Αλέξανδρος Πιστοφίδης: Ο χριστιανός μυθικιστής συγγραφέας της “Συνωμοσίας του Παύλου”

Από τον Μάρτιο του 2018, “Η Συνωμοσία του Παύλου” (εκδ. Πηγή) του Αλέξανδρου Πιστοφίδη κυκλοφορεί στους πάγκους των βιβλιοπωλείων, έχοντας εισπράξει διθυραμβικά σχόλια από αναγνώστες και κριτικούς.

Το βιβλίο είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που αναφέρεται στις απαρχές του χριστιανισμού, στον ρόλο του Παύλου στην ανάπτυξή του, στη σύγκρουση Ανατολής Δύσης στην αυγή των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων, και φυσικά στο πρόβλημα της ιστορικότητας του Ιησού.

Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι πως ο συγγραφέας αυτοπροσδιορίζεται τόσο ως μυθικιστής ως προς την έρευνά του, αλλά και ως χριστιανός σε ό,τι αφορά την κοσμοθεωρία του.

Η για κάποιους αντιφατική αυτή ιδιότητα, που στο εξωτερικό δεν αποτελεί κάποια ιδιαίτερη πρωτοτυπία στους 2,5 αιώνες ύπαρξης του μυθικιστικού ρεύματος, καταδεικνύει τη φύση του ερευνητικού αυτού πεδίου που έχει εισέλθει δυναμικά στην νεοελληνική πραγματικότητα την τρέχουσα δεκαετία (αν και οι απαρχές της δημόσιας έκφρασής του στον Ελλαδικό χώρο εντοπίζονται τουλάχιστον από τα τέλη του 19ου αιώνα).

Αλέξανδρος Πιστοφίδης: Ο χριστιανός μυθικιστής συγγραφέας του μυθιστορήματος “Η Συνωμοσία του Παύλου” (συνέντευξη στον Μηνά Παπαγεωργίου)

Περιγράψτε μας με λίγα λόγια το περιεχόμενο του μυθιστορήματός σας, “Η συνωμοσία του Παύλου”.

Η ιστορία εκτυλίσσεται στα μέσα του πρώτου μεταχριστιανικού αιώνα, του αιώνα που σημάδεψε την ευρωπαϊκή ιστορία μέχρι σήμερα. Μια ομάδα επιφανών ρωμαίων πολιτικών και ανθρώπων του πνεύματος, σχεδιάζουν τη δολοφονία του Νέρωνα, με στόχο-άλλοθι την αποκατάσταση της Res publica Romanorum. Στην ομάδα συμμετέχουν ύπατοι, συγκλητικοί και γνωστοί φιλόσοφοι και συγγραφείς, όπως ο Σενέκας ο Νεότερος, ο Πετρώνιος, ο Πλίνιος, ο Λουκανός και ο Μουσώνιος Ρούφος. Για να πετύχουν οι συνωμότες το σκοπό τους, σχεδιάζουν να εκμεταλλευτούν τη νέα ανερχόμενη θρησκευτική δύναμη της εποχής, τον Χριστιανισμό και για το λόγο αυτό έρχονται σε επαφή με τον πνευματικό ηγέτη της, τον Παύλο. Μελετώντας τη νέα θρησκεία και αναζητώντας τρόπους αξιοποίησής της για την επόμενη ημέρα της δολοφονίας του αυτοκράτορα, ανακαλύπτουν πολλά κοινά στοιχεία του Χριστιανισμού με την άλλη ανερχόμενη θρησκεία της εποχής, τον Μιθραϊσμό και τη Διονυσιακή λατρεία, αλλά και άγνωστες λεπτομέρειες για την προσωπικότητα, το ρόλο και τις αληθινές προθέσεις του λεγόμενου Αποστόλου των Εθνών. Συγχρόνως, αντιλαμβάνονται τους κινδύνους για τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και τον Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και τρόπο σκέψης, απ’ αυτήν την ανίερη συμμαχία με τον θεοκρατικό ασιατικό δεσποτισμό!

Το βιβλίο σας περιλαμβάνει πάνω από 600 υποσημειώσεις που παραπέμπουν σε καθαρά ιστορικά ζητήματα. Πώς και αποφασίσατε να συγγράψετε μυθιστόρημα και όχι κάποια έρευνα;

Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας. Η αρχική σκέψη ήταν η δημιουργία μιας διδακτορικής διατριβής, η οποία θα αποδείκνυε τον ύποπτο ρόλο και τον αληθινό σχέδιο του λεγόμενου “Αποστόλου των Εθνών” στο να διαδώσει την Ιουδαϊκή θρησκεία στη Δύση, προσαρμόζοντάς την στη νοοτροπία και στους χαρακτήρες των Ελλήνων και των Ρωμαίων. Το αρχικό χειρόγραφο είχε υπερβεί τις χίλιες σελίδες και τις 860 υποσημειώσεις και βιβλιογραφικές αναφορές. Διαπιστώνοντας από τα προηγούμενα βιβλία μου, πως δεν πρέπει να βιάζομαι να το εκδώσω, ώστε να μη χρειαστεί να ξαναπώ πάλι «αν το ξανάγραφα θα είχα αλλάξει πολλά», το άφησα για ένα μεγάλο διάστημα με το σκεπτικό «να ωριμάσει στο μυαλό μου», ώστε όταν το ξαναδιαβάσω, να το δω αποστασιοποιημένα και με μια ουδέτερη και εντελώς διαφορετική ματιά.

Η παρακμή των ιδεολογιών και η ραγδαία και επιθετική επιστροφή του θρησκευτικού συναισθήματος τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με την προειδοποίηση του Andre Malraux, του συγγραφέα της «Ανθρώπινης Μοίρας», ο οποίος είχε πει ότι «ο 21 αιώνας θα είναι θρησκόληπτος ή δεν θα υπάρξει», με οδήγησαν στην απόφαση του να μετατρέψω τη διατριβή σε ένα, αν μου επιτρέπεται ο όρος «Δοκιμιογραφικό Μυθιστόρημα», γιατί ένα μυθιστόρημα έχει πάντοτε την πιθανότητα να διαβαστεί από πολύ περισσότερους, ενώ μια επιστημονική εργασία-έρευνα, μόνο από ένα εξειδικευμένο και συγκεκριμένο αριθμό ανθρώπων.

Γνωρίζετε ότι η “Συνωμοσία του Παύλου” αποτελεί το πρώτο μυθιστόρημα Έλληνα συγγραφέα που αφορά άμεσα το ερευνητικό πεδίο του Μυθικισμού σχετικά με τον ιστορικό Ιησού; Πόσα γνωρίζατε για το εν λόγω ρεύμα σκέψης και τους εκπροσώπους του από τον 18ο αιώνα και εξής, πριν από τη συγγραφή του;

Ομολογώ, πως σε αντίθεση με τα κινήματα των Αθεϊστών και των Αγνωστικιστών, τα οποία μου ήταν ήδη γνωστά από τα φοιτητικά, αν όχι από τα μαθητικά μου χρόνια, το κίνημα του Μυθικισμού το γνώρισα τα τελευταία χρόνια και μάλιστα μέσα από την ιστοσελίδα mythikismos.gr. Πολύ πριν αρχίσω βεβαίως τη συγγραφή του βιβλίου, είχα ήδη μελετήσει τις απόψεις των περισσοτέρων εκπροσώπων του Μυθικισμού των δύο περασμένων αιώνων, αφού δίχως αυτούς δεν θα ήμουν σε θέση να γράψω ένα τέτοιο μυθιστόρημα.

Στο βιβλίο έχετε καταφέρει να παντρέψετε αρμονικά τη μυθιστορηματική πλοκή με τους αυθεντικούς λόγους αρκετών εκ των πρωταγωνιστών, που διασώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται η αίσθηση στον αναγνώστη ότι οι διάλογοι που παραθέτετε θα μπορούσαν να αποτελούν ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορικής πραγματικότητας. Πόσο δύσκολο ήταν να επιτύχετε κάτι τέτοιο;

Κάθε φορά που φίλοι που διάβαζαν το βιβλίο μου με ρωτούσαν απορημένοι, «καλά πως σου ήρθε αυτή η έμπνευση να συνδυάσεις αρμονικά μια σειρά από ιστορικά γεγονότα με υπαρκτά πρόσωπα και αυθεντικούς διαλόγους, που να προκαλούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη;», ένιωθα άβολα, λέγοντάς τους, πως, «θεωρώ τη λέξη έμπνευση, μια λέξη που θα πρέπει να λέγεται με φειδώ και μόνο από λίγους εκλεκτούς και ταλαντούχους». Στην περίπτωσή μου, λοιπόν, και ενώ μου φαινόταν αρχικά πολύ δύσκολο να πετύχω το επιθυμητό αποτέλεσμα, στην πορεία και όσο περισσότερο διάβαζα τα βιβλία των πρωταγωνιστών, τις συνθήκες της καθημερινής ζωής στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του πρώτου μεταχριστιανικού αιώνα και τις αυθεντικές επιστολές των δύο βασικών πρωταγωνιστών, του Παύλου προς τους οπαδούς του και του Σενέκα προς το φίλο του Λουκίλιο, τόσο περισσότερο ταυτιζόμουν με τα πρόσωπα, βυθιζόμουν στον κόσμο τους και υπήρχαν στιγμές που έπιανα τον εαυτό μου να συνομιλεί νοερά μαζί τους!

Δεν ήταν λοιπόν το μυθιστόρημά μου αποτέλεσμα κάποιας έμπνευσης, αλλά δουλειάς, πολύ σκληρής δουλειάς, αρχικώς, που στην πορεία και όσο ανακάλυπτα νέα και άγνωστα για το ευρύ κοινό στοιχεία για το ρόλο του Παύλου, εξελίχθηκε σε ένα πάθος παρόμοιο με το πάθος του αστυνομικού επιθεωρητή, που διαισθάνεται ότι πλησιάζει στη λύση του προβλήματος. Με λίγα λόγια, είχα καταληφθεί από το πάθος να ανακαλύψω αυτό που υποψιαζόμουν αρχικά για το ρόλο του Παύλου. Συμπέρασμα και συμβουλή σε οποιονδήποτε που έχει μια ιδέα και θέλει να τη μοιραστεί με άλλους μέσα από ένα βιβλίο: «δουλέψτε την όσο γίνεται περισσότερο, βασανίστε την, μαστιγώστε την κυριολεκτικώς μέχρι να σας γίνει πάθος και τότε θα σας βγάλει τους χυμούς της». Η τέχνη της γραφής, δεν έχει μόνο ως σκοπό να περιγράψει ή να εκφράσει τα αισθήματα του γράφοντος αλλά και για να βελτιώσει τα αισθήματά του. Αλλωστε, το γράψιμο από μόνο του είναι ένας δρόμος προς την ελευθερία.

Για ποιους λόγους θεωρείτε ότι ο Παύλος είναι το πρόσωπο κλειδί για τη γέννηση και ανάπτυξη του χριστιανισμού;

«Γιατί είχε όλα εκείνα τα απαραίτητα προσόντα που κάνουν τον αληθινό ηγέτη. Μια ακατάβλητη θέληση, ένα όραμα και ένα τέλειο σχέδιο το οποίο ακολουθούσε με απίστευτη επιμονή και πίστη. Ποιος άλλος θνητός θα είχε τη δύναμη να ακυρώσει γραπτές θεϊκές εντολές που δόθηκαν απ’ τον ίδιο το Γιαχβέ στον εβραϊκό λαό, για να πάρει ο ίδιος τα ηνία, όχι απλώς του λαού του Ισραήλ[1], αλλά της Νέας Οικουμενικής Θρησκείας, αφαιρώντας έμμεσα μέρος της εξουσίας του Θεού του, πάνω στους ανθρώπους; Ποιος άλλος θνητός θα είχε τη φαντασία και την τόλμη να σταυρώσει τον Υιό του Θεού, να πάρει το νεκρό του σαρκίο και να το περιφέρει ως χρήσιμο ιερό λείψανο στις πλατείες και στις γειτονιές του κόσμου.

Ποιος άλλος θα είχε τη δύναμη, να τολμήσει αυτό, πάνω στο οποίο σκόνταψαν ακόμη και θεάνθρωποι. Από ένα συνονθύλευμα ανθρώπων από διαφορετικούς λαούς και διαφορετικές κοινωνικές ομάδες δίχως κάποιον κοινό δεσμό, να δημιουργήσει ένα ποίμνιο πιστών δούλων με ποιμένα τον ίδιο. Δεν έκανε ούτε βήμα πίσω, ούτε τον παραμικρό συμβιβασμό. Δεν δικαιολογήθηκε ποτέ και για τίποτα γιατί θα ήταν σαν να αναγνώριζε κάποια λάθη του και γνώριζε πολύ καλά, πως οι απλοί άνθρωποι κι ακόμη περισσότερο οι πιστοί, εκλαμβάνουν τη δικαιολογία και τη συγνώμη ως αδυναμία παρά ως προσόν…….». (απόσπασμα από το βιβλίο “Η Συνωμοσία του Παύλου” – εκδ. Πηγή).

        Ο συγγραφέας της “Συνωμοσίας του Παύλου”, Αλέξανδρος Πιστοφίδης.

Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο (και άλλες σχετικά με τον Μυθικισμό έρευνες), συμπεραίνει ότι θα μπορούσε όντως να υφίσταται χριστιανισμός χωρίς έναν ιστορικό Ιησού. Με ποια επιχειρηματολογία θα μεταδίδατε ένα τέτοιο συμπέρασμα σε έναν εντελώς αδαή με το όλο ζήτημα συμπολίτη μας;

Στο βιβλίο της «η Σύντομη Ιστορία του Μύθου», αναφερόμενη η Κάρεν Αρμστρονγκ στην ιστορία των θρησκειών, γράφει ότι «η ιστορία των θρησκειών μας δείχνει πως μόλις ένας μύθος πάψει να δίνει στους ανθρώπους την αίσθηση της υπέρβασης γίνεται απεχθής….. Εάν ένα ιστορικό γεγονός δεν μυθοποιηθεί, δεν μπορεί να γίνει πηγή θρησκευτικής έμπνευσης». Και έχει δίκαιο.

Πολλοί άλλοι πριν τον Ιησού έκαναν «θαύματα», όπως π.χ ο άνθρωπος που έζησε την ίδια περίοδο, ο Νεοπυθαγώρειος Απολλώνιος ο Τυανεύς, ο οποίος μάλιστα έκανε θαύματα μπροστά σε εκατοντάδες και χιλιάδες «μάρτυρες». Κανένας όμως από όλους αυτούς δεν κατόρθωσε να δημιουργήσει μια δική του θρησκεία και αυτό το «μυστικό» το γνώριζε άριστα ο Παύλος, ο οποίος στη Β’ Επιστολή του προς τους Κορίνθιους έγραψε: «ακόμα κι αν γνωρίζαμε κάποτε τον Χριστό κατά σάρκα (ο ίδιος δεν τον γνώρισε ποτέ), σήμερα δεν τον ξέρουμε μ’ αυτήν τη μορφή». Με λίγα λόγια, γνώριζε ότι αυτό που ενδιέφερε τους ανθρώπους ήταν «το μυστήριο του θανάτου και της ανάστασής του» και γι αυτό δεν τον ενδιέφερε τον ίδιο τόσο η πεμπτουσία της «διδασκαλίας του Ιησού, που ήταν η Διδασκαλία της Αγάπης», αλλά η δημιουργία του μύθου, μεταμορφώνοντας έτσι τον Ιησού σε ένα μυθικό ήρωα που πεθαίνει και ανασταίνεται», όπως όλοι οι προηγούμενοι θεοί πριν απ’ αυτόν (Βλέπε Μίθρα, Διόνυσο, κ.α.).

Στις ευχαριστίες της “Συνωμοσίας του Παύλου” κάνετε αναφορά στους γονείς σας που “δίχως να είναι θρησκόληπτοι, σας μετέδωσαν την ουσία του χριστιανισμού που είναι η διδασκαλία της αγάπης προς τον άνθρωπο”. Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι είστε και χριστιανός και μυθικιστής της ιστορικότητας του Ιησού; Πρόκειται για μία “ιδιότητα” που στο εξωτερικό δεν είναι ασυνήθιστη, πλην όμως για τα εγχώρια δεδομένα προκαλεί σίγουρα την έκπληξη στον μέσο Έλληνα.

Ο Πατέρας μου είχε καταγωγή από μια ορεινή περιοχή του Πόντου, την επτάκωμη Σάντα με τις επτά συνοικίες, η οποία ήταν κατοικημένη μόνο από Ελληνες. Η συνοικία που γεννήθηκε ονομαζόταν συνοικία των «Πιστοφάντων» (αυτών που φανέρωσαν την Πίστη), εξ ου και το επώνυμο Πιστοφίδης. Η συνοικία «Πιστοφάντων» απέχει μερικές ώρες δρόμου με τα πόδια από την ιστορική μονή «Σουμελά» (εις του Μελά ) στο όρος Μελά (από το μέλανα) νότια της Τραπεζούντας. Στο σόι μας υπήρξαν κάποιοι δάσκαλοι στο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, καθώς και ιερείς. Με λίγα λόγια, μεγάλωσε μέσα σε ένα ευσεβές περιβάλλον και του συνέβη ότι συμβαίνει με όλους εκείνους, που όσο περισσότερο πλησίασαν στο θείο, τόσο περισσότερο απομακρύνθηκαν απ’ αυτό, (βλέπε επισκόπους και ανώτερους ιεράρχες). Διαπίστωσε αυτό που είχε πει ο γερμανός φιλόσοφος Ernst Bloch. «Οι καλύτεροι Χριστιανοί είναι οι Αθεοι και οι καλύτεροι Αθεοι είναι οι χριστιανοί». Οσον αφορά δε στον αφελή αφορισμό του Ντοστογιέφσκι, πως «δίχως τον Θεό επιτρέπονται όλα», αν ρίξει κάποιος μια ματιά στις πιο θρησκόληπτες κοινωνίες (π.χ. Μεξικό, Βραζιλία, Σικελία κ.λ.π.) και μιλάμε μόνο για τον Χριστιανισμό, θα διαπιστώσει ότι ο Θεός δεν έκανε εκεί ποτέ υπαρκτή την παρουσία του. Σε αντίθεση με τις πιο άθεες κοινωνίες (Σκανδιναβικές χώρες και Τσεχία), όπου η εγκληματικότητα είναι μηδαμινή, στο θρησκόληπτο Μεξικό των δεκάδων χιλιάδων ετήσιων δολοφονιών και απαγωγών και στη θρησκόληπτη Σικελία των μαφιόζων, όπου οι μαφιόζοι-δολοφόνοι συνηθίζουν να πηγαίνουν κάθε Κυριακή στην Εκκλησία και στις κηδείες των θυμάτων τους, η υποκρισία είναι η μοναδική σταθερή πίστη! Στις κυριακάτικες εκκλησιαστικές συνάξεις των αυτοαποκαλούμενων «Χριστιανών» θα βρείτε τους πιο φανατικούς πολέμιους των προσφύγων, κι ας έχουν ακούσει τον ιερέα τους να διαβάζει από την Αγία Γραφή:«Εάν ξένος τις έλθη εις την χώραν σας, δεν θα τον θλίψετε, αλλά θα τον αγαπήσετε όπως τον εαυτόν σας. Εγώ είμαι ο Κύριος ο Θεός σας, που διατάσσω αυτά».

Μπορεί λοιπόν να είναι κάποιος μυθικιστής κάνοντας ταυτόχρονα πράξη τη Διδασκαλίας της Αγάπης, υπακούοντας στο νόμο της λογικής, που λέει «μην κάνεις σε άλλους αυτό που δεν θα επιθυμούσες για τον εαυτό σου», μια ρήση που ειπώθηκε πριν από τη γέννηση του αυτοαποκαλούμενου Θεανθρώπου, από τον Κομφούκιο, τον Επίκουρο και προφανώς, από εκατομμύρια ανώνυμους πολίτες σε όλα τα μέρη του κόσμου, οι οποίοι δεν υπήρξαν απαραίτητα Χριστιανοί.

Τελικά ποια είναι τα μηνύματα που επιθυμείτε να περάσετε στον αναγνώστη μέσα από τη “Συνωμοσία του Παύλου”;

Δεν επιθυμώ να περάσω κάποιο μήνυμα σε άλλους, παρά μόνο να μοιραστώ την αμφισβήτηση (σε δόγματα και απόλυτες αλήθειες), η οποία αποτελεί την αρχή και τον ακρογωνιαίο λίθο της αναζήτησης της γνώσης και της αλήθειας.

Υποσημειώσεις

[1] Ακόμη και ο Μωυσής που σύμφωνα με τα Ιερά Βιβλία των Εβραίων μίλησε με τον ίδιο τον Γιαχβέ και πήρε τις Δεκα Εντολές του, είχε πάρει το χρίσμα μόνο του πολιτικού ηγέτη του λεγόμενου Περιούσιου Λαού του Ισραήλ. Θρησκευτικός ηγέτης-αρχιερέας, είχε χρηστεί ο μεγαλύτερος αδερφός του, ο Ααρών.

Το ιστορικό μυθικιστικό μυθιστόρημα “Η συνωμοσία του Παύλου” του Αλέξανδρου Πιστοφίδη, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή. Αναζητήστε το βιβλίο σε όλα τα μεγάλα βιβλιοπωλεία ή αποκτήστε το από εδώ.