Ο μάγος του ούτι Dhafer Youssef – Το success story που ξεκίνησε από ένα χαμάμ

Υπάρχει μια μουσική που οι θιασώτες της λένε ότι σε ταξιδεύει χωρίς εισιτήριο – μια μουσική που αγγίζει την ψυχή και ξεπερνά σύνορα και γλώσσες. Αυτή τη μουσική τη φέρνει στη ζωή ο Dhafer Youssef, ο Τυνήσιος δεξιοτέχνης του ούτι, που ξεκινώντας από την παραθαλάσσια πόλη Τεμπούλμπα της Τυνησίας έχει καταφέρει να γίνει παγκόσμιο φαινόμενο. Λίγο πριν τον ακούσουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα  στο θέατρο “Δόρα Στράτου”, την Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου, ας μάθουμε μερικά πράγματα για την πορεία του.

Το ταξίδι του διεθνούς φήμης δεξιοτέχνη του ούτι, συνθέτη και τραγουδιστή Dhafer Youssef ξεκίνησε από ένα μικρό ψαροχώρι της Τυνησίας. Όμως, όπως συχνά συμβαίνει σε αυτές τις μικρές κοινότητες με αυστηρά κοινωνικά πλαίσια, οι σπόροι ενός αιώνιου πολιτιστικού ιστού επιβιώνουν και μεταδίδονται από γενιά σε γενιά, μεταμορφώνοντας τη γνώση και την παράδοση σε ανθίζουσα τέχνη μέσα σε δημιουργικά μυαλά και εμπλουτίζοντας το παρόν με στοιχεία υπέρτατων δημιουργιών. Στην περίπτωση του νεαρού Dhafer, αυτό δεν θα μπορούσε να είχε συμβεί με καλύτερο τρόπο!

Γεννημένος το 1967 σε οικογένεια με παράδοση στους μουεζίνηδες, ο Youssef μεγάλωσε περιτριγυρισμένος από ύμνους και πνευματικές μελωδίες. Το ούτι στα χέρια του έγινε μαγικό, αποκαλύπτοντας συναισθήματα που δεν έχουν όρια. Η φωνή του, άλλοτε ψιθυριστή, άλλοτε εκρηκτική, σε παρασύρει σε κόσμους απόλαυσης, πόνου και λύτρωσης. Με την κυκλοφορία του πρόσφατου άλμπουμ, “Street of Minarets”, ο Τυνήσιος δεξιοτέχνης αναζήτησε βαθιά νέους τρόπους έκφρασης για τη μουσική του.

Dhafer Youssef – Μια ιστορία που ξεκίνησε από ένα… χαμάμ

Ο Dhafer Youssef προέρχεται από οικογένεια μουεζίνηδων και μεγάλωσε ακούγοντας παραδοσιακούς ύμνους, κάτι που επηρέασε βαθιά τη φωνητική του τεχνική και την πνευματικότητα της μουσικής του.

Είναι αυτοδίδακτος. Δεν έμαθε το ούτι σε κάποια σχολή· το έμαθε μόνος του, ακούγοντας, παίζοντας και εξασκώντας το. Λατρεύει τον ήχο του ούτι. Η επαφή του με τη μουσική ξεκίνησε απαγγέλλοντας το Κοράνι και μαθαίνοντας τους μακάμ, ενώ στη συνέχεια τραγουδούσε με τη σουφική ομάδα του χωριού του.

Η κουζίνα της μητέρας του ήταν το πρώτο δωμάτιο όπου ο νεαρός Dhafer άρχισε να τραγουδά, μιμούμενος ό,τι άκουγε στο ραδιόφωνο. Ωστόσο, ο χώρος που ανέδειξε πραγματικά το ταλέντο του ήταν το τοπικό χαμάμ, και πιο συγκεκριμένα ο προθάλαμός του. Αυτό το δωμάτιο έκρυβε ένα μυστικό που αργότερα έγινε το χαρακτηριστικό του σήμα κατατεθέν.

Όταν ο νεαρός Dhafer Youssef μπήκε στον προθάλαμο του χαμάμ, ένιωσε την ακουστική να αντηχεί με μια μοναδική ηχώ. Από εκείνη τη στιγμή, αυτός ο χώρος έγινε για εκείνον ένα πολύτιμο όργανο. Του έδινε τη δυνατότητα να ταξιδεύει μουσικά αλλού. Η ηχώ αυτή έγινε κάτι σαν το προσωπικό του «άρωμα», παρόμοιο με το πώς ένας κιθαρίστας χρησιμοποιεί ένα πετάλι. Ο τρόπος σκέψης που αναπτύχθηκε εκεί, στον μικρό προθάλαμο, τον συνόδευε καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Ο ίδιος πιστεύει στη μοίρα: κάποια πράγματα συμβαίνουν χωρίς να μπορείς να τα εξηγήσεις, αλλά είναι απαραίτητα, γιατί υπάρχει ένας δρόμος που πρέπει να ακολουθήσει κανείς.

Η μουσική του πορεία ξεκίνησε όταν ένας μουεζίνης τον πρόσεξε και, συγκινημένος από τη φωνή του, τον προσκάλεσε να ψάλλει μαζί του κατά την προσευχή στο τζαμί. Ο νεαρός Dhafer άρχισε με ένα φτηνό πλαστικό μικρόφωνο, και η πρώτη του επαφή με το κοινό παραμένει χαραγμένη στη μνήμη του για πάντα. Ακολούθησε η πρώτη του γνωριμία με το ούτι στο Κέντρο Νεότητας, καθώς και με το μπάσο και τα στοιχεία του groove, που συνδέθηκαν βαθιά με την ηλικία του. Σύντομα εντάχθηκε στην Εθνική Ορχήστρα της Τυνησίας υπό την καθοδήγηση του Mesbah Souli, έναν χώρο όπου καλλιεργούνται μεγάλοι καλλιτέχνες, όπως συμβαίνει και σε αντίστοιχες ορχήστρες σε μουσουλμανικές και αφρικανικές χώρες.

Αργότερα, όταν μετακόμισε στην πρωτεύουσα, την Τύνιδα, ήθελε να σπουδάσει ούτι. Στο κονσερβατόριο όμως δεν τον δέχτηκαν, θεωρώντας ότι θα έπρεπε να ασχοληθεί με το τραγούδι. Εκεί κατάλαβε ότι έπρεπε να φύγει από τη χώρα· τα όνειρά του ήταν μεγαλύτερα και η μουσική του πορεία δεν χωρούσε περιορισμούς.

Όταν ο Dhafer Youssef έφτασε στη Βιέννη, ήθελε να σπουδάσει κλασική μουσική, κάτι που δεν ήταν δυνατό. Έπρεπε πρώτα να μάθει τη γλώσσα. Η πρώτη φορά που είδε ένα πραγματικό πιάνο ήταν στη Βιέννη, και εκεί έπρεπε επίσης να μάθει να γράφει μουσική. Παράλληλα, συνειδητοποίησε ότι ο τρόπος σκέψης του δεν ταιριάζει ιδιαίτερα με το ακαδημαϊκό σύστημα. Αποχώρησε από το πανεπιστήμιο και ξεκίνησε να κάνει μικρές δουλειές για να επιβιώσει, και εκεί γνώρισε τον Jatinder Thakur, έναν παίχτη ταμπλά, ο οποίος του άνοιξε τόσο το σπίτι όσο και την καρδιά του.

Ο Thakur τον εισήγαγε στην ινδική μουσική, και ο Youssef θυμάται ακόμη τη στιγμή που άκουσε το ντουέτο Zakir Hussain με τον πατέρα του Allah Rakha. Στη συνέχεια ανακάλυψε την τζαζ, και γι’ αυτόν ήταν εύκολο να ερωτευτεί αυτό το είδος μουσικής, με την ελευθερία και την αυτοσχεδιαστική του διάσταση.

Ο Dhafer Youssef δεν προσπαθεί να δείξει ή να πείσει κανέναν ότι το ούτι έχει θέση σε ένα συγκεκριμένο «είδος μουσικής». Για εκείνον, η μουσική πρέπει να είναι δημιουργική, χωρίς κλισέ και χωρίς ανατολίτικες στερεοτυπικές απεικονίσεις, κάτι που μισεί περισσότερο από όλα — όταν οι μουσικοί πέφτουν στην παγίδα του orientalism και του exoticism.

Μέντορά του θεωρεί τον Miles Davis, παρόλο που οι δυο τους δεν συναντήθηκαν ποτέ προσωπικά. Η επαναστατική προσέγγιση του Davis στην τζαζ διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τη δική του καλλιτεχνική οπτική. Συνεργασίες με κορυφαίους μουσικούς που έπαιξαν δίπλα στον Davis, όπως οι Herbie Hancock και Marcus Miller, ενισχύουν ακόμη περισσότερο τη σύνδεση του κόσμου του Youssef με την ανεξίτηλη κληρονομιά του θρυλικού τζαζ καλλιτέχνη.

Εισιτήρια more.com