Πώς είναι να γυρίζεις μια ελληνική ταινία στο καταχείμωνο της Σιβηρίας;

Δεν γυρνά κάθε μέρα από τον παγωμένο χειμώνα ένας Έλληνας σκηνοθέτης έχοντας στα χέρια του ένα θεολογικών προεκτάσεων οικογενειακό δράμα γεμάτο πραγματικά εντυπωσιακά πλάνα από τα παγωμένα σιβηρικά τοπία στα οποία εκτυλίσσεται η ιστορία.

Αυτό έκανε ο Άγγελος Φραντζής με το ατμοσφαιρικό του, ταρκοφσκικών επιρροών δραματικό του φιλμ, για τις ανάγκες του οποίου βρέθηκε για δύο χρόνια στη Ρωσία και τη Λετονία, όπου γυρίστηκε εξ ολοκλήρου αυτό το “Ακίνητο Ποτάμι”. Μαζί του, βρέθηκε εκεί και το συνεργείο και το καστ του, καθένας και καθεμία εκ των οποίων έχει οπωσδήποτε πολλά να πει για αυτή την εντυπωσιακή, μοναδική εμπειρία ζωής.

Στην ταινία ένα ζευγάρι, ο Πέτρος και η Άννα (Ανδρέας Κωνσταντίνου και Κάτια Γκουλιώνη αντίστοιχα, σε στιβαρές ερμηνείες) μετακομίζουν από την Ελλάδα στη Σιβηρία λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων εκείνου. Όταν όμως η Άννα μείνει έγκυος παρότι για μήνες δεν είχαν σεξουαλικές σχέσεις, ο Πέτρος φυσιολογικά υποπτεύεται πως τον απάτησε, όμως εκείνη επιμένει πως πρόκειται περί θαύματος.

Πώς συνδέεται αυτή η πνευματική διάσταση ενός οικογενειακού δράματος με το κατάλευκο τοπίο του σιβηρικού χειμώνα και ποιες ήταν οι εμπειρίες των ανθρώπων που βρέθηκαν εκεί για τις ανάγκες του φιλμ; Αυτό λοιπόν και ζητήσαμε να μάθουμε.

Στο παρακάτω βίντεο, 4 άνθρωποι που βοήθησαν στη δημιουργία του φιλμ μιλάνε για τη συνεισφορά τους σε αυτό, για τη συνεργασία με τους με τον Φραντζή, και για την παγωμένο ρώσικο χειμώνα. (Μιλούν στο βίντεο ο μουσικός Coti K, ο βοηθός σκηνοθέτη Δημήτρης Αποστόλου, η σχεδιάστρια παραγωγής Laura Dislere κι ο διευθυντής φωτογραφίας Simon Beaufils.)

***

Μετά από όλα αυτά, θέλαμε φυσικά να μάθουμε ακόμα περισσότερα κι από τον ίδιο τον Άγγελο Φραντζή. Έτσι, συνομιλήσαμε και με τον σκηνοθέτη, που είχε πολλά να μας πει, για τη σύνδεση του τοπίου με τις φιλοσοφικές αναζητήσεις του φιλμ και για τα πιο τρομακτικά απρόοπτα που βρήκαν μπροστά τους στα γυρίσματα.

Ήταν πάντα επιθυμία σου να γυρίσεις μια ταινία σε ένα τόσο παγωμένο τοπίο προέκυψε από την ιδέα σου; Τι σε ιντρίγκαρε και τι σε φόβιζε περισσότερο;

Σίγουρα η Ρωσία με γοήτευε τρομερά σαν τόπος από πολύ νωρίς, ήδη από την εφηβεία μου μέσα από τα διαβάσματα της μεγάλης ρωσικής λογοτεχνίας αλλά και μέσα από την ρωσική τέχνη γενικότερα. Δεν είχα ποτέ σκεφτεί να γυρίσω μία ταινία εκεί. Ο τόπος προέκυψε μαζί με την αρχική ιδέα αυτής της ανεξήγητης εγκυμοσύνης. Έψαχνα ένα μέρος που θα τοποθετούσε τους δύο ήρωες σε ένα περιβάλλον εντελώς ανοίκειό. Έχοντας ταξιδέψει σε αρκετές πόλεις της Ρωσίας μου φάνηκε η ιδανική επιλογή. Και αυτό γιατί από την μία αυτές οι πόλεις που χτίστηκαν στη διάρκεια του Στάλιν αποπνέουν ένα δέος απέναντι σε κάτι που σε υπερβαίνει, Στην προκειμένη περίπτωση η εξουσία, που είναι μια μορφή Θεού, αλλά και επειδή η Ρωσία είναι ένας τόπος όλων αυτών των συγκρούσεων που περιγράφει η ταινία.

Επίσης το λευκό του χιονιού βοήθαγε να βγει στην επιφάνεια καλύτερα ο πυρήνας της ιδέας της ταινίας. Σε αυτόν τον κενό χώρο που μοιάζει με μια τεράστια λευκή σελίδα, οι ήρωες προσπαθούν να την γεμίσουν, προσπαθούν να βρουν νόημα, μια σανίδα σωτηρίας που θα τους επιτρέψει να καταλάβουν τι του συμβαίνει. Με ερέθιζε και με ιντρίγκαρε τρομερά η ιδέα του να πάμε να γυρίσουμε σ’ αυτούς τους μυθικούς τόπους, ταυτόχρονα σίγουρα με φόβιζε ο άγνωστος αυτός προορισμός, πόσο μάλλον το γεγονός ότι η Ρωσία δεν είναι ένας φιλόξενος τόπος ως προς την συμπαραγωγή.

Ποια είναι και πώς κατέληξες στα locations των γυρισμάτων; Υπήρξε κάποια προσαμογή της ιστορίας σε αυτά ή βρήκες αυτό που εξαρχής έψαχνες;

Από την αρχή που μπήκε η Heretic στην παραγωγή της ταινίας αρχίσαμε να ψάχνουμε ένα συνδυασμό τοποθεσιών. Αυτό που μας έδιναν τα locations στη Ρωσία δεν υπήρχε περίπτωση να το βρούμε πουθενά αλλού, από την άλλη αρχίσαμε να ψάχνουμε σε χώρες της πρώην σοβιετικής ένωσης, οι οποίες θα μπορούσαν να μας δώσουν αντίστοιχα μέρη ως προς τα εσωτερικά γυρίσματα. Καταλήξαμε στην Λετονία γιατί είχε τους πιο ενδιαφέροντες χώρους αλλά και μια πολύ καλή συνθήκη συμπαραγωγής. Υπήρχε δηλαδή Tax shelter και ταυτόχρονα δυνατότητα να χρηματοδοτηθούμε από το εκεί κέντρο κινηματογράφου.

Επίσης είχαμε την πληροφορία για μία πολύ καλή εταιρεία παραγωγής εκεί που είχε ξανακάνει συμπαραγωγή με την Ελλάδα. Και η Λετονία δεν μας διέψευσε. Υπήρξε ιδανικός τόπος για τα γυρίσματα. Ουσιαστικά υπήρχανε πολύ μικρές προσαρμογές σε σχέση με τους χώρους που βρήκαμε. Μπορώ να πω ότι στο 90 τοις 100 των χωρών βρήκαμε αυτά που ψάχναμε και που είχα φανταστεί ήδη από το σενάριο της ταινίας. Είχα κάνει πολύ μεγάλη έρευνα για αυτά τα μέρη και την αισθητική τους, Οπότε ήξερα πολύ καλά ότι έψαχνα.

Πόσο κράτησαν τα γυρίσματα εκεί και πώς ήταν η καθημερινότητα σε ένα τόσο μακρινό χώρο;

Τα γυρίσματα απλώθηκαν σε μία διάρκεια δύο χρονών. Και αυτό γιατί την πρώτη χρονιά που πήγαμε να κάνουμε γύρισμα στην Λετονία τον μήνα που μας είπαν ότι θα είναι ο πιο κρύος και αυτός που θα έχει το περισσότερο χιόνι, δηλαδή Ιανουάριο και Φεβρουάριο, το χιόνι δεν ήρθε τελικά στο ραντεβού. Αναγκαστήκαμε να προσαρμόσουμε και να αλλάξουμε εντελώς τον προγραμματισμό μας. Γυρίσαμε ό,τι αφορούσε τη Ρωσία και κάποια λίγα εσωτερικά στη Λετονία. Αναγκαστικά πήγαμε έναν χρόνο μετά περιμένοντας το χιόνι που αυτή τη φορά ευτυχώς ήταν στο ραντεβού.

Η καθημερινότητα στη διάρκεια των γυρισμάτων έχει να κάνει μόνο με το σινεμά. Δεν χωράει τίποτε άλλο. Μιλάμε για εξαήμερά γυρίσματα τις περισσότερες φορές δεκατετράωρα. Όπως καταλαβαίνεις ο νους σου είναι μόνο κινηματογράφος δεν υπάρχει τίποτε απολύτως άλλο. Καμιά άλλη καθημερινότητα.

Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσατε στην πράξη, υπάρχει κάποιο περιστατικό που θυμάσαι που σας οδήγησε εκτός πλάνου ή προγραμματισμού;

Εκτός από το περιστατικό που προανέφερα, που βεβαίως μας έβγαλε εντελώς εκτός προγραμματισμού, ειδικά στη Ρωσία κάθε μέρα σχεδόν βρισκόμασταν απέναντι και σε μία καινούργια έκπληξη. Το γύρισμα εκεί έγινε με πιο γκερίλα συνθήκες από ότι στη Λετονία. Το πιο ακραίο ήταν ότι κινδυνέψαμε να χάσουμε όλον τον εξοπλισμό στην μεταφορά των πραγμάτων από τη Λετονία Στην Ρωσία. Εγκλωβιστήκαμε στο Μουρμάνσκ, και το ξενοδοχείο 69 parallel, στο οποίο διαμέναμε σε αυτήν την τελευταία πόλη πριν τον βόρειο πόλο και περιμέναμε να ξεκολλήσει η γραφειοκρατία.

Έπειτα από κάποιες μέρες απελπισίας έφτασε μόνο ένα τηλεφώνημα από τον κατάλληλο άνθρωπο για να έρθουν όλα μας τα πράγματα. Κάτι πολύ συχνό στη Ρωσία. Μπορούσες να μην βγάζεις καμιά άκρη με το τέρας της γραφειοκρατίας και ξαφνικά ένα συγκεκριμένο τηλεφώνημα να έλυνε όλα σου τα προβλήματα.

*Το “Ακίνητο Ποτάμι” του Άγγελου Φραντζή κυκλοφορεί στις αίθουσες σε διανομή Danaos Films.