ο Gavin Geminder, Global Head of Private Equity, KPMG International: «Η αγορά εξόδων (exits) για τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια παραμένει προβληματική σε παγκόσμιο επίπεδο, γεγονός που οδηγεί πολλά funds στη χρήση οχημάτων συνέχισης (continuation vehicles) προκειμένου να διατηρούν τα περιουσιακά τους στοιχεία, αποφεύγοντας την πώληση με έκπτωση.
Ωστόσο, πολλοί θεσμικοί επενδυτές (LPs) αρχίζουν να εκφράζουν δυσαρέσκεια και ανησυχία τόσο για τις μελλοντικές αποδόσεις, όσο και για τον κίνδυνο δημιουργίας «εγκλωβισμένων» περιουσιακών στοιχείων. Καθώς η πίεση αυτή αυξάνεται, είναι πιθανό να παρατηρηθούν αναγκαστικές πωλήσεις κατά τη διάρκεια του επόμενου τριμήνου.»