Σε κλοιό η ελληνική διπλωματία, από Ιταλία μέχρι Τουρκία

Παρά τη ρητορική περί “ισχυρής ελληνικής διπλωματίας”, η Αθήνα βρίσκεται σε κλοιό πολλαπλών μετώπων στην εξωτερική πολιτική, μετά την τριμερή Ιταλίας- Τουρκίας- Λιβύης και την ανακοίνωση της Άγκυρας για θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο.

Η κυβέρνηση αντιμετώπισε με αμηχανία το φλερτ της Τζόρτζια Μελόνι με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Και με ενόχληση την ανακοίνωση της Τουρκίας για θαλάσσια πάρκα που αμφισβητούν, μεταξύ άλλων, τα κυριαρχικά δικαιώματα του Καστελλόριζου. Ενώ η επίσκεψη του Αιγύπτιου υπουργού Εξωτερικών, Μπαντρ Αμπντελάτι, στην Αθήνα την Τετάρτη, καθίσταται ακόμη πιο κρίσιμη, με το βλέμμα σε Λιβύη και Τουρκία, αλλά και με φόντο το μεταναστευτικό και τη Μονή Σινά.

Υπενθυμίζεται ειδικότερα ότι την Παρασκευή 1 Αυγούστου ο κ. Ερντογάν, η κ. Μελόνι και ο πρωθυπουργός της (δυτικής) Λιβύης, Αμπντούλ Χαμίντ Μοχάμεντ Ντμπέιμπα, συναντήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Αφορμή στάθηκε το μεταναστευτικό, ωστόσο είναι σαφές ότι η τριμερής αυτή έχει και πολλές “ουρές”.

Εξάλλου η ιταλική ENI ήδη από το 2023 έχει υπογράψει συμφωνία με τη Λιβύη ύψους 8 δισ ευρώ για το 80% της παραγωγής φυσικού αερίου της βορειοαφρικανικής χώρας. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι η Μελόνι έχει ιδιαίτερα θερμές σχέσεις με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και δεδομένου του αυξανόμενου ενδιαφέροντος ΗΠΑ- Ιταλίας για τη βόρεια Αφρική, δεν θα ήταν καθόλου θετικό βέβαια για την Ελλάδα Ρώμη και Ουάσινγκτον να έχουν συνομιλητή τους για την περιοχή την Τουρκία.

Ο σεβντάς της Τουρκίας με το Καστελλόριζο

Η Άγκυρα επιχειρεί άλλωστε μέσω της δυτικής Λιβύης να “στήσει” μοντέλο “γαλάζιας πατρίδας” και στην Κρήτη, επιβάλλοντας ως τετελεσμένο το τουρκολιβυκό μνημόνιο σε βάρος της Ελλάδας. Το στόχο αυτό είχε η ρηματική διακοίνωση της Τρίπολης στις 27 Μαΐου στον ΟΗΕ. Ενώ το Σάββατο 2 Αυγούστου η Άγκυρα παρουσίασε το δικό της χάρτη για θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, με τον οποίο αποκλείει το Καστελλόριζο, αμφισβητώντας κατά πόσον το ακριτικό ελληνικό νησί έχει κυριαρχικά δικαιώματα. Ο σεβντάς της Τουρκίας με το Καστελλόριζο έχει να κάνει με την επιθυμία της να έχει διέξοδο στην ανατολική Μεσόγειο και φυσικά να μπει σφήνα στις ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου.

Το ελληνικό ΥΠΕΞ απάντησε σε αυστηρό ύφος ότι η εξαγγελία θαλάσσιων πάρκων εκτός τουρκικών χωρικών υδάτων συνιστά απαράδεκτη, μονομερή και παράνομη ενέργεια. Υπογράμμισε επίσης ότι δεν παράγει αυτή η ανακοίνωση κανένα έννομο αποτέλεσμα έναντι των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Και διαμήνυσε με νόημα ότι τέτοιες ενέργειες: “Θέτουν σε διακύβευση τις σχέσεις καλής γειτονίας”.

Οριστικά στον αέρα το ΑΣΣ Ελλάδας- Τουρκίας

Φαίνεται λοιπόν ότι από τη στιγμή που η Άγκυρα συνεχίζει τη βήμα βήμα αμφισβήτηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας- Τουρκίας που ούτως ή άλλως πήγαινε από αναβολή σε αναβολή, θα πάει οριστικά στις καλένδες. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα βρεθεί πάντως μαζί με τον Ερντογάν το Σεπτέμβριο στη ΓΣ του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Αλλά το πολύ πολύ να έχει μαζί του μία σύντομη συνάντηση άνευ ουσιαστικού περιεχομένου. Όπως και στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη τον Ιούνιο. Μόνο και μόνο για να λένε και οι δύο πλευρές ότι δεν εγκαταλείπουν εντελώς τον ελληνοτουρκικό διάλογο.

Παρότι άλλωστε η κυβέρνηση δέχεται σφοδρή κριτική, ειδικά εκ δεξιών, για την πολιτική του διαλόγου με την Τουρκία, δεν θέλει και να κλείσει εντελώς διαύλους. Διότι τουλάχιστον οι μεταναστευτικές ροές από Τουρκία είναι υπό έλεγχο. Αυξάνονται βέβαια από την ανατολική Λιβύη, με την Τουρκία να έχει “πιάσει στασίδι” και στο καθεστώς του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ.

Αίγυπτος, η τελευταία διπλωματική έξοδος

Όμως η μόνη διπλωματική επιλογή για την Αθήνα τη δεδομένη στιγμή, κατόπιν και της τριμερούς Ιταλίας- Τουρκίας- Τρίπολης, είναι να επιχειρήσει μία δική της τριμερή με την Αίγυπτο και τη Βεγγάζη. Η ρηματική διακοίνωση της Τρίπολης στις 27 Μαΐου στον ΟΗΕ άλλωστε επιχειρεί όπως αναφέρθηκε να επιβάλει το τουρκολιβυκό μνημόνιο σε βάρος όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της Αιγύπτου, με την οποια η χώρα μας έχει υπογράψει συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ το 2020.

Η συμφωνία εκείνη δεν άγγιζε βέβαια την επήρεια του Καστελλόριζου, την οποία εκ νέου αμφισβητεί τώρα η Τουρκία με τα δικά της θαλάσσια πάρκα. Το ιδανικό για την Ελλάδα θα ήταν βέβαια να συμφωνούσε το Κάιρο και σε οριοθέτηση πέραν του 28ου μεσημβρινού. Αλλά τη δεδομένη στιγμή η Αθήνα έχει άλλα ανοιχτά θέματα με την Αίγυπτο και ειδικότερα το μεταναστευτικό και τη Μονή Σινά.

Αγκάθια η Μονή Σινά και το μεταναστευτικό

Ένα από τα κύρια θέματα στην ατζέντα της συνάντησης του Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Αιγύπτιο ομόλογο του μεθαύριο θα είναι βέβαια η κυριότητα των λατρευτικών χώρων της Μονής Σινά.  Και βασικό επιχείρημα της Αθήνας είναι ότι με το νομοσχέδιο, το οποίο ψηφίστηκε πριν από πέντε ημέρες, η Μονή Σινά αποκτά νομική υπόσταση στη χώρα μας μετά από 15 αιώνες. Σημειωτέον πάντως ότι στις 31 Ιουλίου ξέσπασε ανταρσία στη Μονή Σινά με ομάδα 15 μοναχών να συγκαλούν συνέλευση και να εκδίδουν απόφαση καθαίρεσης του Αρχιεπισκόπου Δαμιανού, με αφορμή ακριβώς το νομοσχέδιο.

Δεύτερο καυτό ανοιχτό θέμα με την Αίγυπτο είναι το μεταναστευτικό, δεδομένου ότι η πλειοψηφία των μεταναστών που έρχονται στην Κρήτη μέσω ανατολικής Λιβύης είναι Αιγύπτιοι. Και αυτό παρόλο που Ελλάδα- Αίγυπτος έχουν συμφωνία νόμιμης μετανάστευσης εργατών γης, η οποία ωστόσο φαίνεται ότι δεν αποδίδει. Η Αθήνα επιδιώκει επομένως τη συνεργασία του Καϊρου για επιστροφές Αιγύπτιων μεταναστών. Αλλά λύση ουσιαστική δεν θα υπάρξει εάν δεν αντιμετωπιστούν οι δυσλειτουργίες στη συμφωνία νόμιμης μετανάστευσης από Αίγυπτο προς Ελλάδα.

Το πρόβλημα σύμφωνα με πληροφορίες ξεκινά από το γεγονός ότι την ευθύνη για την αποδοχή των αιτημάτων μετανάστευσης στην Ελλάδα έχουν οι πρόξενοι της χώρας μας στην Αίγυπτο. Οι οποίοι όμως φοβούνται ότι εάν υπογράψουν το αίτημα μετάκλησης εργάτη, ο οποίος αποδειχθεί φανατικός μουσουλμάνος και εμπλακεί σε τρομοκρατικές επιθέσεις, θα βρεθούν και οι ίδιοι στο σκαμνί. Για αυτό οι άδειες μετανάστευσης δίνονται με το σταγονόμετρο, ακόμη και σε Αιγύπτιους που στο παρελθόν έχουν εργαστεί στην Ελλάδα.

Κρίσιμη η συμμαχία με Αίγυπτο

Η Αθήνα δεν θέλει όμως ταυτόχρονα σε καμία περίπτωση το μεταναστευτικό και ακόμη και η Μονή Σινά να θέσουν σε κίνδυνο την συμμαχία με την Αίγυπτο, η οποία θεωρείται κλειδί τόσο απέναντι στην Τουρκία όσο και σε σχέση με τη Λιβύη. Η “στρατηγική συμμαχία” με το Ισραήλ αντίθετα δεν φαίνεται να αποδίδει διπλωματικά για τη χώρα μας, παρόλο που η κυβέρνηση επιμένει ενεργοποιώντας τον αντιρατσιστικό νόμο για διαδηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης, την ώρα που ακόμη και ο Τραμπ παραδέχεται τη λιμοκτονία στη Γάζα.

Εν τω μεταξύ υπάρχει πάντα και ο κίνδυνος η Τουρκία να χρησιμοποιήσει το SAFE ως “κερκόπορτα” για να μπει στην άμυνα της ΕΕ. Έχει άλλωστε πρόθυμους υποστηρικτές στην Ιταλία και τη Γερμανία. Ο κ.Μητσοτάκης πάντως σε συνέντευξη του στην εφημερίδα “Πρώτο Θέμα” διαβεβαίωσε εκ νέου ότι: “Εάν δεν φύγει το casus belli από το τραπέζι, αν δεν σταµατήσει η Τουρκία να προωθεί την ανυπόστατη θεωρία των γκρίζων ζωνών, δεν θα µπει στο πρόγραµµα των φθηνών δανείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.”