Κύτταρα από τον εγκέφαλο νεκρού συνθέτη δημιουργούν νέα μουσική – Λέγεται Revivification

Ο Αμερικανός ηχητικός πειραματιστής Alvin Lucier πέθανε πριν από τέσσερα χρόνια, αλλά εξακολουθεί να “δημιουργεί” εγκεφαλικά νέα μουσική. Η είδηση μοιάζει λίγο “χόκους πόκους” αλλά όπως φαίνεται οι πληροφορίες ισχύουν. Οι επιστήμονες δημιούργησαν έναν “μίνι-εγκέφαλο” με τα κύτταρα του συνθέτη που μας έχει αφήσει χρόνους και τον “χρησιμοποιούν” για να δημιουργήσουν νέες μουσικές συνθέσεις! Τι άλλο θα ακούσουμε…

Η πρωτοποριακή συγχώνευση τέχνης και επιστήμης είναι γνωστή ως Revivification και φιλοξενείται στην Art Gallery of Western Australia στο Περθ, όπου η έκθεση με ελεύθερη είσοδο θα διαρκέσει έως τις 3 Αυγούστου.

Ο Lucier – όπως διαβάζουμε στο NME – ήταν ένας Αμερικανός ηχητικός πειραματιστής και αβαν γκαρντ συνθέτης που εξερεύνησε την επίδραση του ρόλου του ανθρώπινου σώματος στη μουσική δημιουργία. Είναι περισσότερο γνωστός για τα έργα του: “Music For Solo Performer” το 1965, το οποίο χρησιμοποιούσε εγκεφαλικά κύματα για την παραγωγή μουσικής, και “I Am Sitting In A Room” το 1971, το οποίο κατέγραφε τις φυσικές ιδιότητες του δωματίου στο οποίο … καθόταν.

Το 2018 ο συνθέτης άρχισε να συνεργάζεται με την ομάδα Revivification και δύο χρόνια αργότερα, όταν έδινε μάχη με τη νόσο Πάρκινσον, συναίνεσε να δώσει ερυθρά αιμοσφαίρια για το έργο. Το αίμα του στάλθηκε στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, όπου τα λευκά αιμοσφαίριά του επαναπρογραμματίστηκαν σε βλαστικά κύτταρα – τα θεμελιώδη δομικά στοιχεία του πρότζεκτ Revivification –  χρησιμοποιώντας μια διαδικασία που ονομάζεται τεχνολογία επαγόμενων πολυδύναμων βλαστικών κυττάρων (IPSC). Ή κάτι τέτοιο, αν καταλάβαμε σωστά γιατί νευροβιολόγοι δεν είμαστε.

Στη συνέχεια, η ομάδα Revivification μεταμόρφωσε (διαφοροποίησε) τα βλαστικά κύτταρα του Lucier σε εγκεφαλικά οργανοειδή: τρισδιάστατες δομές που μοιάζουν με έναν αναπτυσσόμενο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Πάντως ένα είναι σίγουρο. Ο Lucier πέθανε τελείως το 2021 σε ηλικία 90 ετών.

[Μάθε για το Revivification στον επίσημο ιστότοπο της γκαλερί artgallery.wa.gov.au.]

Μπορεί η δημιουργικότητα να υπάρξει έξω από το ανθρώπινο σώμα;

Τώρα, ο “μίνι εγκέφαλος” εκτίθεται μέσα σε μια δομή από 20 ορειχάλκινες πλάκες. Παράγει σήματα που στέλνουν παλμούς, οι οποίοι χτυπούν τις πλάκες για να δημιουργήσουν “πολύπλοκους, παρατεταμένους συντονισμούς που γεμίζουν το χώρο με ήχο“, σύμφωνα με την γκαλερί και ό,τι γκραν γκινιόλ μπορεί να σημαίνει αυτό.

Ένα από τα φυσικά πρόσωπα που βρίσκονται πίσω από την Revivification, ο Guy Ben-Ary, δήλωσε στον Guardian: “Όταν είπα στην κόρη του Lucier, Amanda, για το έργο, γέλασε. Σκέφτηκε, αυτό είναι τόσο πολύ ο μπαμπάς μου. Λίγο πριν πεθάνει κανόνισε να παίζει για πάντα. Απλά δεν μπορεί να φύγει. Πρέπει να συνεχίσει να παίζει“.

Η ομάδα συζήτησε επίσης τους ηθικούς προβληματισμούς που προκύπτουν από το έργο. “Ως εργαζόμενοι στον πολιτισμό, μας ενδιαφέρουν πραγματικά αυτά τα μεγάλα ερωτήματα. Αλλά αυτό το έργο δεν δίνει τις απαντήσεις. Αντίθετα, θέλουμε να προσκαλέσουμε συζητήσεις“, δήλωσε ο Nathan Thompson. “Μπορεί η δημιουργικότητα να υπάρξει έξω από το ανθρώπινο σώμα; Και είναι ακόμη και ηθικό να το κάνουμε αυτό;”

Σημαντικό είναι ότι τα οργανοειδή του Lucier δεν παράγουν απλώς ήχο, αλλά και τον δέχονται. Μικρόφωνα στην γκαλερί λαμβάνουν τον περιβαλλοντικό θόρυβο, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπινων φωνών και των ηχητικών τόνων των πλακών, και αυτά τα ηχητικά δεδομένα μετατρέπονται σε ηλεκτρικά σήματα και διοχετεύονται πίσω στον εγκέφαλο. “Μας ενδιαφέρει πολύ να μάθουμε αν το οργανοειδές πρόκειται να αλλάξει ή να μάθει με την πάροδο του χρόνου“, λέει ο Ben-Ary.

Alvin Lucier – Εξερεύνησε την ένταση των ίδιων των ηχητικών κυμάτων

Γεννημένος στο New Hampshire το 1931, ο Lucier φοίτησε στα πανεπιστήμια Yale και Brandeis, πριν πάει στη Ρώμη με υποτροφία Fulbright. Η κλασική του εκπαίδευση διαφοροποιήθηκε αφού είδε εκεί το 1960 μια συναυλία με τους John Cage, David Tudor και Merce Cunningham, οι οποίοι εξερευνούσαν τις δημιουργικές δυνατότητες της τυχαιότητας.

Ανέπτυξε ένα εξαιρετικά προοδευτικό στυλ σύνθεσης, χρησιμοποιώντας αισθητήρες εγκεφάλου και ηχοεντοπισμό για να παράγει ηχητικά αποτελέσματα. Εξερεύνησε την ένταση των ίδιων των ηχητικών κυμάτων και την τοποθέτησή τους το ένα δίπλα στο άλλο και επέτρεψε στην ακουστική και την αρχιτεκτονική του χώρου των παραστάσεων να διαμορφώσει το έργο του.

Το “I Am Sitting in a Room” (1969) ξεκινά με τον Lucier να λέει: “Κάθομαι σε ένα δωμάτιο διαφορετικό από αυτό στο οποίο βρίσκεστε τώρα. Ηχογραφώ τον ήχο της ομιλίας μου και θα τον αναπαράγω στο δωμάτιο ξανά και ξανά μέχρι οι συχνότητες συντονισμού του δωματίου να ενισχυθούν, έτσι ώστε να καταστραφεί κάθε ομοιότητα της ομιλίας μου, με εξαίρεση ίσως τον ρυθμό“. Στη συνέχεια αναπαράγεται μια ηχογράφηση της ομιλίας και ξαναηχογραφείται, με τη διαδικασία να επαναλαμβάνεται έως ότου οι λέξεις θολώσουν σε αυτές τις ηχητικές συχνότητες.

Δουλεύοντας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η ομάδα του Revivification είχε συναντήσεις με τον Lucier μέσω Zoom κάθε δεκαπενθήμερο μέχρι τον θάνατό του το 2021. Καθώς η υγεία του εξασθενούσε, μιλούσε ψιθυριστά, αλλά παρέμενε μια καθοδηγητική δύναμη.

Προς το παρόν, η ιδιοφυΐα του Lucier παραμένει παλλόμενη σε εκείνο το σκοτεινό δωμάτιο στο Περθ, συνθέτοντας σε πραγματικό χρόνο μέσω ενός εγκεφάλου που ζει χωρίς αυτόν.

Τα διάβασαν όλα τούτα οι σεναριογράφοι του Black Mirror;