Ιζαμπέλ Ιπέρ στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: “Αναζητώ πάντα το άγνωστο”

Με το γνωστό της λιγομίλητο στυλ και μια κοφτή αυστηρότητα στα όσα λέει, αρνούμενη πάντα να παρεκκλίνει από τις σκέψεις της, η Ιζαμπέλ Ιπέρ μίλησε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα το πρωί στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης για όλη τη διαδρομή της μέχρι σήμερα.

Αφορμή για τη συζήτηση αλλά και για την άφιξη της Ιπέρ στη Θεσσαλονίκη ήταν φυσικά η ρετροσπεκτίβα που οργάνωσε το φεστιβάλ, καθώς σε συνεργασία με την ίδια την ηθοποιό επιλέχθηκαν 15 ταινίες, 15 χαρακτηριστικοί ρόλοι ενός θρυλικού ερμηνευτικού έργου.

Από το “Heaven’s Gate” του Μάικλ Τσιμίνο (για το οποίο την είχαμε ρωτήσει κι εμείς στο πρόσφατο τετ α τετ μας) μέχρι το “Εκείνη” του Πολ Βερχόφεν για το οποίο προτάθηκε για Όσκαρ, κι από τις συνεργασίες της με τον Μίκαελ Χάνεκε μέχρι εκείνες με τον Χονγκ Σανγκ-σου, η Ιπέρ είναι μια πραγματικά παγκόσμια ηθοποιός που πάντα δίνει φωνή και ενσαρκώνει συναρπαστικές, αντιφατικές, ακαταμάχητες ηρωίδες.

Οι οποίες, όπως τονίζει στη συνέντευξη τύπου, θέλει πάντα να είναι μπροστά. Όχι πίσω, όχι στο φόντο – αλλά
μπροστά.

Υπάρχει κάτι το αφοπλιστικό στην παρουσία της Ιπέρ, η οποία με μεγάλη ευκολία απαντά «το ξέρω» όταν κάποιος της πει για παράδειγμα, πόσο καλή ηθοποιός είναι. Οι δε απαντήσεις της, συχνά συνοδεύεται από μια κατακλείδα του στυλ «αυτή είναι η απάντησή μου». Σα να έχει αποφασίσει από πριν πόσο θα δώσει – κι αυτό είναι.

(Μια από τις ελάχιστες παρεκκλίσεις από την αυστηρά κινηματογραφική συζήτηση έγινε σε ερώτηση από δημοσιογράφο για το αν γίνεται αρκετή φασαρία για τη Γάζα: «Δεν υπάρχει ποτέ αρκετή φασαρία απέναντι σε οποιονδήποτε πόνο στον κόσμο», απάντησε.)

Πάντως, σε ερώτηση για το αν θα σκεφτόταν να συνεργαστεί με κάποιον έλληνα σκηνοθέτη, ακόμα και του θεάτρου, απάντησε κρυπτικά: «Έχω κάποια ιδέα, αλλά είναι πολύ νωρίς για να πω», είπε.

Στη συνέχεια, μίλησε για το πώς αντιμετωπίζει τους ρόλους που αφήνει πίσω, για το λόγο που αρνείται να δει ρίσκο σε αυτό που κάνει, και για την συνεργασία των ονείρων της – τον Άλφρεντ Χίτσκοκ!

Για τη σχέση της με τις ταινίες και τους χαρακτήρες της

Όταν τελειώνει μια ταινία, την αφήνω πίσω μου. Δεν κουβαλώ ούτε τις επιτυχίες ούτε τις αποτυχίες, ούτε καν τους χαρακτήρες. Η υποκριτική είναι κάτι που συμβαίνει στο παρόν, είναι μια πράξη στιγμής. Μόλις ολοκληρωθεί, δεν ανήκει πια σε εμένα, αλλά στη ζωή της ίδιας της ταινίας.

Μερικές φορές με ρωτούν αν “κρατώ” κάτι από τους ρόλους μου. Η απάντηση είναι όχι. Ίσως να είμαι άπιστη προς αυτούς, αλλά πραγματικά δεν υπάρχει χώρος για όλους μέσα μου. Φυσικά, θέλω οι ταινίες να αγαπηθούν και να βρουν το κοινό τους, όμως δεν τους έχω συναισθηματική προσκόλληση. Τις αφήνω να φύγουν αμέσως μόλις τελειώσει το γύρισμα.

Για την αποτυχία και τη μετέπειτα αναγνώριση του “Heaven’s Gate”

Η εμπειρία του “Heaven’s Gate” ήταν πραγματικά ξεχωριστή. Γυρίσαμε επτά μήνες στη Μοντάνα, και για μένα ήταν μια ταινία που άφησε βαθύ αποτύπωμα. Όταν βγήκε στις αίθουσες, χαρακτηρίστηκε από τη New York Times ως “ανεπιφύλακτα καταστροφική” – μια πλήρης αποτυχία. Αυτό φυσικά αποθάρρυνε το κοινό, και νομίζω πως ο Μάικλ Τσιμίνο δεν ξεπέρασε ποτέ εκείνο το πλήγμα.

Με τα χρόνια όμως, βλέποντάς την ξανά, συνειδητοποιώ πόσο σπουδαίο έργο είναι. Είναι μια ταινία καθαρά προσωπική, ένα αυθεντικό auteur film, που δεν νοιάζεται να κολακέψει το κοινό. Ο πολιτικός της λόγος ήταν πολύ δυνατός, ίσως υπερβολικά για την εποχή. Αν κυκλοφορούσε σήμερα, πιστεύω πως θα έβρισκε ένα κοινό πολύ πιο έτοιμο να την κατανοήσει. Ήταν ένας συνδυασμός προσωπικής καλλιτεχνικής ματιάς και πολιτικού περιεχομένου που τότε δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτός.

Για το πώς διαλέγει ρόλους και συνεργασίες

Δεν έχω ποτέ αναζητήσει έναν συγκεκριμένο ρόλο. Δεν είχα ποτέ μια φαντασίωση του τύπου «θέλω να παίξω αυτό ή το άλλο». Για μένα, όλα ξεκινούν από τις συναντήσεις με τους σκηνοθέτες. Είναι εκεί που γεννιέται η δημιουργία: στη σχέση, στη σύγκρουση, στην εμπιστοσύνη ανάμεσα στον ηθοποιό και τον δημιουργό.

Αυτό που δίνει αξία στη δουλειά μου είναι αυτή η ανταλλαγή. Δεν μετρά τόσο η ιστορία όσο η συνεργασία, το τι μπορεί να γεννηθεί μέσα από τη ματιά κάποιου άλλου. Κάθε φορά που συναντώ έναν σκηνοθέτη που εμπιστεύομαι, εκεί βρίσκεται το νόημα. Η εμπιστοσύνη είναι η λέξη-κλειδί. Αν δεν υπάρχει, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα.

Γιατί τίποτα από όσα κάνει δεν θεωρεί ότι είναι ρίσκο

Δεν πιστεύω ότι παίρνω ρίσκα στις επιλογές μου. Μου λένε καμιά φορά πως κάνω “τολμηρές” ταινίες ή “δύσκολους” ρόλους, αλλά εγώ δεν το βλέπω έτσι. Όταν δουλεύεις με ανθρώπους όπως ο Πολ Βερχόφεν ή ο Μίκαελ Χάνεκε, δεν παίρνεις ρίσκο. Κάθε άλλο. Είναι σκηνοθέτες που γνωρίζουν ακριβώς τι θέλουν και σε οδηγούν με σιγουριά μέσα στο έργο.

Το ίδιο ισχύει και για τον Χαλ Χάρτλεϊ. Κάποιοι μπορεί να θεωρούν ρίσκο να συνεργαστείς με έναν ανεξάρτητο Αμερικανό σκηνοθέτη, αλλά για μένα ήταν μια απόλυτα ασφαλής, δημιουργική εμπειρία. Νομίζω πως στην τέχνη το ρίσκο είναι σχετικό. Αν υπάρχει εμπιστοσύνη και κατανόηση, δεν υπάρχει φόβος, μόνο περιέργεια.

Για το σινεμά χωρίς σύνορα και την εμπειρία των διεθνών συνεργασιών

Από την αρχή της καριέρας μου ήθελα να κάνω ταινίες εκτός Γαλλίας. Το να δουλεύω με σκηνοθέτες από άλλες χώρες με συναρπάζει. Έχω γυρίσει με τη Μάρτα Μεσάρος στην Ουγγαρία, με τον Χονγκ Σανγκ-σου και τον Μπριγιάντε Μεντόζα στην Ασία. Αυτές οι εμπειρίες με έμαθαν να βλέπω τον κόσμο μέσα από άλλα μάτια.

Μου αρέσει να πηγαίνω εγώ στους άλλους, να είμαι το “ξένο στοιχείο” μέσα στο περιβάλλον τους. Είναι πιο ενδιαφέρον από το να φέρνεις τον κόσμο σε σένα. Μέσα από αυτά τα βλέμματα, ανακαλύπτω και κάτι νέο για τον εαυτό μου. Και παρότι σήμερα υπάρχουν αμέτρητοι τρόποι να δει κανείς μια ταινία, πιστεύω ακράδαντα ότι τίποτα δεν συγκρίνεται με το να τη βλέπεις στη μεγάλη οθόνη, μέσα σε μια κινηματογραφική αίθουσα.

Για τις γυναικείες μορφές του σινεμά (της)

Από την αρχή προσπάθησα να επιλέγω ταινίες όπου οι γυναίκες βρίσκονται στο επίκεντρο της ιστορίας, όχι στο περιθώριο ή πίσω από έναν άνδρα. Είναι ο μόνος τρόπος να μιλήσεις ουσιαστικά για έναν χαρακτήρα – το να τον φέρεις στο προσκήνιο.

Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια βλέπουμε όλο και περισσότερες γυναίκες πίσω από την κάμερα, σε σκηνοθεσία, διεύθυνση φωτογραφίας, παραγωγή. Αυτό είναι κάτι πολύ θετικό. Η βελτίωση είναι αισθητή, αν σκεφτεί κανείς πόσο διαφορετικά ήταν τα πράγματα παλιότερα. Αλλά φυσικά, πάντα υπάρχει δρόμος να διανύσουμε. Μπορούμε πάντα να κάνουμε καλύτερα.

Για την περιέργεια, το άγνωστο και το γιατί συνεχίζει να παίζει

Αυτό που με κρατάει ακόμη ενεργή είναι η περιέργεια, η επιθυμία να ανακαλύπτω το άγνωστο. Κάθε ταινία είναι ένα άλμα στο σκοτάδι, ένα βήμα σε κάτι που δεν γνωρίζεις. Και αυτή η αίσθηση του απρόβλεπτου είναι που με κινητοποιεί.

Δεν περιμένω συγκεκριμένους ρόλους ούτε κυνηγώ “σταθμούς” στην καριέρα μου. Αυτό που ψάχνω είναι η έκπληξη, το αναπάντεχο που φέρνει κάθε νέα συνεργασία. Το άγνωστο είναι πάντα αυτό που αναζητώ και, ευτυχώς, συνήθως αυτό είναι που βρίσκω.