Η κυβέρνηση μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών

“Δεν είναι πανάκεια, αλλά δεν είναι και λίγο”: Με τη φράση αυτή στο χθεσινό briefing ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, συνόψισε την επικοινωνιακή στρατηγική της κυβέρνησης όσον αφορά στην επιστροφή ενός ενοικίου ετησίως.

Υποστήριξε δε ότι το μέτρο της επιστροφής ενοικίου αφορά και τμήμα της λεγόμενης “μεσαίας τάξης”. Δήλωση που δημιουργεί το ερώτημα ποια εισοδήματα θεωρεί η κυβέρνηση ως “μεσαία τάξη”, εάν θεωρήσουμε ότι αυτή όντως υπάρχει και δεν είναι ένα πολιτικό αφήγημα.

Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση επιμένει ότι η επιστροφή ενοικίου αφορά οκτώ στους 10 ενοικιαστές και πως παρότι πχ. δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι μία τετραμελής οικογένεια με εισόδημα 39.000 ευρώ που μένει εκτός του μέτρου είναι πλούσια, η περίμετρος του μέτρου είναι σημαντική. Αλλά παραδέχεται πως η επιστροφή ενός ενοικίου δεν δίνει τη μαγική λύση στη στεγαστική κρίση. 

Διότι το στεγαστικό αποτελεί πλέον θηλιά στο λαιμό των νοικοκυριών, που δεν έχουν την τύχη να διαθέτουν δικό τους σπίτι. Και εάν η επιστροφή ενοικίου θεωρητικά θα βοηθήσει όσους αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, γεννάται το ερώτημα πόσοι εξ αυτών μπορούν καν να νοικιάσουν δικό τους σπίτι και αναγκάζονται να μένουν ακόμη και σε μεγαλύτερη ηλικία στο πατρικό τους.

Το μίσθωμα για ένα αξιοπρεπές δυάρι στην Αθήνα άλλωστε σχεδόν ισοδυναμεί με το βασικό μισθό πλέον. Ενώ και εργαζόμενοι με υψηλότερα εισοδήματα διαθέτουν συχνά πάνω από το 60% του μισθού τους για ενοίκιο.

Το υψηλό σε σχέση με άλλες χώρες ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα, όπου κάποτε το στεγαστικό λύθηκε δια της αντιπαροχής, δεν σημαίνει ότι το μέγεθος του προβλήματος δεν είναι τεράστιο. Για αυτό άλλωστε και η κυβέρνηση επέλεξε να διαθέσει 230 εκ ευρώ από τα 1,1 δισ του επιπλέον πλεονάσματος στο μέτρο της επιστροφής ενοικίου, με βάση τα διευρυμένα κριτήρια του προγράμματος “Σπίτι μου 2”.

Στόχος τα “μαύρα” ενοίκια

Στην ουσία βέβαια, ένας βασικός στόχος του εν λόγω μέτρου είναι η πάταξη της τεράστιας φοροδιαφυγής με τα ενοίκια, χωρίς όμως η κυβέρνηση να “τα σπάσει” με τους ιδιοκτήτες ακινήτων, αλλά δίνοντας το κίνητρο στους ενοικιαστές να ζητούν να δηλώνεται το σύνολο του ενοικίου στην εφορία, αφού βάσει της φορολογικής δήλωσης θα πάρουν την επιστροφή.

Οποίος νοικιάζει, αναζητεί να νοικιάσει ή έχει συγγενείς και φίλους που νοικιάζουν σπίτι γνωρίζει άλλωστε ότι είναι πλασματική η εικόνα για μέσο ενοίκιο 255 ευρώ το μήνα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία των δηλώσεων στην εφορία.

Και φυσικά το αντιλαμβάνεται και η κυβέρνηση που δεν κρύβει ότι σκοπός της είναι και να πιάσει τα “μαύρα” από τα ενοίκια. Ενώ ξορκίζει τους φόβους ότι η επιστροφή ενοικίου μπορεί να οδηγήσει σε νέα αύξηση των τιμών, με ιδιοκτήτες να πιέζουν τους ενοικιαστές να δεχθούν νέα αύξηση φυσικά με “μαύρα”, με το επιχείρημα ότι θα την πάρουν πίσω το Νοέμβριο.

Είναι εμφανές εξάλλου ότι η κυβέρνηση από τη μία θέλει να διαχειριστεί την οργή της κοινωνίας για το κόστος της στέγης, από την άλλη δεν θέλει να “ενοχλήσει” τους ιδιοκτήτες ακινήτων που θεωρούνται  κοινό της Νέας Δημοκρατίας. 

Δεν αγγίζουν το AirBnB

Για αυτό και πέρυσι μόνο υπό το κράτος έντονων αντιδράσεων πήρε ημίμετρα για το AirBnB και είναι σαφές πως δεν πρόκειται να λάβει πιο δραστικά μέτρα.

“Είμαστε η πρώτη κυβέρνηση που έχει πάρει μέτρα για το AirBnB. Δεν είναι λίγα. Είναι αρκετά” υποστήριξε χαρακτηριστικά ερωτηθείς σχετικά χθες ο κ. Μαρινάκης.

Στη γραμμή που είχε κινηθεί και ο Κυριάκος Μητσοτάκης πέρυσι στη ΔΕΘ σε ερώτηση του NEWS 24/7, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δήλωσε επίσης ότι η κυβέρνηση δε δαιμονοποιεί τη βραχυχρόνια μίσθωση.

Εξέφρασε μάλιστα τη βεβαιότητα ότι μέσα στο έτος θα φανούν τα αποτελέσματα των μέτρων που ήδη εφαρμόζονται. Αλλά ουσιαστικά υποστήριξε ότι δεν ευθύνεται το AirBnB για την εκτόξευση των ενοικίων, κάτι με το οποιο πάντως θα διαφωνήσει από προσωπική εμπειρία όποιος διαμένει σε περιοχές στις οποιες έφτασε τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο των βραχυχρόνιων μισθώσεων.

“Το μεγαλύτερο στοίχημα είναι να ανοίξουν τα κλειστά σπίτια ή να δοθούν στην αγορά σπίτια που κατέχουν οι τράπεζες”, υποστήριξε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. “Όποιος πιστεύει ότι το στεγαστικό πρόβλημα θα λυθεί μόνο με περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων δεν έχει δίκιο” πρόσθεσε,  κάνοντας λόγο για ένα σύνθετο ζήτημα.

Το AirBnB δημιουργεί βέβαια και ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα, καθώς ήδη το κέντρο και ολόκληρες γειτονιές της Αθήνας μετατρέπονται σε “θεματικά πάρκα” για τους τουρίστες. Μάλιστα συχνά οι τουρίστες που διαμένουν σε AirBnB δεν “αφήνουν χρήματα” στην εστίαση, καθώς επιλέγουν να μαγειρεύουν στην κουζίνα του διαμερίσματος.

Τι γίνεται με τα κλειστά ακίνητα των τραπεζών

Η κυβέρνηση επικαλείται όπως αναφέρθηκε ότι το στεγαστικό είναι κατά βάση θέμα προσφοράς και ζήτησης, βγάζοντας ωστόσο από την εξίσωση τα AirBnB. Και ποντάρει στο γεγονός ότι από το 2026 οι τράπεζες θα καταβάλουν διπλάσιο ΕΝΦΙΑ για τα κλειστά ακίνητα που έχουν στην κατοχή τους από πλειστηριασμούς.

Τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers) υπολογίζεται ότι διαθέτουν περίπου 20.000 με 25.000 κλειστά διαμερίσματα και κατοικίες, το 60% εκ των οποίων βρίσκεται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Ωστόσο επικαλούνται ότι τα περισσότερα από αυτά τα ακίνητα έρχονται με διάφορα βάρη, όπως αυθαιρεσίες, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να χρειάζεται χρόνος για να λυθούν εκκρεμότητες και να τα βγάλουν στην αγορά.

Ως εκ τουτου οι τράπεζες ζητούν να εξορθολογιστεί το είδος των παραβιάσεων για τις οποιες ελέγχονται τα ακίνητα αυτά, ώστε να καταστεί πιο ευκολη η πώληση τους. Βεβαια τίθεται μετά ζήτημα ισονομίας εάν δεν απλοποιηθούν οι διαδικασίες και για τους ιδιώτες ιδιοκτήτες ακινήτων, αλλά εκείνοι πρέπει να ανέβουν το γραφειοκρατικό Γολγοθά.

Σημειωτέον δε ότι συχνά τα ακίνητα αυτά είναι παλιά και σε κακή κατάσταση και ένας λογος για τον οποίον δεν ενοικιάζονται από τις τράπεζες είναι πως ζητείται μίσθωμα δυσανάλογα υψηλό.

Η κυβέρνηση ποντάρει επίσης στο “Σπίτι μου 2” ωστόσο μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος (συνολικού ύψους δύο δισ ευρώ) είχαν εκταμιευθεί μόλις 19 δάνεια ύψους δύο εκ ευρώ.