Ψηφιακές δεξιότητες: Από πρόβλημα σε αναπτυξιακή ευκαιρία

Η έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού με ψηφιακές δεξιότητες είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Για παράδειγμα μέχρι το 2020 στην Ευρώπη θα χρειαστεί να καλυφθούν 750000 θέσεις εργασίας με ψηφιακές δεξιότητες. Για τον λόγο αυτό αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες ήδη υλοποιούν ολοκληρωμένα προγράμματα ανάπτυξης και αναβάθμισης του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού για να καλύψουν την ζήτηση αυτή και να προσελκύσουν σοβαρές τεχνολογικές επενδύσεις.

Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια αντίστοιχη εθνική δράση. Μάλιστα το πρόβλημα είναι πιό μεγάλο γιατί τα σχετικά Πανεπιστημιακά τμήματα δέχονται λιγότερο από το 5% των συνολικών εισακτέων, ενώ η ζήτηση της αγοράς για εξειδικευμένα στελέχη είναι πολύ μεγαλύτερη. Παράλληλα η χώρα μας δυστυχώς διαθέτει πάνω από 100000 STEM (πτυχιούχοι θετικών και πολυτεχνικών επιστημών) ανέργους που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την κάλυψη της εσωτερικής, αλλά κυρίως της Ευρωπαϊκής, υψηλής ζήτησης σε ψηφιακές δεξιότητες τώρα και στο μέλλον.

Μία ολοκληρωμένη δράση κατάρτισης για τον κλάδο των ψηφιακών τεχνολογιών θα πρέπει να στοχεύει σε κλασικές ειδικότητες όπως του προγραμματιστή αλλά και νέες όπως αναλυτή μεγάλων δεδομένων (big data), μηχανικής μάθησης, τεχνολογίας πραγμάτων (IoT) κλπ. Η έμφαση μπορεί να είναι σε εξειδίκευση (ένας απόφοιτος τμήματος πληροφορικής να εξειδικευθεί σε ασφάλεια ψηφιακών συστημάτων) αλλά και επανειδίκευση (μία απόφοιτη ανθρωπιστικών σπουδών να επανειδικευθεί στο ψηφιακό μάρκετινγκ που χρειάζεται ειδικούς στην δημιουργία περιεχομένου). Η εκπαίδευση θα πρέπει επίσης να συνδυάζεται με ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού με την επικέντρωση σε επαγγελματικές δεξιότητες (επικοινωνία, συνεργασία, καινοτομία κλπ), την επαγγελματική πιστοποίηση των δεξιοτήτων αλλά και την δυνατότητα απασχόλησης με την ενεργή εμπλοκή του επιχειρηματικού κόσμου.

Ήδη έχουν αρχίσει να υλοποιούνται μεμονωμένα τέτοια ολοκληρωμένα προγράμματα μέσω συμπράξεων και συνεργασιών διαφόρων εμπλεκομένων όπως της εκπαιδευτικής κοινότητας, των κλαδικών φορέων και του επιχειρηματικού κόσμου. Μία τέτοια επιτυχημένη εθελοντική προσπάθεια με τίτλο ‘Συμμαχία για την Ψηφιακή Απασχόληση – Alliance for Digital Employability’ με την συμμετοχή της Ένωσης Ελλήνων Επαγγελματιών Πληροφορικής (HEPIS), ακαδημαϊκών, στελεχων του κλάδου και τουλαχιστον 100 επιχειρήσεων που αναζητούν ειδικούς της πληροφορικής, υλοποιείται τα τελευταία δύο χρόνια. Αφορά άνεργους αποφοίτους κυρίως πολυτεχνικών, φυσικό-μαθηματικών ή οικονομικών σχολών με αποδεδειγμένες αλγοριθμηκές δεξιότητες που σε 15 εβδομάδες παρακολουθούν ένα εντατικό πρόγραμμα 500 ωρών σε θέματα προγραμματισμού (coding Bootcamp) με πρακτικές εργασίες και άσκηση σε πραγματικό περιβάλλον. Το ουσιαστικό αποτέλεσμα είναι ότι στο τέλος του προγράμματος οι σπουδαστές έχουν επαγγελματική πιστοποίηση στο εξειδικευμένο αντικείμενο της ανάπτυξης λογισμικού και έχουν όλοι προσληφθεί ως προγραμματιστές απο τις ενδιαφερόμενες εταιρείες. Σε επίπεδο οργάνωσης και αποτελεσμάτων θεωρείται ήδη βέλτιστη Ευρωπαϊκή πρακτική ενώ εκατοντάδες απόφοιτοι έχουν ήδη βρει καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Αν αυτά τα επιτυχημένα προγράμματα γνωστοποιηθούν με οργανωμένο τρόπο και μπορέσουν να υλοποιηθούν πιο μαζικά με την εμπλοκή πολλών εκπαιδευτικών οργανισμών μέσα από δομημένες διαδικασίες προσφοράς των εκπαιδευτικών υπηρεσιών και πιστοποίησης του τελικού αποτελέσματος, θα μπορέσουμε σε μερικά χρόνια να μετατρέψουμε την ανεργία των 100000 και πλέον STEM ανέργων σε μία δυναμική αναπτυξιακή πλατφόρμα στις ψηφιακές τεχνολογίες σε διεθνές επίπεδο. Η πλειοψηφία των νέων αυτών πέρα από την υποστήριξη και ενδυνάμωση της τοπικής βιομηχανίας πληροφορικής (που ήδη δείχνει τα τελευταία χρόνια σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα) θα μπορούν να εργάζονται κυρίως για μεγάλες διεθνείς εταιρείες διαμένοντας όμως στην χώρα μας, λόγω της υφής της εργασίας των προγραμματιστών, με όλα τα κοινωνικά και οικονομικά πλεονεκτήματα μια τέτοιας προοπτικής.

Θα χρειαστεί όμως και η δημιουργία ενός ευρύτερου οικοσυστήματος με ειδικά φορολογικά κίνητρα για τους νέους επιστήμονες και τις νέες εταιρείες, δημιουργία ειδικών χώρων για την εγκατάσταση των εταιρειών και των εργαζομένων, την ενεργή εμπλοκή των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μέσω της σύνδεσής τους με την αγορά εργασίας και στοχευμένων προγραμμάτων εξειδίκευσης ή επανειδίκευσης, και με ευέλικτα κίνητρα προσέλκυσης εταιριών/εργαζομένων από την κεντρική διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση.

Είναι πλέον εφικτό να μετατρέψουμε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ελλάδος, αυτό της ανεργίας των πτυχιούχων νέων, σε δυνατότητα δημιουργίας ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας και της καθιέρωσης μας ως δυνατού περιφερειακού οικοσυστήματος τεχνολογικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας που μπορεί να προσελκύσει σοβαρές επενδύσεις από το εξωτερικό.

Καθηγητής Γεώργιος Ι. Δουκίδης

Διευθυντής Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Επιχειρείν (ELTRUN)

Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

O Καθηγητής Γεώργιος Ι. Δουκίδης είναι ομιλητής στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών στην ενότητα “Rethinking Employment due to innovations and new technologies”, το Σάββατο, 2 Μαρτίου 2019, στο Ξενοδοχείο Αμαλία στους Δελφούς.