Διονύσης Σαββόπουλος: Η τραγική ειρωνεία με την ημέρα του θανάτου του

Κανείς άλλος δεν μπορούσε να τραγουδήσει και να φτιάξει με μουσική και στίχους ιστορίες, όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος. Και ο καλλιτεχνικός κόσμος -και όχι μόνο- αυτό θρηνεί από χθες. Το ότι σίγησε η αυθεντική φωνή μιας ολόκληρης γενιάς, της οποίας το έργο καθόρισε και διαμόρφωσε το ελληνικό τραγούδι, όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

Ο σπουδαίος δημιουργός, ο “Νιόνιος” για τους φίλους και θαυμαστές, έφυγε το βράδυ της Τρίτης (21/10) σε ηλικία 81 ετών σκορπίζοντας θλίψη και συγκίνηση, αφήνοντας όμως πίσω του έναν τεράστιο θησαυρό μουσικής και στίχων που θα παραμένει ζωντανός για πάντα στην καρδιά του ελληνικού πολιτισμού.

Ο σπουδαίος δημιουργός νοσηλευόταν στο νοσοκομείο “Υγεία” από τις 6 Οκτωβρίου, καθώς είχε επιβαρυνθεί η υγεία του και είχε εμφανίσει προβλήματα με την καρδιά του.

Η τραγική ειρωνεία; Επέλεξε να φύγει την ίδια ημέρα, που κυκλοφόρησε ένας από τους πιο εμβληματικούς δίσκους της σύγχρονης ελληνικής μουσικής σκηνής. “Το περιβόλι του τρελού“.

Ήταν 21 Οκτωβρίου 1969, με τη Χούντα να διανύει το τρίτο έτος ισχύος της, όταν κυκλοφόρησε η δεύτερη δισκογραφική δουλειά του Διονύση Σαββόπουλου. Ο δίσκος περιλάμβανε τραγούδια που πλέον εκλαμβάνονται ως εμβληματικά για το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. Κομμάτια που γνώρισαν δικαστικές αντιμαχίες αλλά και άλλα που γράφτηκαν μέσα στη φυλακή επί Χούντας.

Η θεία Μάνου, Το περιβόλι, Θαλασσογραφία, Οι πίσω μου σελίδες, Η συννεφούλα, Σαν ρεμπέτικο παλιό, Είδα την Άννα κάποτε, Ντιρλαντά, Τα παιδιά που χάθηκαν, Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη.

Ο δημιουργός είχε μιλήσει για το άλμπουμ στις 7 Αυγούστου 1975 στο περιοδικό “Ταχυδρόμος”, με αφορμή τότε τα δέκα χρόνια από την κυκλοφορία.

“Το ‘Περιβόλι του τρελού’ το έγραψα στην Ιταλία, ΄68 – ’69. Το στοιχείο που κυβερνά αυτόν τον δίσκο είναι η νοσταλγία. Νοσταλγία όμως για ποιο πράγμα; Για κανένα συγκεκριμένα. Έτσι γενικά, νοσταλγία. Όπως όταν είμαστε άρρωστοι πολύ και νοσταλγούμε, όχι βέβαια τη ζωή που ήμασταν γεροί και άλλο από ρουτίνα δεν ξέραμε, αλλά τη ζωή γενικά, στην πιο καθαρή και υγιή της έννοια“, είχε πει χαρακτηριστικά.

Το ιστορικό ‘ντιρλαντά’ είχε στείλει τον Σαββόπουλο στα δικαστήρια, σε μια αντιδικία με έναν ιδιοκτήτη ψαροκάικων από την Κάλυμνο, ο οποίος ισχυριζόταν πως το κομμάτι ήταν δικό του.

“Εγώ το Ντιρλαντά το θεώρησα δημοτικό άσμα, αρκέστηκα μάλιστα στη γνωμάτευση της Ακαδημίας Αθηνών που συμφωνούσε με την άποψή μου κι έτσι δεν την κυνήγησα την υπόθεση. Ο αντίδικος όμως ήταν πολύ πειστικός με κείνο το ωραίο καπελλάκι του και οι διάδρομοι του δικαστηρίου είχαν γεμίσει από νησιώτικα πλήθη που φώναζαν εναντίον μου εν χορώ σε κάθε ερώτηση και εν τέλει το δικαστήριο με αθώωσε μεν αλλά αποφάσισε ότι το επίμαχο άσμα είναι της αποκλειστικής και πρωτοτύπου εμπνεύσεως του μηνυτού“, έλεγε ο Σαββόπουλος για το κομμάτι.

Ένα ακόμη εμβληματικό κομμάτι του άλμπουμ είναι η “Συννεφούλα“. Λίγα χρόνια πριν, ο Διονύσης Σαββόπουλος μιλούσε για το πώς εμπνεύστηκε το κομμάτι μιλώντας στο MEGA. Ο ίδιος ανέφερε πως πήρε την έμπνευση για το κομμάτι κάνοντας μια βόλτα στο παρελθόν του, όταν ήταν έφηβος.

Τότε, μια ταινία του Τρυφώ στην οποία έπαιζε ένα βαλς, αλλά και “μια τσαπερδόνα που τον ταλαιπωρούσε εκείνη την περίοδο“, υπήρξαν η αφορμή για να σκαρφιστεί για πρώτη φορά τα στιχάκια της “Συννεφούλας”.

“Κράτησα την ιδέα, και αργότερα έβαλα άλλη μουσική πιο ταιριαστή σε αυτούς τους ευτυχο-δυστυχισμένους στίχους και έγινε το εξής τραγουδάκι“, είπε πριν αρχίσει να παίζει την αγαπημένη “Συννεφούλα”.

 

Για το κομμάτι είχε άλλωστε μιλήσει και στο Oneman και στον Κώστα Μανιάτη, σε μια συνέντευξη που είχε δώσει εφ’ όλης της ύλης.

“Σ’ αυτήν την ταινία το ‘Il Corsaro Nero’ μου’ χουν κατακλέψει τη μουσική απ’ τη ‘Συννεφούλα’. Και στους τίτλους και γενικά. Το είπα στη δισκογραφική μου εταιρεία, το είπα και στην ΑΕΠΙ, δεν κάνανε τίποτα. Κι όχι μόνο αυτό. Μετά βγήκαν και διάφοροι έξυπνοι και γράφανε ότι εγώ έχω κλέψει τη μουσική αυτή από το ‘Il Corsaro Nero’. Δηλαδή, εμ κλεμμένος, εμ και δαρμένος“, δήλωνε.

Πριν κυκλοφορήσει ωστόσο το “Περιβόλι του Τρελού”, ο Σαββόπουλος είχε φυλακιστεί για πολιτικούς λόγους, δύο φορές, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1967. Το τραγούδι “Δημοσθένους λέξις” γράφτηκε εκεί. Μάλιστα ο πρώτος τίτλος του τραγουδιού ήταν “Εμβατήριο για μετέωρο φυλακισμένο”.

Εκεί γράφτηκε και η “Θαλασσογραφία“.

“Κοιτάξτε, όταν ήμουνα νήπιο, δεν μ’ αφήνανε οι γονείς μου να σηκωθώ το πρωί απ’ το κρεβάτι για να έχουν την ησυχία τους και έπρεπε να ‘ρθει κάποια στιγμή η μαμά μου για να με σηκώσει, μέχρι τότε όμως περνούσε καμιά ώρα. Και δεν είχα τι να κάνω μέσα στο κρεβατάκι μου και έφτιαχνα διάφορα τραγουδάκια παιδαριώδη. ‘Η Έλλη δεν με θέλει, θέλει τον Αριστοτέλη’ κάτι τέτοια. Ε και μετά κάποια στιγμή ερχόταν η μαμά και με αναλάμβανε. Λοιπόν, αισθάνθηκα κάπως έτσι μέσα σε εκείνο το κελί της απομόνωσης. Δεν περνούσε η ώρα. Και έφτιαχνα τραγούδια.

Θυμάμαι αστεία περιστατικά. Η Άσπα έφερνε κάθε μεσημέρι φαγητό -ήταν τότε μαθήτρια γυμνασίου- και μια φορά της είπε η Μάρω του Λοϊζου ‘να του πας μαζί με το φαγητό και μερικά στάχυα’ . Διότι τότε ο σοβιετικός κινηματογράφος είχε κάτι τέτοια σύμβολα, γονιμότητας και αναγεννήσεως. Σοσιαλιστικός ρεαλισμός, ε; Δηλαδή να μου φέρει στάχια αντί για λουλούδια. Η Άσπα πήγε και πήρε μερικά στάχυα τα παραδίδει με το φαγητό στoν δεσμοφύλακα, μου το φέρνει ο δεσμοφύλακας στο κελί και μου λέει: ‘γαϊδούρι! Έλα πάρε το φαΐ σου‘. (γελάει)”, ανέφερε ο Δ. Σαββόπουλος στη συνέντευξή του στο Oneman.

Τέλος, για το κομμάτι “Η θεία Μάνου“, ο δημιουργός έχει πει πως ήταν υπαρκτό πρόσωπο, μια επίσης κρατούμενη στη φυλακή, μέλος του ΚΚΕ. Ο τίτλος άλλαξε λόγω της λογοκρισίας. Για λόγους λογοκρισίας επίσης, ο αρχικός στίχος “στην υγρή μας φυλακή” έγινε “στην υγρή μας την αυλή”, ενώ ο αρχικός στίχος “κλαιν ακόμα κι οι φρουροί” έγινε “κλαιν ακόμα κι οι σκληροί”.

“Το Περιβόλι του Τρελλού”: Ακούστε όλα τα τραγούδια του δίσκου εδώ