Σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ: Τραμπουκισμοί, ευρωδιασυρμός και βοσκοτόπια στη Σαμαριά

Σφίγγει ο κλοιός για την κυβέρνηση μετά την αποκάλυψη της υπόθεσης του ΟΠΕΚΕΠΕ, του οποίου, μετά τις τελευταίες εξελίξεις, αποφασίστηκε η κατάργηση και υπαγωγή, μαζί με το προσωπικό του, στην ΑΑΔΕ. Πέρα από το πλήγμα στην αξιοπιστία του μηχανισμού διανομής ενισχύσεων, η υπόθεση έχει προκαλέσει αναστάτωση στον αγροτικό κόσμο, με πολλούς παραγωγούς να εκφράζουν ανησυχία για τις καθυστερήσεις στις πληρωμές, ενώ αναδεικνύεται η μη διαφάνεια, σε ακόμη μια πτυχή της οικονομικής πραγματικότητας του τόπου.

Οι αγρότες που τηρούν τη νομιμότητα ζητούν ευλόγως προστασία, έναντι της διαφθοράς που τους συμπαρασύρει μαζί με όσους προέβησαν σε παρατυπίες με την ανοχή του κράτους.

Αναστάτωση στην Κρήτη

Έντονες είναι οι αντιδράσεις των παραγωγών και των κτηνοτρόφων στην Κρήτη που έχουν βρεθεί στο επίκεντρο των ερευνών για ενδεχόμενες παρανομίες στη διαδικασία καταβολής των επιδοτήσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.

Τη Δευτέρα 2 Ιουνίου συγκαλούν παγκρήτια έκτακτη σύσκεψη η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 8 το βράδυ στην έδρα της Περιφέρειας Κρήτης, στο Ηράκλειο. Τη σύσκεψη οργανώνει η Παγκρήτια Συντονιστική Επιτροπή Αγροτών – Κτηνοτρόφων – Μελισσοκόμων – Αλιέων κ.α. καθώς και ο Κτηνοτροφικός Σύλλογος Νομού Ηρακλείου. Όπως αναφέρεται στη σχετική πρόσκληση, οι τελευταίες εξελίξεις “μας βρίσκουν απογοητευμένους και δυσαρεστημένους με την στάση που έχει δημιουργηθεί απέναντι μας, σε ότι αφορά στο κτηνοτροφικό κομμάτι της Κρήτης”. Στη σύσκεψη καλούνται να συμμετάσχουν οι βουλευτές του νησιού, ο περιφερειάρχης Κρήτης, ο αντιπεριφερειάρχης Πρωτογενούς Τομέα και όλοι οι εμπλεκόμενοι αγροτιοί φορείς (αγροτικοί συνεταιρισμοί, σύλλογοι, ιδιωτικά ΚΥΔ).

Σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ Χανίων, ο πρόεδρος του Συλλόγου Κτηνοτρόφων Ρεθύμνου Γιώργος Βενιεράκης, χαρακτήρισε “απαράδεκτη” την κατάργηση του ΟΠΕΚΕΠΕ, ενώ μίλησε για “αδιαφορία της Πολιτείας αναφορικά τον αδιαφανή τρόπο λειτουργίας του Οργανισμού και τις ευθύνες για την απώλεια εισοδήματος των ανθρώπων που επιμένουν να ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα”.

Ο πρόεδρος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, Μενέλαος Γαρδικιώτης μίλησε από τη δική του μεριά στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΙ αναφέροντας ενδεικτικά: “Για εμάς, στον αγροτικό τομέα, αυτό δεν αποτελεί νέο σκάνδαλο. Είναι μια κατάσταση που γνωρίζουμε εδώ και πολλά χρόνια. Όποιος ρίξει μια ματιά στα δελτία Τύπου του ΟΠΕΚΕΠΕ, θα διαπιστώσει ότι από το 2020 ο ίδιος ο Οργανισμός έχει αρχίσει να στέλνει υποθέσεις στην Εισαγγελία. Συνεπώς, μιλάμε για ένα πρόβλημα γνωστό εδώ και πέντε χρόνια”.

Συνεχίζοντας, επισήμανε ότι κατά καιρούς υπήρχαν πολιτικές παρεμβάσεις με στόχο την αποδέσμευση ΑΦΜ που είχε δεσμεύσει ο ΟΠΕΚΕΠΕ, κατόπιν ελέγχων: “Κατά καιρούς, ο ΟΠΕΚΕΠΕ έχει δεσμεύσει χιλιάδες ΑΦΜ (…) Υπήρξαν, ωστόσο, πολιτικές παρεμβάσεις, καθώς ο πρόεδρος του Οργανισμού διοριζόταν από την εκάστοτε κυβέρνηση. Έτσι, αρκετά από αυτά τα ΑΦΜ απεμπλέκονταν και τελικά πληρώνονταν. Δεν είναι σωστό να λέμε ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν έκανε τίποτα. Δυστυχώς, δεν δόθηκε ποτέ ένα οριστικό τέλος σε αυτή την κατάσταση – μέχρι που επενέβη η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Πλέον, είναι αναγκαίο η Δικαιοσύνη να διερευνήσει ποιοι εμπλέκονται. Όσοι έβαλαν “το χέρι στο μέλι” έχουν ξεκάθαρη ευθύνη, αλλά εξίσου υπεύθυνοι είναι και εκείνοι που άφησαν την κατάσταση να διαιωνίζεται”.

Σε ερώτηση για τους ελέγχους εντός του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο κ. Γαρδικιώτης διευκρίνισε: “Οι έλεγχοι πραγματοποιούνταν, αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν η τεράστια διασπορά. Όταν ένας οργανισμός με 5-6 άτομα στο ελεγκτικό του τμήμα καλείται να διαχειριστεί 15.000 έως 16.000 υποθέσεις, καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι να επιτευχθεί αποτελεσματικότητα. Το ίδιο ισχύει και για τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς – δεν είναι εύκολο να ερευνηθούν τόσες χιλιάδες υποθέσεις. Το πρόβλημα, δυστυχώς, είναι η τεράστια έκταση του φαινομένου”.

Στάθηκε δε αναλυτικότερα στην υποστελέχωση του ΟΠΕΚΕΠΕ, συγκρίνοντάς τον με αντίστοιχους ευρωπαϊκούς οργανισμούς: “Η Πολωνία, για παράδειγμα, λαμβάνει 51 δισ. ευρώ για την επταετία, ενώ η Ελλάδα μόλις 23. Στον αντίστοιχο οργανισμό της Πολωνίας εργάζονται 11.000 υπάλληλοι, ενώ στον ΟΠΕΚΕΠΕ μόλις 500”.

Αναφερόμενος στις κυβερνητικές αιτιάσεις για την ΑΑΔΕ, υπογράμμισε: “Ακούγεται συχνά η λέξη “ΑΑΔΕ” από κυβερνητικά χείλη, όμως και η ίδια η ΑΑΔΕ πέρασε “κάτω από τον πήχη” σε αυτό το σκάνδαλο. Όσοι έχουν μελετήσει την υπόθεση γνωρίζουν ότι κάποιοι δήλωναν δημόσιες εκτάσεις στο Ε9, δημιουργούσαν ηλεκτρονικό ενοικιαστήριο με τον αποδέκτη της παράνομης επιδότησης και, κατόπιν, το διέκοπταν. Μέχρι σήμερα, έχει εκδοθεί κάποιο alert για αυτό από την ΑΑΔΕ πριν την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας; Άρα, υπάρχουν και άλλες υπηρεσίες που απέτυχαν να ανταποκριθούν στις ευθύνες τους”.

Ευρωπαϊκός διασυρμός και κατηγορίες για τραμπουκισμούς

Θυμίζουμε εδώ πως η Γενική Εισαγγελέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λόρα Κόβεσι (Kövesi) υπόσχεται να προχωρήσει με την έρευνα για την μεγάλη φερόμενη απάτη που αφορά τον τεράστιο γεωργικό προϋπολογισμό της ΕΕ στην Ελλάδα. Ο EPPO διερευνά δεκάδες υποθέσεις από το 2017 έως σήμερα, στις οποίες Έλληνες πολίτες έλαβαν γεωργικά κονδύλια από την ΕΕ για βοσκοτόπια που δεν κατείχαν ή δεν είχαν μισθώσει, ή για γεωργικές εργασίες που δεν έκαναν ποτέ, στερώντας από τους πραγματικούς αγρότες τα χρήματα που δικαιούνταν.

Η πολυετής απάτη πολλών εκατομμυρίων ευρώ αποτέλεσε άλλωστε και αντικείμενο έρευνας του POLITICO νωρίτερα φέτος. “Θα ήθελα να διαβεβαιώσω το ευρύ κοινό ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα συνεχίσει το έργο της επιμελώς και αμερόληπτα για την αποκάλυψη της αλήθειας, ανεξάρτητα από τις επιθέσεις και τον εκφοβισμό εναντίον των εισαγγελέων της”, είπε με νόημα στο Politico, για όσα προηγήθηκαν στη χώρα μας.

Την περασμένη Δευτέρα, Ευρωπαίοι εισαγγελείς πραγματοποίησαν έφοδο στα κεντρικά γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ, κατάσχοντας ψηφιακά και μη, δεδομένα. Ταυτόχρονα, πραγματοποιήθηκαν και άλλες έφοδοι στην περιφερειακή διεύθυνση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην Κρήτη, καθώς και σε σπίτια τεσσάρων υψηλόβαθμων αξιωματούχων και στην κατοικία ενός πρώην αντιπροέδρου του οργανισμού.

Οι εργαζόμενοι του ΟΠΕΚΕΠΕ δήλωσαν ότι δεν μπόρεσαν να παράσχουν τα δεδομένα λόγω της απουσίας τεχνικών συμβούλων.

Να αναφερθεί επίσης πως αξιωματούχοι της EPPO αντιμετώπισαν σθεναρή αντίσταση από υπαλλήλους του ελληνικού κρατικού οργανισμού.

Σε απάντηση, ο ΟΠΕΚΕΠΕ απαίτησε από την EPPO να ανακαλέσει τις κατηγορίες εντός 48 ωρών, απειλώντας με νομικά μέτρα για να προστατεύσει τη φήμη του οργανισμού. Λίγο αργότερα, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ανακοίνωσε την απόλυση του Νίκου Σαλάτα, επικαλούμενο το δημόσιο συμφέρον, λόγω της μη συνεργασίας του με την έρευνα. Ο Σαλάτας, που κατείχε τη θέση από τον Ιανουάριο, αρνήθηκε δημόσια να παραιτηθεί, υποστηρίζοντας ότι υπερασπίζεται την ακεραιότητα του οργανισμού.

Ωστόσο, σε τηλεοπτική συνέντευξη το πρωί της Δευτέρας ισχυρίστηκε ότι “όλα έγιναν τέλεια” κατά τη διάρκεια της έρευνας.

Ο ΟΠΕΚΕΠΕ βρίσκεται υπό την εποπτεία της ΕΕ από τον Σεπτέμβριο του 2024 λόγω μη συμμόρφωσης με τα λειτουργικά πρότυπα. Τώρα κινδυνεύει να χάσει την πιστοποίησή του για τη διαχείριση κονδυλίων της ΕΕ, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί τον Ιούλιο, όταν οι αρχές της ΕΕ επισκεφθούν την Αθήνα για να παρακολουθήσουν την πρόοδο στην υπόθεση αυτή.

Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ με απλά λόγια

Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), από το 2019 έως το 2022, δεκάδες Έλληνες πολίτες εµφανίστηκαν ως “νέοι αγρότες” και έλαβαν δικαιώµατα πληρωµών από το εθνικό απόθεµα βάσει ψευδών στοιχείων – παρουσιάζοντας ανύπαρκτες ιδιοκτησίες ή µισθώσεις βοσκοτόπων και δίνοντας την εικόνα ότι ασχολούνται ενεργά µε κτηνοτροφία. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα δηλωµένα βοσκοτόπια ήταν δηµόσιες εκτάσεις, παραχωρηµένες παλαιότερα µόνο σε κτηνοτρόφους χωρίς ιδιόκτητη γη, και βρίσκονταν πολύ µακριά από τον τόπο κατοικίας των “δικαιούχων”.

Κατόπιν, οι ίδιοι επιτήδειοι συνέχιζαν να δηλώνουν ψευδώς µεγάλο αριθµό ζώων κάθε έτος, ώστε να τους κατανεµηθούν δηµόσιοι βοσκότοποι και να ενεργοποιούν ή διατηρούν τα δικαιώµατα επιδότησης που είχαν αποκτήσει. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ, αντί να θωρακίσει τους ελέγχους, άλλαζε διαρκώς ηγεσίες και χαλάρωσε τους κανόνες ελέγχου, επιτρέποντας στο κύκλωµα να συνεχίζει.

Προκύπτει πως η αύξηση των παρατυπιών πολλαπλασιάστηκε μετά το 2021, όταν η νέα διοίκηση εξέδωσε οδηγίες που περιόριζαν τους ελέγχους των αιτήσεων. Από το 2021, οι ελεγκτές του ΟΠΕΚΕΠΕ διατάχθηκαν να ελέγχουν τις δηλώσεις μόνο ανά έτος (μη συγκρίνοντας τα στοιχεία διαχρονικά) και να μην απαιτούνται συμβόλαια/τίτλοι ιδιοκτησίας για τους δηλωμένους βοσκότοπους.

Σε ένα ακραίο παράδειγμα, η Διεύθυνση Δασών Χανίων ανακάλυψε ότι είχαν κατανεµηθεί δικαιώµατα βόσκησης µέσα στον πυρήνα του Εθνικού Δρυµού Σαµαριάς με την προστατευόμενη περιοχή να δηλώνεται ψευδώς ως ελαιώνας και σιτοκαλλιέργεια, ώστε να φαίνεται επιλέξιµη.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, δικαιούχοι έλαβαν επιδοτήσεις ακόμη και για εκτάσεις εκτός Ελλάδας. Το ελληνικό ερευνητικό site Inside Story αποκάλυψε ότι σε 34 περιπτώσεις οι αιτούντες δήλωσαν γη σε χώρες όπως η Βόρεια Μακεδονία, που δεν είναι καν στην ΕΕ.