Τράπεζες: Οι νέοι τρόποι ηλεκτρονικής απάτης που επιλέγουν οι hackers

Σε εγρήγορση παραμένουν οι αρμόδιες διευθύνσεις των τραπεζών καθώς οι επιθέσεις ηλεκτρονικής απάτης παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα και κατά την διάρκεια του 2024 με τους hackers να ανακαλύπτουν συνεχώς νέους τρόπους και μεθόδους εξαπάτησης των πελατών.

Παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι το 2024 καταγράφηκε μικρή μείωση κατά 3% των συναλλαγών απάτης με κάρτες πληρωμών σε σχέση με το 2023, αυτό που ανησυχεί τα τραπεζικά επιτελεία είναι το γεγονός ότι καταγράφεται αύξηση των περιστατικών απάτης στις εξ’ αποστάσεις συναλλαγές με κάρτες πληρωμών. 

Όπως επισημαίνουν τραπεζικές πηγές «παρόλο που ο γενικός δείκτης απάτης υποχώρησε σημαντικά χάρη στην ενίσχυση της ασφάλειας και της ενημέρωσης, η αύξηση των περιστατικών στις ηλεκτρονικές και ATM συναλλαγές επισημαίνει τη δυναμική φύση των απειλών και την ανάγκη για συνεχή επαγρύπνηση».

Σύμφωνα πάντα με την ΤτΕ ο δείκτης της αναλογίας του αριθμού των συναλλαγών απάτης προς τον συνολικό αριθμό συναλλαγών ανήλθε σε 0,016%, αντιστοιχώντας σε 1 συναλλαγή απάτης ανά 6,3 χιλ. συναλλαγές, ποσοστό μειωμένο κατά 14% συγκριτικά με το 2023.

Κατ’ αντιστοιχία με τον αριθμό συναλλαγών απάτης, η αξία αυτών μειώθηκε κατά 5% σε σχέση με το 2023, ενώ ο δείκτης της αναλογίας της αξίας των συναλλαγών απάτης προς τη συνολική αξία συναλλαγών διαμορφώθηκε σε 0,020%, αντιστοιχώντας σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 4,9 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών, ποσοστό μειωμένο κατά 13% συγκριτικά με το 2023.

Οι τύποι απάτης που αυξήθηκαν

Οι νέες μορφές εξαπάτησης επικεντρώνονται κυρίως σε ηλεκτρονικές αγορές και αναλήψεις μέσω ΑΤΜ, με ταυτόχρονη μετατόπιση του κόστους της ζημίας στους ίδιους τους χρήστες και στους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών. Το συνολικό ποσοστό των συναλλαγών εξαπάτησης πάντως παραμένει πολύ μικρό έναντι του συνόλου των συναλλαγών που διενεργούνται

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος όπως αυτά αποτυπώνονται στην πρόσφατη έκθεση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της ΤτΕ, το 2024 καταγράφηκε αύξηση κατά 4% στον αριθμό των εξ αποστάσεως συναλλαγών χωρίς φυσική παρουσία κάρτας, γνωστών ως CNP (Card-Not-Present) συναλλαγές. Συγκεκριμένα, οι συναλλαγές αυτού του τύπου έφτασαν τις 349 χιλιάδες, από 337 χιλ. το 2023. Αντίστοιχα, η αξία της εξαπάτησης αυξήθηκε κατά 1%, αγγίζοντας τα 17,7 εκατομμύρια ευρώ. Πρόκειται κυρίως για διαδικτυακές συναλλαγές με επιχειρήσεις του εξωτερικού, επιβεβαιώνοντας τη συνεχιζόμενη έκθεση των καταναλωτών σε κινδύνους στο διεθνές ηλεκτρονικό εμπόριο.

Επιπλέον, αύξηση καταγράφηκε και στις απάτες που σχετίζονται με συναλλαγές μέσω ΑΤΜ, με τον αριθμό των περιστατικών να αυξάνεται οριακά (+2%) αλλά με σημαντική αύξηση της αξίας κατά 22%, φτάνοντας τα 2,4 εκατ. ευρώ από 2 εκατ. το 2023. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν ότι, ενώ οι καταναλωτές στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε ψηφιακές πληρωμές, οι παραδοσιακές μορφές συναλλαγών, όπως τα ΑΤΜ, παραμένουν ευάλωτες σε οργανωμένα κυκλώματα απάτης.

Την ίδια στιγμή η αξία των συναλλαγών απάτης με τη χρήση χαμένης/κλεμμένης κάρτας σε POS μειώθηκε κατά 54% σε 1,7 εκατ. ευρώ, από 3,7 εκατ. ευρώ το 2023, ενώ αντίστοιχα ο αριθμός των συναλλαγών απάτης με τη χρήση χαμένης/κλεμμένης κάρτας μειώθηκε σημαντικά κατά 26 χιλ. (ή 39%) σε 39 χιλ. συναλλαγές το 2024, από 65 χιλ. το 2023.

Σε ό,τι αφορά την απάτη που διενεργείται στις εξ αποστάσεως συναλλαγές, διαπιστώνεται ότι οι περισσότερες συναλλαγές απάτης αφορούν συναλλαγές μέσω διαδικτύου.

Ποιος πληρώνει τη ζημιά

Στο κρίσιμο ερώτημα «ποιος πληρώνει τη ζημιά που προκαλείται από την απάτη» η απάντηση δεν είναι μόνο ο τραπεζικός τομέας. Αντιθέτως, τα στοιχεία δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζημίας το 2024 το επωμίστηκαν οι ίδιοι οι καταναλωτές, δηλαδή οι κάτοχοι καρτών, σε ποσοστό 58%.

Ακολουθούν οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που αποδέχονται τις συναλλαγές (π.χ. επιχειρήσεις και τερματικά POS), οι οποίοι φέρουν το 35% της ζημίας, ενώ οι εκδότες των καρτών, δηλαδή οι τράπεζες, φέρουν το μικρότερο βάρος με μόλις 8%. Η κατανομή αυτή γίνεται βάσει του ποιος θεωρείται υπαίτιος για το περιστατικό απάτης, αποκαλύπτοντας τις αδυναμίες στην προστασία του καταναλωτή σε ένα ψηφιακό περιβάλλον που γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκο.

Ενέργειες πρόληψης

Στα τραπεζικά επιτελεία εκτιμούν ότι οι μέχρι σήμερα δράσεις ενημέρωσης και πρόληψης φαίνεται ότι έχουν αρχίσει να αποδίδουν καρπούς, με ολοένα και περισσότερους πολίτες να εκπαιδεύονται στον εντοπισμό ύποπτων ενεργειών και να επιδεικνύουν μεγαλύτερη προσοχή στις συναλλαγές τους.

Σε αυτό το αποτέλεσμα κομβικό ρόλο έπαιξαν:

• Η συνεχιζόμενη από το 2021 εκστρατεία ενημέρωσης κατά της ηλεκτρονικής απάτης, με τη συνεργασία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, της Ελληνικής Αστυνομίας και της Τράπεζας της Ελλάδος
• Η καμπάνια Φεβρουαρίου 2024, σε συνεργασία με την MasterCard, για την ανάδειξη νέων μεθόδων απάτης και τρόπων αντιμετώπισής τους
• Η ενημερωτική δράση στα κοινωνικά δίκτυα της Τράπεζας της Ελλάδος, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας “Global Money Week” του ΟΟΣΑ, με τη δημιουργία εκπαιδευτικού βίντεο για ασφαλείς ηλεκτρονικές πληρωμές