Αλέξανδρος Γκόνης: Ποιοι είναι οι Υποβολείς που μιλούν με πολλές φωνές ταυτόχρονα

Η πρωτότυπη συναυλία “Οι Υποβολείς”, σε σύλληψη, ενορχήστρωση και μουσική διεύθυνση του Αλέξανδρου Γκόνη, συνυφαίνει τη μουσική των Φρανσουά Κουπρέν και Κλάουντιο Μοντεβέρντι με την ποίηση του Εουτζένιο Μοντάλε και νέα μουσική του ίδιου του Αλέξανδρου Γκόνη.

Ένα αφιέρωμα στη μουσικότητα του λόγου και στην προσωδία της μουσικής, η συναυλία “Οι Υποβολείς” έρχεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ για δύο μοναδικές βραδιές στις 18 και 19 Οκτωβρίου 2025, σε συμπαραγωγή με την Big Olive.

Το πρόγραμμα της συναυλίας “Οι Υποβολείς” απαρτίζεται από δύο μέρη.

Το πρώτο μέρος γεφυρώνει τη φωνητική μουσική δωματίου του γαλλικού μπαρόκ με την ποίηση του 20ού αιώνα. Συνδυάζεται, σε ένα ενιαίο έργο, το τρίτο μοτέτο από τα Αναγνώσματα του Σκότους του συνθέτη Φρανσουά Κουπρέν με το ποίημα του Ιταλού νομπελίστα Εουτζένιο Μοντάλε «Στον φίλο Πέα» (Φινιστέρε και άλλα ποιήματα, μτφρ. Νίκος Αλιφέρης, Άγρα, 1995). Μπλέκοντας τις δυο αυτές ετερόκλητες αφηγήσεις σε ένα μουσικό έργο, ένας μαέστρος, δύο τραγουδίστριες, μία ηθοποιός και ένα κουαρτέτο εγχόρδων δημιουργούν το μονοπάτι για μια πρωτόγνωρη συνύπαρξη και συνομιλία.

Το δεύτερο μέρος της συναυλίας αποτελείται από δέκα πεντάφωνα μαδριγάλια του Κλάουντιο Μοντεβέρντι και πέντε ακόμη ποιήματα του Μοντάλε (μτφρ. Νίκος Αλιφέρης). Δεκαπέντε σύντομα και αυτόφωτα έργα, το καθένα από τα οποία διαδέχεται το προηγούμενο, μεταφέροντας τον ακροατή από τον πλούσιο μπαρόκ ήχο σε έναν πιο λεπτό και εύθραυστο μουσικό ψίθυρο, που συμπορεύεται αρμονικά με την απαγγελία.

Υποβολείς – “Υπάγονται στο ίδιο μέρος μέσα μου”

Λίγο πριν από τη συναυλία ο Αλέξανδρος Γκόνης μάς μίλησε για τους “Υποβολείς“!

Πώς προέκυψε η ιδέα να συνδυάσετε τους Φρανσουά Κουπρέν, Κλάουντιο Μοντεβέρντι και Εουτζένιο Μοντάλε στη συναυλία «Οι υποβολείς»;

Ο Κουπρέν, ο Μοντάλε και ο Μοντεβέρντι είναι Οι Υποβολείς. Αυτοί δηλαδή που μας σώζουν τη στιγμή μίας αδράνειας. “Oι θεράποντες ιατροί μπροστά στο ιερό χτύπημα του παρόντος”.  Το έργο τους έχει μια σημαντική θέση και ιδιότητα. Είναι λοιπόν το εγχείρημα αυτό, ένας φόρος τιμής στη συντροφιά που μου έχουν κρατήσει οι τρεις τους όλα αυτά τα χρόνια.

Συγκαταλέγονται στην ίδια συναυλία όχι γιατί ανήκουν στο ίδιο στυλ ή σε κάποια άλλη αποδείξιμη θεωρεία αλλά γιατί υπάγονται στο ίδιο μέρος μέσα μου.

Επιπλέον, το συγκεκριμένο έργο του Κουπρέν, “Το Τρίτο Ανάγνωσμα του Σκότους” , υπήρξε καταλύτης στην πολύ νεαρή μου ηλικία για να ασχοληθώ με τη μουσική. Έχει ένα ειδικό βάρος. Το ίδιο σημαντικοί είναι ο Μοντάλε και ο Μοντεβέρντι σε άλλες περιόδους.

“Χωρίς εσωτερικό μειδίαμα δύσκολα ανθίζει κάτι”

Πώς συνδέετε δύο τόσο διαφορετικούς ηχητικούς κόσμους, μπαρόκ και σύγχρονη απαγγελία;

Δεν είναι εμπόδιο η μεταπήδηση από το ένα ηχητικό περιβάλλον στο άλλο, όπως δεν είναι εμπόδιο ο συνδυασμός ετερόκλιτων μεταξύ τους υλικών σε ένα κτήριο. Ο τρόπος “δεσίματος” και φυσικά η φαντασία, είναι τα κύρια στοιχεία που χρειάζονται για να λειτουργήσει αυτό που έχουμε κατα νου. Εκεί βρίσκεται και ένα από τα στοιχήματα που έχουμε μπροστά μας.

Πράγματι, οι συνθέσεις που αφορούν τον Μοντάλε έχουν έναν εντελώς διαφορετικό ήχο από τον Μπαρόκ ήχο του Κουπρέν και του Μοντεβέρντι όμως αυτός ήταν και ο αρχικός στόχος. Εκτός από την ένωση των Μοντάλε – Κουπρέν, έχουν δημιουργηθεί 4 ακόμα μουσικά κομμάτια από ποιήματα του Μοντάλε τα οποία δεν τραγουδιούνται όπως για παράδειγμα τα Μαδριγάλια του Μονταβέρντι, αλλά απαγγέλλονται. Όχι ad libitum αλλά σύμφωνα με την παρτιτούρα, το κείμενο. Η προσωδία των λέξεων και των φράσεων δημιουργεί, μέσα από σμίλευμα, ένα έργο στο οποίο συμμετέχουν και άλλες μουσικές φωνές. Η μουσική έχει αυτή την ικανότητα, να μπορεί να μιλάει με πολλές φωνές ταυτόχρονα. Αυτή είναι και μία από τις πολλές της χάρες.

Τι σας ενθουσίασε περισσότερο στη σύνδεση  Κουπρέν – Μοντάλε: η αντίθεση ή η συγγένεια;

Οι μεγάλοι δημιουργοί όσο αντίθετοι και αν φαίνεται να είναι μεταξύ τους ή όσοι αιώνες και αν τους χωρίζουν, συγγενεύουν πάντα σε ένα πράγμα: Στο νοιάξιμο για τα βάσανα και τις χαρές των ανθρώπων, και για αυτό το λόγο η εργασία τους είναι πολλές φορές καταφύγιο για όλους μας.

Άλλο ένα χαρακτηριστικό που συνδέει τους σπουδαίους, τους δασκάλους μας, τους Υποβολείς μας, είναι η γλυκύτητα, όσο και αν αυτό πολλές φορές είναι δυσδιάκριτο. Χωρίς εσωτερικό μειδίαμα δύσκολα ανθίζει κάτι. Συνεπώς, η σύμπραξη Κουπρέν – Μοντάλε είναι μια σύνδεση που προκύπτει από τη σκέψη, πώς και οι δύο, στον εσωτερικό τους κόσμο, έχουν ένα χαρακτήρα σαν και αυτόν που περιγράφτηκε πιο πάνω.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο στοίχημά σας με αυτό το έργο;

Η ερμηνεία της μουσικής. Ο τρόπος. Αυτό πιστεύω πως είναι και το κεντρικό θέμα για κάθε συναυλία. Η ερμηνεία υφαίνει τη νοητή γραμμή της σχέσης μεταξύ μουσικών και κοινού. Η ευθύνη για αυτή τη σχέση βρίσκεται πάντα στους ώμους μας, μιας και εμείς είμαστε αυτοί που επιλέγουμε να περάσουμε το μήνυμα απέναντι. Αυτό, για να επιτευχθεί, έχω την εντύπωση πως χρειάζεται πρωτίστως θάρρος και πνευματική διαύγεια. Τα υπόλοιπα μάλλον έπονται.

“Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας”

Ποιο μήνυμα ή συναίσθημα θέλετε να πάρει μαζί του το κοινό;

Αν μετά τη συναυλία εντοπίσει κανείς στον εαυτό του έστω και τα μικρότερα ψήγματα χαράς εμένα μου αρκεί.

Πώς βλέπετε τη σχέση της σύγχρονης μουσικής με την κλασική παράδοση στο μέλλον;

Η αλυσίδα της Τέχνης, απαιτεί μια είδους συγγένεια από τη μια εποχή στην άλλη. Μία συνέχεια.  Όσο ετερόκλητα ή αλλόκοτα και αν παρουσιάζονται πολλές φορές τα πράγματα στον καλλιτεχνικό χώρο, πάντα υπάρχει μια σχέση με αυτά που έχουν προηγηθεί.

Ακόμα και αν θέλει κανείς να αποτινάξει εντελώς το ζυγό από πάνω του, νομίζω πως θα το πετύχει κλέβοντας στοιχεία από το κοντινό ή μακρινό παρελθόν. “Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας” . Έτσι και η σύγχρονη μουσική, αν πρέπει να υπάρχει τέτοιος όρος, έχει, και θα έχει, ρίζες που ακουμπάνε την πρώτη νότα του κόσμου.

Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με τη σύνθεση; Υπήρξε κάποια στιγμή-κλειδί στην πορεία σας;

Στη Σύνθεση μπήκα από περιέργεια και ανησυχία αλλά και ως επακόλουθο του να παίζει κανείς μουσική. Μόλις οι σπουδές μου έγιναν πιο συγκεκριμένες και πήγα στο Βασιλικό Ωδείο της Χάγης ήρθα σε μεγαλύτερη επαφή με τον κόσμο της Διεύθυνσης Ορχήστρας και αποφάσισα να ασχοληθώ και με τα δύο, τα χρόνια που βρισκόμουν εκεί.

Στάθηκα πολύ τυχερός, γιατί στη Διεύθυνση είχα ένα δάσκαλο αυστηρό και προσηλωμένο και τα μαθήματα απέκτησαν ένα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Στη Διεύθυνση της μουσικής βρήκα ένα φάρμακο που έδωσε πολύ μεγαλύτερο νόημα στη Σύνθεση. Ο συνδυασμός των δύο μέσα στα χρόνια, μου έχει δώσει την ευελιξία να σκέφτομαι τα πράγματα στη μουσική με ένα μεγαλύτερο εύρος. Η σωματικότατα (και όχι μόνο) που απαιτεί το ένα επάγγελμα έδωσε χώρο και αέρα στο άλλο.

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση ή χαρά που έχετε νιώσει ως νέος συνθέτης μέχρι σήμερα;

Η χαρά δεν είναι απαραίτητα μια μεγάλη χαρά, αλλά διάφορες μικρές χαρές από την έναρξη μιας εργασίας ως το τέλος της. Το ίδιο και οι προκλήσεις. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις εμπειρίες της απογοήτευσης, της υπομονής και της επιμονής την ώρα της δουλειάς. Προκλήσεις σημαντικότατες, που όμως με το πέρασμα του χρόνου λειαίνονται και αυτές και γίνονται με τη σειρά τους μια χαρούμενη ανάμνηση.

Λίγα λόγια για τον Αλέξανδρο Γκόνη

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει βιολοντσέλο στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας και πολιτικές επιστήμες στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνέχισε τις μουσικές σπουδές του στην Ολλανδία και στο Βασιλικό Κονσερβατόριο της Χάγης πάνω στη διεύθυνση ορχήστρας και τη σύνθεση. Από το 2012 εργάζεται σταθερά στον χώρο του θεάτρου και της μουσικής. Ως συνθέτης και μουσικός, έχει συνεργαστεί με Εθνικό Θέατρο, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Εθνική Λυρική Σκηνή, Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, ΔΗΠΕΘΕ Σερρών, ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, Θέατρο Πόρτα, Νέο Ελληνικό Θέατρο Γιώργου Αρμένη, Θέατρο Βασιλάκου, Θέατρο Rabbithole κ.ά. Έχει λάβει μέρος σε Φεστιβάλ Φίλιππων-Θάσου, Φεστιβάλ Ανοιχτά Πανιά Χανίων, «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» κ.ά. Έχει δώσει συναυλίες σε Θέατρο Κόρζο Χάγης, Σπλέντορ Άμστερνταμ, Μέγαρο Μουσικής Αϊντχόφεν, TivoliVredenburg Ουτρέχτης, Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός κ.α.

Εισιτήρια στο ticketservices.gr