Βαρουφάκης: Δεν ηχογράφησα ποτέ τους συντρόφους μου

Τη Δευτέρα 9 Οκτωβρίου παρουσιάζεται το νέο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη με τίτλο “Ανίκητοι Ηττημένοι”, στην Τεχνόπολη στο Γκάζι, σε μια εκδήλωση που θα βρίσκονται η Νάντια Βαλαβάνη, ο Βασίλης Βασιλικός και ο Νίκος Θεοχαράκης, ενώ κείμενα θα διαβάσει η Μαρία Καρακίτσου και τη συζήτηση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Πούλης.

Πρόκειται για την ελληνική έκδοση του βιβλίου του πρώην υπουργού Οικονομικών που έγινε best seller στην Βρετανία υπό τον τίτλο ADULTS IN THE ROOM.

Στο βιβλίο του Γ. Βαρουφάκη, αναφέρεται μεταξύ άλλων πως η σύζυγος του, Δανάη Στράτου βιντεοσκοπούσε τις τηλεφωνικές του συνδιαλέξεις κατά τη χρονική περίοδο που ο ίδιος ήταν υπουργός, δηλαδή το πρώτο εξάμηνο του 2015. Στο εισαγωγικό κεφάλαιο “Περί πηγών και αναφορών” αναφέρεται ενδεικτικά:

“Σ’ ένα βιβλίο όπου τόσο πολλά εξαρτώνται από το “τι είπε ποιος σε ποιον και πότε” κατέβαλα κάθε προσπάθεια να διασφαλίσω την ακρίβεια των αναφορών στα λεγόμενα των πρωταγωνιστών. Για τον σκοπό αυτό κατέφυγα σε διαλόγους ηχογραφημένους με το κινητό μου (από τα Eurogroup και κάποιες επίσημες συναντήσεις εκτός Ελλάδας με τους δανειστές), σε τηλεφωνικούς διαλόγους μου τους οποίους βιντεοσκοπούσε η Δανάη Στράτου τις μεταμεσονύκτιες ώρες στο σπίτι μας και σε χειρόγραφες σημειώσεις που κρατούσα τον καιρό εκείνο μετά από συνομιλίες, συσκέψεις κτλ”.

Οι ηχογραφημένοι διάλογοι από τα Eurogroup και λοιπές συναντήσεις, είναι βέβαια κάτι που ο πρώην υπουργός έχει αναφέρει πολλάκις σε συνεντεύξεις του. “Οι φημισμένες μου ηχογραφήσεις αφορούν μόνον επίσημες συνομιλίες με εκπροσώπους των δανειστών εκτός Ελλάδας – ποτέ συνομιλίες με συντρόφους, συναδέλφους ή άλλους Έλληνες συνδιαμορφωτές των γεγονότων”, διευκρινίζει ο πρώην υπ.Οικ.

Περί Grexit, ο κ. Βαρουφάκης γράφει: “Το 2012 είχα μάλιστα χρησιμοποιήσει ακραίες εκφράσεις, λέγοντας ότι ένα Grexit θα μας πήγαινε πίσω στη νεολιθική εποχή. Όμως και τότε επέμενα: Αν δεν ήμασταν διατεθειμένοι να πούμε “όχι” σε νέα μνημονιακά δάνεια, ακόμα και υπό την απειλή του Grexit, η τρόικα θα συνέτριβε τη χώρα αφήνοντάς την εκτεθειμένη σε ένα μελλοντικό Grexit το οποίο θα ερχόταν όταν θα συνέφερε τους δανειστές, και με τη χώρα σμπαραλιασμένη. Όπερ και εγένετο”.

Σε ό,τι αφορά την πιθανότητα συνθηκολόγησης των δανειστών υπό την απειλή ενός Grexit, ο πρώην υπ.Οικ. αναφέρει πως θα κατέληγαν σε αναδιάρθρωση του χρέους, την οποία θεωρεί προαπαιτούμενο για βιώσιμη συμφωνία, αν:

“(α) γνώριζαν ότι, αντιμέτωποι με το δίλημμα Grexit ή συνθηκολόγηση (και αποδοχή της χρεοδουλοπαροικίας), εμείς προτιμούσαμε το Grexit· (β) έκριναν ότι ένα Grexit θα τους κόστιζε τελικά (σε οικονομικούς και πολιτικούς όρους) πιο πολύ από το να ενδώσουν στη σοβαρή και έγκαιρη αναδιάρθρωση του χρέους την οποία απαιτούσε η επιθυμητή βιώσιμη συμφωνία”.

Απαντώντας σε όσους τον κατηγορούν για διόγκωση του χρέους επί των ημερών του, γράφει: “Όταν παρέλαβα το Υπουργείο Οικονομικών, το δημόσιο χρέος ήταν στα 317 δισ., ενώ το παρέδωσα, έξι μήνες μετά, στα 307 δισ., δηλαδή επί της ουσίας στο ίδιο, κατά τι χαμηλότερο, μη βιώσιμο επίπεδο”. Και προσθέτει: “Από το τέλος του 2014 έως την 1η Απριλίου 2016 το δημόσιο χρέος αυξήθηκε, σύμφωνα με τη Eurostat, μόνο κατά 1,5 δισ. Τότε, τα 86 και 100 δισ. που μου χρεώνουν οι κ. Στουρνάρας και Ρέγκλινγκ πώς προέκυψαν; Πολύ απλά: Πήραν το μη βιώσιμο μέρος του δημόσιου χρέους, το οποίο έλεγα ότι αν δεν κουρευτεί θα πρέπει να μετακυλιστεί με νέα μη βιώσιμα δάνεια, και αφού βοήθησαν να εμποδιστεί το κούρεμά τους (κάτι που απαιτούσε την απομάκρυνσή μου από το Υπουργείο Οικονομικών και την ήττα της Άνοιξης), εξασφάλισαν όχι μόνο ότι θα μετακυλιστεί με νέα μνημονιακά δάνεια αλλά και θα χρεωθεί σ’ εμένα”.

Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε βίντεο του DiEM25 Greece από την Πάτρα, όπου ο Γ. Βαρουφάκης συνομίλησε με το κοινό:

Στο 9ο λεπτό του βίντεο περιγράφει τη βραδιά στο Μαξίμου μετά την επικράτηση του Όχι. Όπως λέει, εκείνο το βράδυ “ήμουν ο μόνος που πανηγύριζε. Το αποτέλεσμα δεν το περίμενα, το ομολογώ. Μπαίνοντας στο Μαξίμου ένοιωσα πως μπαίνω σε κατάψυξη. Η ψυχολογική κατάρρευση του Αλέξη (Τσίπρα) ήταν εμφανής”. Στο ίδιο περιστατικό αναφέρεται και στο βιβλίο.

Η πρόταση Σόιμπλε

Στην προδημοσίευση του βιβλίου, ο πρώην υπουργός Οικονομικών περιγράφει ένα περιστατικό που έλαβε χώρα στις 11 Μαΐου του 2015, λίγο πριν από το Eurogroup εκείνης της ημέρας. Βασικοί πρωταγωνιστές του ο ίδιος, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας και η πρότασή του για Grexit, όπως διατυπώθηκε, πάντα με βάση την αφήγηση του συγγραφέα:

“Πιστός στη συμβουλή «κράτα τους φίλους σου κοντά αλλά τους εχθρούς σου κοντύτερα», όταν κανόνισα να συναντηθώ με τον Βόλφγκανγκ, πήρα μαζί μου τον Θεοχαράκη και τον Χουλιαράκη. Η συνάντηση θα γινόταν στο γραφείο της γερμανικής αντιπροσωπείας στις Βρυξέλλες, λίγο πριν αρχίσει το Eurogroup.

Μας δέχτηκε μαζί με τους υφυπουργούς του και μπήκε κατευθείαν στο ψητό: «Κοίτα», είπε, «είναι λάθος να πιστεύεις οτιδήποτε από αυτά που σου λέει η Επιτροπή. Τι μπορούν να σου δώσουν; Ολο λόγια είναι και τίποτα παραπάνω. Μην τους δίνεις σημασία».

Βάσει προηγούμενων εμπειριών, ήξερα ότι είχε απόλυτο δίκιο. Αυτό που δεν ήξερα, όμως, ήταν ότι στον κατάλογο αυτών που με συμβούλευε να αγνοήσω συμπεριλάμβανε και την ίδια την καγκελάριο της Γερμανίας. «Ξέρω ότι ο πρωθυπουργός σου μιλάει μαζί της όλη την ώρα», είπε. Με φανερή έξαψη συνέχισε ρωτώντας: «Γιατί μιλάει μαζί της τόσο πολύ; Για ποιο πράγμα; Τι περιμένει από κείνη; Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να του δώσει!».

Το μνημόνιο, το μνημόνιο ως έχει, χωρίς αλλαγές. Ή τη δραχμή

Πιθανώς αντιλαμβανόμενος ότι είχε υπερβεί για λίγο τα όρια της ευπρέπειας, συνέχισε σε πιο ήπιο τόνο:

«Χάρηκα πολύ που άκουσα τον πρωθυπουργό σου να αναφέρει την πιθανότητα δημοψηφίσματος. Αυτό θα ’ταν τέλειο! Αλλά πρόσεξε. Πρέπει να είσαστε πολύ πολύ ξεκάθαροι απέναντι στους Ελληνες ως προς το ποιες είναι οι επιλογές τους. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η πλειοψηφία είναι υπέρ του ευρώ. Πρέπει να τους πείτε ότι, αν θέλουν το ευρώ, πρέπει να δεχτούν το μνημόνιο. Αν δε θέλουν το μνημόνιο, δεν πειράζει, ας προχωρήσουν. Ας προχωρήσουν».

Ανταπάντησα ότι η συμμετοχή μιας χώρας στην Eυρωζώνη δεν μπορούσε να έχει ως προϋπόθεση τη συγκατάθεση σε αποτυχημένες πολιτικές που υπονομεύουν το μέλλον της χώρας σε αυτή την ίδια την Eυρωζώνη. Απέρριψε το επιχείρημά μου χωρίς δεύτερη σκέψη:

«Το μνημόνιο, το μνημόνιο ως έχει, χωρίς αλλαγές. Ή τη δραχμή. Πρέπει να δεχτείτε το μνημόνιο, αν θέλετε το ευρώ. Αν δε θέλετε το ευρώ, αυτό είναι άλλο ζήτημα. Ο ελληνικός λαός πρέπει να το αποφασίσει αυτό. Γι’ αυτό χάρηκα που άκουσα τον πρωθυπουργό σας να μιλάει για δημοψήφισμα. Πρέπει πραγματικά να το οργανώσετε αυτό το δημοψήφισμα. Και ξέρεις, αν οι Ελληνες χρειάζονται έξι μήνες καιρό για να πάρουν την απόφασή τους μετά από σοβαρό διάλογο και σκέψη, κανένα πρόβλημα. Θα σας χρηματοδοτήσουμε πλήρως για έξι μήνες».

Εδώ ήμασταν λοιπόν. Ολη εκείνη η φιλολογία περί αναντίρρητων κανόνων που –ανεξαρτήτως πολιτικής βούλησης– απαγόρευαν στην ΕΚΤ να μας παράσχει ρευστότητα «επειδή απλά τηρεί τους κανόνες της» αποδεικνυόταν ένα σκέτο ψέμα. Αν ήθελαν, για πολιτικούς λόγους, μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν «πλήρως» τις δανειακές υποχρεώσεις της κυβέρνησής μας. Και όχι μόνο για δύο ή τρεις εβδομάδες, όπως τους ζητούσαμε εμείς, αλλά για έξι ολόκληρους μήνες, το οποίο πρακτικά σήμαινε την εκταμίευση εκ μέρους τους 11 δισεκατομμυρίων ευρώ για εκείνο το εξάμηνο!

«Ομως, Βόλφγκανγκ», απάντησα σοκαρισμένος ακόμα από τα λόγια του, «ως υπεύθυνοι ηγέτες –και ευρωπαϊστές– πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποφύγουμε το Grexit και να προσφέρουμε στους λαούς μας την προοπτική μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης μέσα στην Eυρωζώνη. Το να τους πιέζουμε να διαλέξουν μεταξύ μιας καταστροφικής δημοσιονομικής πολιτικής εντός Eυρωζώνης και μιας καταστροφικής εξόδου από την Eυρωζώνη δεν είναι δείγμα πεφωτισμένης πολιτικής ηγεσίας. Δε βλέπεις ότι το πρόβλημα με το μνημόνιο είναι ότι στερεί κάθε ελπίδα για ένα αξιοπρεπές μέλλον;».

Η περιγραφή του βιβλίου από τις εκδόσεις Πατάκη:

Τι συνέβη όταν ένας μικρός λαός αποφάσισε να αποδράσει από τη μόνιμη χρεοδουλοπαροικία που ερημοποιεί τη χώρα του;

Οι ΑΝΙΚΗΤΟΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ είναι όλοι εκείνοι που το 2015 ξεπέρασαν τον φόβο του βαθέoς κατεστημένου και έφεραν την «Ελληνική Άνοιξη». Το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη ρίχνει φως στη μεθοδικότητα με την οποία ηττήθηκε η «Ελληνική Άνοιξη», με παράπλευρη απώλεια την απαξίωση και σταδιακή αποδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Brexit κτλ.). Όμως καταδεικνύει και κάτι άλλο: Πως, παρά την ήττα τους, η «Ελληνική Άνοιξη» των ΑΝΙΚΗΤΩΝ ΗΤΤΗΜΕΝΩΝ έβαλε τις βάσεις για μια «Ευρωπαϊκή Άνοιξη», αναδεικνυόμενη έτσι σε σοφή επένδυση στο μέλλον μιας βιώσιμης Ελλάδας εντός μιας δημοκρατικής Ευρώπης, για την οποία αξίζει κανείς να μάχεται.

Αφιερωμένο σε όσους πασχίζουν για τον έντιμο, λογικό συμβιβασμό, αλλά προτιμούν να ισοπεδωθούν παρά να καταλήξουν συμβιβασμένοι, το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη έχει τουλάχιστον τρεις αναγνώσεις:

– Χρονικό των γεγονότων του 2015, όταν οι δανειστές της χώρας ρίσκαραν την ακεραιότητα της Ευρώπης για να αναπαραγάγουν την άνομη εξουσία τους, επεκτείνοντας στο διηνεκές τη γενικευμένη πτώχευση της ελληνικής κοινωνίας.

– Εξιστόρηση ενός ακόμα «επεισοδίου» της ελληνικής ιστορίας όπου η διάσπαση του εσωτερικού μετώπου έφερε την ήττα.

– Καταγραφή συναρπαστικών συζητήσεων με ανθρώπους που καθορίζουν τις τύχες μας, όπως τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, την Κριστίν Λαγκάρντ, τον Μάριο Ντράγκι, τον Εμμανουέλ Μακρόν, τον Μπαράκ Ομπάμα.

Ίσως όμως η πιο ενδιαφέρουσα ανάγνωση κινείται γύρω από άλλον, εντελώς διαφορετικό, άξονα που θυμίζει περισσότερο αρχαία ή σαιξπηρική τραγωδία: Εμβάθυνση στο δράμα ανθρώπων με εξουσία μεγάλη, που όμως καταλήγουν ανήμπορα πλάσματα πιασμένα στην παγίδα που τους έστησε η θεσμική τους ισχύς.

«Το βιβλίο του Βαρουφάκη είναι από τα κορυφαία πολιτικά απομνημονεύματα όλων των εποχών και μια από τις πιο ακριβείς και λεπτομερείς περιγραφές του κόσμου των ισχυρών». Paul Mason, The Guardian

«Ανατέμνει με ωμή διαύγεια τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι ηγέτες της ΕΕ […] σοκαριστικό και απόλυτα τραγικό. […] Βρίσκει τη ρίζα της αποτυχίας (της Ευρώπης) με ακρίβεια. Ο Βαρουφάκης έχει τις σημαντικότερες πολιτικές αρετές: θάρρος και ειλικρίνεια». The Times

«Καθηλωτικό […] ένας φοβερός απολογισμός της δολοπλοκίας που εκτυλίχτηκε στην υπόθεση του ελληνικού χρέους το 2015. Κατά τρόπο αξιοθαύμαστο, ο συγγραφέας αποφεύγει να καταδικάσει τους αντιπάλους του, αναδεικνύοντας την ανθρώπινη πλευρά ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές». Observer

«Πρόκειται για έναν εκπληκτικά καλογραμμένο απολογισμό του αγώνα του Βαρουφάκη και των Ελλήνων να αποτινάξουν αποπάνω τους τη λιτότητα που τους είχε επιβληθεί από την ευρωζώνη. Οι επικριτές ισχυρίζονται ότι απέτυχε ως υπουργός Οικονομικών το 2015 επειδή ήταν ανεπαρκής πολιτικός. Περισσότερη βάση έχει το ότι δε θα μπορούσε έτσι κι αλλιώς να πετύχει, καθώς τα συμφέροντα που είχαν συνασπιστεί εναντίον του ήταν τεράστια». Martin Wolf, αρχισυντάκτης οικονομικών θεμάτων, Financial Times

«Εκπληκτικό […] όχι απλά μια πολιτική βιογραφία, αλλά μια πλήρης αντανάκλαση της φύσης και του νοήματος της ισχύος στην εποχή μας. […] Ένα σημαντικό βιβλίο που πρέπει να διαβάσετε». Open Democracy